Het
mysterie Fanny.
"Iedereen die in
Frankrijk de pétanque-ballen wat serieuzer ter hand neemt en misschien
aan één of meer concoursen meedoet, zal vroeg of laat geconfronteerd
worden met een situatie waarbij de Fransen op z'n minst breed glimlachend
reageren. Hilariteit alom! Iemand verliest met 0-13. De meeste voldoening
proeft men wanneer dit het geval is bij een geoefende en in hoog aanzien
staande speler: 'Il a fait Fanny' wordt er geroepen. In volslagen
onschuld vraag je voorzichtig, wat deze uitdrukking dan wel inhoudt. Alle
pretoogjes om je heen verraden dat de voorzichtigheid waarmee je de vraag
stelt volkomen op z'n plaats is en je de Fransen weer eens de mogelijkheid
geeft een smeuïg verhaal ter spraken te brengen. Wanneer het spel
gespeeld wordt bij een plaatselijk café of een al wat oudere boulesclub,
zal ergens een bel klinken. In eerste instantie denk je dan dat de
verliezer wel een rondje zal moeten geven. Maar wie schets je verbazing
wanneer één van de spelers naar een schilderij of plaquette waarop een
wulpse dame is afgebeeld die twee gave bolle billen toont. De plaquette
wordt de verliezer voorgehouden en deze zal zich dan verplicht zien,
omringd door de overwinnaars, een kus te geven op beide fraaie rondingen.
Meestal wordt daarna inderdaad een glaasje gedronken, omdat de gehele
ambiance daar nu eenmaal om vraagt en er wordt heel wat afgelachen.
Wanneer het een goede speler betreft die het ongeluk
heeft Fanny tegen te komen, dan halen de wat mindere spelers weer eens
opgelucht adem. Hun zelfvertrouwen is weer wat opgekrikt. Al ben je nog zo
goed, de bal blijft rond.
Een prachtige psychologische oplossing om het spel
voor iedereen aangenaam te houden. Een schitterende folklorische traditie.
En een wonderlijk verhaal wat nog steeds voortleeft.
Waar komt Fanny
vandaan?
Van Jean Gourmond weten we dat tegen
het eind van de 19de eeuw Fanny Dubriand bij één van de eerste
verenigingen (te weten Jouve) in de wijk Croix Rousse in Lyon de gewoonte
had haar achterste te laten zien, om zo de spelers, die met 0-13 hadden
verloren te vernederen, Waren de verliezers gedwongen haar billen te
kussen? We weten het niet. In ieder geval gebruikt men sindsdien de
uitdrukking Émbrasser Fanny' (Fanny kussen of omhelzen).
Volgens Giacomoni was Fanny
aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog serveerster in een café in
Grand Lemps in het noorden van Frankrijk. Zij liet zich omhelzen door
verliezers die geen enkel punt tijdens een spel behaalden. Deze omhelzing
was een troost, een schadevergoeding. Tot op een dag de burgemeester van
de regio ook bij haar kwam om te worden getroost. Had Fanny iets tegen
hem? Het is in ieder geval zo dat ze boven op een stoel klom, haar rokken
omhoog deed en wat hield ze hem voor? Haar andere wangen, waarop meneer de
burgemeester trouwens zonder blikken of blozen twee dikke klapzoenen gaf.
Dat was het begin van een lange traditie. Sindsdien,
omdat de spelers niet altijd een lieve Fanny bij de hand, of liever gezegd
aan de lippen hebben, bezitten veel verenigingen een namaak-Fanny die ze
op een ereplaatsje hebben staan en waar de winnaars hun slachtoffers mee
naar toe nemen en verplichten met een kniebuiging een kus te geven op de
billen van Fanny.
Het kussen van Fanny dat in het begin een
schadeloosstelling was werd aldus een straf, een vernedering".
