İlk kez Düzce depreminde denenen ve haberleşmeyi sağlayan telsiz-İnternet istasyonunun kuruluş öyküsü...
 

Diyelim ki, bulunduğunuz bölgede elektrikler kesik, sular akmıyor, doğalgaz kesik, telefonlar çalışmıyor, araç telefonları cevap vermiyor, cep telefonları servis alamıyor, faks yok, teleks yok... Bulunduğunuz bölgeden hiçbir yerle bağlantı kuramıyorsunuz. Oysa sizin ilaç ve serum ihtiyacınız var, itfaiye ve ambulans gerekiyor, çadır gerekiyor, kurtarma ekibi gerekiyor ve belki daha da önemlisi; bütün bu yardımların ne zaman, ne kadar, nereye gönderilmesi gerektiğini ilgililere bildirmeniz gerekiyor. Acil ihtiyaç var, ama iletişim yok...!

Türkiye, doğal afet zamanlarında sürekli buna benzer durumlar yaşıyor. Amatör telsiz dernekleri ise bu gibi durumlarda devreye giriyor ve çeşitli biçimlerde telsiz bağlantıları kurarak yardımcı olmaya çalışıyor. Telefonların çalışmadığı bu süreler içinde kısa dalga alıcı-verici istasyonları kuruluyor, VHF röleler aracılığı ile kriz masaları ve kurtarma ekipleri görüştürülmeye çalışılıyor.

ANTRAK -Ankara Telsiz ve Radyo Amatörleri Klübü - bu kez, Düzce'de farklı bir yöntem denedi ve bu yöntemin afet zamanlarında çok yararlı olacağı böylece kanıtlanmış oldu. Aşağıda, Düzce Dispanseri'nin bahçesinde kurulan Telsiz-İnternet istasyonu nun kuruluş ve işletim ayrıntılarını bulacaksınız.

ANTRAK üyeleri, depremi Ankara'da duydu. Klüp merkezinde otururken yaşanan ciddi sallantı tüm üyelere "eyvah yine deprem" dedirtti. 10 dakika sonra tüm radyo-televizyon kanalları, Düzce-Kaynaşlı depremini haber veriyordu. ANTRAK üyeleri işbölümü yaptı ve ilk iş olarak Ankara'daki AMPR -Amatör Paket Radyo- istasyonlarının sırayla nöbet tutacağı bir kriz-bilgi-iletişim istasyonu oluşturdu.

***

AMPR -Amatör Paket Radyo-; prensip olarak bir telsiz cihazı ve basit bir bilgisayarın 1200 baud hızında bir modem aracılığı ile yayın yapmasını sağlayan iletişim biçimidir . Cumhuriyet Bilim ve Teknik Dergisi'nin 479. sayısında ayrıntılı olarak anlatılmış olan bu sistem, 9600 ve daha yüksek modem hızlarında ve
UHF ve daha yüksek frekanslarda da kullanılabilmektedir. Amatör telsiz istasyonları, AMPR sistemleri ile Internet'e bağlanabilir, elektronik posta alabilir/atabilir, dosya transferi yapabilir ve WWC -World Wide Convers- olarak bilinen görüşme kanallarına bağlanarak dünyanın çeşitli ülkelerindeki amatör telsiz istasyonları ile direkt görüşme yapabilir. Benzer şekilde; Amatör Paket Radyo istasyonlarının oluşturduğu BBS -Bulletin Board Service- sistemleri ile HF, VHF ve UHF bantlarındaki amatör frekansları kullanarak, İnternet erişimine gerek kalmadan, telsizle dünya çapında haberleşme yapmak, elektronik posta göndermek, bülten yayımlamak ve okumak mümkündür.

ANTRAK, yaklaşık 10 yıl önce Türkiye'de ilk AMPR denemelerini yapmış ve ODTÜ ile işbirliği yaparak Türkiye'nin ilk AMPR Internet Giriş Istasyonu'nu kurmuştur. Yaklaşık 5 yıldan beri hizmet vermekte olar ANTRAK/ODTÜ Internet Giriş Istasyonu, TA2KA çağrı işareti ile 144.625 Mhz. frekansındadır.

ANTRAK ekibi, uykusuz bir gecenin sabahında gerekli donanımı alarak yola çıktı. ARD -Ankara Radyo Derneği- yönetimindeki R0 rölesi ve ANTRAK yönetimindeki R1 (Ceyhun) ve R2 (Hıdırlık) röleleri aracılığıyla kriz masası ve ekipler arasında VHF telsiz bağlantısı sağlanmış durumdaydı. TRAC Ankara Şubesi yönetimindeki HF -kısa dalga- telsiz istasyonları kriz masasına ve afet bölgesine kurulma aşamasındaydı.

