Index bronstijd Index eerste boeren in Nederland Romeinse schepen in Nederland Geroeid Romeins vrachtschip van Nederlandse werf (28/4/2005) De gemeente Woerden gaat het Romeinse schip dat archeologen eind juni 2003 in het centrum van deze plaats hebben ontdekt, opgraven, conserveren en tentoonstellen. Voor de berging, die begin september 2003 begint en tot eind oktober 2003 gaat duren, is een bedrag van €400.000 vrijgemaakt. Dit heeft de gemeente bekendgemaakt.  Waar Woerden het schip of een deel daarvan uiteindelijk wil tentoonstellen, is nog niet bekend. Dat hangt af van de uiteindelijke lengte van het schip en van de staat waarin het schip zich bevindt. Om daar achter te komen wordt eerst een proefsleuf gegraven. Daarna volgen de opgravingwerkzaamheden die door het publiek vanaf een tribune zijn te volgen.  Het houten schip ligt aan de kade, half onder al eerder opgegraven middeleeuwse vestingwerken onder de Nieuwe Markt. De schuin liggende boot is ruim viereneenhalve meter breed en zal een meter of dertig lang zijn, zo vermoeden de deskundigen. Slechts vier meter werd eind juni blootgelegd. Het grootste gedeelte van het schip bleek bij eerste onderzoeken goed geconserveerd. Een klein deel heeft boven het grondwater gelegen en is weggerot.  Twee nieuwe Romeinse schepen Na de spectaculaire vondst van het Romeins schip met inventaris (De Meern 1) begin dit jaar (2003) in de Utrechtse nieuwbouwwijk Leidsche Rijn, zijn in de laatste week van juni 2003 nog twee Romeinse schepen ontdekt. Het eerste op ongeveer 150 m afstand van het dit voorjaar opgegraven en inmiddels naar Lelystad getransporteerde schip de Meern 1. Daar wordt het nu door een gespecialiseerd onderdeel van de ROB, het Nederlands Instituut voor Scheeps- en onderwater Archeologie (NISA), geconserveerd.Het andere werd aangetroffen in Woerden. In eerste instantie werd gedacht dat het hier om een middeleeuws schip ging, maar na inschakeling van specialisten van de ROB, bleek het hier ook om een Romeins schip te gaan.  Het nieuwste schip in Leidsche Rijn kreeg op 25 juni de naam De Meern 4. Het werd aangetroffen in de nabijheid van een kade van eikenhout en basaltblokken, op 150 m van van de plek waar tussen 3 maart en 19 juni het 25 m lange vrachtschip uit de tweede eeuw (De Meern 1) werd opgegraven. Het behoort tot hetzelfde type als het reeds geborgen schip, maar het is nog groter: waarschijnlijk tussen de 30 en 35 m lang. De Utrechtse archeologen deden deze vondst tijdens een standaardonderzoek voorafgaand aan de bouw van de nieuwe wijk De Balije, onderdeel van het Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn. Het schip is gezonken in dezelfde rivierbedding als het exemplaar dat nu in Lelystad ligt.  De Meern 4 ligt naast een interessante kadeconstructie die tezelfdertijd werd blootgelegd. Het schip is om diverse redenen bijzonder. Allereerst vanwege de vrij goede conservering. Ten tweede door de omvang: 4,75 m breed en op grond van de gebruikelijke lengte-breedteverhoudingen tussen de 30 en 35 m lang. Daarmee is het meteen een van de grootste Romeinse schepen die in Nederland zijn gevonden. Op grond van voorlopige gegevens wordt het schip gedateerd op 2e eeuw na Chr.  