Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!

Es vèrbs der aranés: 

 

Ramon Rius

Xavier Frías Conde

(hònt Coromines, es fòrmes mercades damb ròi s’an de contrastar)

 

 

 

Ensenhador

 

 

VÈRBS REGULARS

 

Present d’indicatiu

Present de subjonctiu

Imperfait d’indicatiu

Imperfait de subjonctiu

Perfecte d’indicatiu

Futur d’indicatiu

Condicionau

Participi passiu

Participius passius hòrts

Participis analogics

 

VÈRBS IRREGULARS

 

anar

auer

bèure

càber

càler

còder

coèlher

conéisher

còrrer

creir

dar

daurir

díder

dormir

escríuer

estar

èster

gésser

hèr

 

liéger

lúder

méter

mólher

morir

plànher

poder

préner

quèir

saber

sèir

sénter

tier

trèir

vàler

vèir

vier

víuer

voler

 

 

 

 

 

 

Vèrbs regulars

 

 

Present d’indicatiu

canti, cantes,  cante, cantam, cantatz, canten

meti, metes, met, metem, metetz, meten

dormisqui, domisses, dormís, dormim, dormitz, dormen.

delisqui, delisses, delís, delim, delitz, delissen

 

Present de subjonctiu

canta, cantes, cante, cantem, cantetz, canten

meta, metes, mete, metam, metatz, metan

dòrma, dòrmes, dòrme, dormam, dormatz, dòrman

delisca, delisques, delisque, deliscam, deliscatz, delisquen

 

Existissen mèi vèrbs incoatius dera tresau conjugason en aranés qu’en catalan, atau: burir (cat. bullir) o tussir (cat. tossir) son incoatius.

5

 Imperfait d’indicatiu

cantaua, cantaues, cantaue, cantàuem, cantàuetz, cantauen

metia, meties, metie, metíem, metíetz, metien

dormia, dormies, dormie, dormíem, dormíetz, dormien

 

Imperfait de subjonctiu

cantessa, cantesses, cantesse, cantèssem, cantèssetz, cantessen

metessa, metesses, metesse, metéssem, metéssetz, metessen

dormissa, dormisses, dormisse, dormíssem, dormíssetz, dormissen

 

Pretèrit perfait d’indicatiu

cantè, cantès, cantèc, cantèrem, cantèretz, cantèren

metí, metís, metec, metérem, metéretz, meteren

dormí, dormís, dormic, dormírem, dormíretz, dormiren

 

Futur d’indicatiu

cantarè, cantaràs, cantarà, cantaram, cantaratz, cantaran

meterè, meteràs, meterà, meteram, meteratz, meteran

dormirè, dormiràs, dormirà, dormiram, dormiratz, dormiran

 

eth futur a tostemp formes plies, levat des vèrbs: aurà e poirà (d’auer e poder) mès tanben existís poderà, forma analogica.

 5

Condicionau

cantaria, cantaries, cantarie, cantaríem, cantaríetz, cantarien

meteria, meteries, meterie, meteríem, meteríetz, meterien

dormiria. dormiries, dormirie, dormiríem, dormiríetz, dormirien

 

Participi passiu

cantat, cantada, cantadi, cantades

metut, metuda, metudi, metudes

dormit, dormida, dormidi, dormides

 

quan pren valor de substantiu, eth plurau masculin ei "-ats, -uts, -its".

 

Participis passius hòrts

dit-a

escrit-a

hèt-a

trèt-a

coet-a (de còder =cat. coure)

vist-i, -a,-es

pres-i, -a, -es (arcaic!) per prenut, etc.

mes-i, -a-, -es (arcaic!) per metut, etc.

nat-i,-a, -es (arcaic!) per nascut, etc.

rot-i,-a,-es (arcaic!) per romput, etc.

