NOWA ZELANDIA

        Po naszymu, czyli po ślońsku . . .       data ostatniej aktualizacji:  1  września 2001
 

             Poniższe teksty pochodzą z listów wysłanych przeze mnie w ciągu ostatnich
             dwóch lat z Nowej Zelandii do Internetowego Klubu Śląskiego Berania
             „Ślońsko Skrzinka”. Klub ten jest typową listą adresową, na którą piszą
             Ślązacy zamieszkujący nasze rodzinne strony, Ślązacy rozrzuceni po całym
             świecie, oraz sympatycy wszystkiego co śląskie. Listy pisane są na ogół z
             zastosowaniem gwary śląskiej, w szeregu jej odmianach. Klubowicze tworzą
             jedną prawdziwą, wielką rodzinę. I jak to w rodzinie bywa: kłócą się, ale też i
             kochają. Zawsze jednak trzymają z sobą „sztamę”. Ci co mogą – spotykają
             się osobiście. Większość z nas jednak nie widziała się jeszcze na żywo. A
             mimo to zawiązały się prawdziwe, międzykontynentalne przyjaźnie. 
             Na przełomie kwietnia i maja 2001 roku już po raz drugi zorganizowany został
             „doroczny” zjazd „Śląskiego Berania”  u Francika w Wiśle. Przyjechali nań
             specjalnie m. in. Ślązoki ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. 
             Listy, zgodnie z konwencją przyjętą w klubowej korespondencji, nie
             zawierają "polskich" literek. 
             Klub ma mocno rozbudowaną własną stronę www.gornyslask.pl/beranie
             Zainteresowanych odsyłam do niej i zachęcam do dołączenia do naszego
             Klubu. 
             Pyrsk! 

Kaj to je... 

... bo tak naprowda to dalij  juz od Slonska zajechac nie idzie. Jakby chciec jechac dalij, to zawsze 
bydzie blizyj. Wezcie se  mapa abo globus i podziwejcie na som dol. Jak  znojdziecie Australia, to po
prawyj stronie ma Oceanie Spokojnym, zaroski za  Morzym Tasmana  bydzie widac dwie wyspy. To je
Nowo Zelandyjo. Tu zech jest ! 
Miyszkom z mojom rodzinom (same Slonzoki z dziada pradziada) w miescie co  sie nazywo Auckland. Z
Aucklandu na Slask  jest mniyj wiyncyj dwadziyscia tysiyncy kilometrow. I wiycie co? Poznol zech  juz
tu tez Slonzokow ! A nikerzi z nich som ogromnie radzi jak se mogymy pogodac po  naszymu. 
 

Czy to je blisko od Australie? 

A musicie wiedziec, ze choc to na mapie wyglondo choby do kupy, tak to od nas do Australie jest mniyj
wiyncyj tak samo jak z Londynu do Moskwy. Blisko, pra? 
 

Jako to je z tym koncym swiata... 

Achim  nie wiy czy jo jod obiod wczorajszy czy dzisiejszy. Zaroz Ci Achim odpowiadom: jutrzejszy !
Wszyjscy godajom, ze my miyszkomy na koncu swiata. Ale to ni ma prowda, nie wierzcie im. Bo tak
rychtyk to my som na poczontku swiata! U nas, w Nowej Zelandyi najpryndzyj na swiecie zaczyno sie
dziyn. Dopiyro za dwanoscie godzin zacznie sie tyn som dziyn u Was. A jeszcze nieskorzyj we Ameryce
abo Kanadzie kaj tez som przeca nasi. No teraz, bez zima (nie smiyjcie sie, przeca momy lipiec, u nas je
srodek zimy), jak my wszyjscy pocyganiyli te zygarki, ale kozdy z nos puscil wajzry w inkszo strona, to
momy yno 10 godzin roznice. Jak u Was w Zjednoczonej (Abo Jeszcze Na razie Ni) Europie jest poledni,
to jo juz mysla isc z kurami spac. Bo umie jest juz dziesiync na wieczor. 
Acha, moze tez byc tak, ze jak jo Wom napisza cos w sobota na wieczor, to Wy to dostaniecie to  fta
sama sobota ale rano. To znaczy tak jakby ftedy kiedy jo tego jeszcze nie napisol. Ale nie pytejcie sie mie
jaki byly dzisiej numery w totolotku. Bo jo juz je znom jak u Was je rano. Ale one dycki som inksze niz
Wasze, bo tu u nas wszystko je inksze abo na opak. Jak widzicie byda miol Wom o czym rozprawiac. 
 
 

O polskich wojokach

... Tukej,  w Nowej Zelandji, poznolek duzo polskich wojokow co sie biyli bez drugo wojna swiatowo  na
roztomantych frontach. Moc  s nich przijechala tu abo z Anglie abo ze Szkocje... 
 
 

Jako to je z tymi kiwi... 

... musza Wom wytlumaczyc juz na samym poczontku, ze momy tu takigo ptoka co nie furgo, bo ni mo
skrzidel. Nigdy ni miol, bo nie chciol ani nie potrzebowol. Tyn ptok zyje yno w Nowej Zelandyji i
nazywo sie kiwi. Po nim to nazwali tyz taki wielki szkuciate, bronotno-zielone wieprzki co tez wymyslyli
w Nowej Zelandyji. Jycie je na pewno roz za czas bo one wszystkim fest szmakujom i majom moc
witamin. No i beztoz Nowo Zelandyjo nikierzi nazywajom Kiwilandia, a Kiwusy to juz wiycie kto to som.
To som Nowozelandczyki. Ale nie wszystkie, bo momy tu jeszcze Maorysow (ogromnie ciekawo nacja,
tyz o ni napisza jak bydziecie chcieli) i moc inkszych narodowosci. Chyba prawie wszystkich z calego
swiata. 
Kiwusy radzi zaczynajom nazywac wszystko co nowozelandzki od slowa kiwi. Nie wiym yno skond sie
wzion w Polsce gutalin do szczewikow co sie nazywo "Kiwi". Znocie cos takigo? 
 

O chodzyniu do gory nogami 

... Chodzyni do gory nogami wcale ni ma taki oszkliwe i na razie jeszcze zodyn tu nie spod. Jo tyz
trzimom sie fest i ni musicie sie o mie boc. I choc musza sie fest wychylac zeby widziec co Wy tam
wyprawiocie na tym  wiyrchu globusa, to musza wom pedziec, ze nikiedy mi sie zdo, ze to u Was, tam na
wiyrchu,  nikierzy majom poprzewracane. I to fest. 
 

Trocha geografje... 

... A Nowo Zylandjo wcale ni ma tako malo. Ona je yno jak sztramski synek: dlogo i chudo. Ciongnie sie
od wiyrchu na dol przez przeszlo 2 tysionce kilometrow. Ale tego, Wyndek, nie idzie tak jak u Ciebie
przejechac na automatycznym gazie, bo pojsrodku momy trocha wody. Nazywo sie ono Ciesnina Cooka i
lonczy Morze Tasmana z Oceanym Spokojnym. Te 20 mil morskich trza przeplynyc promym. Wtedy tyn
automatyczny gaz moze se troszka odpocznyc. A szofer zas moze  troszka rozprostowac kosci i porzigac
bez burta rybom. Napisolech, ze Nowo Zelandio jest dlugo, te przeszlo 2 tysionce kilometrow zdelki to
nima wcale malo. A ze je chudo, to styknie Wom napisac, ze we calej Nowej Zelandji ni ma miejsca co
by s niego bylo dalij do morza wiyncyj niz  120 kilometrow... 
 

O lacznosci z Polskom 

... Francikowi musza jeszcze tez odpowiedziec, ze choc do Slonska momy pieronym daleko, to zdo nom
sie, ze to wcale ni ma prowda. Przeca momy tako komputerowo pryndko loncznosc ze wszystkimi, teraz
idzie juz prawie tez do kozdego zadzwonic choc potym lepi na rachunki nie zaglondac. Polski gazety
czytom przi sniodaniu jak Wy jeszcze oglondocie na wieczor film we  telewizorze i tych samych gazet
jeszcze nawet u Was nie porozwoziyli do budkow. Teleekspres tez moga se obejrzec bez komputer. Yno
to, ze ni mogymy sie spotykac za czynsto z przyjocielami. No, ale sami my se taki los wybrali. I ni
mogymy narzykac... 
 

Jako sam momy zima... 

... Sniyg padze w Nowej Zeladyji! Na Wyspie Poludniowej, tej blizyj Antarktydy, majom go moc
kazdego roku. W wysokich gorach to je zawsze. Momy tu tez prawdziwe lodowce. Bardzi na polnoc
sniega je mynij, a w Auckland nie padze wcale. Ale to dobrze, bo my chcieli jechac do cieplych krajow.
Choc teraz, bez zima, marznymy bo w naszych domach przewaznie ni ma zodnego ogrzywanio. Trza se
dogrzywac elektrykom abo gazym. Nikierzi majom kuminki i polom w nich drzewym. A w nocy to tak
samo zima momy w izbie jak na dworze. Kole +5 stopni. Taki to som te “cieple” kraje. Ale zamki mi w
aucie nie zamarzajom i lodu ze szyby rano ni musza szkrobac. W nocy zas mom przeca do grzocio baba.
Grzejymy sie oba nawzajym... 
 

Podatki i zbjyrani graciarstwa...

... Podatki pierony tu tez wymyslyly. I od chalupy, i od zarobkow. Od chalupy placi sie wedle wartosci.
Beztoz wszystki chalupy muszom byc wycynione przez City Council. Jak se poprziklejosz  kachelki w
hazliku to oni cie zaroz ciach! Hnet ta uciecha mosz w taksie. Zarobki zas opodatkowane som w trzech
grupach 22, 24  i 33 procynt. Ze smieciami to jest roztomancie, ale zbjyrani ich kosztuje to nas jakis 100
naszych dolarow na rok. Ale trza prziznac, ze zbiyrajom ich kozdy tydziyn porzondnie. A dwa razy na
rok mogiesz im zostawic przi drodze prawie wszystki graciarstwo. Piyrsze to poprzeglondajom i bele co
powybiyrajom roztomanci inksi co som tymi gratami zainteresowani, a potym zbiyrajom to i zawozom na
hasiok.  Na takij wystowce to i dobry komputer idzie trefic. Przewaznie slaby, ale na chodzie... 
 

Dolary a bynzyna... 

... Kiwi dolar kosztuje mniyj wiyncyj tak jak marka nimiecko. U nas bynzyna kosztuje 85 centow i tyz
ostatnio zdrozala o 6 cyntow. Nasi nimieccy goscie co nas odwiedziyli  lostatnio kombinowali jak se jom
wzionc do Monachium bo bezmala u nich ogromnie drogo. Choc czytolek ostatnio, ze w Polsce za
przeciyntno wyplata idzie kupic 400 litrow bezyny. A w Niymcach trzi razy tela. U nas tak ze dwa razy
tela co w Niymcach. Ale wiycie, oprocz bynzyny muszymy tu tyz jeszcze kupowac troszka innych
rzeczy. Wyplaty momy tu sztyry razy w miesioncu! Ci zas co robiom troszka pomalij, tak jak jo, majom
placone co dwa tydnie... 
(aktualnie – kwjyciyn 2001- bynzyna stoji po dolarze) 
 

O baranach... 

...Nie wiym czy wszystkich interesuje to, ze my momy tu w Nowej Zelandyji barany w rzondzie. Ni ma
to ciekawe bo chyba wszyndzi tak je. Yno w jednych krajach mniyj a w inkszych wiyncyj. W Nowej
Zelandyji momy pszeszlo 60 milionow baranow i yno  trzi a pol miliona ludzi. Faktycznie, te barany
majom tu wiynkszosc. Jo tyz je baran, boch rodzony ww kwjytniu, ale to juz inkszo historia... 
 

Jako jada do roboty... 

