|
SŁOWNICZEK |
|
 |
Przez cały czas istnieją dwie nauki. Działające ramię w ramię, jedna nauka jest prawdziwa, podczas gdy druga jest tylko widoczna. Pierwsza jest kontynuowana przez tych, którzy żyją dla nauki. Jej kurs jest nadawany przez trzeźwo myślących, odpowiedzialnych ludzi, którzy mają sumienie. Ich koncepcje są przejrzyste, a intencje szlachetne. Ta grupa jest silnikiem napędowym nauki. Jak inżynierowie prowadzący, są ciągle w pracy a ich pracą jest bezpieczne prowadzenie i oświetlanie drogi do celu. Druga nauka jest napędzana przez tych, którzy żyją na nauce. Są tylko pasażerami w tym pociągu – zbędnym balastem. Dla nich rozwój kariery to jedyny cel w życiu. Każdy stawia na pierwszym miejscu swój własny interes. Ten jest często napędzany interesem rządu i grup „wielkich pieniędzy”, którzy popychają ich do pisania “przepozytywnych” raprtów jak ten raport ONZ z września 2005 o Czarnobylu. Pozwólcie, że wam wyjaśnię dlaczego przemysł jądrowy zagęszcza informacje żargonem i czczym gadaniem. Większość raportów przemysłu jądrowego jest pisana przez jeżdżących na nauce, nie przez pisarzy samej nauki. Często nie mają zielonego pojęcia o czym gadają. Ich celem jest utrzymać opinię publiczną z dala od prawdy, więc sposób w jaki się prezentują jest niejasny. Próbują sprawić aby ludzie wierzyli, że ich badania są szersze I głębsze niż sama sprawa. Bełkoczą, wypisują głupawe zdania, które przekręcają i stosują w nienaturalny sposób. Tworzą nowe słowa, piszą rozwlekłe paragrafy które zaciemniają fakty, jakby chcieli owinąć je ciasno w lepki kokon papki i śluzu. Czytając i próbować zrozumieć ich raporty to jak obieranie cebuli i kapusty. Aby przebić się do suchych części trzeba wyrzucić wiele zanim dotrze się do faktów. Ale i tam często w samym rdzeniu dochodzi do zgorczenia. Autorzy wydają się kluczyć pomiędzy dwoma niewykonalnymi celami przekazu tego co chcą powiedzieć a to co muszą wytworzyć dla dobra swoich władców. Ich cel to okrasić swoją pracę taka by wyglądała na głęboką, mając ciągle nadzieję wytworzyć w ludziach odczucie, że w ich pracy jest wiele więcej niż tak naprawdę można z nich odczytać. Na drugim końcu ekstremum, odrobinę poniżej ich myślami znajdują się ambitne, paradoksalne zdania. Ta metoda, z wyglądu głęboka i naukowa, uspokaja czytelnika ogłuszającym efektem zdań, które go atakują. To udowadnia ich zapisane słowa, nawet całe zdania, bez dodawania żadnego prawdziwego znaczenia, w nadziei, że jest to tak trudne do przełamania ich pseudo naukowego języka, że żaden czytelnik nie odkryje braku ziarna prawdy – w najlepszy przypadku, że ziarno jest ale wysuszone lub zgniłe. Jest niezrozumiałym, że po więcej niż pięćdziesięciu latach obscurantism na polu nauki nuklearnej, obecnie wieży się w żargon i akronimy, które mają zastąpić fakt naukowy. Ich słownictwo zmienia się cały czas. Słoniczek na tej stronie zawiera głównie pojęcia i wyrażenia, które były w użyciu w roku 1986, w czasie kiedy nastąpił wypadek czarnobylski oraz przed nim. Pokrótce wspomniałam o bekerelu, sievercie and grayu, które zostały wprowadzone zaraz po wypadku w Czarnobylu. Te wskazują w jakim stopniu następuje rozpad w ich biologicznych znaczeniach. Ten rodzaj pomiarów borą pod uwagę sposób w jaki pierwiastki promieniotwórcze zachowują się w ciele, ich biologiczny półokres rozpadu, ich fizyczny półokres rozpadu oraz czy mają skłonność do koncentrowania się w określonych organach. Więcej informacji na ten i inne tematy o nowych miarach można znaleźć w internecie, moim celem było zachowanie słownictwa takim jakie było podczas wypadku w Czarnobylu.
AGR (Advanced Gas-Cooled Reactor/Zaawansowany reaktor chłodzony gazem )
AGR należy do grupy reaktorów chłodzonych gazem i cechuje się znacznie wyższą wydajnością, w momencie gdy chłodziwo osiąga temperaturę 650C, większą o 300C niż normalna temperatura Magnoxa.
Alpha particle/Cząsteczka alfa
Jądro atomu helu, składające się z dwóch protonów i dwóch neutronów. Cząsteczki alfa są emitowane jądra atomowego pewnych radioaktywnych substancji w procesie rozpadu na inne elementy.
