Duat:
Eski Mısırlılara göre gökyüzünün doğu ve güney noktaları arasında kalan,
tanrılara ait bölge. Duat'ın belirleyici yıldızları Orion ve Sirius'tur.
Ekinoks: Gece ve gündüzün eşit
olduğu günler. İlkbahar ekinoksu 21 Mart, güz ekinoksuysa 21 Eylül tarihine
denk düşer.
Enki: Sümer mitolojisinin ikinci
derece güçlü figürlerinden, su tanrısı.
Enlil: Sümer mitolojisinde gök
ve yer yaratıldıktan sonra araya giren ve dünyanın hakimi olan hava tanrısı.
Ereşkigal: Sümer mitolojisinde
yeraltının yöneticisi sayılan tanrıça. Aynı zamanda İnanna'nın kızkardeşidir.
Gündönümü: Dünyanın güneş çevresinde
çizdiği yörüngenin karşıt yönlerdeki iki noktası. "Kış gündönümü", yılın
en uzun gecesine denk gelen 21 Aralık, yaz gündönümüyse yılın en uzun günü
olan 21 Haziran'dır.
Heliak yükseliş: Gökyüzünde,
güneşin doğmasından hemen önce görülebilen yıldızın hareketi. Ufuk aydınlanmadan,
yani ışığı yok olmadan hemen önce görülebilen yıldız, "heliak yükseliş"te
demektir.
İnanna: Sümer mitolojisindeki
en ünlü tanrıça. Babil'de İştar adını almıştır. Aşkın, savaşın ve tıp biliminin
temsilcisidir.
İsis: Mısır'ın en büyük tanrıçası.
Simgesi, Sirius yıldızıdır. Osiris'le birlikte Mısır'ı kurduğu ve yönettiği
düşünülürdü.
Karbon-14: Jeolojik buluntuların
yaşını saptamakta kullanılan ve organik maddelerin açığa çıkardığı C-14
izotopunu ölçmeye dayalı bilimsel yöntem.
Kukulkan: Maya inanışında "denizden
geldiğine" inanılan ve "tüylü yılan" ile sembolize edilen en etkili tanrılardan
biri.
Nefilim: Eski ahit'te (Tevrat)
"Yaratılış/Genesis" bölümünün 6. babında sözü edilen ve bir dönem dünyada
yerleşik olduğu söylenen "dünyadışı" yaratıklar. İlkin "devler" olarak
yorumlanmış ve çevrilmiş, sonra orijinal adıyla Nefilim olarak bırakılmıştır.
Neterler: Mısır yazılı belgelerinde,
Tufan'dan sonra ülkeyi yönettiği söylenen "yarı tanrı" varlıklar. NTR harfleriyle
gösterilir ve Neter olarak okunur, çoğulu Neteru'dur.
Ninlil: Sümer mitolojisinde,
hava tanrısı Enlil'in karısı. Doğurganlığın simgesidir.
Osiris: Mısır kültünde, en önemli
tanrılardan biri. Tanrıça İsis'in hem kocası, hem kardeşi. Horus'un da
babası. Gökyüzünde, Orion takımyıldızının onu simgelediği düşünülürdü.
Ptah: Mısır pantheonunda en
eski ve en büyük "yaratıcı tanrı". Mimari, mühendislik ve "yapı bilimi"
ile özdeşleştirilir.
Presesyon: Dünya kendi ekseni
çevresinde dönerken, bu eksenin sabit olmaması nedeniyle, yaklaşık 26000
yılda tamamlanan bir "kutupsal döngü" izler. Bu döngünün sonucu, gökyüzü
haritasındaki takımyıldızların yerinin yükselip alçalmasıdır.
Seth: İsis ve Osiris'in kardeşi.
Kötü güçlerin etkisi altına giren Seth, kardeşi Osiris'i öldürdü ve Mısır'a
sahip olmak istedi. Ama İsis, dağılmış parçalarından Osiris'i canlandırdı,
ondan bir çocuk sahibi oldu. Oğulları Horus, Seth'i yenip babasının intikamını
aldı ve Mısır'ın başına geçti. Yeniden doğan Osiris ise gökyüzündeki tanrısal
mekanına, Orion yıldızına geri döndü.
Thoth: Bilgeliğin, yazının ve
bilimin yöneticisi olarak bilinen ve Mısır'da 4. Hanedan sonrasında egemenliğini
iyice artıran tanrı. Hiyerogliflerin onun insanlığa armağanı olduğu söylenir.
Zenith: Gökyüzünü çevreleyen
sanal yarımkürenin en tepe noktası. Başınızı tam yukarı kaldırıp baktığınızda
gördüğünüz nokta, zenith olarak adlandırılır.
Zep Tepi: Mısır mitolojisinde,
"ilk zaman" anlamına gelen bu sözcük, ülkeyi "tanrıların yönettiği" en
eski döneme gönderme yapmak için kullanılır. |