(Al 'adzmah al aldja'amiiyah)
Al 'adzmah al aldja'amiiyah nahu mumken yadawwar 'alaa aktar, fil umma fain al melad wal zayaadah kunna men al umma baidunah, madj'ul lil mawaareka wal mudadjdjaan fi Asbaanya khaaçaah. Al gadziih addamesar al lugha ba'adah bedun al ra'ib, nahu al 'aageba al meh'naab. Nahu mumken yagul fadzlaa 'an al meh'naab, al djasaamah al kaastaalii gaad madju ya'akkher al ghuwa al zayaadah al aldja'amiiyah. Ghuwaha, badan balagha ertefaaha fi 'ameq, kufwan li 'andaadali mashaahiir azyadah, al kaastaalii wal burtaghaalii! Nah'nu nana'raf anna lil çuh'ufu al tareekh al asbaanii! Hunaaka katsiira al muhadaataa, 'anii 'elmaloo 'alammi. Katsiirah al ulama qad magul gabal, anna al aldja'amiiyah yakun aw kaanat, al must'arabii mashhur, gadaa aanakheriin yagulu, anna maçdar wi djadhur, djaa'yu raasaa al andalusii batiikii gadiim. Haadha kash h'adja slunsh, nahu mumken 'end munagasha 'anni al lugha bainat ulama ba'adain. Amma, nahu mumken yadjed muwafaga li, nahu wudjuduhu sad. Ba'ad ana ama'alt tah'liilii, raçd, wa ba'ad 'aqlii 'anni al maçdar, ana am'aalt al khataam bedun al ra'ib fi ra'iilii wa wahm, anna al maçdar al alja'amiyah, nhu min al ghazaal 'arab wi baladiyun, anna 'umal aw kuteb, lal kutaab mashaahiir al Andalus. Nahu muhemm li waah'ed yagul, anna laa waah'ed yagul, anna al maçdar al aldja'amiiyah mash men lateniiyah fegath magaalah haadhi ger yam'aal khutumain, waah'ed 'elmalu wa snain, wudjuduhu. An'ana fil lahza al sharriik al aldja'amiiyah, ma'a lateniiyah fadzlaa 'an al 'arabii andalusii, nahu shaffaf fil gaal al dhikru. Waah'ed shlunsh katsiiriin al ashkhlaas ah'aata an'ana aw al yawm yetakallam ma'a safalaah 'alay al lugha.
An'ana nahu mumken liyna nakunu fi mushaajaaraat aw nawaa'ebu, 'anni al muhadaataa al lugha al aldja'amiiyah. Li wulaa'ak shlun yatakallam kaastelii, homma hayashufu lugha haadhi, mash ka lugha çadah wa mukhtalefa men kaastelii. Laahom lugha haadhi hayakun mashuf, ka lahdja balak, laaken li mawrekii wa mudadjjaanii, hayakun mash mumken yunker al gadzaayah, waah'ed anna al aldja'amiiyah gaad ghuwaha lil shaakelah al kaastelii, asturyaanii, ekstronyaadii, djaaliisii, kaataallaanii, ka lughaat asbaanah, mawludah men lateniiyah mash madzbut feddakhel Asbaanya! Nahu gadziih çariih, anna maçdaru, mash kaan men kaastelii balli men lateniiyah shlunsh kaan men mathaathak mukhtalefa men al balad. Asbaanii, fain al h'udud budun, madu'
Shlu shahed hunaaka al 'alagah bainat al gareeb aw nasbah, bainat al aldja'amiiyah wal aldja'amii? Nahu mumken yagul bedun al ra'ib, anna al aldja'amii khadama yakun ger, 'ada diiniiya raishaamaa anna al aldja'amiiyah khadama yakun aktar 'ada she'ariiya. Tab'aan khululaaf haadhu kaanat mashhurah bainat al nafs al naas. Fi Araajun wa Andalusiiya, al aldja'amiiyah kulem bainat al mudadjdjaan wa mawaareka. Ruknu sakana fil ghawaazal wa khardjaat baidunah, wa uste'mal yeshrah, al h'ubb wassurur, anna kaan bainat ridjdjaala wa nesa'a.
Fi ghudzuni kadhaa al garnah al djad al lugha takhudja, yakun mashhurah lil kutaab al garnah X wa XII fain estalama 'eteraafu akbar. Ka al tawaaru andalusiiyun, al lugha al aldja'amiiyah mah'fudh haifah fil naas baidun. Shlu al açlaaf al baladiiyun taraku, hayakun maakhudh li dhurraariiya, al mawaareka wal mudadjdjaan. Mahunaakaash ra'ib, anna fi smanu fil garnah al gabal, kaanat lugha djamiila wa gadiima, anna kaanat mashhurah fil aghaani men kull çaga'a aw gutr. Ma'al'asaf, hunaaka shwayya mah'fudh al yawm fi ziidj al 'astadjaar wa 'adzmah. Rubama kash waah'ed yas'al anna hayakun al emukaatiiya li aldja'amiiyah law gaad ghuwa ka kaastelii wal burtaghaalii. Law gadziih haadha kaan shiih' wa ba'ad, kull 'alayna hananakun nagulu, 'anni ghuwaha wa ba'ad, tarakku. Mahunaakaash ra'ib, anna law kaanat zuhaa akbarah al asaamaa, al aktar fi 'ameq wa m'aa atarbiiya ba'adain.
An'ana nah'nu natakallamu 'anni 'adzmahha wa fawg kull, tadjdiid wa nah'da. Nashufu fi manthaathak aanakheriin, fi Asbaanya, al djehad yah'fadh al lughraat al kull çaga'a, feddakhel al balad asbaanii. Kammi ka al djaaliisiiyun, kaataalaaniih, asturyaaniiyun, araajuniiyun, ekstronyaadriiyun, andalusiiyun, nahu lahzem liyna baina al umma baidunah, djehad haadha. Emmala law manana'amaalu an'ana, beççuma ba'adain, hanakunu naas bedun 'agaafah, wa h'uyyah! Al atarbiiya al aldja'amiiyah ka lugha nahu lahzem liyna, nashtakhdimu! Kull 'alaikum ta'rafu al sabab shariif wa sababna. Ntumma shuhaada wa asaama al resaila al haadhi. Nahu lahzem naftakaru kelmiin haadhu, wa yeddan yafham djasaamahha.
Al lugha ya'atena al furça ka baladiiyun kull waah'ed 'alayna, nakhluku ma'arufna wa beççuma nazra'ayu tadjdiidu. Emanna nahu sahl, wa çaadek bezaaf, sman haadha al yawm, nahu al sman fain nahu lahzem liyna na'rafu shurushna, lughaat gudmaa, gadaa al nafs al sman, na'rafu fi h'akk, kash wah'ed shlunsh, kaan khusara liyna mash fagath, lughana, laken al 'arabii andalusii yeddan! Al ra'ib nahu, 'astadjaaru bain al naas. Al mandhara al magaalah al haadhi mumken liyna nashufu, ka al ashkhaas yagrayu wa yalaagiiyu fi khair. Balak, hayakunu ashkhaas, anna yagdhiiyu wa yadjiibu safalaahhum, wa shatiimah, laaken nahu lahzem aktar açriihah ma'a anna matakhrahush al aldja'amiiyah laken badlaa men zaak ta'amaalu al djehad wa mash ghaasen. 'Ala khataar ana na'falu wa beraa, nah'nu natruku li h'adaathaah, khalk yashiil 'adhamah al!
Al 'ashtadjaar al aldja'amiiyah, ma'a al atarbiiya wa ruknu!