Americium-241/Ameryk-241
Córka Pu-241, fizyczny półokres rozpadu wynosi 458 lat z efektywnym (w ciele) półokresem rozpadu 100 lat. Am-241 emituje promieniowanie alfa i wymaga specjalnych czułych detektorów.
Atom
Najmniejszy element jaki może istnieć niezależnie zachowując właściwości fizyczne tego elementu. Składa się z jądra, wokół którego małe cząsteczki, elektrony poruszają się wokół po swoistej orbicie.
Kiedy mówimy o "rozszczepieniu atomu" nie jest to całkowicie poprawnym wyrażeniem, gdyż to jądro atomu zostaje podzielone. Wyobraźmy sobie, że bierzemy jakikolwiek malutki kawałek jakiegokolwiek minerału i kroimy go do momentu, w którym osiągniemy stan, że niemożliwym jest dalsze go dzielenie. Pozostanie nam coś co nie jest już tym minerałem. W tym stadium, to co nie jest naruszone to atom.
Jeśli jednak będziemy kontynuować dalsze odcinanie, to co usuniemy będzie nazywane elektronem, który jest naładowany ujemnie. Pozostałość atomu jest naładowana dodatnio. Część, którą usunęliśmy staje się jonem o ładunku neutralnym, pozostałe cząstki to jony naładowane dodatnio. Za każdym razem, kiedy usuniemy kolejny jon, pozostałość będzie bardziej naładowana dodatnio. Ale jeśli uda nam się odciąć wszystko, to co nam zostanie to jądro atomu. Te będzie naładowane jedynie dodatnio niesamowicie wzmocnione i utrzymywane przez olbrzymią siłę. To jest druzgocące dla tego jądra i wyzwala ono wówczas olbrzymią siłę, którą z kolei wytwarza się w produkcji bomby atomowej. Ostrożnie nadzorowana, co zwane jest potocznie kontrolowaną reakcją łańcuchową, wytwarza atomową siłę.
Auxiliary absorbers/Pochłaniacz posiłkowy
W momencie gdy reaktor został obłożony świeżym paliwem, jego możliwość do zwiększenia siły neutronów przekracza możliwość absorcji prętów tłumiących reakcję łańcuchową. W takich okolicznościach, części paliwa zostają wycofane I stacjonarne pręty pochłaniające zostają włożone w ich miejsca aby wspomóc ruchome pręty. Kiedy uran powoli się wypala, te posiłkowe pręty zostają wymienione na paliwo atomowe.
AZ (Emergency power reduction system/Alarmowy system redukcji siły)
Czerwony klawisz jaki nacisnął Alexander Akimov o 1:23:40, po którym w 20 sekund później reaktor czarnobylski eksplodował. Wielu wini go za użycie alarmowego systemu redukcji siły, co pozwoliło reaktorowi otrzymać natychmiast przypływ neutronów. Akimov walczył do samego końca, otrzymał śmiertelną dwakę promieniowania I zmarł 3 tygodnie w agonii.
Jednostka rozpadu na sekundę, lub jednostka do obliczania radioaktywności na sekundę. Jest również bardzo małą jednostką pomiarową, tak małą, że jest kolokwialnie nazywana "baggerall". Jest obecnie używana do określania wartości radiacji w mleku i wodzie. Bekerel został wprowadzony po wypadku w Chernobyl.
Beta particle/Cząsteczka beta
Elektron o wysokiej energii emitowany przez cząsteczkę promieniotwórczą..
Blanket/Warstwa
Elementy paliwa otaczające rdzeń w reaktorze powielającym, który zawiera uran-238, który zamieniany jest w pluton poprzez bombardowanie neutronami.
Breeder/Reaktor powielający
Reaktor, który produkuje więcej materiału rozszczepialnego niż go sam zużywa.
BWR
Akronim dla nazwy reaktor z wodą wrzącą. BWR jest jednym z wariantów generatorów znanych jako reaktory zawierające lekką wodę (LWR-light water reactor) Używa on zwyczajnej wody (lekkiej ) jako i chłodziwa i moderatora.
Produkt powstały w wyniku rozszczepienia, niebezpieczny emitent promieniowania beta. Cez-137 osiada w mięśniach, gdzie może doprowadzać do złośliwych zmian.
Cascade/Kaskada
Cel wzbogacania mającego na celu zwiększenia proporcji w rozszczepionych atomach uranu -235. Aby uran mógł pracować w reaktorze atomowym musi zostać wzbogacony tak, aby zwierał 2-3% uranu-235. Uran dla celów broni wojskowej musi zawierać 90% lub więcej u-235.