Het schip ligt afgemeerd (of is opzettelijk afgezonken) langs een forse kadeconstructie, opgebouwd uit eiken heipalen van ca. 30 m doorsnee, waarachter eiken planken zijn geplaatst. Inmiddels is via onderzoek van het aanwezige hout vastgesteld, dat deze kade in het voorjaar van het jaar 100 na Chr. is aangelegd.Pal naast de kade ligt een Romeinse weg, die in de nieuwbouwplannen zal worden opgenomen. De oeverzone tussen de weg en de kade is afgewerkt met grote blokken basalt, die uit de Duitse Eiffel met schepen - mogelijk met dit schip - zijn aangevoerd.  Woerden 7 Gelet op de nummering van eerdere scheepsvondsten in Woerden, kreeg het schip van 30 juni de naam Woerden 7. Er is sprake van een platboomd vaartuig met betrekkelijk smalle vlakplanken (iets meer dan 25 cm) Het vlak is ca. 4,5 m breed. Het schip steekt met slagzij naar stuurboord 5 a 6 m uit het huidige profiel en duikt daarachter weg. Het gaat om het voorschip, waarvan over de eerste meters de bakboordzijde ontbreekt De stuurboordzijde is van vooraf vrijwel compleet aanwezig. Aan de binnenzijde lijkt het van een zwaar binnenboord te zijn voorzien. Ter hoogte van het mastspoor is een dwarsschot van essenhout aangetroffen. Een mastbank ontbreekt.  Het schip onderscheidt zich, tezamen met Zwammerdam 2 (en mogelijk De Meern 4) van de grote groep Romeinse platbodems met paarsgewijs gestelde inhouten (Kapel Avezaath, Druten, Pommeroeul, Zwammerdam 4, Woerden 1, De Meern 1, Mainz 6 etc.). Met Zwammerdam 2 (en mogelijk De Meern 4) behoort het tot een aparte groep. Het ligt voor de hand ervan uit te gaan dat de oorspronkelijke lengte tussen de 25 m. of meer heeft bedragen. De ligging suggereert dat de rest van het schip in de bodem aanwezig is en tot aan de boorden bewaard is gebleven. Het totaal ligt binnen een gebied waar ten behoeve van de bouw van een parkeergarage een opgraving is gepland.  In beide gevallen werd direct na de vondst de ROB op de hoogte gesteld en betrokken bij de volgende stappen. Over de toekomst van beide vondsten vindt overleg plaats.  Romeinse castellae langs de Rijn in Nederland Geroeid Romeins vrachtschip van Nederlandse werf Woerdense opgraving zet de archeologische wereld op zijn kop Het Romeinse schip dat momenteel (2003) wordt opgegraven op de Nieuwe Markt in Woerden – de zogenaamde “Woerden 7” – blijkt een nog nooit eerder aangetroffen combinatie te zijn van een platbodem (een plat en breed type vrachtschip) en een galei (een slanker en spitser roeivaartuig). Deze ontdekking zet alle bestaande ideeën ten aanzien van goederentransport over water in Romeins Europa op de helling. Onder de Romeinse schepen die tot nu toe in Europa zijn opgegraven, vormt het Woerdense roei-vrachtschip een absolute primeur! Met deze ontdekking is voor het eerst in Europa een Romeins roei-vrachtschip gevonden. Romeinse scheepsvondsten zijn niet uniek in Nederland, maar de “Woerden 7” is een waar unicum, dat zonder twijfel een kleine wetenschappelijke revolutie zal veroorzaken. De bestaande ideeën omtrent het transport van bulkgoederen vanuit Duitsland over de Rijn gaan in Woerden letterlijk en figuurlijk op de schop.  