Trong những năm gần đây, trên thị trường sữa công nghiệp, và trên các phương tiện thông tin, người ta đă quảng cáo nhiều loại sữa có bổ sung một số chất, và các chất này, theo lời quảng cáo có những đặc tính ưu việt, như xử dụng sữa này sẽ làm cho hệ tiêu hoá khỏe mạnh hơn, pḥng ngừa được bệnh tiêu chảy, giảm nguy cơ táo bón ruột, hoặc giúp trẻ em phát triển trí năo và thị lực, trẻ thông minh hơn hay sử dụng sữa này có thể pḥng được các bệnh tim mạch ở người có tuổi. Các chất bổ sung trong sữa được ghi chú rơ ràng cùng với những đặc tính của chúng như Prebio 1, Oligosaccharide, omega 3. omega 6, axit linoleic, axit alpha linolenic, DHA và AA. Vậy chúng là những chất ǵ, chúng có ảnh hưởng ǵ đến tác dụng như thế nào? Tuy quảng cáo như vậy, các loại sữa công nghiệp bao giờ cũng ghi những đặc tính ưu việt của sữa mẹ: Sữa mẹ là sữa tốt nhất.

Prebio1 và oligosaccharide có tên chung là prebiotic.

Prebiotic là một thức ăn, tan trong nước không tiêu hóa, có ích đối với cơ thể con người nhờ chúng kích thích một cách có chọn lọc sự phát triển một hay một số vi khuẩn lành tính và ức chế vi khuẩn gây bệnh tại ruột ǵa. Cho đến nay, prebiotic trên thị trường là carbohydrate, chủ yếu là oligosaccharide như inulin, fructo-oligosaccharide. Chúng là thức ăn của các vi khuẩn bảo vệ đường ruột như Bifidobacterium và hay Lactobacilli ( được gọilà probiotic) là những vi khuẩn chủ yếu thấy ở ruột già ở trẻ được bú mẹ.

Nguồn cung cấp chính của prebiotic gồm 69% trong lúa ḿ, 23% trong hành, 3% trong chuối, 3% trong tỏi, và 2% trong các cây khác như a-ti-sô, nho.

Một số nghiên cứu về prebiotic cho thấy có một số lợi ích sau:

1. Cải thiện chức năng ruột già
2. Giảm táo bón và tiêu chảy
3. Kiểm soát được vi khuẩn gây bệnh
4. Cải thiện hấp thu các chất khoáng như canxi, magnhê, làm tăng sản xuất chất a xít trong ruột già, như vậy làm giảm nguy cơ chứng loăng xương và tăng cường sức mạnh của xương.
5. Cải thiện chức năng gan. Giảm triglyceride máu, cholesterol máu và tăng HDL.
6. Cải thiện hệ thống miễn dịch, tim mạch và đái đường.

Prebiotic hiện nay có ở trong nhiều loại thực phẩm ở Âu Châu: sản phẩm từ sữa, sữa công nghiệp trẻ em, bánh kẹo, nước chấm, thức ăn dặm súp với doanh thu hàng chục tỷ USD năm 2000.

Omega 3 và omega 6 là những a xít béo không no chuỗi dài ( hay c̣n gọi là a xít béo không tạo cholesterol ). Tiền thân của omega 3 là a xít alpha linolenic và omega 6 là a xít linoleic là những a xít béo thiết yếu, mà cơ thể người không thể tổng hợp được. A xít alpha linolenic là nguyên liệu thô để cơ thể tổng hợp thành DHA ( DocasaHexaenoic Acid ) và EPA (Eicosa Pentaenoic Acid) trong khi a xít linoleic là nguyên liệu thô để tổng hợp thành AA (arachidonic acid).

A xít alpha linolenic có trong dầu cá (cá thu, cá trích, cá ngừ, cá hồi ),trong đó DHA và EPA có hàm lượng rất lớn. Tiền thân của AA , a xít linoleic có rất nhiều trong dầu thực vật như dầu cọ, dầu olive, dầu canola.