Często spotykaną metodą jest wirowanie gazowe, gdzie gas heksafluoridowy jest wprawiany w obrót w owalnej komorze przy wykorzystaniu wysokich prędkości. To powoduje, że delikatnie gęstszy izotop u-238 oddziela się od lżejszego u-235. (patrz ilustracja)
Gęstszy -238 is jest wyrzucony w kierunku dna komory i odzielony od reszty; lżejszy u-235 zbiera się blisko środka i jest wybierany. Aby wzbogacić u-235 jest wkładany do innej wirówki. Proces jest powtarzany wiele razy w łańcuchu wirówek, że proces ten nawywamy kaskadą.
Pozostałości u-238 wraz z całym u-235 jest usuwany – znane są pod nazwą zubożonego uranu.
Chain reaction/Reakcja łańcuchowa
Samo powtarzalny proces, podczas którego rozpad jednego jądra wyzwala neutrony, które powodują rozpad innego jądra itd..
Chernobylit/Czernobylit
Radioaktywna magma wewnątrz sarkofagu, która wygląda jak kryształ i przybiera formy stalaktytów I stalagmitów. Składa się głównie z stopionego piasku, który złączył się z dużą ilością paliwa reaktorowego.
Chernobyl type reactor/Reaktor tybu czarnobylskiego .
Czarnobylski reaktor był reaktorem typu RMBK (reaktor regulowany grafitem, wyposażony w turbinę napędzaną lekką wodą pod ciśnieniem - light-water pressurized-tube graphite-moderated reactor) 1000-megawatowy reaktor atomowy używał grafitu jako regulatora i wody jako chłodziwa. Dwadzieścia lat po wypadku, ciągle 4 reaktory RMBK działają w Rosji. (patrz ilustracja)
"China syndrome"/"Chiński syndrom"
Teoretyczna konsekwencja stopienia się rdzenia, podczas gdy cieżka masa stopionego wysoko promieniotwórczego materiału przedostaje się prosto przez pojemnik, w którym jest składowany w stronę rdzenia ziemi. Innymi słowy, chiński syndrom może wystąpić podczas niekontrolowanego wypalenia się reaktora i przedostania się radioaktywnej masy do rdzenia ziemi. Gdyby stało się to w Stanach Zjednoczonych, mogło by dojść do wylania się substancji w Chinach.
Cladding/
Okładzina
Metalowa zapora zamykająca paliwo reaktora w jego wnętrzu.
Control rod/Pręty kontrolne
Pręt z materiału absorbującego neutrony wkładany do wnętrza rdzenia reaktora by wychwycić neutrony i wyłączyć bądź zredukować stopień reakcji atomowej.
Conversion/Przemiana
Etap w cyklu paliwowym po jego wydobyciu a przed wzbogaceniem.
Critical mass/Masa kryryczna
Reakcja atomowa będzie miała miejsce tylko wówczas, gdy będzie wystarczająca ilość u-235, które umożliwiają kontynuację procesu jako samo podtrzymująca się reakcja łańcuchowa. Ten warunek nazywany jest “masą krytyczną”.
Coolant/Chłodziwo
Płyn, zazwyczaj woda lub gas (dwutlenek węgla, hel, powietrze) dostarczany rurami do rdzenia reaktora aby usunąć z niego ciepło jakie generuje.
Cooling pond/Zbiornik z chłodziwem
Głęboki zbiornik wody, do którego wpływa zwolnione z reaktora zużyte paliwo. Wymaga to albo przesyłu dla uzupełnienia ubytków lub dodatkowego przechowywania.
Critical/Punkt krytyczny
Lub inaczej “stawanie się krytycznym”: moment w reakcji łańcuchowej kiedy neutrony zostają schwutane i wypuszczane w dokładnie tym samym czasie.
Curie
Ilość radioaktywnego izotopu, który rozpada się w wartości 37,000 milionów rozpadów na sekundę. Nazwa pochodzi od pionierki badań w tej dziedzinie Marii Curie – Skłodowskiej, która ze swoją cóką Ireną zmarły w wieku 67 i 49 na skutek anemii aplastycznej.
Element wytworzony na skutek transformacji jednej substancji w inna poprzez rozpad.
Decay/Rozpad
Podział elementu radioaktywnego w czasie, wytwarzającego promieniowanie.
Depleted uranium/Zubożony uran
Uran z mniejszą proporcją niż naturalna (0.7%) uranu 235; ten drugi usuwany jest w procesie wzbogacania i zmieniany jest w uran wzbogacony. Uran zubożony, cięższy i nieznacznie promieniotwórczy metal jest używany jako element w wytwarzaniu amunicji penetrującej.
Dirty bomb/Brudna bomba
Prymitywne urządzenie wybuchowe, wypełnione zużytym paliwem atomowym pochodzącym z elektrowni atomowych lub innym zużytym materiałem radioaktywnym, również w postaci chemikaliów. Nie wytwarza reakcji rozszczepialnej, nie posiada przez to właściwości niszczących. Rozprzestrzenia jednak chemikalia nad terenem, na którym jest detonowana i wytwarza efekt Czarnobyla.
