Julio, 1999
- Enhavo -
(Pri la enhavo de artikoloj respondecas ne EASL, sed la aŭtoroj mem.)
Lee Miller: El mia lingva angulo...
Dan Gibbons: Kiel mi esperantistiĝis
Mirigaj Aventuroj de Barono Munchhausen (Ĉapitro 2)
Soneto
Raporto pri klubeventoj
Okazontaj Eventoj
En la venonta numero: raportoj pri la Landa Kongreso de ELNA!
Salutojn, Ĉiuj!
Kvankam nia Bulteno nun estas internacie konata [Vidu http://www.esperanto.se/virtuala/gazetoj.html -dhg]. . . ĝis nun neniu prezentis al mi demandojn aŭ temojn por nia kunsido. Fakte, la anaro de la EASL estas multe okupita pro la baldaŭa Landa Kongreso, kaj verŝajne la lingvaj demandoj ne estas je la unua vico. Kaj tiel devas esti! Multo estas farota dum malmultaj tagoj.
Do mi parolu iomete pri la Kongreso mem kaj pri la kongresa lingvo. Venu en mian angulon. Sidiĝu. Metu viajn piedojn sur la benketojn. Malstreĉiĝu. Kaj pensu: Dum kelkaj mallongaj tagoj kunvenos en Misurio (la ŝtato de "Montru al mi!") Esperantistoj el multaj regionoj kaj landoj. La unuan fojon depost 32 jaroj en la ĉambroj kaj vojoj de Sankta-Luiso oni aŭdos la Internacian Lingvon en Landa Kongreso. Jen okazo kiun ni devas kapti! Kion mi deziras dum la Kongreso, kaj kion mi antaŭvidas post la Kongreso?
Dum la Kongreso, mi esperas ke ni super ĉio ĝuos Esperantujon. Nia "lando" ne estas geografia, sed ĝi estas afero de la menso, de la spirito, kaj de la koro. Kiam ĝi vidiĝas en grupo aŭ kongreso, ni havas esperantan "Brigadunon". Kio? En la rakonto, la urbeto "Brigaduno" estis skota vilaĝo kiu malaperis antaŭ jarcentoj, kaj dum nur unu tago ĉiun centan jaron ĝi reaperas kaj la loĝantoj vekiĝas kaj vivas, eĉ festas, festenas, kaj foiras. Jen nia Kongreso! Ni festu kaj foiru. Ni ne malfeliĉu, sed ĝoju. Dum la tagoj kongresaj ni restu kunligitaj. En Brigaduno, se iu forlasus la vilaĝon, ĉio finiĝus; neniam denove aperos ĝi sur la tero. Ni nomas nin "Esperantistoj". Ni dividas ideojn kiujn la mondo bezonas. Sed ni estas malmultaj, kaj ni devas esti vera Esperantistaro, ne nur grupo de disaj individuoj. Ni zorgu ke neniu forlasu la vilaĝon senbezone!
Due, ni pensu kaj parolu kiel eble plej esperantlingve! Kompreneble, ni ne povas tion fari ĉiun momenton kaj sekundon, ĉar mankos al ni vortoj kaj esprimoj kiujn ni bezonos de tempo al tempo. Sed ni ne parolu la anglan dum la tuta Kongreso! Ni parolu Esperanton kiam ni povos, kaj kiam ni ne povos, ni provu! Nur per parolado ni povos lerni paroli, ĉu ne? Ni spronu nin al vivanta lingvo.
Kaj trie, ni memoru ke la celo de la esperantista afero ne estas la lingvo mem, sed tio, kion ni faras per la lingvo. Nia devo ne estas kritiki kaj juĝi la lingvokapablojn de niaj samideanoj. Nia devo estas . . . helpi, kuraĝigi, subteni. Kompreneble, ni multe okupiĝos pri la lingvo: instruado, gramatiko, verkado, diskonigado. Nia movado estas lingva movado, kaj lingvaj temoj, demandoj, kaj problemoj multe interesas nin. Bone. Sed ni tenu ĉiam en la menso la ideon ke Esperanto funkcias por interligi homojn. Eĉ esperantista ermito kiu sidiĝas en kabano en fora dezerto iel estas kunligita kun aliaj Esperantistoj, ĉu per lernolibro, literaturo, filozofio, interna ideo, aŭ io alia. Kiam ni kongresas, ni samideanaru.