***

Portatif bir AMPR istasyonunun kuruluşunda gerekli olan temel donanım, ANTRAK tarafından afet durumlarında kullanılabilecek şekilde önceden hazırlanmıştı. Özel kutuda bulunan donanım listesi şöyleydi:

1. Laptop bilgisayar. 486 işlemciye sahip LCD ekranlı cihaz. (386 hatta 286 işlemci bile yeterli olurdu.)

2. 12 Volt Jel Akü ve bilgisayara besleme kablosu. (Bölgede elektrik kesintisi olduğu için, laptop'un kendi bataryasını şarj etmek imkanı olmayacak. Bu ise, dışarıdan besleme ihtiyacı doğuruyor.)

3. ANTRAK yapımı 1200 baud RF modem ve bağlantı kablosu. (Bu bağlantı kablosunun ucunda VHF telsiz cihazına ve bilgisayarın Com Port'una girecek uygun konnektörler olmalı. Modem çıkışı ile bilgisayar Com Port girişi birbirine uymuyor ise kutuda mutlaka adaptör bulundurulmalı.)

4. VHF el telsizi -ICOM/O2E- (Herhangi bir marka veya model olabilir. 4 Watt çıkış prensip olarak yeterlidir.)

5. 12 Volt Jel Akü ve VHF cihaza besleme kablosu. (Cihaz uzun süre kullanılacağı için kendi bataryası kesinlikle yetersiz kalacak. Ayrıca 7.2 Volt batarya yerine 12 Volt Akü beslemesi ile cihazın çıkış takati artmış olacak.)

6. Anten kablosu ve portatif anten. yapımı portatif 1/4 boyutlu anten ve 8 metre kadar RG 58 kablo. (VHF el cihazının üzerindeki anten yetersiz kalıyor. Bu nedenle uygun bir noktaya kurulacak hafif, yüksek kazançlı, SWR -Standing Wave Ratio- ayarı düzgün, portatif bir antene ihtiyaç var.)

7. Jel akülerin yetersiz kalacağı durumlarda çevredeki otomobil akülerinden besleme yapılabilmesi için 30 metre kadar besleme kablosu ve konnektörler.

8. Portatif antenin kurulabilmesi için ince naylon ip.

Sistemin resmini görmek için tıklayınız.

Kaynaşlı mevkiinde kısa bir duraklamadan sonra ve 'den oluşan ANTRAK ekibi Düzce'ye ulaştı ve ORDOS Arama Kurtarma Ekibi'nin kamp kurduğu Düzce Dispanseri bahçesinde AMPR istasyonunu kurdu. Bu istasyon saat 14:30'da faaliyete geçti ve kesintisiz bağlantı sağladı.

***

Istasyon yeri seçilirken, Bolu'daki digital röle -digipeater- yönüne açık bir nokta pusula ile bulundu ve iki ağaç arasında antenin kurulabileceği uygun bir noktaya yerleşildi. Her iki ağacın üzerinden birer ip atıldı, orta noktada iplerin ucuna anten bağlandı ve iki taraftan ipler çekilerek anten yükseltildi. Dispanser'den temin edilen iki küçük sehpanın üzerine, laptop bilgisayar ve VHF el cihazı yerleştirildi, besleme, modem ve anten kabloları takıldı. Sisteme enerji verildi ve düğmeye basıldı. Afet bölgesi, ANTRAK AMPR ve Internet Giriş Istasyonu aracılığıyla Türkiye'ye ve tüm dünyaya bağlanmıştı.  (Resim görmek için tıklayınız)

Bağlantı için önce TA2BOL (Bolu), sonra TA2BBS ve TA2G (Ankara) kullanıldı. Ankara bağlantısı, Düzce'deki AMPR istasyonunu ANTRAK/ODTÜ Internet Girişi'ne taşıdı. Internet Girişi ise Düzce Dispanseri bahçesi ile dünya arasında kesintisiz bir yazışma köprüsü oluşturdu.

Düzce Dispanseri'nin bahçesinde iki ağaç arasına gerilmiş portatif bir anten ve AMPR donanımı aşağıdaki görüşmeleri/yazışmaları sağladı:

(1) numaralı Port'tan, Ankara'da TA2CRG ile direkt görüşme başlatıldı. ANTRAK acil haberleşme istasyonuna verilen ilaç, acil yardım malzemesi, ambulans, servis otobüsü, yiyecek, giyecek, çadır ve benzeri ihtiyaç listeleri yazılı olarak Ankara'ya iletildi ve TA2CRG bu listeleri kriz masasına bildirdi.

(2) numaralı Port'tan, Bursa TA3KK (ULRAD-Uludağ Radyo Amatörleri Derneği-) bağlantısı sağlandı. TA3T istasyonu Bursa'dan sürekli yardım ve destek verdi.

(3) numaralı Port'tan, Amerika Birleşik Devletleri, Boston kentine yakın noktada bulunan kardeş klüp FARA yönetimindeki AMPR istasyonuna "telnet" yapıldı ve WWC -World Wide Convers- sistemine erişildi. WWC üzerinde 75 numaralı "ANTRAK/Türkiye" kanalından tüm dünya telsizcilerine Düzce depremi hakkında bilgi verildi, sorular cevaplandırıldı, yardım kuruluşlarına iletilmek üzere harekete geçmeleri istendi.