Dose/Dawka
Ilość energi dostarczona do obiektu poprzez promieniowanie przenikające przez niego.
Dose rate/Wartość dawki
Wartość czasu podczas którego promieniowanie dostarcza energię do obiektu, przez które przechodzi.
Dosimeterist/Dozymetryk
Specjalista zabezpieczenia przed promieniowaniem.
Dosimeter/Dozymetr
Po katastrofie czarnobylskiej ludzie zaczęli nazywać czujniki Geigera – dozymetrami. Może dlatego, że te urządzenia wchodziły w skład wyposażenia dozymetryków. Nie jest to jednak prawidłowe, gdyż dozymetr mierzy indywidualną wartość wystawienia się na promieniowanie, mierzy kumulatywnie otrzymaną dawkę promieniowania.
Ujemnie naładowana cząsteczka, która krąży wokół jądra atomu.
Elephant's Foot/Stopa słonia
Forma radioaktywnego paliwa wewnątrz sarkofagu czarnobylskiego. Jej masa to więcej niż 2m szerokości i wiele ton wagi. Ze względu na swój kształt nazwana została “stopą słonia”. Uważa się, że co najmniej 50% paliwa atomowego jest uwięzione w tej formie.
Enrichment/Wzbogacanie
Proces podnoszenia koncentracji izotopu uranu -235 ponad wartość 0.7% zawartego w naturalnym uranie.
Uran wzbogacony do wartości około 5% może być używany jako paliwo atomowe, lecz jeśli wzbogacenie osiągnie około 90% może być użyty jako broń.
Produkty powstałe na skutek podziału radioaktywnego wytworzone na skutek eskplozji atomowej, które opadają z powrotem na ziemie jako pył.
Fast breeder/Reaktor powielający
Reaktor, który jest wypełniony miksturą tlenków plutonu i uranu, nie posiadający moderatora spowolniającego neutrony. Znany jest pod skrótem FBR.
Fissile/Materiał rozszczepialny
Izotop elementu, którego jadro zostanie podzielone na skutek uderzenia neutronu podczas spontanicznego procesu, podczas którego wytwarzana jest masa krytyczna. Uran -235 i pluton są materiałami rozszczepialnymi.
Fission/Rozszczepienie
Podział jądra atomu na dwa lżejsze fragmenty uwalniające energię. W elektrowni atomowej podział następuje powoli, podczas gdy przy użyciu broni atomowej bardzo gwałtownie. W obu przypadkach rozszczepienie musi być bardzo ostrożnie kontrolowane.
Fuel/Paliwo
Układ materiału rozszczepialnego w reaktorze. Może to być w jednym przypadku naturalny uran, w innym delikatnie wzbogacony, reaktory wojskowe używają wysoko wzbogaconego uranu. Inne używają plutonu. Paliwo wzbogacone zawiera pluton - 235.
Fuel cycle/Cykl paliwowy
Kolejne etapy w produkcji energii atomowej od wydobycia do deponowania zużytych elementów.
Fuel pin/rod/Pręt paliwy
Pojedyncza rura okładziny wypełniona grudkami paliwa.
Fusion/Połączenie
Połączenie dwóch lekkich jąder w celu stworzenia jednego cięższego, wytwarzając energię.
Gamma ray/Promieniowanie gamma
to wysokoenergetyczna forma promieniowania elektromagnetycznego wytwarzana
przez jadro, cechującą się bardzo wysoka mocą penetracji.
Jest duża różnica pomiędzy testami promieniowania w warunkach laboratoryjnych a promieniowaniem w prawdziwym życiu, w szczególności gdy jest wysoko skoncentrowane tak jak to ma miejsce na ogromnych terenach w Czarnobylu. Ten słowniczek jest oparty na moich praktycznych obserwacjach, które mogą nie do końca brzmieć technicznie poprawnie, ale nie doprowadzą nikogo to błędu.
Nie możemy stwierdzić za pomocą czujnika Geigera czy napotykamy promieniowanie alfa, beta czy gamma, to co widzimy na czujniku to połączenie wszystkich typów promieniowania, które tak naprawdę jest jednym wielkim skomplikowanym koktajlem.
Należy podkreślić, że nie ma czegoś takiego jak “czysty” emiter promieni gamma, większość emiterów fal alfa i beta emitują również fale gamma jako część swego procesu rozpadu. W zależności od ich energii początkowej, promienie gamma mogą przemieszczać się w powietrzu, otulając jak mgła Ziemię dookoła, jak niewidzialna chmura, która nie podróżuje, ale ciągle jest w ruchu. Krok do przodu, krok do tyłu a zobaczysz różne odczyty. Odczytywanie czujnika Geigera w jednej pozycji również różni się w sobie. Promieniowanie intensyfikuje się w podłożu.