Kion mi deziras post la Kongreso? Eble unue iom da ripozo. Almenaŭ la Sankta-Luisanoj devus havi tempeton de trankvileco. Sed pri Esperanto? Mi deziras:
- ke la spuroj de tiu ĉi Kongreso ne rapide malaperu de la urbo. Ke oni bone memoru la 47an Kongreson kiel belan, bonan, ĝojan Kongreson. La spuroj de la Monda Foiro de 1904 tute malaperis, kaj eĉ la plejparto de la restaĵoj de la Kongresoj de 1959 kaj 1967. Eble post 32 jaroj neniu memoros nin. Sed mi esperas ke io restos. Ĉu eblas ke la EASL daŭre vivos dum la venontaj 30 jaroj? Ĉu eblas ke oni povos de la jaro 2030 retrorigardi kaj konstati fadenon de Esperantistoj de ĉi tiu jaro? Kial ne? Esperanto havas pli ol 100 jarojn; Esperanto vivos; ĝi vivu en Misurio kaj en Sankta-Luiso.
- ke la EASL trovu sin pli fortika, freŝigita, kaj feliĉa. Ke ĝi iom kresku pro la kongresaj agadoj. Ke la Esperantistoj en Misurio kaj najbaraj ŝtatoj sentu sin iom malpli izolitaj. (Ĉu iun tagon povus okazi Tut-Misuria Renkontiĝo de Esperantistoj? Aŭ Mez-Okcidenta Renkontiĝo? Kial ne?) Ke pordoj malfermiĝu al la ideoj kaj celoj de la Esperanto-movado. Ke eble oni povu enkonduki la lingvon en kelkajn lernejojn. Ke ni sciu tute klare ke ni ja estas malplimulto, sed ke niaj ideoj estas inter la plej karaj en ĉi mondo.
- ke la usona Esperanto-Movado estu preta por la jaro 2000 kaj la nova jarmilo. Ke ĉiu kiu vizitos Misurion iru hejmen kun belaj memoroj kaj nova energio kaj plezuro. Ke eble ni estu ĉe la sojlo de "Esperanta Renesanco". Ke ni vidu poste novajn verkojn, publikigaĵojn, kaj kontribuaĵojn al la movado. Ke tra nia lando estiĝu nova reto de amikoj kaj kunlaborantoj.
Jen miaj ideoj kaj pensoj tuj antaŭ la Kongreso. Ĉu vi konsentas? Ĉu vi aldonus ion? Baldaŭ la Kongreso estos nur historio; sed la lingvo, kio tiom multe plenigas niajn vivojn, daŭre vivos, progresos, kaj disvolviĝos. Ek al la estonteco!
Nu, vi restu ĉi tie en mia angulo tiom longe kiom vi deziras. Ĉu kafon aŭ teon?
Kore,
Lee
(Dum venontaj monatoj, vi legos en ĉi tiu rubriko la E-historiojn de diversaj klubmembroj.)
Bertrand Russell kaj J.R.R. Tolkien. Kiel dekkelkjarulo mi legis ilin avide. Russell skribis dekojn da libroj pri ĉiaj temoj: filozofio, historio, politiko, lingvo, edukado. Lia pensmaniero kaj skribstilo ravis min. Antaŭjuĝoj for! Ni esploru ĉiun problemon freŝmense, pensu klare kaj logike, sekvu la spurojn de la vero ien ajn. Se la konkludo ne plaĉas al la mondo - ne gravas. La mondo frenezas. Ĉu kapitalismo funkcias juste? Ne, tute ne. Ĉu ekzistas Dio? Bedaŭrinde ne. Ĉu la mondo ege endanĝeriĝas pro netoleremo, milito, venenita naturmedio, tro da homoj? Jes, sed ni povus solvi la problemojn racie, se ni sekvus la ĝustan vojon, se ni starigus mondregistaron, justan dividon de riĉeco, saĝan edukadon de infanoj, ktp. Mi ne memoras ĉu li menciis la internacian lingvon, sed sendube Russell aprobus la celojn de la Esperanto-movado. Ĉe li mi lernis espereman (probable naivan) idealismon, kaj sanan malestimon por la opinio de la plimulto.
