Nguồn gốc: MA Ryan et al. Handwashing and respiratory illness among young adults in military training. American Journal of Preventative Medicine 2001 21: 79-83.

 Rửa tay và trẻ em.

 Trẻ em có nhiều nguy cơ cao bị mắt bệnh do:

• Thường sinh hoạt chung, dễ phơi nhiễm với các tác nhân gây bệnh,
• Hệ thống miễn dịch chưa được hoàn chỉnh để chống đỡ các tác nhân gây bệnh,
• Có thói quen mút tay, sờ vào các vật dụng cầm và đưa vào miệng,
• Dụi tay vào mắt.
• Người lớn không rữa tay trước khi cho trẻ ăn, sau khi thay tả hay làm vệ sinh trẻ; không rửa tay sau khi che mũi miệng khi ho, lau mũi; không rửa tay sau khi khám bệnh này qua bệnh khác.

 Tính ưu việt của rửa tay.

 Rửa tay nếu được thực hiện đúng cách là biện pháp hữu hiệu nhất để đề phòng lây lan các bệnh nhiễm trùng. Kỹ thuật rửa tay rất dễ học và giúp phòng được bệnh cho trẻ em lẫn người lớn.

 Rủa tay có thể ngăn chặn ba đường lây truyền bệnh nhiễm trùng giũa người.

  Đường phân-miệng: Đây là đường do nhiễm thức ăn có vấy phân và là đường lây bệnh quan trọng, nhưng chúng ta thường bỏ qua do quên rửa tay sau khi đi tiêu. Phân từ tay sẽ nhiễm qua thức ăn, nước uống và các vật dụng khác. Các tác nhân gây bệnh trên sẽ nhiễm qua người khác nếu sờ hoặc ăn phải các thức ăn trên. Các tác nhân gây bệnh thường gặp trong đường lây nhiễm này là : Salmonella, shigella, hepatitis A, giardia, vi rút ruột, amibe, campylobacter v.v.

 Đường gián tiếp qua tiếp xúc với các chất xuât tiết hô hấp.

 Một số bệnh lây một cách gían tiếp từ các chất xuất tiết của những người bệnh ho hay hắt hơi, qua tay của mình, sau đó truyền bệnh cho người khác, sau khi sờ hay bắt tay. Vì vậy chúng ta, nếu có ho hay hắc hơi ra tay, nên rửa tay để không lây bệnh cho người khác ( người trong gia đình, bạn bè). Những người có bắt tay hay tiếp xúc với người có ho hãy rửa tay.

Các tác nhân lây bệnh qua đường gían tiếp phổ biến là : Influenza, Streptococcus, RSV, và các tác nhân khác như SARS, cúm gia cầm..

 Đường tiếp xúc với các chất dịch: Nước tiểu, nước bọt, và các chất dịch của cở thể có thể truyền tác nhân gây bệnh như cytomegalovirus, thương hàn, virus Epstein-Bar. Các tác nhân này có gây bệnh từ người sang người hay gián tiếp qua nhiễm thức ăn hay các vật dụng như đồ chơi.

 Kỹ thuật rửa tay.

 Học rủa tay đúng cách với nước và xà phòng giúp phòng lây lan bệnh rất hữu hiệu. Bọt xà phòng và nước sẽ đuổi các chất bẩn và tác nhân gây bệnh. Nên xoa tay và xà phòng tối thiểu 10 giây. Rửa tay từ mặt trước đến mặt sau tay, giữa các ngón tay và dưới móng tay.

 Chúng ta không quên rửa cần vòi nước bằng xà phòng, vì tay chúng ta sẽ bị nhiễm khi chúng ta dùng tay tắt nước sau khi rửa, nếu cần vòi nước chưa được rửa sạch trước đó.

 Xối sạch xà phòng dưới vòi nước ( tốt hơn nếu có nước nóng). Chúng ta cũng không quên dùng tay xối nước trên tay cầm vòi nước. Lau khô tay bằng khăn sạch. Có thể dùng giấy lau tay sách để làm khô tay hay dùng để đóng cần vòi nước, và vứt bỏ sau khi dùng.

• Không nên dùng khăn cá nhân lau cho nhiều tay trẻ.
• Không nên dùng bồn đứng chứa nước để rửa tay mà phải rửa tay dưới vòi nước chảy.
• Không nên dùng khăn lau của người khác, sử dụng khăn lau dùng một lần tại nhà trẻ hay các nơi công cọng.
• Không dùng miếng bọt xốp hay vải lau để rủa tay.

 Giáo dục trẻ em rửa tay.