... Przedtym zech fedrowol z inkszymi na Zofiowce w Jastrzymbiu. Teraz dalij robia na kopalni. Yno
zawsze dodowom do tego slowa “kopalnia” drugi slowo: “wiedzy”. Bo teraz robia na politechnice w
Aucklandzie co sie nazywo Manukau Institute of Technology. Robia tak samo jak na Zofiowce: przi
komputerach, bo to je moj fach. Teraz jak jada do roboty to ni mom zodnej gruby po drodze (choc w
Nowej Zelandji tez jest ich troszka). Musza teraz zamiast kopaln mijac pole golfowe, wielki palmy przi
drodze, pozaglondac se na Pacyfik i przejechac kole chyba 20 wulkanow. Bo musicie wiedziec, ze yno w
samym  Auckland momy 64 wulkany. Na szczynsci kozdy z nich juz downo zapomniol co poradzi... 
 

Czamu "Nowo"? 

...Teraz jeszcze troszka o Nowej Zelandi. Czamu "Nowo"? - pytol sie Klaudek. Bo musicie wiedziec, ze
tukej historia zaczyna sie jakis niecale dwiesta lot tymu. Nojstarsze zabytki zrobione kiedys bez ludzi ni
majom wiyncyj jak 170 lot. Jak jako chalupa mo tu wiyncyj niz 100 lot to zaroz s ni robiom zabytek
klasy zerowej. Bo dopiyro niecale dwiesta lot tymu zaczyni tu przijyzdzac osadnicy z Europy i wszystko
sie tu wtedy zaczylo. Bez toz wszystko tu je nowe dlo Europejczykow, calo Zelandio tyz. No i bez toz
godajom Nowo Zelandio. A wiycie kaj je staro Zelandio?... 
 

O urodzinach... 

... Ale wiycie co? Bez szterdziysci lot, kazdego roku miolzech urodziny na wiosna. A potym mi sie to
odmiynilo. I teroski, bez drugi szterdziysci lot, mom zamiar urodzinowac na jesiyn! Pora razy mi sie ta
sztuczka juz udala. I wcale zech sie ni musiol drugi roz na tyn swiat fatygowac. Kaj byda chciol
swiyntowac moji urodziny w trzecim szterdziystoleciu - jeszcze nie wiym... 
 

Konski bryle w kinie... 

... Chciol zech Wom napisac dzisioj o brylach. Bo to i w Kiwilandji, choc my zacmiynio zodnego
lostatnio ni mieli,  optikery tez zrobiyly interes na sprzedowaniu bryli. Ale wiycie, tych bryli nie kupiyli se
tak naroz wszyjscy, jakescie to napisali bylo przed tym zacmjyniym slonca we Niymcachi. Te bryle
poszly do jednego miejsca i teraz se ich tam ludziska  pozyczujom. 
Ale musza zacznyc od poczontku. 
Jaki rok tymu zagrodziyli w cyntrum Aucklandu konsek placu i zaczyni tam cos stawiac. Zodyn s nas ni
wiedziol poco zas w takim miejscu kaj juz jegly ni szlo wsadzic chytajom sie budowy. Ale ze to u nas
budujom dosc pryndko, to teraz juz skonczyli i w zeszlym miesioncu powiedzieli, ze tam bydzie kino. Ale
u nas jak to zrobiom juz kino, to je w nim przinajmnij 8 zal. W tym nowym zas zrobiyli tych zal az
dwanoscie (!) i jeszcze jedna dodatkowo. Trzinosto. I juz od pora miesiyncy  zaczli reklamowac, ze w tyj
ostatnij bydzie nojwiynkszy ekran kinowy na swiecie. Joch w to ni wierzyl, bo oni tu radzi sie chwolom,
ze bele co majom najwiynksze na “Southern Hemisphere”, to znaczy, ze na tej dolnij czynsci globusa.
No, ale jak lotwarli te kino co to mialo miec ekran wysoki na 7 piynter, toch padol moji slubnej: “pudymy
se to lobejrzec”. I zgupiol zech zaros na samym poczontku. Jeszcze my do tego kina na wlezli, a juz we
dwiyrzach szwarno dziolszka wcisla mi do rynki ogromniaste bryle. Taki jak na konia, tego co Piotrus
nom opisywol. On tyz pisol o konskich brylach – skurzanych. Ale nom dali normalne bryle, wcale ni
skurzane, ani tyz prziciymniane jak te od nimieckich opikerow. Jyno te bryle byli wielki i mialy
ogromniste szkla. Taki kask na gowa. Duzo wiynksze od tych coch kiedys zaklodol razym ze tlynowym
aparatym ratowniczym na grubie. Godom do moji baby: “oni nas chyba locyganiyli. Tyn ekran na pewno
nie bydzie taki logromny jak sie chwolyli, a zeby nom sie wydowalo i zeby my nie chcieli  im dac nazot
naszych biletow, to teraz nom wciskajom kit. Czyli ogromne bryle bez kiere se tyn ekran bydymy mogli
powiynkszyc”. I tak se mysla: “ale nas te Kiwusy wycyckaly, zrobyly s nas gupkow, my im zaplaciyli i
momy byc radzi. Nie na darmo nazywajom Kiwusow Zydami Poledniowego Pacyfiku”. Jak tu kiedy
przijedziecie, to sie sami przekonocie jak Was bydom cyckac na kazdym kroku. 
No i troszka obrazony na tych kombinatorow, troszka zlych na sia, zech sie dol wpuscic w niepotrzebne
wydatki, wlaza do tego kina i se mysla: “a prawie, na zlosc wom tych bryli nie oblecza. Oczy mom dobre,
nie byda se ich psuc, zeby se myslec, ze oglondom nojwiynksze kino na swiecie”. 
Ale wiycie co? Jak zech wloz do srotka, to rychtyk tyn ekran byl ogromniasty, i to bez bryli! Pierucha, se
mysla, cos tu nie gro. Kino sie chnet zapelniylo, jeszcze yno bez gosniki wolali, zeby siodac jedyn przi
drugim, bo spszedane som wszystki bilety (razym szejset!) i kozdyn chce siedziec. Dlogo nie twalo i
zaczon sie film. Jo dali obrazony trzimia te bryle w gosci (zeby mi ich nie ukradli, po przedtym
powiedzieli, ze bydom je odbjyrac przi wyjsciu i kozdy bydzie musiol ich miec). Ale jak tyn film sie
zaczon toch juz nie miol wontpliwosci, ze te kino wybudowali za pryndko i pryndko go bydom musieli
poprawiac. Obroz na tym wielgim ekranie bol ogromnie niewyrazny. Taki rozmyty i jakby podwojony.
Nikiedych miol juz taki obroz przed loczami, ale to belo po kolezynskich spotkaniach, nikiedy juz w
czasie tych spotkan, a prawie zawsze w Nowy Rok nad ranym kiedy my z Alojzym, mojim somsiadym,
konczyli winszowani noworoczne a zaczynali obchodzic jego urodziny co zawsze miol piyrszego stycznia.
Nigdy zas zech ni miol dotond takigo obrazu w kinie, w dodatku w niedziela w poledni, prosto po
kosciele. Byl to co prowda dziyn urodzin od moji, ale obiecywali my se dopiyro co wypic pod wieczor jak
juz nigdzi nie trza bydzie jezdzic autym. A jo tu w kinie widza niewyraznie, zloszcza sie i godom moji:
“idymy du dom. Zas my sie dali nabrac”. Ale dziwom sie, ona na te swoji bryle wraziyla te lod konia  i mi
godo: “Nikaj nie ida, mie sie to podobo, a ty tez te bryle se wciepnij na loczy. To zoboczysz”. No i tak
zech zrobiyl. 
I ni uwierzicie co sie lokozalo. Film zrobiyl sie taki wyrazny, ze az za bardzo. Tyn ogromniasty ekran
jakby przestol istniec. Wszystko wydowalo sie jak prawdziwe, jakby my sami byli we tym filmie. Dobrze
ze my se siedli dosc wysoko, bo ludzie w tym filmie chodziyli po calej zali, ganc przed nami. Jakby po
tych co siedzieli nizyj. Tako frelka z tego filmu prziszla ganc ku mie, zaglondala mi w oczy i godala do
mie. I wiyzcie mi: ona byla prawdziwo!  Wyciongnyl zech rynka, zeby sie z tom frelkom prziwitac. No, i
dostolzech po pazurach. Od swoji. Bo choc ona tyz miala te bryle na loczach, to zdo mi sie, ze jeszcze
tyz taki  skorzane boki ji trza bydzie na drugi roz doprawic. Potym zech zaglondol na inkszych ludzi w
tym kinie. Tyz wyciongali te swoji rynce, zeby sprawdzic czy to je rychtyk tak prawdziwe, czy yno na
niby. Pora razy syjmowolzech tyz te bryle zeby sprawdzic co sie stanie. Nic sie nie stowalo, jyno film zas
byl niewyrazny, jakby popsuty. Pryndko zech zas te bryle zaklodol na ta moja gupio palica i radowolzech
sie dinozalrom co lotali po zali. Pora  razy musiolzech sie schylic, coby mie kiery nie tyrpnyl swojim
logonym. Jak sie tyn film skonczyl, to ludziska klackali. Tyz sie im to podobalo. 
Ta wiync wycie, mieli my okazjo lobejrzec se zas cos nowego. Choc te dinozalry byly stare, to kino
nowe. Ale fajnacki ! Zas sie kiedy do niego wybierymy. 
Napisza wom jeszcze, ze tyn film co my oglondali nazywol sie T.REX i ze  taki kina som juz w
roztomantych miejscach na swiecie, moznoscie tez juz kiedy mieli lokazjo byc w takim kinie przedymna.
A jak ni, to wom to logromnie polecom.  Ta kompanijo co te kina organizuje nazywo sie IMAX, i majom
juz 130 takich kin po colkim swiecie. Ale w Nowej Zelandji to je piyrsze. Jakby kogo to jeszcze bardzi
interesowalo, to moze se pooglondac strona internetowo na tyn tymat. Ona mo adres
http://www.1570films.com/imax.com 
 