Mi mencias Tolkien pro tio, ke dum tri aŭ kvar jaroj mi skribis flue per la elfa. Ne temas pri la elfa lingvo - tion li ne priskribis sufiĉe detale en "La Mastro de l' Ringoj". Nur la skribsistemon mi mastris. Ĉu mi lernis por komuniki kun elfoj el ĉiuj regionoj de la mondo? Ne. Ĉu mi supozis, ke la mondvasta enkonduko de tia alfabeto haltigus la militadon inter elfoj, gnomoj, orkoj, ktp? Ne. Mi simple ŝatis la belajn literojn. (Eble mi ankaŭ fieris pro scipovo, kiu apartigis min de aliaj junuloj. Eble mi lernis la elfan skribsistemon ĝuste pro tio, ke neniu normalulo uzas ĝin. Hmm...)
Poste mi forgesis la elfan, kaj mi ne plu studis la verkojn de Russell. Gitaristo mi fariĝis, kaj mi celis mastri nur la universalan lingvon Muziko. Sed en 1984, mi hazarde trovis malnovan, brunan volumeton (J.C. O'Connor: Esperanto, The Student's Complete Text Book, 1903) en vendejo de antikvaj libroj. Dum mi turnis la sekajn, flavajn paĝojn kun kreskanta entuziasmo, mi aŭdis la voĉon de mia malnova amiko Bertrand Russell enmense: "Jen bonega ideo! Kiel simpla, kiel utila!" (Kaj la interna elf-amanta dekkvinjarulo diris, "Kiaj interesaj ĉapelitaj literoj!") La libron mi aĉetis kaj avide studis dum kelkaj semajnoj. Mi supozis, ke neniu alia Esperantisto
ekzistas en la mondo. Ne gravis. Esperanto estu mia propra lingvo, mi pensis. Eble post kiam mi spertiĝos mi reenkondukos ĝin al la mondo...
La vortaro en la lernolibro ne sufiĉis. Mi vizitis librovendejon. Bonvole traserĉu la katalogon, sinjoro... Ĉu ekzistas... Jes! Montagu C. Butler: Esperanto-English Dictionary. Ekzistas do aliaj parolantoj! (Ĉu mi sentis ĝojon aŭ bedaŭron?) Mi mendis la vortaron, kaj anticipe atendis dum naŭ longaj semajnoj. Finfine ĝi alvenis, kia feliĉo! Sed ĉar oni povas per ĝi traduki nur el Esperanto anglen, mi devas longe vagi tra la paĝoj por trovi la ĝustan vorton por iu dezirata angla termino. Tamen plue mi studis, tradukis, progresis.
Tiel mi esperantistiĝis. Restas nur la detaloj: Neevitebla perdo de intereso. Post kelkaj jaroj, artikolo en gazeto pri Ron Glossop. Li parolas... Esperanton? Ekbategas la kor'. Letero. Respondo. Renkontiĝo kun komencanta grupeto. Tediĝo, ermita retiro.
Gazetabono, privata studado. Manko de fervoro. Miraklo: la interreto! Nova E-mondo malfermiĝas. Reinteresiĝo, realiĝo al la loka grupo (nun spertula). Malfacila sed feliĉa klopodo por efektive laŭtparoli la lingvon. Landa Kongreso.
Muziko ŝvelas. Kurteno falas.
