|
K
O N U L A R
|
| ANA
MENÜ |
| ULUSLARARASI
TERÖRİZM |
| OSAMA
BİN LADEN BİN MUHAMMED |
| ULUSLARARASI
TERÖR ÖRGÜTLERİ |
| ULUSLARARASI
TERÖR ÖRGÜTLERİ - TÜRKÇE
- |
| ÜLKE
ETÜDLERİ |
| T
Ü R K İ Y E |
| KUZEY
KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ |
| YUNANİSTAN |
| BATI
TRAKYA |
| ERMENİSTAN |
| GÜNEY
KIBRIS RUM KESİMİ |
| I
R A K |
| KUZEY
IRAK |
| İRAN
İSLÂM CUMHURİYETİ |
| RADİKAL
İSLÂMİ HAREKETLER |
| SURİYE |
| FİLİSTİN |
| ALEVİLİK |
| AZINLIKLAR |
| ASURİLER,
KELDANİLER, YEZİDİLER |
| KAFKASYA,
ORTA ASYA,
TÜRK DÜNYASI |
| ASYA,
ORTA
DOĞU, ATLAS, KÖRFEZ ÜLKELERİ |
| İSTİHBARAT
VE GÜVENLİK KURULUŞLARI |
| TÜRKİYE'DEKİ
DİPLOMATİK MİSYONLAR |
| ULUSLARARASI
KURULUŞLAR |
| DİNLER,
MEZHEPLER, TARİKATLAR |
| ANARŞİZM
- ANARŞİSTLER |
| BİZANS,
PONTUS, KIBRIS, ANTİ-TÜRK |
| ORGANİZE
SUÇLAR |
| ÖNEMLİ
GÜNLER |
| YAZILAR |
| FORUMLAR |
| ÇEŞİTLİ |
| INTERNET
MEDYA |
|
D O W N
L O A D |
|
| |
| GÖRÜŞ,
ÖNERİ VE KATKILARINIZ İÇİN |
| tangoweb@hotmail.com |
| |
|
| Kuruluş |
30 Ağustos 1999 |
| Güncelleme |
25 Şubat 2002 |
|
|
| |
| DİNLER,
MEZHEPLER, TARİKATLAR |
| |
|
VEHHÂBÎLİK |
| |
Temel olarak tasavvufu, türbe
ziyaretlerini, evliyalığı ve velileri reddeden, Arabistan'daki Suud
Krallığı'nın ortaya çıkmasına sebep olan Vehhâbîlik, 1737'de Aldülvehaboğlu
Muhammed (1699-1792) tarafından Arap Yarımadası'nda kuruldu.
Ticaret için Basra, Bağdat, İran, Şam ve Hindistan'ı dolaşan Abdülvehaboğlu,
verdiği vaazlar ile "Necd Şeyhi" ünvanını aldı, köylüler
için küçük din kitapları yazdı.
Etkisi Deriyye civarına yayılınca, Suudoğlu Muhammed'i de kendi yanına
çekti. Görüşlerini yaymak için Suud'ı kullandı. Kendisini "Kadı"
, Suud'u da "Hakim" tayin etti. Kendilerinden sonra çocuklarının
da bu makama geçmelerini sağlayan kanunlar çıkardılar.
Abdülvehaboğlu'na göre mezar başında dua eden, Allah'tan başka bir
şey için "yaptı" diyen müşrik oluyordu. Suud'un korumasında,
1730'da, Vehhâbîliği kabul etmeyenlerin kafir ve müşrik olduğuna,
kanlarının dökmek ve mallarını almanın helal olduğuna dair fetva
verdi.
Böylece kuralları konan Vehhâbîlik, Peygamber'den ve evliyadan yardım
istemeyi Allah'a ortak koşma; türbe yapmayı, kandil yakmayı, ölüleri
ziyaret etmeyi, evliyaya adak adamayı, tütün ve afyon içmeyi, tesbih
çekmeyi "kafirlik" olarak tanımlar. Sünnilikten ibadet yönünden
ayrılır.
Suudoğlu Muhammed'in oğlu Abdülaziz döneminde Vehhâbîlik, bütün
Arap Yarımadası'na yayıldı. Sünni ulemadan bir çok önde gelen şahsiyet
öldürüldü. Abdülaziz halifeliğini ilan etti. Osmanlı'ya bağlı
Mekke Şerifi, Vehhâbîlerin üzerine yürüdü, Deriyye'yi kuşattı
fakat başarısız oldu. Vehhâbîler de Mekke'ye saldırdılar. Abdülaziz,
1803'de bir Şiî tarafından bıçaklanarak öldürülünce, yerine oğlu
Suud geçti.
Suud ve çetesi hemen Taif şehrine saldırarak, bütün halkı, kadın çocuk
demeden kılıçtan geçirdiler; dini, tarihi ve edebi eserleri parçaladılar.
1805'de Mekke'yi kuşatan ve Şerif'i şehiri teslim etmeye zorlayan Vehhâbîler,
Medine'ye de girdiler. Ashab-ı Kiram ve Ehl-i Beyt'inkiler de dahil olmak
üzere bütün İslam büyüklerinin mezarlarını yıktılar. Hatta
Hz.Muhammed'in türbesini de yıkmaya kalktılar. Medine'de bin yıldır
toplanan çok kıymetli tarihi eşyaları yağma ettiler. Suud, oğlu
Abdullah'ı Medine Valisi tayin edip Deriyye'ye çekildi ve 1816'da öldü.
Osmanlı, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'ya Vehhâbîler'i sindirme görevi
verdi. Mehmed Ali Paşa'nın oğlu Tosun Paşa'yı yenilgiye uğratan Vehhâbîler,
diğer oğlu İbrahim Paşa'ya yenildiler. 1818'de Deriyye'yi alan İbrahim
Paşa, Abdullah'ı da esir etti. Vehhâbîler'in yağmaladığı mallar
ele geçirildi. Abdullah, oğlu ve ileri gelen adamları İstanbul'a gönderildi
ve orada idam edildiler.
Bundan sonra uzun süre Vehhâbîler'in Arabistan'da etkisi hissedilmedi,
ancak zaman zaman Hürmüz Boğazı kıyılarında yerleşen İngilizlerle
anlaşıp Osmanlı kuvvetlerine saldırılar düzenlediler. Osmanlılar
Hicaz'dan çekildildikten sonra Vehhâbî Emiri Abdülaziz, son Şerif Hüseyin'i
Mekke'den çıkararak, 1923'de bugünkü Suudi Arabistan'ın temeli olan
Necid-Hicaz Krallığı'nı kurdu. |
| ____________________________________________________________________ |
| Kaynak :
Tarih ve Düşünce Dergisi, Sayı 10, Ekim 2001 |
|