Jak we Aucklandzie malowali trowa... i o maoryskich zwyczajach 

... Chca zebyscie wiedzieli, ze jutro zaczyno sie w naszym Aucklandzie wielki zjazd prziwodcow
wszystkich krajow co to majom plaze nad Oceanym Spokojnym. A ze je to dosc wielki morze, to tyz
tych krajow je trocha. No i w Aucklandzie idzie zgupnyc. Nasjyzdzalo sie policje z calego chyba swiata
tela, ze na kazdego Kiwusa przipadnie mozno ich z dziesiync abo wiyncyj. Na razie to i tak nic nie
pomoglo bo moji znajomej wczora na wieczor i tak auto ukradli. Mozno to nie te policjanty, ale
porzondnij sie i tak ani troszka bardzij od tego nie zrobiylo. Mozno dopiyro jutro jak przijedzie Clintonze
Ameryki abo Putin ze Rosje, to zlodzieje bydom zaglondac po lepszych autach. Ale przyjedzie tu do nas
tyla gosci, ze az colko autostrada z lotniska do cyntrum miasta na trzi dni zawarli. Byda musiol se wzionc
robota du dom abo jom osrac. Bo nijak nie pudzie do roboty zajechac. Mozno juz zescie kaj slyszeli, ze
wlascicielami calej Nowej Zelandje i wszystkigo co sam je to som Maorysy. Maorysy juz trynujom te
swoji wyplynzianie jynzykow i przewracani oczami, wymachiwani drzewianym patykiym, podskakiwani
w miejscu jak baletnica i straszne powrzaskiwani na mile powitani gosci. Jak se taki prawie sagi Maorys
poskocze, powrzeszczy i powymachuje tom krykom to potym ciepnie pod nogi tym co przyjechali abo
zielono galonzka z jakigo krzoka, abo pioro z papugi, abo co inkszego. Potym taki Maorys obleczony yno
w spodniczka z patykow (a co mo pod tom spodniczkom to mozno Wom kiedy napisze Danusia) troszka
sie cofnie i zaglondo co tyn gosc z tom galonzkom abo piorkiem zrobi. I juz nie wrzeszczy, nie
podkakuje, nie wymachyje, nie przewraco oczami ani nie wyplynzio jynzyka. Gosc mo wtedy sie schylic
i dzwignyc to, co tym sagocz mu ciepnyl i mo se to wzionc. Ja  to zrobi, to znaczy do Maorysow, ze
przijechol  z dobrymi zamiarami i Maorysy go nie bydom musialy zjesc. Lostatnio chyba wszyjscy
przijyzdzajom tu z dobrymi zamiarami bo lod jakis 100 lot Maorysy jedzom co inkszego. Mozno bydom
miec szmak na Clintona? Te ksionzki co to pisala Monika to tez tu sprzedowali, a Maorysy (nikiere)
umiom czytac. Moznoscie jeszcze tych powitalnych breweryji nigdy nie widzieli ale wiydzcie, ze je to taki
obowionzkowy zwyczaj przy powitaniu kazdych waznych osobistosci. Jak taki Maorys juz se
powrzeszczy, pogrozi i nie przegoni tego goscia (przewaznie sie gosci uprzedzo, ze Maorysy teraz juz nic
zlego nie robiom i coby sie nie smioli z tych jejich zwyczajow, bo nie wypado) to potym sie wszyjscy
witajom. A te prziwitani robi sie nosami. Trza wtedy na chwila stanyc na przeciwko tego drugigo,
przychylic sie do niego, zetknyc piyrsze czolami a potym zaroz nosami i tak na chwilka potrzimac. To
znaczy, ze Maorys cie uznol za przijociela. Tak se mysla co kiedys, downo tymu, oni wonchali w tym
czasie tych nowych czy im bydom szmakowac. 
Pisza tak o tym, bo mysla se, ze we waszych telewizorach pudzie se troszka s tego pooglondac. Mozno
tyz pokozom troszka mojigo miasta abo tyz i Nowej Zelandje przi okazji. Jak bydziecie to oglondac, to
pomyscie se, ze tam wlasnie miyszko Wasz ambasodor Marys ze swojom Danusiom i dzieckami.
Pamiyntejcie: APEC (bo tak sie nazywo to spotkani) zaczyno sie w sobota i bydzie trwac do
poniedzialku. 
Pisolzech juz wom kiedys, ze my troszka tyn czas momy pryndzyj niz Wy beztoz u Was mogom juz w
piontek tyz cos pokazowac. Som juz u nas wszyjskie ministry spraw zagranicznych i logromnie
kombinujom co to zrobic w tej Indonezji bo teroski tam sie szpetnie wyrobio, wjycie przeca. Dobrze, ze
Slonsk nie ma nad Pacyfikiem, bo bych pewno musiol siedziec tam s nimi wszyjstkimi, a zrobiyla sie u
nas juz piykno wiosna i lepszy poszpacyrowac nad jednym morzym abo drugim, bo my tu w Auckland
momy dwa. A pojsrodku miasto i gory. Prawie jak we Wisle. Yno ze tam do morza daleko... 
(10.09.1999) 
 

O prziwitaniu prezidynta Clintona... 

... Barborko ! Mosz chyba recht z tymi dziolchami i Clintonym. Je lon juz w Aucklandzie od pora godzin.
Wyloz ze tego swojigo samolota zadowolony wroz ze swojom cerom i tesciowom. Hilary zostala w
doma, chyba lokna pucuje bo pisali ostatnio, ze se kupiyli chalupa kans w Nowym Jorku (a pamjyntocie
jak Katowice nazywali Stary Jorg?).  A Bill jak yno wyloz ze samolota to zaroski lypol oczami na
wszystki strony jakby sie za czym rozglondol. Bo nie pisol zech wom jeszcze (a miolbych wiela do
napisanio yno nie wiym czy mje te fajerwerki nie zniechyncom) co godajom lo Nowej Zelandji do tych,
co wiela podrozujom po swiecie. A Clinton jezdzi moc, beztoz  na pewno to slyszol. Godajom, ze jak sie
wylezie ze samolota i naokolo widzi sie lowieczki piykniejsze od miejscowych dziolchow to znaczy to, ze
sie je w Nowej Zelandji. Jo wom tego komentowol nie byda. Jak przyjedziecie mie odwiedzic to
lobejrzicie se sami czy to je prowda. Clinton dzisiej rano byl jednak logromnie rozbiegany po loczach, nie
wiedziol kaj zaglondac. Maorysy go chyba za bardzo nie wystraszyly. Ale wroz z Maorysami witali go tez
inksze ludzie co pochodzom z wysp Poledniowego Pacyfiku a terozki miyszkajom w Kiwilandji. Te ich
dziolszki oblykajom se na specjalne okazje taki cyc-haltry zrobione ze szupow z orzechow kokosowych.
A przi tym tak piyknie ruszajom tym co je do ruszanio, ze mje samymu sie to podobo. A co dopiyro
Clintonowi, przeca on fachowiec... 
 

O Slonzokach we Aucklandzie... 

... Pytosz sie Barborko wiela jest Slonzokow w Aucklandzie. Je nas pora, palcow od rynk styknie coby
porachowac. Som tyz tacy co ganba o nich pisac chocioz jeszcze niedowno w Polsce  miol zech ich za
nojlepszych przijocieli. Auckland to je tyn som co se myslisz, nojwiynksze miasto w Nowej Zelandji,
wiynksze od Londynu abo Paryza. Ale jak yno bydziesz miala chync posprawdzac kaj to ta lawa z tych
wulkanow siko, abo jak to je z tymi lowieczkami, abo tyz sie poopalac sy mnom na jakij plazy i okompac
w Morzu Tasmana abo Pacyfiku to przijyzdzej, bydymy Ci tu ogromnie radzi... 
 

Czas nowozelandzki... 

... Kiwi doba tyz mo yno 24 godziny a zdo mi sie co u nos chyba ta Ziymia sie lobraco troszka pryndzyj,
czas pieronsko mi sam ucieko... 
 

Nowe tysioncleci... 

... A na te prziwitani nowego tysionclecio mozecie przijechac do Nowej Zelandje. Namiot idzie postawic
bez problymu bo na sylwestra bydymy tu miec srodek lata, pogoda u nas zawsze je wtedy piykno. Jo
byda miol urlop (chyba, ze tyn Y2K Bug mi go zezere bo je to jedyn z tymatow co sie nimi zajmuja w
robocie), jak se pooglondomy fajerwerki (ale ni te s komputera co nas robiom happy)  to pudymy sie
okompac w Pacyfiku. I musicie wiedziec, ze bydzie to cale dwanoscie godzin pryndzyj niz w Paryzu abo
na Paruszowcu. Jakby gdo chciol i sie pospiycho to zdonzy trzeci tysioncleci prziwitac jeszcze roz kaj
indzij. Na prziklad u Barborki we Ameryce. To je mozliwe ! Co Wy na to?... 
 

Pojymy se po bajersku... 

... Achim !!! Chopie nie posylej mi nic do Kiwilandje! Lepszy to z sobom prziwiyz! Wypijymy se wtedy
to razym: zubrowka na sniodani a Baerwurz do lobjadu. Abo na opak. Na wieczerzo Cie zaprosza do
Schnitzel Inn, prawdziwej bajerskij gospody co jom tu momy niedaleko. Tam se zjymy golonko i
popijymy piwkiym co go nom prziniesie chlop w skorzanych galotkach i w hucie z piorkiym na glowie, 
bo nie bydyny colki dziyn pic gorzolki, pra? ... 

Troszka o Maorysach i jejich godce... 

Musicie wiedziec, ze do Nowej Zelandje wszyjscy kiedys przijechali bo przedtym to tu nie miyszkaly
zodne ludzie. Chyba, ze Maorysy co tu przijechaly piyrsze wszystkich zjadly i nie chcom sie do tego
dzisioj prziznac. Zresztom te Maorysy tez by sie chyba pozjodaly nawzajym kieby nie przijechali tu
piyrszy Abel Tasman (1642) a potym James Cook (1769). Wprawdzie Maorysy zjadly im trocha zalogi
(Cooka potym zjedli inksi kajs na Hawajach) ale potym przeciepli sie na cos inkszego i pozjodali wszystki
moa - taki logromne tutejsze ptoki co tyz nie furgaly. No ale Maorysow uwazo sie teroski tu za
"miejscowych" i ich jynzyk je drugim, po angielskim (ale nie myscie se, ze to je taki "haudujudu"),
oficjalnym jynzykiem w Nowej Zylandjii. Nowo Zylandjo nazywo sie po maorysku "Aotearoa". I prawie
wszystko mo tu abo nazwa maorysko abo nazywo sie podwojnie: po angielsku i po maorysku. Czynsto
napisy tez som we obuch jynzykach. Jo sie jeszcze nie zdonzyl nauczyc ani tego ich angielskigo (choc
zech se lod downa myslol, ze po angielsku poradza) ani maoryskigo. No i sie ich ucza. A jynzyk maoryski
je tak ciekawy jak zodyn. Jedna gora co jom nazwali po maorysku mo najdlogszo nazwa na swiecie.
Zapisali to nawet we ksiyndze Guinessa co to sie tam zapisuje wszyjstki gupi rekordy. Teroz Wom ta
nazwa tu napisza: 

Taumatawhakatangihangakoauauotamateaturipukakakapikimaungahoronukupokaiwhenuaitanatahu. 

Tela! Jedne slowo ! Jakby chciec to przetlomaczyc na tyn drugi jynzyk co tu w Kiwilandji lobowionzuje
to juz jedne slowo by nie styklo: The place where Tamatea, the man with the big knees, who slid,
climbed and swallowed mountains, known as landeater, played his flute to his loved one.  W polskim
tlumaczyniu (je to taki tlumaczynie z maoryskigo na nasze) moze to mniyj wiyncyj znaczyc: Jest to
miejsce, gdzie Tamatea, czlowiek z wielkimi kolanami, ktory zesliznal sie z gory, wspiał sie na nia i ja
polknal i dlatego byl znany jako „zjadacz ziemi”, gral na flecie dla swojej ukochanej. Fajne, nie ?
Przeciepnijcie se to teroz na slonski. No to pyrsk, Kia Ora... 
 
 

O swjyntym obrozku Matki Boskij Czynstochowskij... 

...W sobota pojada z inkszymi Polokami do miasta co sie nazywo Tokoroa. Je to jakis 200 kilometrow na
poludnie od Auckland. Zawiezymy tam kopja obrazu Matki Boskij Czynstochowskij co jom  w 1986
roku przywios do Nowej Zelandje papiyz Jan Pawel II I dol go jako swoj geszynk miyszkancom tej
Kiwilandje. Lod tego czasu obraz majom Maorysy u siebie ale pozwolyly polskij parafji w Auckland
wzionc go do sia w polowie siyrpnia tego roku. I bez tyn czas, kozdy gdo chciol, mog se tym obraz
wzionc na pora dni do swojigo domu. U mje tez my go mieli. Teraz w sobota, a prawie bydzie 16
pazdziernika, to znaczy bydzie to rocznica papiysko, zawiezymy tyn obroz nazod. Wiymy juz, ze nasz
pomys spodobol sie inkszym i juz czekajom na wziynci tego obrazu do Christchurch, to je taki miasto na
Poludniowej Wyspie. Nasza zeszloroczno pielgrzimka do tego obrazu uswiadomiyla Maorysom jako
wartosc przedstawio tyn obroz dlo Polokow, bo do tej pory prawje nic o Czynstochowie ani o tym
obrazie nie wiedzieli. 
Trocha wiyncyj na tyn tymat (i wiela inkszych rzeczy tez) idzie znojsc na stronie polskij parafje w
Auckland. Zachyncom do jej pologlondanio: www.polanz.com/links/mars/PASTORAL.HTM 
Je tyz tam trocha roztomantych zdjync, przewaznie zrobjonych przezymnie... 
 

O profesorze Antoszewskim... 

