Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi'nin verdiği bilgiye göre 21 Eylül 1999 gecesi (Tablo-1) Tekirdağ açıklarında 5.0 büyüklüğünde (Md, süre büyüklüğü) bir
deprem oldu. İstanbul'da da hissedilen bu sarsıntı bir çoğumuzu yatağından kaldırdı. Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Kurumu Ulusal Deprem Bilgi Merkezi
(USGS-NEIC) depremin büyüklüğünü 4.5 (Mb, cisim dalgası büyüklüğü) olarak verdi. Bu iki değer arasındaki fark doğaldır. İkisi de farklı büyüklük birimlerinde.

Burada asıl değinmek istediğim, depremin yerinin bildirilmesinde yapılan yanlışlıktır. Hem Kandilli hem de USGS-NEIC, depremin merkez üssü (episantır) olarak
yaklaşık aynı yerleri vermektedir (Şekil-1). Haritadan da anlaşılacağı gibi deprem Marmara Adası'nın hemen kuzeyinde meydana gelmiştir. Depremin
Tekirdağ'a uzaklığı ise yaklaşık 33 km'dir. Öyleyse bu Tekirdağ Depremi (basına verilen ilk bilgiye göre) değil, Marmara Adası Depremi'dir (Rasathane, yaptığımız
uyarıyı dikkate alarak İnternet sayfasındaki veri kataloğunda bu değişikliği daha sonra yapmıştır).

Deprem gecesinde tüm haber bültenlerinde Tekirdağ'da deprem olduğu söylendi ve Tekirdağ Valisi ile canlı bağlantı yapıldı. Bence asıl sorun da buradadır. Eğer bu
sarsıntı daha büyük ve yıkıcı olsaydı ne olacaktı? Aynı gece kurtarma ekipleri doğruca Tekirdağ'a yöneleceklerdi, çünkü verilen bilgi depremin burada olduğuna
yönelikti. Aslında deprem Marmara Denizi'nin karşı kıyısında meydana gelmişti. Asıl hasar büyük ihtimalle Marmara Adası ve çevresinde olacaktı ve kurtarma ekipleri
de denizi aşıp asıl afet bölgesine ulaşamayacaklardı. Bu tehlike ülkemizin diğer yörelerinde olacak büyük depremler içinde sözkonusudur.

Hızlı ve doğru bilgilendirme

Daha hızlı ve doğru bilgilendirme nasıl yapılacaktır? Sismolog Doç. Dr. Tuncay Taymaz, Ulusal Deprem Ağı 'nın kurulmasının gereğini her fırsatta
söylemektedir (Taymaz, 1995a-b; Taymaz, 1996; Taymaz, 1999a-b). Ülkenin her tarafına dağılmış deprem istasyonları ile yeraltı sürekli dinlenmeli, meydana gelen
en küçük depremin bile yeri doğru olarak saptanmalıdır. Elde edilen veriler herkesin kullanımına açık olmalıdır.

Dünyada bu şekilde çalışan bir çok kurum vardır. Bunlardan en önemli iki tanesi A.B.D. İçişleri Bakanlı'na bağlı olan USGS-NEIC (United States Geological Survey
- National Earthquake Information Center) ve IRIS (The Incorporated Research Institutions for Seismology) dir. Bu kurumların topladığı verilere İnternet aracılığı ile
anında ulaşmak mümkündür. Ülkemizde kurulucak istasyonlar da değişik üniversiteler ve araştırma kurumları tarafından işletilebilir, fakat elde edilecek veriler tek bir
merkezde (depremle ilgili resmi makam durumundaki Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü gibi)
toplanmalıdır. Böylelikle ülkemiz depremlerini ayrıntılı bir şekilde gözlem altında tutabilir ve ilgili bilim adamlarının erişebileceği bir veri bankasına sahip oluruz.

Ülkemizin neredeyse tamamı deprem tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bugünlerde sadece Marmara'ya odaklanmış olan kamuoyu diğer bölgelerdeki tehlikeyi gözardı
etmiş durumdadır.

Erzincan, Dinar ve Adana depremlerinin etkileri unutulmuştur. Bu şehirlerimiz ve diğerleri daima tehlike altındadır. Bugün İstanbul için gösterilen hassasiyetin tüm
bölgeler içinde gösterilmesi gerekmektedir. Devletin üst kademelerindeki kişilerin de deprem sorununa politik değil bilimsel anlamda yaklaşmaları şarttır.

Marmara Adası deeprem haritası ve sismolojik parametreleri tablosunu görmek için tıklayınız.

Kaynaklar:

Ambraseys, N.N., 1988. Engineering Seismology. Earthq. Eng. Struct. Dyn. 17, 1-105.

Taymaz, T., 1995a. Türkiye'nin Gerçeği: Deprem. Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı 447 (14 Ekim 1995), 8-11.

Taymaz, T., 1995b. Marmara Bölgesi'nin Aktif Tektoniği. Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı 450 (4 Kasım 1995), 6-7.

Taymaz, T., 1996. Deprem Sorunlarının Çözümünde Ulusal Deprem İstasyonları Ağının Önemi. Erzincan ve Dinar Deneyimleri Işığında Türkiye'nin Deprem
Sorunlarına Çözüm Arayışlar, 57-63, TÜBİTAK Deprem Sempozyumu, 15-16 Şubat 1996, Ankara.

Taymaz, T., 1999a. Türkiye'nin Gerçeği: Deprem. Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı 650 (4 Eylül 1999), 6-7.

Taymaz, T., 1999b. İstanbul Depremleri: Bugünkü Durum ve Geçmişteki İki Büyük Deprem. Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı 651 (11 Eylül 1999), 8-11.