Najprawdopodobniej sposobem do odczytywania pola promieniowania gamma jest założenie, że wszystko co odczytujemy na czujniku Geigera na wysokości oczu jest promieniowaniem gamma, chyba, że jesteśmy pewni, że w pobliżu znajduje się inne źródło promieniowania.
Gas centrifuge
Gas diffusion/Wirówka gazowa, dyfuzja gazu
Inną metodą wzbogacania jest metoda dyfuzji. Jest metodą alternatywną do wirowania. Działa na zasadzie występowania dwóch izotopów w uranie, gazu hexafluorowego, u0235 rozproszy sie bardziej raptownie przez porowatą barierę, swego cięższego kuzyna u-238. Używając jednak metody wirownia proces musi być powtarzany wiele razy.
Gas cooled reactors/Reaktory chłodzone gazem
Grupowa nazwa dla reaktorów Magnox, AGR oraz HTR. W przeciwieństwie do wodnych ciśnieniowych reaktorów, te chłodzone gazem posiadają osbony moderator i chłodziwo. Jak w PWR, reakcja nuklearna jest kontrolowana przez pręty neutronowe.
Gray
Wartość wystawienia na radiację. Gray równy jest 100 radom i jest nową jednostką absorbcji radiacji przez ciało. Został wprowadzony po wypadku czarnożylskim. Dawka na całe ciało o warości 10 grayów lub większa, dostarczona w tym samym czasie jest dawką zabójczą dla życia.
Czas liczony dla połowy atomu w substancji radioaktywnej jaki potrzebny jest do rozpadu w inny element. Charakterystyka jest stała dla każdej konkretnej substancji. Half life każdego elementu jest stałe i unikalne. Niektóre jądra, na przykład kryptonu-94 pojawiają się w reaktorze i żyją mniej niż sekundę, inne jak potas-40 uformowały się podczas formowania się Ziemi. Z uwagi na swój długi żywot 1.28 miliona lat potas-40 jest ciągle obecny na Ziemi.
HTR
Akronim dla reaktora wysokotemperaturowego, który należy do rodziny reaktorów chłodzonych gaze, i pracuje na wysoko wzbogaconym uranie (nawet do 93% przy porównaniu z AGR, gdzie wskaźnik wzbogacenia wynosi 2%).
Niebezpieczny dla zdrowia produkt rozszczepialny w czasem rozpadu 8 dni. Radioaktywny jod jest absorbowany poprzez ścianki jelitowe i przenika za pomocą krwi do gruczołu tarczycy, gdzie może wywołać wzrosty rakowe i nie rakowe.
Ludzki gruczoł tarczycy jest odpowiedzialny za niespotykane ryzyko utrady zdrowia na skutek promieniowania. W pierwszych dniach po wypadku, wchłonięta radiacja została na powrót emitowana przez gruczoł tarczycy osób, które były w pobliżu reaktora o wartościach 50 roentgenów na godzinę. W takich warunkach gruczoł tarczycy napromieniowuje ciało w wartości większej niż wartość otrzymana ze źródeł zewnętrznych. Ludzie zostali otruci dodatkowymi roentgenami pochodzącymi z ich własnych tarczyc.
Stan reaktora zaraz po wypadku. 23 kwietnia analizy wskazywała, że 50% radioaktywnych cząsteczek stanowił jod-131.
Ion/Jon
Atom lub molekuła, która straciła lub zyskała jeden lub więcej elektronów, które są dodatnio lub ujemnie naładowane.
Ionizing radiation/Radiacja jonizująca
Jakakolwiek forma radiacji która wybija elektrony z atomu, zmieniając je w jony.
Irradiation time/Czas napromieniowania
Dlugość czasu, podczas którego paliwo pozostaje w reaktorze i jest bombardowane neutronami.
Isotopes/Izotopy
Atomy tej samej substancji lecz z różną wartościa masy atomowej n.p. mając tą samą liczbę protonów w jądrze lecz różną liczbę neutronów.
1000 watów.
Krypton 85/Krypton 85
Gaz chemicznie obojętny, który wytworzony jest z podziału produktu wypuszczonego do atmosfery przez zakłady przeróbki odpadów nuklearnych.
Kurchatova institute/Instytut Kurczatowa
Instytut energii atomowej w Moskwie.
Choroba krwi rako-pochodna Cancercharakteryzująca sie rozprzestrzenianiem białych ciałek. Może zostać spowodowana wystawieniem się na radiację, ale nie jest to wyłączny przypadek zachorowań.
Light water/Lekka woda
Zwykła woda używana jako chłodziwo i / lub moderator.
Light-water reactor/Reaktor na wodę lekką
Nazwa grupowa dla reaktora wodnego ciśnieniowego lub reaktora z gotującą wodą. Znane jako LWR.
LOCA
Akronim dla określenia wypadku utraty chłodziwa.(loss of coolant accident)
Low level/Niski poziom
Odpad radioaktywny z krótkim półokresem rozpadu. Eksperci spierają się co do dokładnego typu klasyfikacji jaka powinna być stosowana, lecz w największej liczbie przypadków rozróżniamy wysokie, średnie i niski poziom odpadu.
