PUL VE PULCULUKLA İLGİLİ
BİLGİLER
Türkiye Cumhuriyeti adına Posta Pullarını
çıkarma yetkisi 5584 sayılı yasa ile PTT Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Kuruluş
yasa ile kendisine verilen bu yetkiye dayanarak sürekli posta pulları, resmi
posta pulları ile anma pulları ve ek değerli anma pulları çıkarmaktadır.
Sürekli posta pulları ile resmi posta
pullarının tirajı ihtiyaca göre belirlenmekte olup, 10 milyon adet ile 100
milyon adet arasında değişmektedir. Kuruluş, pul emisyon programı hazırlık
çalışmalarına bir yıl öncesinin Mart ayında başlamaktadır.
ANMA PULLARI Belli bir olayı veya kişiyi anmak üzere genellikle o olay veya kişiye ait resim ve motifler basılan pullardır. Başta tarihi, sosyal ve kültürel varlıklar olmak üzere, yurtiçi ve yurtdışında meydana gelen önemli olayların 50.,100.,250.,500. ve 1000. yıldönümleri, ünlü kişiler, turizm varlıkları, endemik bitki ve hayvanlar gibi konular başta olmak üzere çok çeşitli konuları içermektedir. Kuruluş bir yıl içerisinde en çok 13 ayrı konuda anma pulu çıkarılmaktadır. Anma pullarının tirajı 600.000 olup, bu miktar sabittir. Anma pulları ile anma blokları satışa çıkış tarihinden itibaren 6 ay süre ile satışta kalmakta, ancak posta da sürekli geçerli olmaktadır. |
ArtI değerlİ anma pullarI Kuruluşça yılda iki kez çıkarılan pullardandır. Bu pulların üzerinde yer alan artı değerler posta ücretlerinin ödenmesinde geçerli olmayıp, bu değerlerin tutarı 9.6.1958 gün ve 7127 sayılı yasa gereği yıl sonunda Kızılay ile Sosyal Hizmetler, Çocuk Esirgeme Kurumuna ödenmektedir. Bu pullarda satışa çıkış tarihinden itibaren takip eden yılın sonuna kadar satışta kalmaktadır. Artı değerli pullar ile anma bloklarının tirajı 300.000'dir. |
Resmİ posta pullarI Genel bütçeye giren dairelerle katma
ve özel bütçeli dairelerin, belediyelerin ve bunlara bağlı idare ve
kurumların postaya verdikleri her türlü posta gönderilerinin ücretlerinin
ödenmesinde kullanılmak üzere 5584 sayılı Posta Kanununun 21 maddesi
gereğince bastırılan pullardır. |
Süreklİ posta pullarI Posta gönderilerinin ücretlerinin
ödenmesinde kullanılmak üzere bu isim altında ve çok sayıda ve çoğunlukla iki
renkli olarak bastırılan pullardır. bu pullarda başta Atatürk olmak üzere,
Türk Meşhurları, Anadolu bitkileri, kır çiçekleri ve benzeri konulara yer
verilmektedir. |
Pul EMİSYON programlarI Yıllık olarak hazırlanmaktadır. Programda yer alacak konuların seçiminde Bakanlıklardan, Genelkurmaydan, Üniversitelerden, vakıf ve derneklerden, kamu kurumlarından alınan çeşitli öneriler ile PTT Genel Müdürlüğü’nün tespit ettiği önemli olayların yıldönümleri ve çeşitli konular; oluşturulan bir komisyonda değerlendirildikten sonra son şeklini almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına bağlı bakanlık onayından sonra kesin şeklini alan pul emisyon programı yurtiçi ve yurtdışındaki filatelistler ile posta işyerlerine duyurulmaktadır. Daha sonra, satışa çıkış tarihine
göre pulların resimleri hazırlanmaktadır. Pul resimlerinde slayt, fotoğraf
gibi materyaller yanında çoğunlukla ressamlar tarafından yapılan resimler ve
grafikler kullanılmaktadır. Pulların resimlerinin hazırlanmasında yararlanmak
amacıyla, pul çıkarılması için talepte bulunan kuruluşlardan konu ile ilgili
doküman sağlanmaktadır. Pullar yanında PTT’de ilk ve özel gün zarfları da
hazırlanarak satışa sunulmaktadır. Diğer bir hizmet ise ilk ve özel gün
damgalarıdır. |
Abklaç............................. |
Pulun renklerinin arkasına geçmesiyle
pulun arkasında görülen negatif baskı |
Antiye............................. |
Üzerinde pul baskısı bulunan posta
kartlarına verilen isimdir. |
Blok................................ |
Birbirinden ayrılmamış, üst üste ve yan
yana en az 4 pulun meydana getirdiği gruptur. |
Dantel............................. |
Perforaj işlemi sonunda pulların
kenarlarında meydana gelen dişlerdir. |
Değer............................. |
Postada kullanılan değerli
kağıtların üzerlerinde rakam ve bazılarında ayrıca yazı ile gösterilen ve
bunların postadaki satış fiyatını belirten para tutarı veya bir serideki
pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri. |
Emisyon......................... |
Bir değerli kağıdın veya pulun tedavüle
çıkarılması. |
Erör................................ |
Değerli kağıtların basımı veya
zımbalanması sırasında meydana gelen hata. |
Ese................................. |
Baskı durumunu, pulu bastıran kuruluşa göstermek için hazırlanan provalardır. Bunlara hazırlık örnekleri de denebilir. Pulun hazırlanmasını görmek yönünden önemlidir. Eseler yalnız Posta İdarelerinin müze veya arşivlerinde bulunur satılmazlar. |
