Index bronstijd in Nederland Index eerste boeren in Nederland Drentse schoenen uit de late bronstijd Met dank aan K. Wilson (Afbeeldingen) Wat kunt u verwachten op deze bladzijde? Een archeologisch experiment: het maken en dragen van schoenen uit de late bronstijd Hoe maak ik Drentse schoenen uit de late bronstijd? Waarom doe ik dat? De voor- en nadelen van deze schoenen n.a.v. een experiment in het dragen Bij een beetje slecht weer verandert de grond in onze nederzetting in een modderpoel. De meesten van ons hebben dan al gauw last van natte, koude voeten. Ik hou me al sinds 1996 bezig met dit probleem, waar ik nu een werkbare oplossing op heb gevonden, al kost het enige moeite: schoenen van hertehuid. In een boek (zie literatuurlijst beneden) las ik over de man van Emmer-Erfscheidenveen (Drenthe), die 1000 v.C. leefde, in de late bronstijd.(zie afbeelding) Zijn schoenen zijn nauwkeurig beschreven en bestonden uit herteleer. Ik kon gelukkig aan dat leer komen en ging aan de slag.   A)De ongelooide huid Dag 1: 21/11/97 Hij (de huid) ruikt flink en heeft 1 1/2 dag buiten de vriezer gelegen. 's Avonds leg ik de huid in een ton met water. Dag 2: 22/11 Huid opgespannen in een frame, 3 losse stukken eraf gesneden voor een ander experiment (looien) Met vuurstenen schraper (2,5 X 5 cm) vetresten eraf, dat ging vlot en mooi Ten slotte werd de huid ingesmeerd met (herte-) hersenen om het in te vetten en daarna schoongespoeld. Dag 3: 23/11 Huid verder opgespannen en rest van de huid schoongemaakt, boven broodoven gehangen Dag 10: 30-11 t/m Dag 22: 12-12 Huid boven vuur in de boerderij Dag 23: 13-12 Deel van de huid afgesneden voor de schoenen B)Het gelooide leer Doordat de huid weken boven een vuur hing, heeft hij een lichte looiing gekregen, wat genoeg is tegen rotting. Nu komt deel 2: het maken van de schoenen Snij twee half ovale stukken uit de huid van ± 30 x 45 cm. Het is beter om te veel dan om te weinig te gebruiken, want het leer krimpt als het nat wordt en dan weer droogt. Let erop dat er geen dunne plekken in zitten Verwijder de haren tot ± 1,5 cm van de rand Leg de 2 vellen 1 nacht in het water Vouw het vel over de lengte dubbel, met de haren aan de binnenzijde   Maak met een priem (kan ook met vuursteen) gaten op ± 1 cm van de rand Bij de hiel ± 1 cm tussen de gaten, bij de enkel ± 3 a 4 cm, aan weerszijden van de voet ± 1,5 cm Bij de tenen moet het vel eerst 3 of 4 plooien krijgen en dan pas de gaten Neem nu een soepele, dikke leren veter, snij het uiteinde schuin af en rijg hem eerst door de hiel. Er moet nu een omgekeerde T ontstaan aan de achterzijde van de schoen. "Zeker" de veter met enkele knopen Rijg nu de zijkant, tenen en de andere zijkant en zeker de veter ook nu weer met enkele knopen Hang de (nog steeds vochtige schoenen) 3 weken in de rook Leg er een vachtje erin, rijg een 3e veter over de bovenzijde van de schoenen heen en weer als bevestiging, klaar! Conclusie. Nadelen: alles kost veel tijd en moeite je moet ze nauwkeurig aantrekken, anders schuurt de rand ze wegen vrij zwaar je glijdt er soms mee uit op een natte ondergrond het is niet makkelijk om aan hertehuid te komen Voordelen: ze zitten ALTIJD droog ze zitten ALTIJD warm, zelfs bij -10'C ! ze zijn 99 % verantwoord (nl. uit de late bronstijd) het geeft enorm veel voldoening als ze klaar zijn je leert er veel van Evaluatie, 29 november 1998 Na 1 jaar deze schoenen in (nat) weer en wind te hebben gedragen, blijkt dat: ze vervormd zijn door het dragen in nat weer en het laten drogen zonder ze op te vullen  (ze passen nog wel) er (in 1 zool) een gat zit van ongeveer 1,5 cm ze dus niet meer waterdicht zijn, ook inoliėn helpt niet meer ze nog wel steeds warm zitten, dus met droog en koud weer nog wel geschikt zijn. het een beetje tegenvalt dat ze nu al lek zijn dat ze niet rotten of schimmelen ondanks de vele natte ervaringen. Evaluatie, december 2000 ze hebben een tijd in een kastje gelegen dat een beetje vochtig was ze zijn enorm beschimmeld en stinken erg; het wordt dus  tijd voor andere schoenen! men heeft destijds ongetwijfeld veel aan hergebruik gedaan (denk maar aan het vele "afvalbrons" wat zorgvuldig werd bewaard voor nieuwe smeltpogingen) maar ik zie voor dit leer geen andere bestemming dan de afvalbak. Literatuur: Mens en moeras, W. v.d. Sanden 1990 Through nature to eternity, W. v.d. Sanden 1996 Westerheem, 6 / 1995 Schrijver / editor