Znom tyz spomnianego przez Antona profesora Romana Antoszewskigo osobiscie. A Kiwidanka zno go
chyba jeszcze lepszy bo lostatnio, jak my zaprosiyli do restauracje rezysera Jerzego Hoffmana (tego lod
"Ogniym i mieczym" - to tyz w ramach wypelnianio mojich ambasadorskich obowionzkow)  siedziala przi
stoliku wele samego profesora i przegodala s nim pol imprezy. Jo w tym czasie przechylol kieliszki ze
filmowcami. Po kieryms kielonku miszcz Hoffman zalowol, ze juz ta trylogia calo sfilmowol, bo jo
pasowolbych mu na Czeremisa. (Mieby to tyz pasowalo, bo jo bych sie zaopiekowol tom Skorupko
lepszy niz Czeremis i Horpyna).  Profesor je biolog jak moja Danka, godajom se o tych kiwi roslinkach i
kiwi chroboczkach przi kozdej okazji.  Na zdjynciu co Wom posylom do obejrzynio profesor podpisuje
swoji ciekawe ksionzki co prawje teroz som sprzedowane w polskich ksiyngarniach. Jo juz dostol lod
niego komplet tych ksionzek i wszyjscy me je przeczytali za jednym zamachym. Som to taki ciekawostki
z historje, przyrody i obyczajow. Jest to literatura popularno-naukowo, ale profesor pisze tyz ksionzki
logromnie mondre ze swoji branze, pisze tez we wolnych chwilach literatura pjykno. Chnet majom wydac
w Polsce jego „Kariera na trzy karpie morskie”. Podom Wom tytuly tych ostanich jego ksionzek, bo jak
bydziecie kiedy zaglondali po ksiyngarniach to mozno natreficie na ksionzki co zostaly napisane daleko w
Nowej Zelandji. Wy juz wiycie kaj to je. Titirangi (to po maorysku) jedna z dzielnic Auckland, dzielnica
gorzysto porosniynto gynstym buszym, przepiynknie polozono nad brzegiym zatoki Manukau Harbour co
jest konskiym Morza Tasmana. Profesor miyszko jakis 15 kilometrow lodymje. Czyli to je prawje
somsiod. Te jego ksionzki nazywajom sie: "Dziwy i dziwadla obyczajowe", "Historia inaczej" o
"Przyroda inaczej". Do kozdego tytulu dodane jest: "...czyli ciekawostki niezwykle, niewiarygodne,
niesamowite". Kozdo s nich kosztuje 9 zlotych. Polecom. 
Polecom tyz wdepnyci na strona internetowo profesora http://homepages.ihug.co.nz/~antora 
Ale ostrzegom, ze mozecie pryndko s ni nie wylyzc. Profesor zamiesciyl w Internecie wiela pozycji
polskij literatury. Miyndzy innymi "Pana Tadeusza" Mickiewicza, calo Trylogia Sienkiewicza, "Lalka"
Prusa, "Chlopow" Reymonta i wiela inkszych ciekawych ksionzek. Z calego swiata dostowo on slowa
uznanio i gratulacje ale tyz i slowa zdziwiynio, ze tako robota robiono je w Nowej Zelandji a ni w Polsce.
Ale mje to nie dziwi, bo w Kiwilandji je trocha robotnych Polokow, a pomiyndzy nimi tyz Slonzoki. 
O mojim spotkaniu z rezyserym Hoffmanym nie pisol zech Wom jeszcze, bo zeszlo sie to trocha z
akcjom "Barborka" i nie chciol zech Wom miyszac. Ale o tym idzie se poczytac tez juz w Internecie na
stronie http://www.polishheritage.co.nz/CLUB/CLUB.HTM (strona ta prowadzi R. Antoszewski). Je tam
tez pora zdjync z tego spotkanio, widac tyz Kiwidanka jak rozprawio z profesorym Antoszewskim i mje
wroz s producyntym filmu Jerzym Michalukiym. Coby sie jeszcze dalij Wom trocha pochwolic (to je
przeca taki sprawozdani z dzialalnosci ambasadora – wyboczcie mi te chwolyni sie), to lo tym naszym
spotkaniu (a przede wszystkim lo profesorze i jego stronach internetowych) pisali tyz 14-go wrzesnia w
Gazecie Wyborczej... 
 

O slonskim koloczu na antypodach... 

...Ale wiydzcie tyz, ze logromniscie dobry kolocz idzie nikiedy zjesc w Aucklandzie. Bo Kiwidanka umi
go naszykowac jak sie patrzy! Robi to nie za czynsto, ale kolocza nie piecze sie przeca na kozdydzien. 
Jak spodziywomy sie gosci - Slonzokow co wiedzom co to je kolocz i co poradzom docynic trud wrazony
w przigotowani tej dobroci, to Danusia piecze kolocz. Z makiym i syrym. No i oczywiscie z posypkom.
Wonio wtedy od Morza Tasmana do Oceanu Spokojnego. Rychtyk! Jak nie wierzicie to przijedzcie
powoniac. Skosztowac tyz sie Wom dostanie! 
Jak byl u nas Wiktor, co o nim Wom kiedy napisza ekstra, to taki byl rod tymu danusinymu koloczowi,
ze nie poradzicie se tego wylobrazic. Swoji malzonce Wandzie (nie-Slonzoczce, co jom jako male dziecko
Rusy wywiyzli z Wilenszczyzny na Sybir i do Polski juz nigdy nie wrocila) Wiktor pokazywol tyn kolocz
i tlumaczyl, ze to je to lo czym on ji godol przez  szterdziysci lot ich  malzynstwa. Ostatni roz Wiktor jod
taki prawdziwy slonski kolocz przeszlo piyndziesiont lot tymu, u mamy w doma, w Rybniku. I lod tego
czasu zodyn nie umiol mu takigo "prawdziwego" naszykowac. Nie poradziyl tyz Wandzie wytlumaczyc
jak taki cos mo mu upiyc. Dopiyro u nas spomniol se jak poradzi "taki cos" szmakowac. Nie umiol se go
nachwolic. Zaroski jak yno przijechol do dom (Wiktory miyszkajom niecale 300 kilometrow od nas), to
napisol do nas fajnacki list z podziynkowaniym. Za tyn kolocz... 
 
 

Kiwi dziwadla... 

...  Momy juz poniydzialek ale weekend sie jeszcze nie skonczyl ! Jako to tak? - na pewno sie kozdy s
Was spyto.  Zaroz Wom lo tym napisza. Bo w Kiwilandji momy takich dziwokich spraw wiyncyj. Tak po
prowdzie to wszyjstko tukej je dziwoki i na poczontku czlowiek sie nic yno dziwuje i nie wierzi wlasnym
slypjom. Trocha Wom chciolbych dzisio lo tym napisac. 

Piyrsze co ciepnie na loczy po wylondowaniu samolotu na lotnisku w Auckland to je to, ze ludzie dalij tu
chodzom nogami po ziymi. I te szlapy  majom na dole a ni na wiyrchu jako by to z praw fizyki musialo
wynikac. Wszystkim wiadomo  przeca co je to niymozliwe, bo styknie sie podziwac na globus i zaroski
widac co musi byc inakszy. Ale ni ma. Potym widzi sie, ze wszyjstki kwiotki co szwigra majom w
doniczkach tukej rosnom wielki choby stromy. A nawet i wiynksze. I bez doniczek. Palmy, fikusy,
araukarie, paprocie to ogromniste tukej drzewa. Ale o tych kwiotkach i roslinkach to Wom zas kiedy
napisze Kiwidanka bo lona sie lepszy na tym odymje zno. 
Jeszcze sie dobrze nie wylezie na droga a juz momy kolejny kiwi-dziwactwo: wszyjstki auta majom tu
kierownice po prawej stronie. A auta jezdzom lewom stronom drogi. Wszyjstki pod prond! Dlogoch
zaglondol na to jak cielepa i godol ech se, ze tako jazda to ni ma do mje. No, ale w koncu trza bylo
zacznyc tez jezdzic i wtedy zaczon sie cyrk. Wciepuja migacz - ruszajom wyciyraczki. Chytom prawom
rynkom za lewarek do zmiany biegow - lotwiyrajom mi sie dwiyrze. Wjyzdzom na rondo - dziecka
wrzeszczom ze trza bylo skryncic w lewo. Na szczynsci uczyl zech sie jezdzic o czasie jak bylo malo
autow na drodze i po rondach szlo wtedy jezdzic  w lobie strony. Teroski na rondach przikladnie jada juz
w lewo, dziecka tez juz nie wrzeszczom po mje przy skryncaniu. 
Tyn lewostronny ruch to przejyno tyz nawet sloneczko. Wylobrazcie se, ze idzie se lone u nos po niebie z
prawej strony na lewo! Po prawej rynce momy wschod, a po lewej zachod. No i sloneczko idzie se bez
dziyn od prawej ku lewej, to znaczy lod wschodu na zachod. Ni mogloby byc przeca inakszy. Ale
sluchejcie: Po drodze, w poledni, kiedy to slonce je nojwyzyj, to pokazuje lone ganc dokladnie polnoc!
Chalupy ustawio sie tak coby mialy jak nojwiyncyj lokiyn na polnocno strona, bo ta je nojcieplejszo. 
Tymu slonecznymu dziwactwu wtoruje tyz i ksiynzyc. Downij, jeszcze w Polsce, jak miol on ksztalt
litery D to sie godalo, ze "dopelnio sie" i idzie ku  pelni. Potym "cofol sie" i robiyk sie s niego rogalik jak
litera C. W Kiwilandii juz wiycie: je dokladnie na opak. 
Jak byscie sie przidziwali wodzie w ausgusie to przi wypuszczaniu zwyrce sie lona Wom w lewo,
przeciwnie do kierunku wskazowek zegora. U nas ni ma tak laps. W naszych ausgusach zwyrce sie w
prawo! 
Lo tym, ze pory roku tukej sie tez popieprzyly toch juz pisol. Na jesiyn momy wiosna, na wiosna jesiyn,
bez lato je zima, a w grudniu lato. Swiynte Mikolaje, co momy ich tu kozdego roku zatrzynsiyni, lotajom
we swojich czerwonych cieplych mantlach i czopkach z biolym pomponym spocone jak myszy,
uciyrajom se czola colki czas i godajom, ze najciynzszo robota majom Mikolaje w Australii i Nowej
Zelandji. Swiynta Bozego Narodzynio tradycyjnie spyndzo sie na plazy. 

Coby tym dziwactwom nie bylo dosc to Piyrszego Maja swiyntujymu tu zawsze w lostatni poniydzialek
w pazdzierniku! To znaczy prawje dzisiok. Trza prziznac, ze to je  piykny pomysl. Tak se mysla dzisiej.
We pazdzierniku. W maju mozno bydzie mi trocha brakowalo tego swiynta, ale niech tam. Pochodow
piyrszomajowych to tukej nigdy nie robiyli, dzisioj tez nie trza nigdzi chodzic. Ani do roboty, bo momy
dziyn wolny od pracy. Jak na 1-Maja przistalo. Te swiynto nazywo sie Labour Day i zodyn nie umi mi
wytlomaczyc czamu wlasnie teroz go momy. Ale dobrze ze je. Taki dlogi weekend to je fajno rzecz. A
momy ich wiyncyj w roku, bo przewaznie jak jaki swiynto trefi we srodku tydnia, to przeciepujom go na
poniedzialek i wtedy momy taki przedluzony weekend jak teros. 
No to pyrsk, ida do zegrodki, bo sloneczko juz prawje pokazuje polnoc i je na dworze logromnie piyknie:
zielono, kwitnie pelno kwotuszkow, je cieplo. Momy teroski tako przepiykno wiosna. Idzie przeca ku
listopadowi... 
 

Swiynto Zmarlych... 