 Khuyến khích và tạo thành thói quen cho trẻ em rủa tay trước khi ăn, sau khi chơi ngoài, sau khi chơi với sức vật nuôi, sau khi vào buồng tắm, và sau khi hỉ mũi. Không nên khinh thường không rửa tay cho trẻ, khi thấy tay trẻ sạch sẽ, vì các tác nhân gây bệnh vẫn còn tồn tại ở tay, và có khả năng gây bệnh.

 Thời điểm thích hợp để rửa tay:

• Sau khi đi tiêu hay thay tả lót cho trẻ.
• Sau khi ho hay hách xì.
• Khi thấy tay dính bẩn.
• Sau khi mang thịt chín, các rau hay trái cây chưa rủa.
• Sau khi chơi với súc vật nuôi.
• Sau khi hút thuốc, uống hay ăn.
• Trước và sau khi sờ súc vật.
• Sau khi sờ vào các vết thương vết rách da hay vùng nhiễm trùng.
• Sau khi tắm dưới nước có tối thiểu hai người.
• Khi đến trường học.
• Trước khi ăn.
• Trước khi cho ai uống thuốc.
• Trước khi ăn các thức ăn làm sẵn
• Và nhiều nữa…

 Các loại xà phòng dùng để rửa tay.

 Xà phòng thông thường: Xà phòng và nước rất có hiệu quả và cần thiết để rửa sạch các vết bẩn, đồng thời có khả năng tiêu diệt hầu hết các tác nhân gây bệnh.

 Giấy hay gel rửa tay có cồn. Giấy hay gel rủa tay có cồn là loại sát khuẩn rất tốt tahy cho xà phòng và nước. Nghiên cứu của trường Y Khoa Harvard cho thấy 99.9% các tác nhân gây bệnh bị tiêu diệt bằng giấy có tẩm cồn.

 Nếu chưa có nước hay xà phòng mà tay bẩn, chúng ta có thể sử dụng giấy thấm cồn trước sau đó sẽ rửa tay bằng xà phòng và nước khi thuận tiện.

Xà phòng sát khuẩn.

HộI Y Khoa Hoa kỳ (AMA) và Trung tâm phòng và chống bệnh (CDC ) không khuyến cáo dùng xà phòng sát khuẩn. Một số nhà khoa học sợ việc sử dụng rồng rãi loại xà phòng này sẽ gây vi khuẩn đề kháng.

 Đề nghị.

 Để kết thúc bài viết này, tôi có những đề nghị sau đây.

1. Nên đưa rửa tay vào chương trình giảng dạy tại các trường mẫu gíao, trường học các trường y tế với những mức độ giảng dạy khác nhau.
2. Trong các chương trình phòng chống các dịch như dịch SARS hay dịch cúm gia cầm, ngoài những khuyến cáo đeo khẩu trang hay các biện pháp khác nên khuyến cáo rửa tay và xem đây như là một biện pháp hữu hiệu ít tốn kém trong phòng bệnh.
3. Rủa tay sau khi có ho và hắc xì đối với những người có ho và hắc xì để phòng lây bệnh cho người khác; rủa tay sau khi tiếp xúc với người có ho và hắc xì để mình khỏi mắc bệnh.
4. Nên xem lại việc sử dụng khắn lau miệng mũi dùng nhiều lần cho trẻ khi trẻ bị ho cảm hay cho trẻ em ở các trường mầm non. Vì khăn lau dùng lại nhiều lần là vật chứa các tác nhân gây và có khả năng lây bệnh cao. Nên dùng giấy mềm sạch dùng một lần.

 Rủa tay là một động tác đơn giản ít tốn kém, có hiệu quả cao trong phòng bệnh, có thể tiết kiệm hẳng tỉ đồng nhưng hình như chúng quên việc này!!

Tài liệu tham khảo:

1. D Master et al. Scheduled hand washing in an elementary school population. Family Medicine 1997 29: 336-339.
2. D Pittet et al. Effectiveness of a hospital-wide programme to improve compliance with hand hygiene. Lancet 2000 356: 1307-1312
3. Healthlink, Medical collegen of Wisconsin. http://healthlink.mcw.edu/index.html
4. Handwashing Tool Kit, A Collaborative Project of the Minnesota Food Safety Partnership, the US Food and Drug Administration and the Minnesota Department of Health, 2005
5. The Role of Hand Washing Promotion in Water and Sanitation Programmes, Beth Scott, Val Curtis, Tamer Rabie. Regional Health Forum, volume 7,number 1, 2003
6. MA Ryan et al. Handwashing and respiratory illness among young adults in military training. American Journal of Preventative Medicine 2001 21: 79-83.