(4) numaralı Port'tan ANTRAK TA2KA'ya ikinci bir bağlantı sağlandı ve buradaki İnternet erişimi kullanılarak elektronik posta -e-mail- posta kutusu faaliyete geçirildi. Türkiye, Almanya, Belçika, Ingiltere, Arjantin, ABD, Kanada ve Avustralya'daki çeşitli amatör istasyonlara mesaj gönderildi, gönderdikleri mesajlar alındı.....

(... bütün bu faaliyetler, bahçede iki ağaç arasındaki portatif antenin altında yürütüldü.)

Akşam saatlerinde bütün bağlantılar koptu. Bütün gayretlere rağmen 2 saat kadar yeni bağlantı kurulamadı. Kablolar kontrol edildi, aküler değiştirildi, bilgisayar programları yeniden yüklendi fakat netice alınamadı. Bir süre sonra, AMPR istasyonunun çevresinde parketmiş olan yardım otobüslerinin ısınmak amacıyla motorlarını çalıştırdıkları ve floresan lambalardan oluşan iç ışıklarını yaktıkları "keşfedildi". Çevrede bazı dizel jeneratörler de faaliyete geçmişti. Telsiz anteninin çok yakınında oluşan bu kirlilik, AMPR istasyonunun Düzce-Bolu ilişkisini kopartmıştı. TA2BOL ilişkisinin kopması ise, Türkiye ve dünya ilişkisinin kopması anlamına geliyordu. Antenin ve istasyonun yerinin değiştirilmesinden başka çare olmadığı, 2 saatlik uğraşıdan sonra böylece anlaşılmış oldu..!

Dönüş...

ANTRAK ekibi, Bolu-Düzce afet bölgesinde 'uydu telefonlarının kullanıma sokulduğu' haberinin ulaşmasını takiben bölgeden ayrıldı ve Ankara'ya döndü. Basit bir AMPR istasyonu ile kurulabilmiş olan Türkiye ve dünya bağlantıları, geleneksel HF -kısa dalga- telsiz bağlantılarının yanı sıra, AMPR ve İnternet giriş istasyonlarının önemini ve anlamını bir kez daha kanıtlamış oldu.

Kriz masalarında ve afet bölgesinin uygun noktalarında kurulacak AMPR istasyonları, amatör telsizcilerin yönetiminde kesintisiz haberleşme yapabilecek bir potansiyele sahip. Yeter ki ilgili kamu kurum ve kuruluşları bu potansiyelin önemini ve değerini kabul ederek gereken önlemleri alsın.

Şimdi ANTRAK, farklı noktalarda aynı anda kurulabilecek 4 adet portatif AMPR istasyonunu, tüm donanımı ile hazır tutuyor ve Türkiye'de bir daha doğal afet olmaması dileği ile hazır bekliyor.

***

Bağlantı kurmak, deneme yapmak, öğrenmek ve/veya destek olmak amacı ile ilgilenenlere aşağıdaki bilgileri vermek istiyoruz:

ANTRAK -Ankara Telsiz ve Radyo Amatörleri Klübü- TC Bakanlar Kurulu Kararı ile "Kamuya Yararlı Dernek" statüsündedir. (Adres: Içel Sokak 27, Yenişehir, Ankara)

ANTRAK Gazetesi, yaklaşık 2 yıldan beri İnternet ortamında yayımlanmaktadır. Erişmek isteyenler; ( http://www.antrak.org.tr ) adresine bağlanabilir ve 2 yıllık tüm gazeteleri inceleyebilir.

Türkiye'de amatör telsizcilere hizmet veren AMPR Internet Giriş istasyonları;

ANTRAK (Ankara) 44.176.1.1 * ULRAD (Bursa) 44.176.16.1 * ARAD (Adana) 44.176.24.1 olmaktadır. Test aşamasında bazı diğer istasyonlar mevcuttur.

TGM sertifikasına sahip amatör telsizcilerin Internet ortamında WWC -World Wide Convers- bağlantısı icin; ANTRAK TA2KA'ya bağlandıktan sonra < conf > yazmaları yeterlidir. Telnet yapmak isteyen amatör istasyonların WWC bağlantısı için önce ANTRAK/ULRAD/ARAD bağlantısı sağlaması ve oradan tekrar WWC bağlantısı aramaları gereklidir. Ticari ISP'lerden (44.xxx.xxx.xx) amatör server'lere direkt bağlantı yapılamayabilir. WWC'de 75 numaralı kanal; Türkiye/ANTRAK kanalıdır.

Ankara'da hizmet veren amatör BBS istasyonları TA2G ve TA2BBS 144.625 Mhz. frekansındadır. Diğer sistemlere 144.650 ve 144.675 Mhz. frekanslarından ulaşılabilir.
 

Yazışma adresi: Ahmet Sönmez, MAP Organizasyon AŞ. Bayındır sokak 48/C Yenişehir, Ankara, Telefon: 312.419 40 41 Faks: 312.417 08 96; e-mail: ta2cip@antrak.org.tr