DHA, ARA là thành phần chính cấu tạo năo bộ. Trọng lượng khô của năo phần lớn là lipít và hoạt động của năo phụ thuộc phần lớn vào các chức năng thông qua màng tế bào lipid. So với các mô khác của cơ thể th́ năo chứa một một lượng DHA và AA rất cao. DHA đặt biệt tập trung ở màng tế bào năo có chức năng hoạt động như các si náp và ở vơng mạc. DHA và AA cần cho sự phát triển thị lực, hệ thần kinh, năo và màng năo

Làm thế nào trẻ có được DHA? Trước khi trẻ sinh, a xít béo omega-3 được mang từ máu mẹ đến nhau thai và qua thai nhi để được thai dùng cho phát triển năo bộ và vơng mạc. V́ vậy số lượng a xít béo omega-3 trong khẩu phần ăn là yếu tố quyết định lượng DHA mà trẻ sẽ nhận được. Sau sinh nguồn gốc chính của DHA cho trẻ đến từ sữa mẹ.

Sữa mẹ có chứa ( trong tổng số a xít béo theo trọng lượng) 12% linoleic acid, 0,5% alpha-linolenic acid, 0,6% arachidonic acid và 0,3% DHA. Các loại sữa công nghiệp trước đây thường không có chứa DHA. và AA.

Việc thiếu a xít béo không no chuỗi dài có khả năng gây giảm thị lực hay tŕ trệ tâm thần là chủ đề đă được bàn căi từ 20 năm nay.

Đối với trẻ sinh thiếu tháng, việc bổ sung a xít béo không no chuỗi dài thật là cần thiết và rơ ràng, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt có ư nghĩa thông kê nào liên quan đến sư phát triển tâm thần đối với trẻ khoẻ mạnh được ăn công thức sữa có hoặc không có bổ sung a xít béo không no chuỗi dài DHA và AA.

DHA va AA ngoài tác dụng là thức ăn cho năo, chúng c̣n là thức ăn cần thiết cho tim mạch. Các nghiên cứu hiện nay cho thấy DHA và AA có ích trong việc làm giảm cholesterol, giảm LDL, tăng HDL, giảm triglyceride và giảm kết dính mỡ vào mạch máu, nguyên nhân của tắc mạch vành và cao huyết áp.

Với kết quả nghiên cứu hiện nay th́ việc bổ sung các chất trên đây vào trong sữa không nhằm mục đích là sao cho sữa công nghiệp gần giống sữa mẹ và để pḥng ngừa một số bệnh ở người lớn tuổi.

Bổ sung prebiotic nhằm giúp phát triển các vi khuẩn bảo vệ đường ruột như Bifidobacterium và hay Lactobacilli. Bổ sung DHA, AA làm cho trẻ không có điều kiện bú mẹ vẫn nhận đủ các a xít béo không no chuỗi dài cần thiết cho sự phát triển của năo. Riêng đối với người lớn, DHA và AA là những chất cần thiết pḥng ngừa các bệnh về tim mạch.

Câu nói " bạn như thế nào là do thức ăn mà bạn dùng" (You are what you eat) thật có gia trị về y khoa. Trẻ bú mẹ sẽ thông minh hơn , các dân cư vùng Địa Trung Hải ( ăn cá và sử dụng dầu olive), người Esquimo, ngư dân Nhật Bản có tỷ lệ bệnh tim mạch rất thấp so với nông dân và dân thành thị. Như vậy, khoa học hiện đại đă khẳng định thực phẩm giúp chúng ta khoẻ mạnh và sáng suốt và niềm tin này sẽ c̣n măi.

Tóm lại sữa mẹ vẫn là sữa tốt nhất cho trẻ và để pḥng ngừa các bệnh về tim mạch ở người lớn, chúng ta ( các bà mẹ mag thai) nên đổi thói quen: ăn cá , dầu thực vật ( nguồn cung cấp a xít béo không no chuỗi dài ) thay v́ là ăn thịt đỏ và mỡ động vật.

                                                          Create 04 January 2005