Taliban nereden geldi?

İlk üyeler Afgan-Sovyet Savaşı sırasında ortaya çıkan mülteci kamplarından gelmişti. Bu kamplardaki genç adamlar Afgan-Pakistan sınırındaki medreselerde katı şeriat kurallarını öğrendiler. Eylül 1994’te o zamanlar bir Molla, şimdi ise Taliban’ın lideri olan Muhammed Ömer, güneydeki Kandahar bölgesinde Taliban milisini kurdu. Başlangıçtan itibaren amacı, savaş sonrasında bölük pörçük olmuş Afganistan’ı şeriat kuralları altında birleştirmekti.

İlk zaferler

Kandahar’da çok büyümesiyle birlikte Pakistan hükümeti, Taliban’ı 1994’te Pakistan ve Orta Asya arasındaki konvoyları korumakla görevlendirdi. Taliban, yerel savaş ağalarına karşı başarılı olunca, daha fazla destekçi kazandı ve doğuda Pakistan sınırında bir şehir olan Celalabad’ı ele geçirdi. Afganistan’ın başkenti Kabil ise, Taliban tarafından 27 Eylül 1996’da işgal edildi.

Destekçileri

Bir zamanlar Sovyetlere karşı birleşen Mücahitler, Sovyetler’in 1989’da geri çekilmesinden sonra, etnik ve dinsel farklılıklar gerekçesiyle birbirlerinden ayrıldılar.

İç savaş sırasında, Taliban yolsuzluğa ve kaosa son vereceğine söz vermişti. Afganistan, Taliban gibi mollaların sözünden hiç çıkmayan gruplara tarihinde daha once de rastlamıştı. 19. yüzyılda, Anglo-Afgan savaşları sırasındaki dini liderler, Taliban gibi gruplar ortaya çıkarmışlardı. 

Taliban hem eski Mücahitlerin hem de Medrese’den yeni mezun olanların desteğini kazandı. Etnik bağlılık da Taliban üyeliğini sağlamlaştıran bir unsurdu. Taliban’ın çoğu üyesi Afganistan’ı 2.5 yüzyıl boyunca yöneten ancak Sovyet işgali sırasında gücünü kaybeden Paştun etnik grubuna ait bulunuyor.

Dünya’da tanınması

Büyük şehirlerin dışında yaşayan savaş ağalarının silahlı direnişlerine rağmen Taliban, ülkenin yüzde 90’ının kontrolünü elinde bulunduruyor. 15 Eylül 2001’de düzenlenen bir suikastte Ahmed Şah Mesud’un ölmesinin, Taliban’ın şu anda ülkede muhalif tek bölüm olan kuzeyi de ele geçirmesine yardım edeceği düşünülüyor. Ancak, Taliban’ın üstünlüğü çok az ülke tarafından tanınıyor. Yalnızca Pakistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, Taliban’ı Afganistan’ın yasal yöneticisi olarak tanıyor. 1999’da yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler yaptırımları ise, Taliban’ın bin Ladin’i teslim edeceği umutlarıyla 2001’de artırıldı. 

Taliban’ın kuralları

Taliban, ülkenin yönetimini ele geçirdikten sonra katı ve zorlayıcı Şeriat kurallarını zorla uygulatmaya başladı. Bilgisayarlar, televizyonlar, filmler ve radyolar, insanları İslam inançlarından uzaklaştırdıkları gerekçesiyle yasaklanırken, fotoğraf, resim ve heykel de yasaklar arasında yer aldı. Erkekler, çenelerinin en az bir yumruk boyu altında olması gereken sakal bırakmak, kadınlar ve kızlar ise çarşaf giymek zorunda bırakıldı. Kadınlar ve kızların okula gitmeleri ve çalışmaları da yasaklandı. Taliban yönetiminde yasaları çiğnemenin cezası, Erdemi Teşvik Etme ve Ahlaksızlığı Önleme Dairesi tarafından belirleniyor. Sakalın kısa olması gibi kural ihlallerinin cezası halkın içinde dövülmek olurken, hırsızlık ya da Allah’a karşı gelme gibi davranışlar, bir organın kesilmesine ya da idama neden olabiliyor.

Karşılaştığı Zorluklar