Index bronstijd in Nederland
Index eerste boeren in Nederland
De bronzen "sterrenschijf" van Sangerhausen
This page is also available in English!
De "Sterrenschijf van Sangerhausen" (rond 1600 v.Chr.) is de tot nu toe oudst bekende astronomische weergave van de oude wereld. Deze unieke cultuurhistorische vondst is eind negentiger jaren door grafrovers bij Sangerhausen (Saksen-Anhalt) opgegraven en te koop aangeboden.
Februari 2002 is de schijf weer opgedoken in Basel, Zwitserland.
Sinds 11 maart 2002 is het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Saale), in bezit van deze unieke vondst die door deskundigen beschouwd wordt als een waardevolle ontdekking zowel voor archeologen als voor astronomen. Het geeft inzicht in de vroegste Europese culturele en intellectuele geschiedenis.
Beschrijving van de schijf.
Het is een bronzen schijf van ca 30 cm doorsnede met goudblad decoratie en een gewicht van ca. 2 kg. Bij de vondst lagen ook andere bronzen objecten:
- 2 zwaarden met goudblad versieringen
- 2 bijlen
- een beitel
- fragmenten van armbanden (spiralen).
Bewijzen van de originele ligging in situ zijn zeldzaam; de context was vernietigd tijdens de illegale opgraving. De schat lag waarschijnlijk in een stenen bak bij een "henge" (omwalling). De vondst wordt gedateerd in de vroege bronstijd en is daarmee ongeveer 3600 jaar oud.
Het unieke aan de schijf is de vorm van de goudblad versiering. Zij vormen een weergave van de sterrenhemel. De sterren, groepen van sterren, de zon of maan en de wassende maan zij met opzet gegroupeerd om een specifieke weergave te maken.
Blijkbaar zijn hier mythologische ideëen verbonden met specifieke sterren constellaties, die gebaseerd waren op exacte astronomische metingen en observaties. De bronzen schijf toont de oudst mogelijke afbeelding van de kosmos tot nu toe.
Hij is ouder dan de Egyptische afbeeldingen, bekend uit de graven van farao's.
De sterrenschijf zal ons fundamenteel inzicht verschaffen in de vroege Europese intellectuele geschiedenis.
De reeds bekende constructies van heilige astronomische monumenten zoals Stonehenge, en de late bronstijd iconografie - het zonneschip, de zonnestrijdwagen en andere symbolen van sterren en maan krijgen nu meer betekenis.
Geschiedenis van de vondst.
In 1999 verscheen de "Schat van Sangerhausen" voor het eerst in de academische wereld toen het onder dubieuze omstandigheden werd aangeboden, eerst aan een museum in Berlijn en later een museum in München. Maar men ontdekte al snel zowel de oorsprong als de illegale oorsprong van deze acquisitie. De enige wettige eigenaar van deze objecten is de federale staat van Saksen-Anhalt. Alle betrouwbare deskundigen weigerden daarom op volgende aanbiedingen in te gaan.
Vervolgens verdween de vondst van het toneel en werd een aantal keren verkocht. In 2001 kwam het weer onder de aandacht voor professionele archaeologen. De hele schat was schijnbaar nog compleet maar er gingen geruchten dat de schat verkocht zou gaan worden aan een belangstellende buiten Duitsland.
Het ministerie van cultuur en tevens het ministerie van binnenlandse zaken van Saksen-Anhalt ondernamen maatregelen om -samen met het State Office voor archaeologie- deze belangrijke collectie veilig te stellen.
De authoriteiten hebben met succes de bezitters van de schat opgespoord die erop stonden om in een restaurant in Basel, Zwitserland een overeenkomst te sluiten zonder tussenkomst van de Duitse overheid.
De Zwitserse politie -verkleed als ober- hielp met succes de archeologische deskundige om de misdadigers te pakken en de vondst veilig te stellen. Na een gerechtelijke uitspraak is de schat naar Halle gebracht.
Plannen
Voor de restauratie en wetenschappelijke analyse werd de schat in een eerste tentoonstelling aan het publiek getoond. Onder de titel "Het universum is een schijf" kon de collectie worden bekeken in het Museum voor prehistorie in Halle tussen 14 en 28 April 2002.
Na de korte tentoonstelling in april 2002 werd de vondst wetenschappelijk beschreven. De resultaten van het onderzoek worden in een catalogus rond maart 2003 gepubliceerd.
Eind 2003 komt er een internationaal congres over deze vondst.
Rond eind 2003/ begin 2004 is de vondst van Sangerhausen in het kader van een "Landesausstellung" in het Landesmuseum Halle opnieuw getoond.
See also "Gold hats of ancient Bronze Age" (in English)
Landesmuseum für Vorgeschichte
Richard - Wagner - Str. 9 -10
06114 Halle
Tel. 0345 5247363
Bereikbaarheid van het museum:Tram 7, halte Mozartstrasse. De halte bevindt zich direkt naast het Landesmuseum
Maandags is het museum gesloten
Entree:
Kinderen € 1,-
Volwassenen € 2,50
Met kortingskaart € 2,-
Familiekaart € 5,-
Let op! Neem vooraf contact op met het museum om na te gaan of de vondst te zien is.
Stand van zaken eind 2002:
De grafrovers zijn gepakt, de vindplaats is bekend.
De Landesarchäologe von Sachsen-Anhalt, dhr Dr. Meller heeft een persconferentie gegeven over de schijf.
Onderzoekers van de astronomie van de schijf proberen alle gevens met elkaar in overeenstemming te brengen. Er zijn duidelijke aanwijzingen voor betrekkingen met het Egeïsche gebied zonder dat de schijf daarvandaan moet komen.
Wat openbaar gemaakt kan worden is telkens afhankelijk in hoeverre grafrovers ervan kunnen profiteren: bescherming gaat voor informatie. Samengevat is deze bronzen schijf voor de geestelijke cultuur van Europa wat 'Ötzi' voor de tastbare cultuur is.
Prof. Dr. W. Schlosser - Ruhr-Universität Bochum 9 augustus 2002
Nawoord naar aanleiding van het programma "2vandaag" van 3 mei 2002
De Sterrenschijf van Sangerhausen is ondertussen onderzocht en men ontdekte enkele opmerkelijke feiten.
De maker heeft expres de sterren op die plekken gemaakt, omdat hij (of "zij"?) enkele "foute" sterren heeft gecorrigeerd (verwijderd).
-bron: röntgenonderzoek.
Het goudblad is gehamerd -bron: röntgenonderzoek; de hamerslagen op de zon/maan zijn nog zichtbaar...
Het brons komt daadwerkelijk uit de bronstijd -bron: chemisch onderzoek naar de samenstelling van het brons
De cluster van 7 sterren op de schijf stellen zeer waarschijnlijk de Plejaden voor. Deze groep sterren was ook in de bronstijd zichtbaar.
-bron: astronomisch onderzoek.