...Wszyjstkich Swiyntych i Dziyn Zaduszny momy juz sa sobom. W Nowej Zylandji prawje sie tych
swiont nie zauwazo, bo malo kto je obchodzi. Statystycznie je to kraj poganski. Nas, katolikow, ni ma za
wiela a som my fest porozciepowani po kontach. Polsko parafjo w Auckland kozdego roku organizuje
wspolne lodwiedzani polskich grobow na dwoch wielkich cmyntorzach w Auckland. Robjymy to zawsze
w dwje kolejne soboty po Wszystkich Swiyntych, bo tyn dziyn to je u nos normalny dziyn roboczy.
Wolnego na swiycyni swiyczek ni momy. 
Na szczynsci moja rodzina ni mo tu zodnych wlasnych grobow, ale lod piyrszego roku jak my tu som, tak
zawsze z inkszymi wandrujymy po tych cmyntorzach i spominomy naszych bliskich co pochowani som
w Polsce. Przi okazji poznowomy historja polskij emigracje do Nowej Zelandje, bo na tych cmyntorzach,
jak na wszyjskich inkszych, idzie sie wiela dowiedziec. Szkoda, ze takich ciekawskich jak my mlodych
emigrantow ni ma tu za wiela i ze nie wszyjskie Poloki chcom w tym sposob uhonorowac swojich, co ich
zostawiyli tak daleko na drugim koncu swiata. 
Jedyn z tych cmyntorzy, co nazywo sie Mangere Lawn Cemetary to mo yno pionowe tablice, podobne to
tych co som na kozdym polskim cmyntorzu. Ale oprocz tego nic wiyncyj nie widac. Yno trownik. Tablice
te poustawiane som w szyrokich rzyndach tak, coby szlo miyndzy nimi przejechac kosiarkom. No i
bestoz po grobach sie chodzi i jezdzi traktorkami co koszom trowa. Na piyrszy roz to je dziwne uczuci.
Do tych co na wjyrchu. Bo co sie czuje tam na dole, pod kosiarkom, to nie wiym jeszcze. 
Drugi cmyntorz, kaj lezy moc Polokow nazywo sie Waikumete Cemetary (piyrsze slowo je maoryski a
drugi angielski) i je to jedyn z nojwiynkszych na swiecie cmyntorzy. A w Nowej Zylandji nojwiynkszy.
Naszykowali go taki wielki bez wojna, kiedy spodziywali sie co bydzie wiela ofiar do chowanio.
Nowozelandczycy walczyli na roztomantych frontach, tez i pod Monte Cassino wroz z Polokami. Na
szczynsci wtedy nie zapelniyli tego cmyntorza, miejsca je jeszcze dosc i  na teraz. Ale po tym cmyntorzu
trza jezdzic autami. Taki je wielki. Som tam porobione normalne drogi, som tez parkingi miyndzy
grobami. Nikiedy idzie podjechac pod som grob. Tako wygoda! Z tego cmyntorza som ogromnie piykne
widoki. Z jednej strony na gory Waitakere, z drugij zas na mjasto, aucklandzki port i zatoka Pacyfiku
Waitemata Harbbour i z wyspami co na ni sie znajdujom. Tym co som pochowani na tym cmyntorzu
mozno juz je jedno co s niego widac, ale tym co dopiyro czekajom na swoji tam miejsce przijymnie je
poszpacyrowac, pozaglondac na te widoki i zastanowic sie nad sobom. 
Napisy na pomnikach som chyba we wszyjstkich jynzykach jaki mogom byc na swiecie. Ale tako
wymiyszano je tez calo zyjonco ludnosc Nowej Zylandje. Duzo grobow prziozdobionych je sztucznymi,
kolorowymi kwiotkami ze szlajfkami, piorkami i czym yno bondz. Wyglondo to jak szisbuda a ni grob.
Ale co zrobic. Taki swjat. Dlo mnie logromnie ciekawe wydowajom sie groby od ludzi co my ich tu
nazywomy "Pacifica". Som to ludzie co przijechali do NZ z "pobliskich" wysp na Pacyfiku: Samoa, Fiji,
Cook Islands, Tonga. Na jejich grobach zamiast, abo oprocz, sztucznych kwiotkow wiszom przebogate
korale zrobjone z muszlow. Rostomantych muszlow. Wyglondo to przepiyknie a muszelki te (mynsze i
wiynksze) szczyrkajom i dzwoniom jak wieje wiater. 
My w naszych wspolnych odwiedzinach polskich grobow chodzymy (abo na tym drugim cmyntorzu
jezdzymy) lod grobu do grobu, porzykomy przi kozdym, a rodzina abo znajomi zmarlych lopowjadajom
nom  o nich i przi tej lokazji zas dowjadujymy sie nowych rzeczy o skomplikowanej historji narodow i
pojedynczych ludzi. 
 

Szport... 

... Tak jak hokej je narodowom specjalnosciom w Kanadzie tak u nos, w Nowej Zylandji, miejscowi
gupnom za rugby. "All Blacks", bo tak nazywo sie kiwi reprezyntacjo, pojechali do Walje po miszczostwo
swiata. W Aucklandzie juz sie szykowali ich witac jako miszczow, kombinowali kaj bydzie nojlepiyj tyn
miszczowski puchar postawic. Zodyn nie dopuszczol tu mysli co moze byc inakszy. I jak na pewno
wiycie, na przeszkodzie stanyly im w cwierfinale Francuzy. U nos teroski je zaloba narodowo i wszyjscy
dyskutujom teraz czy wywalic trynera (on je wazniejszy w Kiwilandii lod prezidynta - bo prezidynta u
nos ni ma, a tryner je) zaros, czy dopiyro potym. Na szczynscie do trynera i groczy, wszyjscy som loni
jeszcze w Europie  i bydom jeszcze przeca grac o trzeci miejsce. Ale nie bydzie to juz walka o zloto  z
"Kangurami" co na nia sie wszyjscy u nos szykowali. W miyndzyczasie ta zlosc wszyjstkim trocha
przyndzie i "All Blacks" zas bydom dobrzi. Jak to w szporcie...
 
 

O harcyrzach z buszu... 

... O nowozylandzkich harcyrzy pytol sie mje kedys Adas. Nie za wiela mom do powiedzynio na tyn
tymat. Jo jest zech juz trocha za stary coby sie interesowac harcystwym. Moji dziecka tyz przijechaly do
Nowej Zelandje jak na zapisywani sie do harcyrzy (abo tukej godo sie: skautow) bylo juz dlo nich trocha
za niyskoro. Ale tako organizacjo tu tez istnieje i idzie sie troszka o nij poczytac na stronie
http://www.scouts.org.nz/ 
Je tam tez pora linkow i bez ni idzie sie z tym kiwi harcyrstwym zapoznac troszka wiyncyj. 
Ale jak sie zaladuje ta strona coch jej adres napisol, to bydziecie se mogli tez troszka poslochac odglosow
nowozelandzkigo buszu, zawsze pelnego rostomantych ptoszkow. Nikiedy robiom lone tela wrzasku co
nie idzie se tam pogodac. Busz tyn zarosnyty je w wielkij czynsci logromnymi paprociami drzewiastymi,
beztoz na stronie od skautow w tle widac yno same galynzie zielonych paproci. Moznoscie juz tez
zauwazyli co paproc (ale tez i kiwi ptoszek) je symbolym Nowej Zelandje. Ta paproc nazywo sie "silver
fern" czyli "srebrno paproc".  Bo momy ich sam  wiela rodzajow... 
 

Jeszcze roz o profesorze Antoszewskim... 

... Francik prosiyl mje coby mu przipomniec adres naszego profesora Antoszewskigo co to mo tako
przebogato strona internetowo. Czyzbys sie Francik wybiyrol na urlop? Bydziesz miol wiyncyj czasu? No
ja, zaczynajom sie przeca u Was "dlugi, zimowe wieczory". Ta strona je na
http://homepages.ihug.co.nz/~antora/ 
Tam tez je duzo ciekawych linkow. Polecom Wom tez odskoczyc stamtond do strony Polskigo Klubu
Literackigo kaj idzie se na zdjynciach lobejrzec Waszych nikierych znajomych z Kiwilandje. Na stronie
Profesora jest tez duzo artystycznych zdjync z Nowej Zelandje. Warto pologlondac... 
 

Kiwi fruty 

Jak ni ma szkuciatych wiepszkow we sklepach w Niymcach to musicie wiedziec co u nas jest teros
przednowek. Kiwi wiepszki dojrzywajom dopiyro na jesiyn. Ale naszo jesiyn. To znaczy w maju. Potym
zas bydzie ich moc. Jak Wasze hurtowniki nie kupiyly ich dosc, to bydziecie musieli poczakac na nowe
zbiory. Ale mysla, ze som one w Niymcach w magazynach i jeszcze zas sie pokozom we sklepach przed
majym. 
 

O biskupie i kreplach... 

Spomniol zech Wom w ostatnim liscie, ze czeko mje dzisiej spotkani z biskupym lomzynskim
Stanislawym Stefankiym. Porozmawiali my se trocha (ni pogodali, boc lon nie Slonzok) ale jak sie
dowiedziol, ze jo je ze Slonska, to som mi powiedziol: “to w takim razie musieliby my se pogodac!” 
I dodol: “kiedys, przed laty, gospodarzyly u nas siostry Sluzebniczki NMP z Panewnik  i one nauczyly
mnie wielu slaskich slowek. Do dzisiaj wiem co to sa >kreple<”. 
A kreple w kozdo niedziela mozecie se kupic po mszy  przed naszym aucklandzkim polskim kosciolym.
Smazy je  jedna z polskich dziolchow i zawsze idom jak cieple zymly. Nikierzi nie umiom se wylobrazic
niedzielnej, popoledniowej  kawy bez tych krepli. A jo spominom kreple co zawsze szykowala na nasze
lodwiedziny moja starka jak my do nij przichodziyli w kozdo niedziela. Niedziela bez krepla to nie byla
niedziela. W Nowej Zelandji tez mom niedzielne kreple. Starka juz nie zyjom, ale jeji kreple zostaly w
moji pamiynci na zawsze. 
 

Barborka po kiwusku 

Barborka pomalu sie w Kiwilandji konczy. Dobrze ze choc niedziela momy jeszcze jutro przed sobom. Jo
tez chca  podziynkowac za zyczynia co prziszly i bez Skrzinka, i inkszymi drogami  lod Klubowiczow.
Dalij sie jeszcze czuja gornikiem i z samego rana pusciyl zech sie tasmy z muzykom dyntych orkiestrow z
kopalniow Zofiowka, Rydultowy i Wujek. Bo taki tasmy sam mom i rod ich sluchom. Oblyk zech se tez
gorniczy mondur i z pioropuszym na glowie siedziol zech rano przi komputerze i sprawdzol poranno
poczta. Moji dziecka jak stanyly i widzialy mje tak lobleczonego to kieby ni ta muzyka to by se mozno co
zlego lo mje pomyslaly. Ale dziynki tym "upa,upa" zaroski se spomnieli co dzisioj je barborka. A
pamiyntajom jeszcze z Polski co to zowzdy bylo wielki swiynto w rodzinie. Przeca my som gorniczo
rodzina z dziada pradziada. 
 

Media 

Mom male zaleglosci w lodpowiadaniu na pytania. Wiym o tym i juz to robja. Mirek, pytolzes sie skond u
nas momy dostymp do wiadomosci z Polski. Odpowiydz je tako, ze yno z Internetu. Telewizje
satelitarnej tu ni momy. Kiwilandja mo za malo ludzi coby oplaciylo sie kierowac satelity na nas. A
barany, choc ich je duzo wiyncyj, telewizorow nie oglondajom. Beztoz ani zodyn Polsat, ani Radio
Maryja do Aucklandu nie dociyro. Tutejsze Polski Radio co nadowo w Aucklandzie bez godzina w kozdo
niedziela swoji informacje zbiyro z Internetu i nadowo tez telefoniczne rozmowy z dziennikarzami z
Polski. I to som najswiyzsze, najbardzij aktualne wiesci z drugigo konca swiata. Ci co majom Internet w
doma, a jest to ogromnie w Nowej Zelandji popularne, az mje to kiedys dziwiylo, mogom oczywiscie
dowjadywac sie wszystkigo jeszcze pryndzyj. Jo, jak wiycie, na Internecie siedza duzo czasu i beztoz
mom dostymp do wjadomosci z Polski fest szyroki. Dziynki roznicy czasowej moga czytac Polski gazety
jak wszyjscy w Polsce jeszcze spiom i kiedy te gazety dopiyro som drukowane. Oczywiscie kozdy to tez
moze robic, ale u mje juz je dziyn, a u Wos dziepjyro srodek nocy. Loglondom se tyz nikiedy teleekspres
abo sluchom polskigo radja. Juz wiela programow idzie "chycic" na Internecie. Choc nie wszyjstki jeszcze
co by sie chcialo. 
 