 

i a mens participis passius hòrts qu’en catalan. era grana majoritat ei analogica:

5

Participis analogics

batut

begut

caigut (de quèir, cat. caure)

calgut (de càler)

colgut

corrut

degut

estenut

estrengut (d’estrénher)

fotut

honut

junhut (de júnher, cat. unir)

lejut (de liéger cat. llegir)

metut

molut

percebut

pergut (de pérder)

plaigut (de plàser, cat. plaure

plangut

prengut

responut

sabut

segut (d’èster, tanben estat)

seigut (de sèir, cat. seure)

sentut (de sènter cat. sentir)

tenhut

tonut

valgut

viscut

volgut

 

5

Vèrbs irregulars

 

anar

Pr. Ind.

vau, vas, va, anam/vam, anatz/vatz, van

Imper

vèn!

Imp. ind.

anaua, anaues, anaue, anàuem, anàuetz, anauen

Imp. subj

anèssa, anèsses, anèsse, anèssem, anèssetz, anèssen

Indef.

anè, anès, anèc, anèrem, anèretz, anèren

Fut.

anarè, anaràs, anarà, anaram, anaratz, anaràn

Part.

anat-da-di-des

 

auer

Pr. ind.

è, as, a, auèm, auètz, an

Pr. sub.

aja, ages, age, ajam, ajatz, ajan

Imp. ind.

auia, auies, auie, auíem auíetz, auien

Imp. subj

aguessa, aguesses, aguesse, aguèssem, aguèssetz, aguessen

Indef.

aguí, agués, aguec, aguérem, aguéretz, agueren

Fut.

aurè, auràs, aurà, auram, auratz, auran

Cond.

auria, auries, aurie, auríem, aurietz, aurien

Part.

agut

 

5

bèure

Pr. Ind.

begui, beues, beu, beuem, beuetz, beuen

Imper

beu, beuetz

Imp. ind.

beuia, beuies, beuie, beuíem, beuíetz, beuien

Imp. subj

beua, beues, beue, beuam, beuatz, beuan

Indef.

beuí, beués, beuec, beuérem, beuéretz, beueren

Fut.

beurè, beuràs, beurà, beuram, beuratz, beuran

Part.

begut

 

càber

Pr. Ind.

cabi, cabes, cap, cabem, cabetz, caben

Imp. ind.

cabia, cabies, cabie, cabíem, cabíetz, cabien

Pres. subj

càbia, càbies, càbie, càbiam, càbiatz, càbian

Indef.

cabí, cabés, cabec, cabérem, cabéretz, caberen

Fut.

caberè, caberàs, caberà, caberam, caberatz, caberan

Part.

cabut

 

càler

Pr. Ind.

cau

Imp. ind.

calie

Pres. subj

calgue

Indef.

calguec / calec

Fut.

calerà

Part.

calgut

5

còder

Pr. ind.

còdi, còdes, còtz, codem, codetz, còden

Pr. sub.

còda, còdes, còde, codam, codatz, codan

Imp. ind.

codia, codies, codie, codíem, codíetz, codien

Indef.

codí, codés, codec, codérem, codéretz, coderen

Fut.

coderè, coderàs, coderà, coderam, coderatz, coderan

Part.

codut

 

coèlher

Pr. ind.

coelgui, coelhes, coelh, coelhem, coelhetz, coelhen

Pr. sub.

coelga, coelgues, coelgue, coelgam, coelgatz, coelgan

Imp. ind.

coelhia, coelhies, coelhie, coelhíem, coelhíetz, coelhien

Indef.

coelhí, coelhés, coelhec, coelhérem, coelhéretz, coelheren

Fut.

coelherè, coelherás, coelherá, coelheram, coelheratz, coelheran

Part.

colgut

5

conéisher

Pr. ind.

conesqui/conegui/coneishi, coneishes, coneish, coneishem, coneisheu, coneishen

Pr. subj.

coneisha, coneishes, cone

Imp. ind.

coneishia, coneishies, coneishie, coneishíem, coneishietz, coneishien

Indef.

coneishí, coneishés, coneishec, coneishérem, coneishéretz, coneisherent

Fut.

coneisherè, coneisheràs, coneisherà, coneisheram, coneisheratz, coneisheran

Part.

