TAG MAHALL; perzijski doslovno"krunska palata"
Arhitektonski spomenik u Agri, gradu u indijskoj saveznoj
državi Utar Pradeš, koji se smatra vrhunskim
ostvarenjem mogulskog perioda. Sazidan izmedu 1632. i 1647. pod
nadzorom šaha Šahana (1592-1666) kao mauzolej za njegovu
omiljenu ženu Mumtaz Mahal, Tadž predstavlja sjajno
zamišljenu cjelinu.
Sastoji se od centralne oktagonalne gradevine, krunisane
lukovicastom kupolom, cija je ukupna visina oko 75 m i koja je
skoro u potpunosti izgradena od bijelog mermera; uz nju stoje dva
simetricna zdanja od crvenog pješcara - jedno na
sjeverozapadu a drugo na jugoistoku. Na sjeverozapadu se nalazi
džamija, a na jugoistoku kuca za odmor.
Dimenzije citavog kompleksa pravougaonog tlocrta oivicenog zidom
iznose 300 m x 560 m. Ispred pomenuta tri zdanja nalazi se
ogroman vrt, podijeljen na cetiri dijela simetricno rasporedenim
kanalima.
Tadž je kraljevski mauzolej za velikog vladara i njegovu
omiljenu ženu. Citati iz Kur-ana su raporedeni na
pažljivo odabrana mjesta. Opci plan i duhovni karakter ovog
remek-djela zasnivaju se na idejama koje su razvili sufijski
mistici.
Ovaj "San u mermeru", kako ga nazivaju istoricari
umjetnosti, sagraden je na obali rijeke Džamne za Ariumand
Banu Began koju je šah Džahan odlikovao pocasnim imenom
Mumtaz Mahal, dragi kamen palace. Ona je nakon rodenja osmog
djeteta umrla 1629. godine, a mogul je naredio da se iznad njenog
groba sazida grobnica kakvu svijet nije vidio.
Strucnjak za konstrukciju kupole je vjerovatno iz Istambula,
zidari su dolazili iz Delhija i Kandahara, strucnjaci za vrh
kupole su dolazili iz Lahora i Samarkanda, kaligrafi za umetnute
zapise iz Širaza i Bagdada, rezbari cvijeca iz Buhare, vrtni
arhitekti iz Kašmira. Više od 20 000 radnika je radilo
17 godina na izgradnji monumenta.