Nasze lato 

Momy lato, je dosc cieplo, ale jeszcze pogoda ni ma tako fest latowo. Dosc duzo jeszcze popaduje, ale w
Aucklandzie to som deszcze taki na chwila. Nikiedy mocne, ale tez dosc krotki. Wiatry przeganiajom
chmurzyska znad jednego morza na drugi to tez nie wiszom te chmury  fest dlugo nad nami i deszcz idzie
przeczekac w aucie abo pod dachym bez moczynio paryzola. Sezon plazowy w Nowej Zelandji zaczyno
sie przewaznie we swiynta, kiedy to prawje wszyjscy jadom na kieros z plaz i tam świyntujom. Biere sie
wtedy ze sobom lodowka i kuchnia na gaz co to u u nas jom nazywajom "barbecue" abo BBQ. Jakbyście
nie wiedzieli jak to wyglondo to napisza Wom co na naszych antypodach nazywajom to "grill". I taki
aucklandzki plaze to je jedna wielko kuchnia. Z kazdej strony wonio inkszymi dobrociami, a jak sie lazi
miyndzy tymi kuchniami to co chwilka ktos czynstuje swojimi przismakami i zachwolo co u niego je
nojlepsze. Miynsiwo z barbecue zapijo sie biolym winym abo piwym, jak gdo woli. Obzarty i napity do
granic mozliwosci wraco czlowiek z tej plaze nikiedy nawet nie okompany. Bo na to by wlyzc do wody
czynsto ni ma czasu. No i zolondek (nikiedy glowa tyz) troszka cionzy. Ale lato je u nas dlogi, na plaza
jezdzi sie tyz potym przez dwa tydnie z rzyndu bo som u nas holideje, to znaczy permanyntny dlo
wszystkich urlop. Prawje wszystki firmy zawiyrajom sie na amyn, robiom yno ci co rychtyk muszom.
Ale takich je malo, bo przeca holidej je wazniejszy a robota i tak nie ucieknie. To je jedyn z przikladow
takigo spokojnego, kiwuskigo podejscio do sprawy. Bo w Kiwilandji zyje sie pomalu i spokojnie, bez
nerwow (nikiedy) i na luzie. Mje sie to ogromnie podobo. Ale nie wszyjstkim to pasuje, ale to jejich
sprawa. Mje sam z tym je dobrze. 
 

Bozonarodzyniowo choinka i swiynta do gory nogami 

Kiwuskim zwyczajym je stroic choinka na poczontku adwyntu. Nikierzi stawiajom prawdziwe choinki i
lone przed swiyntami som juz zolte i opadujom, bo przeca ta pora roku nie sprzijo trzimaniu takij choinki
w doma. Kiwidanka, a jo tyz, uwazo to za barbarzynstwo i my momy choinka sztuczno. I my stawiomy
jom niyskorzij, na krotko przed świyntami. Ale w kiwuskich domach, a my tez ta tradycjo juz troszka
przejyni bo u nos ni ma juz malych dziecek co to czekajom na Dzieciontko, wklodo sie prezynty pod
choinka bez colki czas jak ona stoji nastrojono. Jak sie co komu kupi to zaroz to wandruje pod choinka.
Je to oczywiscie piyknie owiniynte w kolorowe pozlotka i bez opisu se lezy do swiont. Wszyjscy
chodzom kole tej choinki i zgadujom co to tam moze byc i do kogo. I czym blizyj swiont tym wiyncyj
tych skrzinek ("boxow") tam je. U nas zaczyno sie te prezynty odwijac po wieczerzy wigilijnej, zaroz po
tym jak juz je poschraniane i pomyte w kuchni. Czekomy na tyn nojwazniejszy momynt az momy
poschraniane bo jak my kiedys probowali to lotwiyrac przed tym, to potym nie bylo chyntnych do
pomywanio. A jak my zmiyniyli kolejnosc, to dziecka sie ciepjom do mycio tych szupow w ausgusie
choby gupie. Jedyn bez drugigo, coby jak nojpryndzyj bylo gotowe. Jak kiery z wos mo problymy z
pomywaniym po wiliji, to moze nasz patynt wyprobowac. 
Nowozelandczyki lotwiyrajom swoji prezynty dopiyro we drugi swiynto! Tyn dziyn nazywo sie "Boxing
Day" i ni mo to nic wspolnego z boksowaniym jak zech se kiedys myslol. Ta nazwa wziyna sie od tych
"boxow" pod choinkom. I Kiwusy radujom sie przewaznie swojimi prezyntami jedyn dziyn. Bo na drugi
dziyn już zaczynajom sie we sklepach akcje oddowanio tego wszyjskigo (abo prawje wszyjskigo) nazot.
We supermarketach robi sie ektra plac na skladowani tego, przecynio sie to i zas sprzeduje drugi roz.
Pomiyszani z poplontaniym. Kiwusy majom ogromno radosc kupowac. Na tydziyn przed świyntami
sklepy momy polotwiyrane do polnocy ! I zawsze je tam pelno ludzi. Po swiyntach tez zas som
przedluzone godziny "handlowanio". Do robiynio zwrotow. Ale dziynki tymu nikierzi majom potrojno
okazjo do tego coby byc zadowolonym: jak sie co kupi, jak sie co dostanie i jak sie to oddo we sklepie
nazot. My jeszcze tego wszystkigo nie rozumiymy bo my tu som za krotko... 
 

O Wiktorze z Kerikeri 

... Dostali my list z wycinkami z gazetow o Katowicach i kartkom swiontecznom. List tyn prziszol z
Kerikeri w Nowej Zelandji. Je to niewielki miasteczko polozone w polnocnej czynsci Wyspy Polnocnej
nad zatokom Bay of Islands - Zatokom Wysp. Jak bych napisol, ze to jedne z najpiykniejszym miejsc w
Kiwilandji to bych zcyganiyl bo takich piyknych miejsc to u nas je moc. Ale wspaniale widoki na Ocean
Spokojny i zielone wysepki polozone blisko brzegu, elegancki plaze, to jedne z najpiykniejszych miejsc na
swiecie, ni yno w Nowej Zelandji. Jak kiedy przyjedziecie do nas to Wom to na pewno pokozymy. I
lodwiedzymy tam miyszkajoncych Slonzokow, a wlasciwie Slonzoka, bo miyszko tam jedyn. 
Wlasnie w tej miescinie Kerikeri miyszko se 74 letni Wiktor co rodzony byl w Kamiyniu kolo Rybnika, a
mlodosc spyndziyl na Paruszowcu w Rybniku. O Wiktorze spominali my juz z Kiwidankom kiedys w
naszych listach przi okazji pisanio o moczce i koloczu. Pamiyntocie? Wiktor od wojny miyszko poza
Polskom. Jak yno my sie z Wiktorym  tukej poznali, to zaroz okozalo sie, ze chodziyl on do rybnickigo
gimnazjum, tego samego co i jo nieskorzij robiol matura. Wiktorowi nauka w tej szkole przerwala wojna.
Robiol zech tez na grubie razym z jego kuzynym i nawet my jednym autobusym do tej roboty jezdziyli. Z
Wiktorym pogadujymy se po naszymu bo lon logromnie rod przipomino se slonsko gwara. A przes 50 lot
malo miol ku tymu okazji. No i duzo tyz bez to zapomniol.  Kerikeri je 250 kilometrow od Auckland to
tez nie spotykomy sie za czynsto, ale som przeca tez telefony. No i piszymy do siebie listy.  Opisuja 
Wiktorowi i jego zonie Wandzie co to ciekawego dzieje sie, abo mo sie dzioc w Aucklandzie. Jak momy
tu jaki ciekawe wydarzynia, to Wiktory przijyzdzajom do Auckland aby w nich uczestniczyc. Ostatnio
byli we wrzesniu obejrzec film "Ogniym i mieczym" i spotkac sie potym z rezyserym Jerzym
Hoffmanym. Kozdy miesionc zapelniom koperta wydrukami rybnickich Nowin z Internetu, posylom mu
tez ciekawostki z naszej strony klubowej, pryndzyj zas zech wydrukowol mu berania lod Hyjdle. I tak
regularnie, co miesionc, idzie list ze slonskim beraniym do Kerikeri. Wiktor po przeczytaniu robi
kserokopie tych wydrukow i posylo je znajomym Slonzokom co mieszkajom w stolicy Nowej Zelandii -
Wellington, prawie 1000 kilometrow na poludnie. 
No i wlasnie dzisioj prziszol list od Wiktora co w nim pisze o naszych aktualnych skrzinkowych
tymatach. Jak by pieruch wiedziol lo czym my  sam tu rozprawiomy! Zacytuja Wom dwa konsciczki jego
listu: 

"... Cila mi sie coraz wiyncyj podobo. Jak ta kobiyta moze tyle slonskich slow pamiyntac? Przeca nawet
ludzie starsi ody mnie czynsto juz po slonsku nie godajom. W jednym z jej opowiadan zauwazylem slowo
'Bonclok'. To jest naturalnie garnek z gliny, ceramika. Starka w boncloku smietana trzimala, z kierej
pozniyj robiylo sie maslo. Ta smiytana, choc sie to nibyto robiyla kwaskowato, zbiyrali jom dniami bo
mieli yno dwie krowki, dlo mnie byla slodko jak zem paluchym kosztowol! Slowo 'bonclok' pochodzi od
miejscowosci Bonzlau, gdzie byly produkowane. Nie wiym na co ta nazwa przekszcili..." 

"... Pora dni tymu Wanda, po kilku eksperymentach,  zrobiyla zur wedle danusinego przepisu. Mialem go
trzi miseczki, z pokrajanym wursztem od szwajcara. Piyrszo klasa! Naturalnie z kartoflami,
pogniecionymi przez ...? No widzisz, jak sie po naszymu nazywo tyn wichajster do ubijanio ziemniokow?
Byla na to specjalno nazwa jak 'nudelkulok' ma tyz swojom nazwe. Wanda miala trudnosci z kiszyniem.
Tak poszedlem do naszego piekarza, zaczynom tlomaczyc, a on mowi: ty chcesz "starter dough". Mowi,
ze ma bo on wyrabia chleby na kwasnym ciascie, pol zytnie. Dal mi takom bryle, kilka lyzek Wanda
spotrzebowala. Pamientam za synka, u starzikow na opolskim robiyli sami tako zytniom make do zuru.
Napewno sie myle, ale przipomina mi sie, ze nazywali jom 'srotka, szrodka', cos podobnego. U Was w
Henderson na Pioneer Street jest sklep Bin Inn. My u nas w Bin Inn kupujemy kawe ziarnkowa, miod,
cukier i duzo potrzeb do dobrego gotowania po naszymu. Bo tam mozna se kupic tyle ile potrzeba i
samemu sie wybiera. Tam wlasnie majom maki jaki by nie byly. Jedna nazywa sie 'Kibbled Rye'. Zbadaj
Danusia, czy z niej dalo by sie zrobic zur. My takze zrobimy eksperimenty..." 

Jak widzicie, z dala od kraju trza se radzic na wszyjstkie mozliwe sposoby. No a przede wszyjstkim
wymiyniac doswiadczynia. Zona Wiktora - Wanda jako male dziecko zostala wywieziona z
Wilenszczyzny w glab Rosji i stamtond wraz z armia Andersa przedostala sie do Persji (dzisiaj Iran) i w
grupie ponad 750 dzieci-sierot przijechala w 1944 roku do Nowej Zelandji. Nie moze ona znac
oczywiscie slonskich potraw ani sposobow jej szykowanio. Dopiyro u nas miala okazja pokosztowac
kolocz, moczka, makowki, kluski slonskie, rolady, duszono modro kapusta i wiela inkszych przismakow
o kierych Wiktor spominol ji bez wszyjstki lata ich malzynstwa. Pozbiyrala tez od Danusie przepisy i jak
widzicie, Wiktor goni jom teroski do warzynio po naszymu! A "Szwajcar" to je rzeznik w Aucklandzie co
robi wyndliny prawie taki same jak nasze polski. Wiktory wyjyzdzajonc do siebie z Auckland zawsze pol
bagaznika w aucie  majom zaladowane wosztami lod "Szwajcara"... 
 

O oblykaniu sie... 