Ĉiu rakonto instruas lecionon, ĉu ne? (Sed malofte tiu evidentiĝas. Oni devas mem elpensi la instruon.) Jen prova devizo por mia E-historio (eble por ĉi tiu rubriko ĝenerale): Ĉiuj atingas la landon Esperantio per diversaj, serpentumaj vojoj. Aŭ, pli proverbe: Alvenas ĉiu frato laŭ sia propra pado.
El la angla tradukis J.D. Applebaum
En kiu la Barono montras sin bonega pafisto. -- Li perdas sian ĉevalon kaj trovas lupon -- devigas ĝin, tiri sian glitveturilon -- promesas regali siajn amikojn per rakonto de tiaj faktoj, kiuj bone meritos ilian atenton.
Mi ekvojiris el Romo, por vojaĝi al Ruslando meze de vintro, ĝuste pensante, ke frosto kaj neĝo nature plibonigos la vojojn, kiuj, laŭ la diro de ĉiu vojaĝanto, estas eksterordinare malbonaj en la nordaj partoj de Germanujo, Polujo, Kurlando kaj Litovujo. Mi iris surĉevale, ĉar tio estas la plej oportuna maniero vojaĝi; mi estis malpeze vestita, kaj pro tio mi des pli sentis la maloportunecon, ju pli nordorienten mi antaŭenvenis. Kiom devis suferi en tiuj severaj vetero kaj klimato tiu kompatinda maljunulo, kiun mi trovis sur senŝirma kampo en Polujo! Li kuŝis sur la vojo, senhelpa, tremanta kaj havanta preskaŭ neniun kovraĵon por sia nudeco. Mi kompatis la malfeliĉan homon; kvankam mi mem sentis la akrecon de la aero, mi tamen ĵetis sur lin mian mantelon, kaj tuj mi aŭdis voĉon de la ĉielo, benantan min pro tiu bonfara ago, kaj dirantan: "Mia filo, por ĉi tio vi iam ricevos rekompencon." Mi iris antaŭen; nokto kaj mallumo ĉirkaŭis min. Neniu vilaĝo estis videbla. La tuta kamparo estis kovrita de neĝo, kaj mi ne konis la vojon.
Lacigite mi elseliĝis kaj alligis mian ĉevalon al io simila al pinta stumpo de arbo, elstaranta el neĝo. Por defendo mi metis miajn pistolojn sub mian brakon kaj kuŝigis min sur la neĝo, kie mi dormis tiel bone, ke mi ne malfermis miajn okulojn ĝis plena taglumo. Ne estas facile, koncepti mian miregon, kiam mi trovis min kuŝanta en tombejo meze de vilaĝo; kaj mia ĉevalo ne estis videbla, sed tuj poste mi aŭdis ĝin blekanta ie super mi. Rigardante supren, mi ekvidis ĝin pendanta per la brido ĉe la ventoflago de la turo. La afero nun klariĝis al mi: en la vespero la vilaĝo estis kovrita de neĝo; subita ŝanĝo de vetero okazis; mi malsupreniĝis al la tombejo dum la dormo, malrapide kaj nesenteble, dum la neĝo degelis; kaj tio, kion mi konsideris en la mallumo kiel stumpon de malgranda arbo, kiu elstaris super la neĝo kaj al kiu mi alligis mian ĉevalon, efektive estis la kruco aŭ la ventoflago de la preĝeja turo!
Post mallonga pripensado mi prenis unu el miaj pistoloj, dispafis la bridon, malsuprenigis la ĉevalon kaj daŭrigis mian vojaĝon.