W reaktorze Magnox, którego nazwa czerpana jest z materiału używanego jako okładziny paliwa, a w którym naturalny uran używany jest jako paliwo. Ciepło generowane jest z rdzenia i przesyłane do chłodziwa – dwutlenku węgla, który cyrkuluje za bojlerami (generatorami pary). Ciepło przesłane do bojlerów przez gaz chłodzący powoduje gotowanie się wody a para z niej wytworzona napędza turbiny napędzające generator elektryczny. Magnox należy do rodizny reaktorów chłodzonych gazem (patrz ilustracja).
Manhattan Project/Projekt Manhattan
Kryptonim używany podczas II wojny światowej dla projektu stworzenia pierwszej bomby atomowej.
Maximum permissible level/Maksymalny dopuszczalny poziom
Radiacja zdefiniowana jako wartość maksymalna dopuszczalna, na jaką mogą być narażeni ludzie. Maksymalny, dopuszczalny poziom radiacji dla operatorów elektrowni atomowych to 5 remów lub 5 roentgenów na rok. Dla pozostałych osób wynosi dziesiątą cześć wymienionej dawki czyli 0,5 roentgenów na rok lub 500 mili roentgenów. Dzieląc to na 365 dni można określić, że zwykły śmiertelnik absorbuje 1.3 mili roentgenów (1300 mikro roentgenów) co 24 godziny, co daje 54 mikro roentgenów na godzinę. To są standardy Światowej Organizacji Zdrowia. Najwyższą wartością jaką zmierzyłam gdzie ludzie żyją w 2006 to 250 microR na godzinę, to jest 4.6 raza więcej niż norma ŚOZ.
(W Czarnobylu całe te kalkulacje są bezużyteczne, ponieważ nie ma możliwości aby zmierzyć wartości cząsteczek jakie wdychamy czy otrzymujemy w jedzeniu)
Megawatt/Megawat
1 milion watów.
Meltdown/Stopienie
Kiedy rdzeń reaktora przegrzewa się, pozwala to na osiągnięcie przez część stałego paliwa punktu, w którym temperatura i okładzina (oraz możliwe, że paliwo oraz struktury je wspierające) zmieniają stan skupienia na ciekły i zapadają się – przykład wypadku nuklearnego jaki prawie się wydarzył w Three-Mile Island.
Mining uranium/Wydobycie uranu
Uran jest bazowym surowcem dla przemysłu nuklearnego tak cywilnego jak i wojskowego. Kiedy uran jest wydobywany z Ziemi emituje radioaktywny gaz zwany radonem. Gdy jest wdychany w płuca górników, zamienia się po czterech dniach w ołów-210, który pozostaje radioaktywny przez więcej niż 100 lat. Z powodu tego, że radiacja wpływa na rozwój raka, chorobą zawodową górników uranu jest rak płuc. W Związku Radzieckim skazani byli zmuszani do pracy w kopalniach uranowych. Nawet dzisiaj mamy to powiedzenie – „Ześlą cię do kopalni uranowych za to” co oznacza – będziesz karany wielokrotnie.
Moderator
Materiał używany do spowolnienia neutronów w reaktorze aby pozwolić im być przechwyconym i dopuścić do ich rozszczepienia. Do moderatorów zaliczamy grafit, wodę i ciężką wodę.
Stop potasu i sodu z punktem niskiego stapiania, używany jako chłodziwo we wczesnych reaktorach powielających i jako chłodziwo w sytuacjach krytycznych w innych rodzajach reaktorów.
Neutron
Nienaładowana cząsteczka atomu, która jest uwalniana podczas rozpadu.
Jądro
Centum atomu które zawiera w sobie wszystkie protony (naładowane dodatnio) i neutrony (nienaładowane) Niemalże jest całkowitą masą atomu.
Nuclide/Nuklid (nuklid promieniotwórczy)
Jądro izotopu.
Nazwa używana dla pierwszych reaktorów, gdzie stosy / sterty uranu były chłodzone gazem i moderowane przez grafit lub wodę.
Plutonium/Pluton
Cięzki, całkowicie syntetyczny metal stworzony z bombardowania neutronami uranu. Posiada 94 protonów a jądro atomu jest rozszczepialne. Ekstremalnie toksyczny i chemicznie reagujący, półokres rozpadu plutonu-239 to 24.400 lat.
Pluton jest substancją najbardziej rakotwórczą jaką znamy. Droga przedostawania się plutonu to droga wziewna podczas oddychania skażonym powietrzem. Małe cząsteczki plutonu składują się głęboko w przewodach oddechowych, gdzie starają się pozostać przez lata. Jedna milionowa grama plutonu jest wystarczająca do spowodowania raka płuc w przeciągu piętnastu do dwudziestu lat po jej wchłonięciu.