Filatelik Zarf................... |
İlk gün ve özel gün damgasını taşıyan
özel zarflardır. |
Filigran........................... |
Bazı pulların kağıdında bulunan ve ışığa tutulduğu zaman görülen yazı, çizgi, şekil veya motif gibi özel bir belirtidir. Sahte pul basılmasını önlemek için kullanılır. |
Flam................................ |
Zarfta pulların üstüne veya açığa
basılan haber veya reklam niteliği taşıyan damga |
Forma............................. |
Pul üzerindeki resmin (marj hariç)
milimetre olarak boyutu (25X40 mm gibi). |
Föyye.............................. |
Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır. |
İlk gün Damgalı Zarf...... |
Üzerlerinde bir anma veya sürekli pul serisi yapıştırılıp konuya ait ilk gün damgası ile damgalanmış, yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır. |
Lejand............................ |
Pul üzerindeki yazılar. |
Maksimum Kart............. |
Üzerinde büyütülmüş olarak bir posta
pulundaki resim bulunan ve ayrıca basılmış veya yapıştırılmış olarak pulun
kendisini taşıyan özel damgalı filatelik kart. |
Marj................................ |
Pul tabakalarının ve anma bloklarının
kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır. |
Özel gün Zarfı............... |
Üzerlerine yapıştırılan pula özel bir
filatelik damga basılan, damga konusu ile ilgili yazı ve motifler taşıyan
özel zarflardır. |
Perforaj.......................... |
Tabakalardaki ve anma bloklarındaki
pulların birbirinden kolay ayrılabilmeleri için aralarının zımbalanması
işlemidir. |
Portföy........................... |
Bir anma pulu için bastırılan ve içinde söz konusu anma pulu, bununla ilgili FDC (ilkgün zarfı), kart veya öteki yayınlar bulunan filatelik dosyadır. |
Posta Kartı..................... |
Üzerinde posta kartı ibaresi ile alınacak ücreti gösterir pul vb. değer baskılı bulunan resimli veya resimsiz kartladır. |
Santre............................ |
Bir pulun karşılıklı marjlarının birbirine eşit olması yani pul resmini çevreleyen çerçevenin (formanın) pul kağıdının tam ortasına basılmış olması hali. |
Seri................................. |
Aynı ad altında çıkarılan pulların her
değerini içine alan takıma denir. |
Sürsarj........................... |
Değerli kağıtların veya pulun değerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için üzerlerine yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir. |
Şarniyer......................... |
Pulların albüme tutturulmasına yarayan
küçük zamklı kağıt parçası. |
Takse Pulu.................... |
Postaya verildiği sırada ücreti hiç ödenmemiş veya eksik ödenmiş posta gönderilerinin alıcılarından veya gerektiğinde göndericilerinden alınan ücretler için kullanılan pullardır. Bunlar başka posta hizmetlerinde kullanılmaz. Halen Türkiye Cumhuriyeti’nde bu pul türü yoktur. İleride bastırılması mümkündür. |
Tematik Pul................... |
Kuş, çiçek, spor, meşhur adamlar,
tablolar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır. |
Tet Beş.......................... |
Birbirine ters olarak basılmış iki pula denir. Bunlar baş başa ters, yan yana ters ve ayak ayağa ters basılmış olabilir. Tet-beş pullar posta ücretlerinin ödenmesinde teker teker de kullanılabilirler. 1956 yılında XXV. Milletlerarası Anti-alkolizm Kongresini anmak için bastırılan pullar bunlara bir örnektir. |
Tiraj................................ |
Pul ve değerli kağıtların baskı adedi. |
Uçak Pulu...................... |
Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır. |
Varyete........................... |
Bir pulun değişik şekillerde basılmasıdır. Erörden farkı varyetenin Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda olmasıdır. |
DAMGALAR |
Normal Damga: Pullar postada ancak bir defa kullanılırlar. Bunu sağlamak için pullar yapıştırıldıktan sonra posta damgası ile (normal, ilk gün veya özel damga) damgalanarak iptal edilirler. |
İlk
gün Damgası: Posta pullarının tedavüle
çıkarıldıkları gün, pulların konusuyla ilgili yerlerdeki Posta işyerlerinde
yalnız bu pulların iptalinde kullanılmak üzere yaptırılan ve üzerlerinde
konuya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgaları. |
Özel Gün Damgası: Anma pulu çıkarılmamış bazı önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki açık Posta İşletmesi işyerlerinde, geçerlikte bulunan herhangi bir posta pulunu veya anma blokunu iptal etmek üzere yaptırılan ve üzerlerinde ilgili olduğu olaya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgalarına denir. |