conegut

 

 còrrer

Pr. ind.

córri, corres, corr, correm, corretz, corren

Pr. subj.

còrra, còrres, còrre, corram, corratz, còrran

Imp. ind.

corria, corries, corrie, corríem, corríetz, corrien

Indef.

corrí, corrés, correc, corrérem, corréretz, correren

Fut.

correrè, correràs, correrà, correrem, correretz, correran

Part.

corrut

 

creir

Pr. ind.

creigui, cres, cre, credem, credetz, cren

Pr. subj.

creiga, creigues, creigue, creigam, creigatz, creigan

Imp. ind.

creiguia, creiguies, creiguie, creiguíem, creiguíetz, creiguien

Indef.

creiguí, creiguís, creiguec, creiguérem, creiguéretz, creigueren

Fut.

creirè, creiràs, creirà, creiram, creiratz, creiran

Part.

creigut

5

dar

Pr. ind.

dongui/dò, das, da, dam, datz, dan

Pr. subj.

dònga, dòngues, dòngue, donguem, donguetz, dònguen

Imp. ind.

daua, daues, daue, dàuem, dàuetz, dauen

Indef.

dè, dès, dèc, dèm, dètz, dèren

Fut.

darè, daràs, darà, daram, daratz, daran

Cond

dessa, desses, desse, déssem, déssetz, dessen

Part.

dat

 

 

daurir

Pr. ind.

daurisque, daurisses, daurís, daurim, dauritz, dauren

Imperat.

daurís!

Pr. sub.

daurisca, daurisques, daurisque, dauríscam, dauríscatz, dauriscan

Fut.

daurirè, dauriràs, daurirà, dauriram, dauriratz, dauriran

Part.

daurit

     

díder

Pr. ind.

digui, dides, ditz, didem, didetz, diden

Imper.

ditz / dit

Pr. sub.

diga, digues, digue, digam, digatz, digan

Imperf.

didia, didies, didie, didíem, didíetz, didien.

Indef.

digué, digués, diguec, diguem, diguetz, digueren

Part.

dit

5

dormir

Pr. ind.

dormisqui, dormisses, dormís, dormim, dormitz, dormen

Pr. sub.

dormisca, dormisques, dormisque, dormam, dormatz, dorman

Imperf.

dormia, dormies, dormie, dormíem, dormíetz, dormien

 

escríuer

Pr. ind.

escrigui, escriues, escriu, escriuem, escriuetz, escriuen.

Pr. sub.

escriua, escriues, escriue, escriuam, escriuatz, escriuan

escriga, escrigues, escrigue, escrigam, escrigatz, escrigan

Imperf. ind.

escriuia, escriuies, escriuie, escriuíem, escriuíetz, escriuien

Imperf. sub.

escriguessa, esscriguesses, escriguesse, escriguéssem, escriguéssetz, escriguessen

Indef.

escriguí, escrigués, escriguec, escriquérem, escriquéretz, escriqueren

5

estar

Pr. ind.

estengui / estongui, estàs, està, estam, estatz, estan

Imperat.

està!

Pr. sub.

estonga, estongues, estongue, estongam, estongatz, estongan

Imp. ind.

estaua, estaues, estaue, estàuem, estàuetz, estauen

Imp. sub

estessa, estesses, estessa, estéssem, estessetz, estessen

Part.

estat

 

èster

Pr. ind.

sò, ès, ei, èm, ètz, son.

Pr. sub.

siga/sia, sies/sigues,sigue/sie, sigam, sigatz, siguen.

Imp. ind.

èra, ères, ère, èram, èratz, èren

Imp. sub.

siguessa, siguesses, siguesse, siguéssem, siguessetz, siguessen

Indef.

siguí, sigués, siguec, siguérem, siguéretz, sigueren

Fut.

serè, seràs, serà, serem, seretz, seran

Cond.

seria, series, serie, seríem, seríetz, serien

Part.

estat

 

gésser (cat. sortir)

Pr. ind.

gesqui, gesses, ges, gessem, gessetz, gessen.