Pluton powoduje również leukemię oraz mięsaki. Z powodu swoich właściwości do zmian genetycznych może być przyczyną wzrostu liczby przypadków dzieci chorych oraz zdeformowanych w chwili obecnej oraz u przyszłych pokoleń.
Pluton jest nazwany właściwie po planecie Pluton, bogu umarłych i władcy świata podziemnego. Szacuje się, że 1 lb (mniej niż pół kilograma) plutonu, odpowiednio podany mógłby zabić każdego żywego człowieka na Ziemi.
Plutonium bomb/Bomba plutonowa
Jako element przechodni z uranu, pluton oferuje wiele zalet gdy jest użyty zamiast uranu w broni nuklearnej. Nazwyany jest potencjalną bronią terrorystów ponieważ tylko 4kg plutonu jest potrzebne do zbudowania bomby. Surowa bomba plutonowa może być zaprojektowana i wykonana bez potrzeby wysokich umiejętności Mniejsza ilość plutonu jest potrzebna do wywołania masy krytycznej i wybuchu. Grupa terrorystyczna może łatwiej zdobyć pluton z cywilnych reaktorów niż pozyskiwać uran z procesu wzbogacania. Tylko mały zakład byłby potrzebny do wyprodukowania 10-12 kg plutonu rocznie, komponenty mogą być również zdobyte na czarnym rynku. Jako emitent fal alfa pluton nie jest łatwy do wyśledzenia i może być szmuglowany, mógłby być łatwo przewieziony samochodem i eksplodować z mocą 100 ton TNT - 20 razy silniej niż najsilniejsza bomba terrorystów jakiej wybuch zanotowano dotąd. Również może być użyta w zastosowaniu z urządzeniem terrorystycznym znanym jako „bomba walizkowa”. W przeciwieństwie do brudnej bomby ta wytwarza samo podtrzymującą się reakcję łańcuchową z mocą niszczenia.
Pressure vessel/Zbiornik ciśnienia
Ogromny zbiornik konstrukcji stalowej lub żelbetowej, który zawiera rdzeń reaktora itp.
Pressurizer/Kompresor
Znajdywany w reaktorach z wodą pod ciśnieniem (PWR): elektrycznie nagrzewany bojler w systemie chłodzenia, który podgrzewa wodę jeśli to potrzebne aby zachować ciśnienie chłodziwa.
Proton/Proton
Dodatnio naładowana cząsteczka, która jest elementem jądra.
Jod potasowy
Jest groźny wówczas gdy jest skonsumowany, wchłania się w gruczoł tarczycy. Jeśli spożywany jest w wystarczającej ilości przed wystawieniem się na promieniowanie, jod może uchronić tarczycę od wchłaniania promieniowania.
PWR
Akronim dla reaktora z wodą ciśnieniową. PWR pracuje wg następującej zasady: ciepło wytworzone we rdzeniu jest przenoszone do chłodziwa pod cisnieniem (głownego) które cyrkuluje w rurach o kształcie litery U w generatorach parowych. To powoduje napędzenie wody w niskim ciśnieniu, która jest wstrzykiwana do boku generatora pary aby się zagotować. Para zabrana ze szczytu generatora napędza turbiny i jest skraplana i powraca do generatora pary. Schemat działania dołączony jest do słowniczka.
PWR jest jednym z wariantów LWR (reaktor z lekką wodą) bonieważ używa zwyczajnej wody (lekkiej) jako chłodziwa i jako moderatora. Podstawowy projekt wszystkich PWR jest taki sam, lecz ilość użytych generatorów pary zależy od wielkości elektrowni. Reaktory łodzi podwodnych wyposażone są w jeden generator paroty, który używany jest do napędzania turbiny parowej połączonej od razu z wałem napędowym.
Wartość radiacji jaka może być zabsorbowana przez chusteczkę. "Rad" to skrót od "Radiation absorbed dose" czyli przyjęta dawka radiacji. Po wypadku w Czarnobylu była wyrażana w grayach. 100 radów jest równe 1 grayowi. 1000 radów radiacji o wysokiej energii dostarczona w jednym czasie, jest śmiertelne dla ludzi. Pierwszymi ofiarami byli strażacy, pracownicy elektrowni atomowej, którzy otrzymali 1000 radów lub więcej, wszyscy zmarli w przeciągu tygodni.
Radiation protective means/Środki ochronne przed radiacją.
Zawierają w sobie różnorodność masek gazowy, respiratorów, tunik ołowianych i specjalnie impregnowanych uniformów. Normalnie rzeczy tu wymienione mogą zatrzymać tylko 60% radiacji. Niewiele to pomaga jeśli ktoś wchodzi na teren wysokiej radiacji. Nie ma środków ani technologii, która mogłaby ochronić ludzi przed promieniowaniem. Nic nie zatrzyma promieni gamma. Jedyną realną obroną osoby jest znajomość bezpiecznych czasów ekspozycji dozwolonych przy danym poziomie promieniowania. Jeśli te poziomy są zbyt wysokie lub nie mogą być zmierzone przez twój przyrząd to nie ma zastosowania już żadna procedura ochronna, oprócz tej stosowanej przy tykającej bombie. Biegnij tak daleko i tak szybko jak potrafisz.