Het Romeinse roei-vrachtschip, de 'Woerden 7', opgegraven in Woerden 2003, is van Nederlandse makelij! Zo heeft het houtonderzoek uitgewezen dat recentelijk is uitgevoerd door Yardeni Vorst, archeoloog en houtspecialist. Uit haar onderzoek, als stagiaire bij RING, naar 85 houtmonsters van de 'Woerden 7' kwam naar voren dat het schip niet alleen uit Duits maar ook uit Nederlands hout was gebouwd. Zowel het Nederlandse als het Duitse hout behoorde tot de primaire bouw van het schip. Dit is een sterk bewijs voor de bouw op een scheepswerf in het Nederlandse gedeelte van de Rijn. Het hout van de Woerden 7 is gekapt in de periode september 162 - april 163 na Chr. De bouwdatum is kort na de kapdatum te plaatsen. Lancering website woerden7.nl Dit nieuws is al te lezen op de nieuwe website woerden7.nl, die op 26 april 2005 in Woerden door wethouder Groeneweg in werking is gesteld. woerden7.nl is een initiatief van Hazenberg Archeolgie Leiden bv. De redacteuren van de website, medewerkers van Hazenberg Archeologie en ADC ArcheoProjecten, beloven dat "de vernieuwing van de website regelmatig op onregelmatige momenten zal plaatsvinden, afhankelijk van nieuws, onderzoeksresultaten en beschikbare tijd van de schrijvers". Echter bij het in de lucht gaan van deze website staat deze reeds boordevol 'Woerden 7'-wetenswaardigheden. Roeiers op een Romeinse platbodem? Het Romeinse vrachtschip 'Woerden 7' is opgegraven in een oude Rijnbedding 50 meter ten westen van het Romeinse castellum Laurium. Hier werd bij de ontwikkeling van het nieuwe stadshart Woerden - Hoochwoert in opdracht van de gemeente grootschalige opgravingen uitgevoerd door Hazenberg Archeologie Leiden en ADC ArcheoProjecten. Ondermeer werd zowel het castellum met soldatenbarakken en het hoofdgebouw als de zone met verdedigingsgrachten en toegangsweg in kaart gebracht. Het Romeinse vrachtschip 'Woerden 7' baarde in 2003 veel opzien wegens de ontdekking van een roei-inrichting op het achterschip. Deze ontdekking, voor het eerst gezien op een Romeinse platbodem, leidde tot de hypothese dat de binnenscheepvaart over de Rijn in de Romeinse tijd toch twee-richtingsverkeer over lange afstanden is geweest. Zelfs dit type logge platbodems kunnen tegen de stroom in zijn voortgedreven door de 24 roeiers.  [De sterke stroming in de Rijn, met name stroomopwaarts na Arnhem, vereist een schip  met weinig diepgang, vooral ook omdat de Rijn ook niet diep geweest kan zijn en vol zat -en zit- met verraderlijke klippen ed.] Tijdens de Week van het Schip in oktober 2003 hebben meer dan 10.000 belangstellenden de opgraving van de 'Woerden 7' bezocht. Romeinse scheepswerf op Nederlandse bodem Dit is het tweede 'Nederlandse' schip dat in korte tijd als zodanig is herkend. Eerder werd bekend dat het hout van het schip uit De Meern uit Noord-Nederlandse eikenhout is opgebouwd. Of we het derde Hollandse Romeinse schip ook binnenkort kunnen verwelkomen, valt nog te bezien. De beste kandidaat is een vrachtschip uit Zwammerdam dat in de jaren zeventig van de vorige eeuw is opgegraven. Dit schip lijkt als twee druppels water op de 'Woerden 7' en dat geeft aanleiding om niet alleen een Nederlandse oorsprong, maar ook een Nederlands ontwerp achter beide vaartuigen te veronderstellen. Waar de scheepswerf zich heeft bevonden is onbekend, maar het is aannemelijk dat die ergens langs de Utrechtse of Zuid-Hollandse Rijn was gelegen. Nader onderzoek naar het hout van deze 'Zwammerdam 6' zou het een en ander kunnen bevestigen. Dit is ondanks dat de opgraving al lang geleden is afgerond, nog mogelijk want het hout is nog beschikbaar. Meer informatie: http://www.woerden7.nl  Tom Hazenberg De blauw gekleurde delen zijn gemaakt van in Nederland gekapte bomen Vormgeving .