Pr. sub.

gesca, gesques, gesque, gescam, gescatz, gescan

Imp. ind.

gesquia, gesquies, gesquie, gesquíem, gesquíetz, gesquien

Part.

gescut

5

hèr

Pr. ind.

hèsqui, hès, hè, hèm, hètz, hèn.

Imperat.

hè!

Pr. sub

hèsca, hèsques, hèsque, hescam, hescatz, hèsquen

Imp. ind.

heja, heges, hege, hègem, hègetz, hegen

Imp. sub.

hessa, hesses, hesse, hessem, hessetz, hessen

Indef.

hi, his, hec, hérem, héretz, heren

Fut.

harè, haràs, harà, haram, haratz, haran

Cond.

haria, haries, harie, haríem, haríetz, harien

Ger.

hent

Part.

hèt

 

liéger

Pr. ind.

liegi, lieges, lieg, legem, legetz, liegen.

Imperat.

legetz!

Pr. sub.

liejga, liejgues. lejgue, lejgam, lejgatz, lejgan

Imp. ind.

legia, legies, legie, legíem, legíetz, legien

Imp. sub.

liegessa, liegesses, liegesse, liegéssem, liegéssetz, liegessen

Ger.

legent

Part.

lejut

 

lúder

Pr. ind.

lutz

5

méter

Pr. ind.

meti, metes, met, metem, metetz, meten.

Imperat.

met!

Pr. sub

meta, metes, mete, metam, metatz, metan

Imp. ind.

metia, meties, metie, metíem, metíetz, metien

Indef.

metí, metés, metec, metèrem, metéretz, meteren

Part.

metut

 

mólher (cat. munyir)

Pr. ind.

molgui, molhes, molh, molhem, molhetz, molhen

Pr. sub.

molga, molgues, molga, molgam, molgatz, molgan

Part.

molhut

 

 

morir

Pr. ind.

mòri, mòres, mòr, morim, moritz, mòren

Pr. sub.

mòra, mòres, mòre, moram, moratz, moran

morisca, morisques, morisque, moriscam, moriscatz, moriscan

Imp. ind.

moria, mories, morie, moríem, moríetz, morien

Imp. sub.

morissa, morisses, morisse, moríssem, moríssetz, morissen

Fut.

morirè, moriràs, morirà, morirem, moriretz, moriran

Cond.

moriria, moriries, moririe, moriríem, moriríetz, moririen

Indef.

moriguí, morigués, moriguec, moriguérem, moriguéretz, morigueren

Part.

mòrt

5

plànher

Pr. ind.

plangui, planhes, planh, planhem, planhetz, planhen

Pr. sub.

planga, plangues, plangue, plangam, plangatz, plangan

Part.

plangut

 

poder

Pr. ind.

pogui/posqui, pòs, pòt, podem, podetz, pòden

Pr. sub.

poga, pogues, pogue, pogam, pogatz, pogan

Imp. sub.

poguessa, poguesses, poguesse, poguéssem, poguéssetz, poguessen

Indef.

poigué, poigués, poiguec, poiguerem, poigueretz, poigueren.

Fut. ind.

poirè, poiràs, poirà, poiram, poiratz, poiran

Cond.

poiria, poiries, poirie, poiríem, poiríetz, poirien

Part.

pogut

5

préner

Pr. ind.

prengui, prengues, prengue, prengam, prengatz, prenguen

Pr. sub.

prenga, prengues, prengue, prengam, prengatz, prengan

Indef

prenguí, prengués, prenguec, prenguérem, prenguéretz, prengueren.

Part.

prengut

 

quèir (cat. caure)

Pr. ind.

queigui, quès, què, quem, quetz, quen

Pr. sub.

queiga, queigues, queigue, queigam, queigatz, queigan

Indef.

caiguí, caigués, caiguec

Fut.

cairè, cairàs, cairà, cairam, cairatz, cairan

Cond.

cairia, cairies, cairia, cairíem, cairíetz, cairien

Part.

caigut

5

saber

Pr. ind.

sabi/sai, sabes, sap, sabem, sabetz, saben.

