Index bronstijd in Nederland
Index eerste boeren in Nederland
Museum Het Valkhof
Romeins Nijmegen boven het maaiveld
Reconstructies van verdwenen architectuur
28 september 2002 tot en met 26 januari 2003
Nijmegen, de oudste stad van het land, heeft in de Romeinse tijd een monumentale architectuur van hoog niveau gekend, die vooral in openbare gebouwen tot uitdrukking kwam. Bovengronds is daarvan tegenwoordig helaas niets meer te zien.
Voor het eerst wordt nu gewerkt aan de wetenschappelijke reconstructie van een aantal van deze gebouwen. Museum Het Valkhof toont de eerste resultaten in een presentatie op de galerij van 28 september 2002 tot en met 26 januari 2003.
Alle stappen in het proces van reconstructie zijn daar te zien: van opgraving en veldtekening tot bouwkundige tekening, maquette, computeranimatie en reconstructie van een gebouw op de vindplaats. Een hoogtepunt is de computeranimatie van het enorme hoofdkwartier in het Romeinse legerkamp in Nijmegen.
Afb: reconstructie van Bataafs verzilverd masker uit die periode, te zien in het museum. De Bataven kon je beschouwen als een soort inheemse mobiele eenheid die in dienst was van de Romeinse bezetters tot deze eenheden onder leiding van de Bataafse Julius Civilis in opstand kwamen rond 50 v.C.
De reconstructies zijn van de hand van Dr. Ing. Kees Peterse (PANSA BV Nijmegen), die als ingenieur bouwkunde én als klassiek archeoloog
hiervoor bij uitstek is gekwalificeerd. Vanuit een wetenschappelijke analyse van de vondstgegevens en de gebouwsporen komt hij tot een resultaat dat duidelijk meer pretentie heeft dan een 'artist's impression'.
De reconstructies werpen een nieuw licht op de Romeinse bouwkunst in onze streken: ze tonen de allure van deze bouwwerken en laten zien dat mediterrane tradities langs de grenzen van het Romeinse rijk werden gehandhaafd.
Het oudste Romeinse gebouw waarvan we de plattegrond volledig kennen, lag in een legerkamp op het Kops Plateau in Nijmegen. Het was de woning van de commandant - het praetorium - en de centrale commandopost van het Romeinse leger in de oorlog die tussen 12 vóór en 16 na Christus tegen de Germanen werd gevoerd. Misschien hebben enkele belangrijke veldheren hier gewoond en van hieruit de militaire operaties gecoördineerd. Hoewel dit bouwwerk in hout en leem was opgetrokken, was het verre van primitief.
De reconstructie (o.a. tekeningen en maquette) die Museum Het Valkhof van dit gebouw heeft laten maken, laat het monumentale en mediterrane karakter duidelijk zien.
Marcherende Romeinse soldaten
Het Romeinse legerkamp op de Hunerberg in Nijmegen, dat tussen 71 en 104 na Christus werd bevolkt door soldaten van het Tiende Legioen, werd in de laatste tien jaar van de
1ste eeuw in steen opgetrokken. Het monumentale hoofdkwartier van deze legerplaats, de principia, is eveneens voor het museum gereconstrueerd.
Het hoofdkwartier was enorm groot: de oppervlakte was groter dan die van de Sint Stevenskerk in Nijmegen en de ontvangstzaal - de basilica - die deel uitmaakte van het hoofdkwartier was even hoog als het middenschip van deze kerk. Een computeranimatie voert de bezoeker door het gebouw.
Ook een groot marktgebouw (forum), dat aan de oostkant van deze legerplaats heeft gelegen, wordt in bouwkundige tekeningen getoond. Deze reconstructie is gemaakt in opdracht van Museum Het Valkhof en het Bureau Archeologie van de gemeente Nijmegen in het kader van het zichtbaar maken van het verleden van de stad.
In de tentoonstelling worden ook reconstructies van twee Romeinse
villa's uit Limburg gepresenteerd, gemaakt op initiatief van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek en in opdracht van resp. de gemeente Kerkrade en de Vereniging Natuurmonumenten. Het zijn de villa's van Kerkrade-Kaalheide en van Mook-Plasmolen.
De laatste is een van de grootste villa's die ooit in Nederland is gebouwd. Behalve in tekeningen en 3D-animaties zal de reconstructie van de villa van Mook-Plasmolen resulteren in een consolidatie en visualisatie van het gebouw op de vindplaats.
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde publicatie over de reconstructie en visualisatie van de genoemde Romeinse gebouwen.
Museum Het Valkhof, Kelfkensbos 59, Nijmegen.
Telefoon: 024-360 88 05.