Radioactivity/Radioaktywność
Zachowanie substancji, w której jądro jest w fazie transformacji i emituje promieniowanie.
Radio-isotope/Radio – izotop
Izotop radioaktywny.
Radio-nuclide/Radio - nuklid
Radioaktywne jądro atomowe.
Radon/Radon
Emitent fal alfa, radioaktywny gas wydobywający się z radu.
Reactor/Reaktor
Przygotowanie stworzenia i kontrolowania reakcji łańcuchowej.
Rem
Wartość do pomiaru dawek promieniowania, która bierze pod uwagę stopień szkodliwych efektów na sferze biologicznej spowodowane każdym typem promieniowania – np. wystawienie na działanie promieni rentgenowskich X dostarcza dawki jednego rema. Nazwa pochodzi od "roentgen equivalent:man." czyli ekwiwalent roentgenowski na człowieka.
Reprocessing/Przeróbka
Przeróbka operacja chemiczna, która separuje użyteczne paliwo dla dalszego procesu recyklingowego od odpadów atomowych.
Roentgen
Jendostka do pomiarów dawek promieniowania, mierzona ilością jonów uwolnionych w gramie powietrza przez promienie X lub gamma. Jednostka nazwana po W. K. Roentgenie, odkrywcy promini X, który zmarł na skutek swojego odkrycia na raka kości.
Runaway/ Zbieg / Uciekinier
Akcydentalna, niekotrolowana reakcja łańcuchowa.
Awaryjne wyłączenie / zaprzestanie rozszczepiania materiału w reaktorze.
Shielding/Ekran ochronny
Ochronna ściana z materiałów (betonu, ołowiu, wody) otaczająca źródło promieniowania.
Sievert
Nowa jednostka pomiarowa. Techniczne wytłumaczenie – jednostka wystawienia na promieniowanie przy założeniu dodatkowej szkody biologicznej. Prościej, oznacza to chwilę, kiedy bierzemy pod uwagę efekty różnych rodzajów promieniowania na ludzi. Zastępuje rem (Roentgen Equivalent: Man) niemniej jednak rem jest ciągle często używany. 1 sievert równy jest 100 remom a sieverty są często podawane w milli sievertach (to jest w tysięcznych sieverta).
Spent fuel/Zużyte paliwo
Paliwo, które poddane reakcji łańcuchowej i bliskie jest punktowi, w którym nie może być już dalej poddawane tej reakcji ponieważ rozszczepienie materiału zamieniło się w inne elementy i zostało przez to usunięte z reaktora.
Strontium-90/Stront-90
Niebezpieczny emiter fal beta z półokresem rozpady 28 lat. Przyjmowany jest przez rośliny, zwierzęta, ludzi itp. jako składnik analogiczny do wapnia – jest tak podobny do wapnia, że absorbowany jest w ten sam sposób. Atakuje kości i może spowodować raka kości.
Piasek pozostały po wydobyciu rudy uranu. Zawiera rad oraz emituje gaz radonowy.
THORP
Akronim dla zakłdu przeróbki tlenków. (thermal oxide reprocessing plant)
Najcięższy naturalny skladnik, metal. Izotopy 233 oraz 235 są rozszczepialne. Jest emiterem fal alfa.
UBS (Upper Biological Shield)/wyższa tarcza biologiczna
1000 tonowa pokrywa na radioaktywnym pomieszczeniem, koło o średnicy 15 m (49 stóp), zawierające w sobie dwa tysiące sześcianów, każdy z nich nasadzony jest jak czapka na sczycie kanałów paliwowych zawierających wiązki paliwowe. W Czarnobylu wyleciała w powietrze podczas wybuchu i upadło na skraj reaktora, gdzie leży do teraz. Reaktor czarnobylski miał tylko jedną pokrywę, wielu krytykuje reaktory RMBK za brak drugiej. Przed wybuchem UBS reaktora czarnożylskiego był znany jako "Pyatachok" (pięcio warstowiec) Po wypadku nadano mu nowe imię - "Elena"
Przeobrażanie się odpadu o wysokim poziomie w podobne do szkła bloki.
Po wybraniu z ziemi, ruda uranowa jest zabierana do młyna aby być zmielona w prosty proszek. Później następuje oczyszczenie w procesie chemicznym po czym przywracana jest jego zwarta postać. Postać ta znana jest pod nazwą „żółte ciasto” z powodu jej żółtego koloru. Żółte ciasto zawiera 60-70% uranu i jest radioaktywne..
|