Pr. sub.

sàpia, sàpies, sàpie, sapiam, sapiatz, sàpien

Imp. ind.

sabia, sabies, sabie, sabíem, sabietz, sabien

Part.

sabut

 

sèir

Pr. ind.

seigui, sès, sè, sèm, sèt, sen.

Pr. sub.

seiguia, seiguies, seiguie, seigam, seigatz, seigan

Fut.

sairè, sairàs, sairà, sairam, sairatz, sairan

Cond.

sairia, saries, sairie, sairíem, sairíetz, sairien

Part.

seigut

5

sènter

Pr. ind.

senti, sentes, sent, sentem, sentetz, senten

Pr. sub.

senta, sentas, senta, sentam, sentatz, sentan

Part.

sentit

 

tier

Pr. ind.

tengui, tiés, tié, tiem, tietz, tien

Pr. sub.

tenga, tengues, tengue, tengam, tengatz, tengan

Imp. ind.

tenguia, tenguies, tenguie, tenguíem, tenguíetz, tenguien

Fut.

tierè, tieràs, tierà, tieram, tieratz, tieran

Indef.

tenguí, tengués, tenguec, tenguérem, tenguéretz, tengueren

Part.

tengut

 

trèir

Pr. ind.

treigui, très, trè, trem, tretz, trèn.

Imperat.

trei!

Pr. Sub.

treiga, treigues, treigue, treigam, treigatz, treigan

Indef.

traiguí, traiguís, traiguec, traiguérem, traigueretz, traigueren

Part.

trèt-a

5

vàler

Pr. ind.

valgui, vals, val, valem, valetz, valen

Pr. sub.

valga, valgues, valgue, valgam, valgatz, valgan

Part.

valgut

 

vèir

Pr. ind.

veigui, ves, ve, vem, vetz, ven.

Pr. sub.

veigui, veiguies, veiguie, veigam, veigatz, veigan

Imp. ind.

vedia, vedies, vedie, vedíem, vedíetz, vedien.

Imp. sub.

veiguessa, veiguesses, veiguesse, veiguéssem, veiguéssetz, veiguessen

Fut.

veirè, veiràs, veirà, veiram, veiratz, veiran

Cond.

veiria, veiries, veirie, veiríem, veiries, veirie

Part.

veiguí, veiguís, veiguec, veiquérem, veiquéretz, veiqueren

 

vier

Pr. ind.

vengui, vies, ven, viem, vietz, vien.

Imperat.

vene!

Pr. subj.

venga, vengues, vengue, vengam, vengatz, vengan

Indef.

venguí, vengués, venguec, venguérem, venguéretz, vengueren

Imp. ind.

venguia, venguies, venguie, venguíem, venguíetz, venguien

Part.

vengut.

5

víuer

Pr. ind.

visqui / viui, viues, viu, viuem, viuetz, viuen.

Pr. sub.

viua, viues, viue, viuam, viuatz, viuan

visca, visques, visque, viscam, viscatz, viscan

Imp. ind.

viuia, viuies, viuie, viuíem, viuíetz, viuien

Fut.

viuerè, viueràs, viuerà, viueram, viueratz, viueran

Indef.

visquí, visqués, visquec, visquérem, visquéretz, visqueren

Part.

viuut / viscut.

 

voler

Pr. ind.

voi, vòs, vò. volèm, volètz, vòlen

Pr. sub.

volga, volgues, volgue, volgam, volgatz, volgan

Imp.

volia, volies, volie, volíem, volíetz, volien

Fut.

volerè, voleràs, volerà, voleram, voleratz, voleran

Cond.

voleria, voleries, volerie, voleríem, voleríetz, volerien

Indef.

volgué, volgués, volguec, volguérem, volguéretz, volgueren

Part.

volgut

5

  <<<<pagina principau