...Interesujonce Wasze pisani o oblyczkach, ni yno slonskich, a tez i piykne zdjyncia z roztomantymi
klobukami na glowach chciolbych Wom uzupelnic zdjynciym co moze pochodzic z Kiwilandje. Pisza, ze
"moze" pochodzic boch jeszcze ni miol okazje spotkac tu zodnej baby tak obleczonej. Ale to co lona mo
na siebie to prawije wszystko u nos je. Papugi tyz. 
W zeszlo sobota wybrali my sie z Kiwidankom na szpacyr po zarosnytych wydmach Morza Tasmana i
furgaly nom taki kolorowe papugi blisko nas jakby chcialy sie pochwolic, ze som taki kolorowe. Kolor tej
kiecki je bardzo nowozelandzki bo wszyjscy co tu przijyzdzajom zazdroszczom nom tej zielyni na
kozdym kroku. Musicie wiedziec co Nowo Zelandjo je zielono bez colki rok. A nie umiom tego
zrozumiec szczegolnie ci co miyszkajom w Australii, kaj trowa (jesli je) to je przewaznie zolto i sucho,
wypolono lod slonca. Bez colki rok kwitnom tez u nos roztomante kwiotki, a te nojpiykniejsze - bez
zima. 

Ale jezli sie mo rozchodzic o loblykani to z tym juz nima tak piyknie. 
Kiwusy przewaznie nie zwazajom na loblyczka. Loblykajom beleco i nima ich 
ganba sie w tym pokazowac na drodze, we sklepie, w banku i wszyndzi indzi. 
Tyn taki "luz" we oblykaniu to nas zaskoczyl zaros na samym poczontku. Je to 
wygodne, ale nikiedy malo piykne. Zwlaszcza jak chrube baby naciongajom na 
sia leginsy i paradujom z wypnytymi dupskami za wozkiym w supermarkecie. Do 
kiwi oblyczki nolezy tyz chodzyni po bosoku. Tez bez colki rok. I to wcale 
ni z tego co ich nie stac na szczewiki. To je tako kiwi moda. 
No, ale som tez i tacy co sie do tej kiwi mody nie stosujom i idzie spotkac 
(zwlaszcza w cyntrum Aucklandu) ludzi w eleganckich ancugach, wybiglowanych 
koszulach, ze szlipsami w miejscu bindra. Prawje zawsze majom oni wtedy 
telefon w gosci i nikiedy som...  po bosoku!... 
 

O robocie... 

Z listu Francika zrozumiolzech co on se mysli, ze my tu w Nowej Zelandji "robiymy na luzie". To nima
tak! Jo napisol kiedys, ze my se tu zyjymy na luzie. Ale do roboty trza miec podejsci powazne. I jak sie
jom juz mo, to jom trza szanowac i dbac o nia. A to idzie yno zrobic bez  uczciwe, zodne "na luzie" jom
traktowani. 
 

Fana 

Chciolbych odpowiedziec na pytania Cilki bo my tu w Nowej Zelandji momy calo 
angielsko flaga wsadzono do roga naszej. Oprocz tej angielski flagi momy tyz 
sztyry czerwione gwiozdy z biolymi brzegami. Calo fana je modro. Gwiozdki te 
som ulozone na tej naszej fanie tak jak na niebie mogymy se loglondac Krzyz 
Poludnia. Coby go rychtyk obejrzec trza jednak przijechac kans blizyj ku 
nom. W Polsce go nie widac. 
Australia mo podobno fanka do naszej. Ale jejich gwiozdki som blank biole i 
som tam jeszcze dwie gwiozdki dodatkowe: jedna malo i jedna wielko. Nasze 
gwiozdki majom tez piync rogow a australijski siedym. Jak zacznie sie 
olimpiada w Sydnej to sie tych fanek tez duzo naoglondocie. I mozno nie 
bydom sie wom juz mylic. 
A brytyjsko fana ni moze sie przeca nazywac inakszy jak "brytfana", pra? 
 

Golf to tez je kiwi szport... 

... "Zabrze domaga sie pola golfowego"  "i metra" kierys dopisol.  Popiyrom te zondania, bo wtedy choc
troszka upodobni sie Zabrze do miast w Nowej Zelandji. Wprawdzie metra tukej ni momy jeszcze nigdzi
(choc kopiom w cyntrum Aucklandu tunele na puszczyni tu miejscami podziymnej komunikacje
kolejowej, ale tego nie nazywo sie metrym) za to pol golfowych u nas ci pod dostatkiym. Co jedne to
piykniyjsze, elegancko utrzimane, zielono trowka idealnie przistrzizono bez colki rok, paprocie wysoki jak
stromy, palmy. W samym Aucklandzie bydzie takich golfowisk  mozno kilkadziesiont. Jak niedowno bol
przez pora dni w Nowej Zelandji prezidynt Clinton, to pol dnia grol w golfa na Poludniowej Wyspie w
Queenstown. Prawdziwe pole golfowe, taki na 18 dziur, musi miec w Kiwilandji kozdo miejscowosc co
chce miec prawa miejski! Mozno to ni ma wymagane, ale tak je. Jak sie jezdzi po NZ, to nikiedy chalup
jeszcze nie widac, mijo sie pole golfowe (zawsze stoji tam zaparkowanych pora aut i na trowie widac
groczy)  i to znaczy co za chwila bydzie miasto. No i faktycznie, za jakis czas zaczynajom sie
zabudowania. Na Wyspie Polnocnej  je taki male miasteczko co sie nazywo Eketahuna. Nikierzi godajom
o nim, ze "you'd miss if you blinked" (jesli mrugniesz to przeoczysz). Je to bezmalas nojmniejsze miasto
w Nowej Zelandji,a gdo wjy czy i ni na swiecie.  No i oczywiscie Eketahuna tyz mo prawdziwe pole
golfowe co mo 18 dziur. Bez tego ani rusz. Niech tez i zawsze polski miasto Hindenburg mo swoji pole
golfowe. Pra? Czamu momy byc gorsi. 
Jo na razie jeszcze ni mom fiola na pukcie klupanio w kulki, ale godajom ze to prawdziwie mynski sport;
chyba bez te trefjani do dziurek. Mozno kiedy przidzie mi tez chycic tego bakcyla i wtedy przijada se
zagrac do Zabrzo z Maniusiym. Abo rozegromy kiedy Krzinkowe zawody. Tez o krzinka. 
 

Jeszcze o inkszym kiwi szporcie... 

... Jak juz zech je przi zawodach to spomniec musza cobyscie zas w nojblizsze dni wyglondali w
telewizorach jak bydom pokazowali Auckland. Dobiygajom konca wielki regaty zeglarski America's Cup.
Je to najstarszo we swiecie impreza sportowo organizowano juz od 160 lot. Godajom co je to taki
odpowiednik olimpjady. Yno duzo starszy lod edycje olimpiad nowozytnich. Ostatni regaty wygrala
zaloga Kiwusow i beztoz te teraz  ta wielko impreza je w Aucklandzie. Eliminacje do wyscigow
finalowych juz sie skonczyly i zostalo juz yno nojciekawsze. Obroncy puchary Ameryki (Nowa Zelandjo)
bydom sie za pora dni scigac z Wlochami na jachcie Prada. Idzie o wielki splyndor i jeszcze wiynksze
pijondze. Prada  wyeliminowala zaloga amerykansko (wielkich faworytow) i  mozno beztoz troszka
wiyncyj pokozom  tego America's Cup w Europje. A przi okazji zas troszka naszego Aucklandu i
Kiwilandje w Waszych telewizorach. Podziwejcie sie zas i pomyscie se co mocie tam znajomych co Was
piyknie pozdrawjajom... 

... A oglondocie jak "Black Magic" pokazuje wloskij "Luna Rosa" (PRADA) zadek? Regaty America's
Cup w Auckland majom sie ku koncowi. Po dzisiejszym, sobotnim, biegu je 3:0 dlo Kiwusow. Tyn gdo
wygro 5 biegow dostanie puchar dlo sia. Wyglondo na to, ze nastympne America's Cup zas bydzie w
Kiwilandji! 

... KIWUSY WYGRALY !!! 
Bezprecedensowe zwyciestwo naszych, Nowa Zelandia bedzie dlugo trzezwiec, radosc ze zdobycia
Pucharu Ameryki ogromna, chociaz prawde powiedziawszy nikt tutaj nie przewidywal innego wyniku.
Tak samo jak przed 5 laty w San Diego, zeglarze nowozelandzcy byli poza konkurencja. Wygrali
wszystkie biegi. 5:0 !!!  America's Cup dalej bedzie New Zealand's Cup !. Nastepne regaty America's Cup
znowu odbeda sie w Auckland !!! Tak trzymac. Wloski jacht Prada wplywal dzisiaj do aucklandzkiego
portu po zakonczeniu wyscigu z przywieszona do masztu niby flaga z napisem: Arrivederci New Zealand. 

A teroski po naszymu: 

Wprawdzie Poloki, Slonzoki i calo Europa miala te regaty kajs bo przeca to szport drogi i elitarny, malo
sie o tym godalo. Ale to przeca zawody szportowe, co odbywajom sie regularnie juz od 150 lot. To je
tako zeglarsko olimpiada. Do ostatnich lot yno pora  razy udalo sie zdobyc tyn puchar komus inkszymu
niz Amerykonom. Kiwusom udalo sie to juz dwa razy, do tego pod rzond i oba razy ni mieli dlo sia
konkuryncje. Zawody skonczyly sie sztyry godziny tymy, ale w Aucklandzie balanga dopiyro sie pomalu
zaczyno. Jutro trza bydzie sie jakos w robocie przemynczyc a potym bydzie weekend. Weekend spod
znaku America's Cup. Na pewno teraz i w Europie i w Polsce pokozom troszka wiyncyj w telewizorach.
Zaglondejcie jak bydziecie mogli. Lobejrzycie se nasze City of  Sails  (Miasto Zagli), czyli Auckland. O
Nowej Zelandji zas troszka bydom teraz godac. Dzisiok z lodek zawody oglondalo kole 5 tysiyncy ludzi,
a w porcie czakalo na zwycienzcow (i pokonanych tyz) przeszlo 70 tysiyncy kibicow. 
 

Frederick Hundertwasser 

Achim napisol o smierci austryjackigo malarza i architekta (ni malyrza! bo juz jedyn austryjacki malyrz
dosc kiedys narozrobiol - prawje leci w kiwi telewizji serial dokumyntalnych filmow krynconych w czasie
II wojny i teraz zrobjonych na kolorowo) co miyszkol i tworzyl ostatnio w Nowej Zelandji. Faktycznie
Frederick Hundertwasser juz 30 lot miyszkol w malej miejscowosci Kawakawa (fajno nazwa ni? To je
maorysko nazwa drzewa co rosnie yno w Nowej Zelandji).  Bol on bardzo znany i lubiany przez
tamtejszych miyszkancow. I dwa miesionce tymu, w grudniu,  oddali do uzytku w tym miasteczku hazlik
miejski co zaprojektowol i nadzorowol budowa wlasnie Hundertwasser. Hazlik tyn, jak tez i sztuka tego
artysty, mo bardzo nowoczesny i niespotykany wystroj. To je taki trocha pikaso. Ale ludziom sie to
bardzo spodobalo i  bardzo zyczliwie przyjyni  tyn niecodziynny przibytek. Od piyrszego dnia stol sie on
obowionzkowym miejscym zatrzimywanio wycieczek. I to nie yno po to by s niego skorzistac, ale tez by
pooglondac. I wylobrazcie se, co po wiadomosci o smierci artysty (umrzyl se borok na serce na statku
Queen Elizabeth 2 w czasie podrozy do Europy) ludzie stawiali kwiotki i swiyczki przed tym hazlym !.
Brzmi to niecodziynnie, ale tez sprawa je niecodziynno. Widac jak tyn artysta bol cyniony w swoji drugij
ojczyznie. A tak przy tej okazji to napisali w gazetach, ze ta jego budowla w Kawakawa byla jedynym
jego publicznym projektym zrealizowanym na poludniowej polkuli. 
 

O tabulkach, sztrofach i  bynzynie... 

