Þeyx Mähammäd Xiyabani
Azadistan Dövläti
( 1918 – 1920 )
Xamenä'li Äbdül Hämid oðlu Mähammäd isimli gänc Türk Qährämaný,
Azärbaycan Türkü’nün baðýmsýzlýq häräkätinin lideri olmuþ, Azärbaycan
baðýmsýzlýq mücadeläsi tarixinä þanlý sähifälär qazanmýþdýr.
Bu böyük insan Þeyx Mähammäd Xiyabaný’dýr.
Xiyabani, Täbriz’dä Azärbaycan Demokratik Partisi’ni yenidän qurmuþdur.
1917 Aðustos ayý sonlarýnda toplanan 48 delegenin qatýldýðý kongerädä,
Azärbaycan Demokrat Firqäsi’nin baðýmsýz bir parti olduðunu elan etmiþdir.
Bu kongerädä, Firqä Märkäz komitäsi seçimlä bilinmiþdir.
Vüsuq’üd Dövle’nin 1919’da Ýran’ý sömürgä (müstämärä) halinä gätirän anlaþmayý Ýngilizlärlä imzalamasý üzärinä, Güney Azärbaycan hürriyet pärvärläri baðýmsýzlýqlarýný elan edäräk, Azadistan Türk Dövläti’ni qurmuþdurlar.
11 Eylül 1920 tarixindä Muxbir’üs Sältänä Hidayät’in hazýrladýðý xainanä plan (näqþä) sonucu Täbriz – Aliqapý’daki hükümät märkäzi qäzzaqlar täräfindän älä geçirilmiþdir.
Þeyx Häsän Badamçý’nýn evindä olan Xiyabaný, Fars Ýran äskärlärinä täslim olmayý redd edäräk, son qurþununa qädär çarpýrmýþ vä özünä yaraþýr þäkildä þähid olmuþdur.
Güney Azärbaycan’ýn baðýmsýzlýðý (istiqlalý) uðrunda häyatýný heçä sayan bu gänc Türk din adamýný rähmätlä anýrýq (xatýrlayýrýq).
Azärbaycanlýlar säni heç bir zaman unutmayacaqdýr.