ORTAÇAĞDA  İSLAM  TIBBI

 

Bimarhaneler veya Darüşşifalar

 

Ortaçağda Türklerde de Bimarhaneler ve Darüşşifalar (hastane) bulunuyordu. Bunlar aynı zamanda eğitim ve öğretim veren zamanımızın fakülteleri gibiydiler. Büyük Selçuklular döneminde klasik tıp anlayışı vardı. Bu dönemde kalp ve ateş kontrolü, idrar muayenesi gibi tanı ve tedavi yöntemleri oldukça gelişmiş olduğu anlaşılmaktadır. Melikşah zamanında 40 deve ile taşınan seyyar hastanenin varlığı kaynaklardan öğrenilmektedir.      

 

 

 

             

            Sivas Darüşşifası

 

 

Anadolu Selçukluları döneminde inşa edilen Darüşşifalar: 

 

Ø    Mardin D. (Bugün mevcut değildir)

Ø    Kayseri Nesibe D. İnşa edilmiş en erken tıp kompleksidir.

Ø    Sivas D.

Ø    Divriği D.

Ø    Çankırı D.

Ø    Kastamonu D.

Ø    Tokat D. (Gökmedrese)

Ø    Amasya D.

 

Amasya Anber bin Abdullah Darüşşifası; Burada XV.yy’da hekim ve cerrah Şerefeddin Sabuncuoğlu

17 yıl çalışmış ve “Cerrahiyet al-Haniye” adlı tıbbi eserini yazmıştır.

 

İbn-i Sina  980 – 1037

Dünyanın günümüze kadar etkisini göstermiş en büyük Türk bilim adamlarından biridir. Ortaçağ tıbbına bıraktığı etkiler ile İslam dünyasının bilimsel başarısını en üst düzeyde tutmuştur. Onun tıbba getirdiği yenilikler yüzyıllar boyu Avrupa’da etkisini göstermiş, kitapları klasik ders kitabı olarak okutulmuştur.

 

 

               

 

 

Tıbba getirmiş olduğu yenilikleri şöyle sıralayabiliriz:                                   

1.) Gözlem ve deneye yer verme onun çalışmalarının temelidir.

2.) Hasta başında klinik dersi,

3.) Bazı droglarla ilgili farmakolojik kitapları,

4.) Boğulmalara karşı bazı tedavi yöntemlerini bulması,

5.) Diyabet ve enfeksiyon hastalıkları üzerinde yapmış olduğu çalışmalar.  

 

 

  

 

            

Birbirinden değerli kitaplar yazmıştır.  ŞİFA – NECAT – HİDAYET ve en büyük tıp kitabı olan KANUN. Bu kitapta çeşitli hastalıklara değinmekte ve bunların tedavisinde kullanılan ilaçlardan söz etmektedir.

               

 

 

 

Ebu Reyhan el Biruni  973 – 1051

Matematik alanında ün yapmış Biruni’nin hekimlik ve eczacılık alanında da çalışmaları vardır. Hint tıp ve eczacılığını yakından incelemiştir. Kitab al Saydala adlı eczacıyı tanımlayan ve droglarla ilgili bilgiler veren bir farmakoloji kitabı yazmıştır.

 

 

Farabi 870 – 950

Asıl adı Muhammed bin Muhammed bin Uzluk bin Turhan olan Farabi Türkistan’da Farab’da doğduğu için ona kısaca bu ad verilmiştir. Doğduğu yerde medrese eğitimi görmüş ünlü Türk hekimi Bağdat’ta bilimsel çalışmalar yapmış, bilgisini ilerletmek için İran ve Mısır gibi merkezlerde dolaşmıştır. Ona filozof hekim demek daha doğru olur. Nitekim İslam felsefesini oluşturan İbn-i Sina, İbn-i Rüşd ile beraber onun da adı geçer.

 

İstanbul Bostancı’dan postaya verilmiş Farabi serisinin tümünü gösteren zarf

 

Razi  (Ebu Bekir Muhammed bin Zekeriya Razi) 874 – 932

İslam dünyasının en büyük hekimi olan Razi Türkistan’da Rey’de doğmuştur. Tıp, eczacılık ve deontoloji alanında kitaplar yazmıştır. Formik asit, sülfürik asit, sinameki, demirhindi gibi maddelerin tanımını yaptı. Razi’nin tıp dünyasına getirdiği bilimsel yenilikler şunlardır : 

 

1. Hasta başında ilk klinik dersi veren İslam hekimidir.

2. Çiçek ve kızamığın ayrımını yaparak bunların tanımını verdi.

3. Tedavilerde basit ilaç kullanımını belirtti.

4. Diyete önem verdi.

5. Kimya alanında deneyler yaptı, ayrıca hayvan deneylerine yer verdi.

6. Destilasyon usulünü tanımladı.

7. Cıvayı maymunlarda deneyerek bir drog olarak kullanılmasını sağladı.

 

 

 

Ebul Kasım Zehravi 936 – 1013

İslam dünyasının en büyük cerrah ve anatomistidir. Özellikle devri için modern sayılacak cerrahi esasları getirmiştir. İlk kez cerrahi alet resimlerinin çizimini sağlamıştır. Ağız ve diş sağlığı üzerinde durdu. Diş tedavisinde diştaşı oluşumunu göz önünde tutan ilk hekimlerden biridir. Eksiksiz bir diştaşı temizliğini önermiştir. Dağlama usullerine yer verdi. Ampütasyon yöntemlerini uyguladı. Kırık, çıkık ve felç konularında çalışmalar yaptı. Cerrahide anestezik olarak afyonu kullandı. Droglar üzerinde çalışmalar yaptı. Yazmış olduğu El Tasrif-i Tıp adlı kitabı 17.yüzyıla kadar Avrupa’nın çeşitli tıp okullarında ders kitabı olarak okutulmuştur.

 

 

 

İbn-i Meymun (Maimonides) 1135 – 1204

İspanya Cordoba’da doğmuş yahudi olan Maimonides hijyen ve tıbbi droglar üzerine çeşitli çalışmalar yapmıştır.