U nas je jedna, cyntralno baza danych nomerow rejetracyjnych i tabulki z nomerami dowo sie w
porzondku alfabetycznym po koleji wszyjstkim piyrszy roz rejestrowanym autom. Tabulki som biole z
czornymi literami, starsze auta z literami od AA do MZ (ale je juz ich niewiela) majom tabulki czorne z
biolymi literami. Na tych starych i nowych tabulkach stosuje sie dwie litery i sztyry cyfry.  Na mojim
aucie mom SK 4962 (choby "s Katowic", ni?) a Kiwidanka mo TP 2779. Juz z tego widac co moji auto
bylo pryndzyj rejestrowane niz te od Danki, no ale moji tez je "troszka" starsze. W zeszlym miesioncu
skonczyli rejestrowac litera Y, teraz idzie ZA, ZB, ZC… Potym przyndom na pewno zas AA, AB… ale
juz na biolych  tabulkach. Mysla, ze jak sie jeszcze trefi jakis jezdzoncy "starzik"  na czornych tabulkach
z AA to mu zmiyniom na biole i bydzie bez problymu. Czy tak bydzie na pewno dowiym sie chnet, bo
jedyn z mojich szefow jezdzi kozdy dziyn do roboty austinym z roku 1951 (auto to ni mo
swiatel-kierunkowskazow yno szczalki z boku przi dwjyrzach)  i mo on czorno tabulka AZ. Zanim
dondom do litery N (co majom jom piyrsze biole tabulki) to potrwo jeszcze pora lot. Potym pudzie zas
zmiynic na czorne (abo zielone, abo jeszcze jakis inksze) i zacznie sie od poczontku.  I choc nie wjadomo
skond auto je, to policjo i tak przisylo mandaty na wlasciwy adres. Wszystki mandaty dostowo do
zaplacynio wlasciciel auta na kierego je auto zarejestrowane. Nikiedy do mandatu dolonczone je zdjynci z
miejsca przestympstwa. Z widocznom godzinom, datom i (przewaznie) pryndkosciom kiero byla
powodym zrobjynio tej fotki. Som to chyba najdrozsze zdjyncia pamiontkowe. Hanys, poslolbych Ci tez
jedne ku tym ze zjazdu (to by bolo zdjynci "z jazdy"), ale na razie mje jeszcze na to nie trefiyli. A dziynki
tym mandatom "na wlasciciela" bardzij uwazo sie na to komu dowo sie klucze od swojigo auta. A
najlepiyj tak jak grzebjynia i jeszcze czegos (zapomniol zech czego) zodnymu nie pozyczac. 
U nos tyz idzie se kupic tabulka z  napisym "po swojimu". Kosztuje to roztomancie, przewaznie duzo. I
tym wiyncyj im napis je bardzij oryginalny. Tako rejestracjo idzie se przeniysc na inksze auto, abo
sprzedac razym z autym. Nikiedy tako tabulka kosztuje wiyncyj niz cale auto. Jedna nasza znajomo mo
rejestracja "BABCIA". Wczorach widziol "DE NIRO". Je tez "ILUVU" (I love you), abo "NZLND"
(Kiwilandja). Rod czytom taki tabulki i potym kombinuja co mogom znaczyc. Zgodnijcie co znaczy BXI29T...

Bynzyna u nos tyz drozeje ale na razie nie ma tako drogo jak w Europie. Jakby przeliczyc na Wasze
marki to liter kosztuje u nas 1 marka. Ale taki przeliczani ni mo wiynkszej wartosci porownawczej bo przeca o tym czy bynzyna (a co inkszego tyz) je drogi abo ni, zalezy przeca od zarobkow. Za godzina roboty na najnizszej stawce idzie se kupic 10 litrow bezyny.  Liter kosztuje mniyj wiyncyj tela co codziynno gazeta, maly chlyb abo puszka piwa. Liter mlyka kosztuje 1.40, a znaczek na list lotniczy do Europy 2 dolary.
 

Bungy jumping 

W mojim ostatnim liscie pisolzech jeszcze o bungy jumping. Tak rychtyk wynojdli to miejscowi na
wyspach Vanuatu “dosc blisko” od nas, beztoz  piyrszy kraj kaj zaczli skokac dlo szpasu to byla Nowo
Zylandjo. No i Kiwus AJ Hacket co skokol juz w roztomantych miejscach na swiecie nojbardzij chyba
tyn szport rozslawiyl. Spodobalo sie mu skokani we Zabolandii i jako piyrszy (nie wjym czy czasym ni
ostatni tez, bo Frackom sie to ogromnie nie podobalo) skoczyl na gumie z wieze Ajfla. Od jakigos czasu
miyszko on na stale w Zabolandii, ale wjydzcie co lon je Nowozylandczyk. 
Jak by kiery sie tym troszka bardzij interesowol to mogie se obejrzec strony o tym AJ Hackett’cie: 

http://www.ajhackett.com.au/ 
http://www.ajhackett.com/ 
http://www.ajhackett.fr/ 
http://www.kiwinewz.com/html/snowcam.htm. 
 

Happy Birthday Her Majesty... 

... Jo Marys, jako poddany Milosciwie Nom Panujoncej Krolowej Anglje Elzbiyty Drugij, dzisioj
swiyntuja! Dali nom dziyn wolny od roboty, idzie se troszka dychnyc. 
Momy dzisiok w calym Komonwelcie Urodziny Krolowej. Co prowda Krolowo urodziny mo kiedy
inkszy ale wjycie jak to je z tymi babami. Jak mogom to nos cyganiom. Zodno sie nie przizno do swojigo
wjeku, a jak skonczom 18 lot to zaczynajom obchodzic imieniny. Ale niech im tam. Krolowa Elzbieta mo
swoji urodziny na wiosna (we Anglii) i co bez tyn czas tam u nich leje i je zima, to przeciepali te swiynto
na pjyrszy pyndzialek czerwca. To znaczy dzisioj. Za to u nas w tym czasie zawsze leje i je zima, ale
inksi, w Europje, majom przinajmnij fajnie. 
 

Jako sam psy szczekajom... 

...Antonku musza Ci tez napisac co psy w Kiwilandji szczekajom "wow, wow". Tego jeszcze zes ni mjol
we swojim slowniku. Dopisz se. I naucz Saba, wyglondo na to, co bydzie lona baba-pies poliglota. No ale
jak mo takigo pana… to inkaszy byc ni moze... 
 

A jednak... 

... Ostatni dwa dni musiolzech rano szkrobac lod z przednij szyby we aucie! Czegos takigo jeszczech we
Auckland nie spotkol. Wczoraj nawet termometer pokazowol na placu o pol siodmej rano 0 stopni
Celsjusza. W Aucklandzie jest to rzecz niebywalo! Okropno zima! Na szczynsci yno z rana, po przed
poledniym styknie miec juz obleczono koszula z krotkim rynkowym. Na wieczor zas sie robi troszka
zimniyj... 
 

PF126p... 

Chca wom powiedziec, co jeszcze nikiedy udowo mi sie spotkac prawdziwego malucha 126p na drogach
we Aucklandzie! Je ich sam pora egzymplarzy i… sztyjc jezdzom. Skons sie sam wziony, tego chyba
zodyn nie wjy. Mozno prywatny import, mozno jaki Poloki kiedys prziwiozly ich sam pora? Nie
wjadomo.  W Nowej Zelandii spotyko sie tez jeszcze troszka polonezow. Ale polonezy byly sam
prziwiezione oficjalnie, jako eksport z Polski. Polonezy jak i ruski lady (niwy, samary) i czeski skody 
znojdly sie sam w drodze rozliczyn handlowych za nowozelandzki maslo eksportowane do Europy
Wschodni w latach osiymdziesiontych.  (Rusy bezmalas chcialy w rozliczyniu za maslo poslac okrynty
podwodne, ale Kiwusy ich nie chcialy, majom teraz za to lady). Polonezow nie jezdzi juz ich sam za
wiela, ale jednak roz za czas idzie jeszcze jaki spotkac. Ale dlo mje nojwiynkszo uciecha jest spotkac
malucha. Zdowo on sie tu na autostradzie taki malutki, jakby mynszy niz naprowda. No i kierownica mo
jak trza:  z prawej strony. 
 

O szirerach... 

... Achim! jak bys miol jakigo barana to moga Ci go oszczigac, bo je to sam narodowo specjalnosc.
Organizuje sie u nas zawody we szcziganiu owiec, miszczostwa Nowej Zelandje, miszczostwa swiata.
Taki co szczirze owce nazywo sie sam „shearer” (szirer). I szirery stanowiom wyodrymbniono kasta ludzi
w Kiwilandii. Laczom sie oni w grupy, przeciyntnie po 18 chlopa i jezdzom od farmy do farmy szczigac
farmerom ich barany. Je to robota sezonowo, sezon szcziganio trwo osiym miesiyncy. Na farmach
pobudowane som specjalne szopy do szcziganio i w nich przigotowane je od sztyrech do szesciu
stanowisk roboczych. Teraz uzywo sie przewaznie mechanicznych nozyc (wyglondo to choby
elektryczno maszynka u frizjera, kiedys byly napyndzane silnikami parowymi – chocby maszyna
wyciongowo na Hoym grubie -  teraz elektrycznie, abo wysoko w gorach silnikami spalinowymi), ale na
mynszych farmach i specjalnych pokazach (dlo turystow) szirery szczigajom takimi klasycznymi
nozycami co troszka przipominajom szczypce do przeciepowanio mjynsa na grilu. W czasie szczizynio
barana trzimje sie mjyndzy nogami i obraco tak coby go colkiym ogolic. Szirery robjom na akord.
Dziynnie jedyn (ale dobry) poradzi obrobic 200 baranow. Rekord swiata nolezy oczywiscie do
Nowozelandzyka kiery za 9 godzin oszczigol 586 baranow.  Jak zech juz spomniol, szirery som na
specjalnych prawach w Nowej Zelandji. Roz, ze to chlopy na schwal i od nich czynsto zalezy biznes
farmera. Som tez oni ganc inakszy traktowani przez urzond podatkowy. Ich obowionzujom inaksze
stawki. Ni musza chyba dodowac, ze lo wiela bardzij korzystne niz moja. 
 

Czamu sam nie ochodzymy imjynin... 

U nas w Nowej Zylandji obchodzi sie yno urodziny. Birthday. Tak sie przijyno, zwyczaj tyn prziwjyzli z
Europy pjyrsi osadnicy. Mysla co jest to wygodne (no i po naszymu sluszne), bo przi tak ogromnym
pomjyszaniu nacji kalyndorz z imjonami musiolby w Nowej Zylandji byc z dziesiync razy wiynkszy niz w
Polsce. Momy sam tela ciekawych mjanow, co nikierych nie idzie ani do porzondku wyslowic, a coby ich
zapamjyntac, to juz ni ma mowy. Podom Wom pora przikladow: Jarafshan, Titihuia (rychtyk, nie smyjcie
sie), Parekowhai, Seumanutafa, Raghunandan, Ponnampalalam, Hurihanganui. Fajne, pra? 
 
 

 “Passion fruit”

Napisołżeś do Skrzinki co idzie do mje maluśko paczuszka i cołkich czas myśloł coby to mogło w nij być, boch wcale nie pamiyntoł cobyś Ty mi cosik obiecowoł posłać. Aż mje odciepło jak żech uwidzioł co przedwczora prziszła wielko, piynciokilowo paczka. Ale była poslano z Kerikeri kaj to mjyszkajom Wiktor i Wanda coch o nich już też kiedyś do Skrzinki pisoł. Były w nij przepiykne tomaty z jejich zegrodki (ja, u nas teroski zbjyro sie tomaty z kszokow) i taki owoce co my ich nazywomy “passion fruit” , wyglondajom szpetnie jak wielki zgniyłe śliwki. Szkorupa je twardo i trza jom przekroć ostrym nożym. We środku pływje coś co tak wyglondo jakby kura narobiyła do tego. Fuj!  Ale wonio to ganc inakszy, a jak szmakuje...  !!! Tego opisać sie nie do. Jak my sie wszyjscy na te passion fruit ciepli, to za pora minut ostały sie yno te twarde, ciymnofioletowe szkorupy. No i tomaty co Danusia z nich zrobiyła przeciyr.