Ĝi irigis min bone antaŭen en la internan parton de Ruslando. Mi trovis surĉevalan vojaĝon en vintro ne laŭmoda, tial mi submetis min, kiel mi ĉiam faras, al la kutimo de la lando, prenis unuĉevalan glitveturilon kaj veturis vigle al Peterburgo. Mi ne ĝuste memoras, ĉu estis en Estlando aŭ en Jugemanlando, sed mi memoras, ke meze de sovaĝa arbaro mi ekvidis teruran lupon, kurantan post mi kun la tuta rapideco de avida vintra malsatego. Ĝi baldaŭ atingis min. Estis neniu ebleco de forsaviĝo. Meĥanike mi kuŝigis min plate en la veturilo kaj lasis mian ĉevalon kuri laŭplaĉe por sinsavo. Tio, kion mi deziris, sed apenaŭ esperis aŭ atendis, okazis tuj poste. La lupo tute ne atentis min, sed faris saltegon super min kaj, furioze atakante la ĉevalon, komencis rapide disŝiri kaj manĝegi la malantaŭan parton de la kompatinda besto, kiu kuris tiom pli rapidege pro doloro kaj teruro. Do mem ne observita kaj tute ekster danĝero, mi singarde levis mian kapon kaj kun naŭzego ekvidis, ke la lupo, manĝante, penetris en la korpon de la ĉevalo; post ne longe ĝi tute enigis sin en la ĉevalon. Tiam mi profitis la okazon kaj batis ĝin per la tenilo de mia vipo. Ĉi tiu neatendita atako sur ĝia malantaŭa parto tiel timigis la lupon, ke ĝi saltis antaŭen per sia tuta forto. La kadavro de la ĉevalo falis sur la teron, sed anstataŭ ĝi la lupo estis en la jungaĵo, kaj mi vipis ĝin konstante. Ni ambaŭ alvenis en plena kurado tute bone en Peterburgo, tute kontraŭe al nia atendado, kaj tre multe admiregataj de la rigardantoj.
Mi ne volas enuigi vin, sinjoroj, per la politiko, arto, scienco, kaj historio de tiu belega ĉefurbo de Ruslando, nek ĝeni vin per la diversaj intrigoj kaj agrablaj aventuroj, kiujn mi spertis en la ĝentilaj rondoj de tiu lando, kie la mastrino de domo ĉiam akceptas la vizitanton kun trinkaĵo kaj saluto. Mi prefere parolos pri la pli grandaj kaj pli noblaj objektoj de via atento, ĉevaloj kaj hundoj, miaj plej amataj el la bestaj kreitaĵoj; ankaŭ pri vulpoj, lupoj kaj ursoj, de kiuj, same kiel de alia ĉasaĵo, en Ruslando ĝenerale estas pli granda abundeco ol en ĉiu alia lando de la mondo; fine pri tiaj sportoj, viraj ekzercoj kaj agoj de galanteco kaj aktiveco, kiuj distingas la sinjorojn pli bone ol la ŝima greka aŭ latina lingvo aŭ ĉiuj parfumoj, delikataĵoj kaj petolaĵoj de la francaj sprituloj aŭ "petit-maitres".
Daŭrigota...
En la foraj orientaj landoj
Ĝi nomiĝas la Pordega Arko
Al la tuta mondo. Bonvenigas
Ni Kongresos en la urba loko
- Anonimulo
La 29-an de junio okazis eksterordinara klubkunveno. Pro la amaso de kongresrilataj detaloj, kiuj turmentas la klubanojn (nu, du aŭ tri el ili), kaj dum preskaŭ ĉiu horo de la tago okupas ilin (unu aŭ du el ili), la membroj decidis kunveni ankaŭ je la kvina mardo en julio. Jen evento sen precedento.
Bob, Dan kaj Jeff alvenis je la sesa horo, kaj amuzis sin per laŭtlegado de La Novaj Vestoj de la Reĝo (H.C. Andersen, trad. Zamenhof). Poste aperis Jerry, Peggy, Ron, Nancy, Jim, kaj eĉ Duncan, kiu malofte povas partopreni tiajn eventojn. Sekvis longa diskuto pri: hotelaj aferoj, necesa ekipaĵo, la bankedo, la ekskurso, la nova informilo, "sakoj" por la kongresanoj, la gazetar-konferenco, la distra vespero, la grupa foto ĉe la solena malfermo, la buĝeto.... Kia tedaĵo! Sed kiom ĝi necesas! Kiom da farendaĵoj! Kaj kiom deziras almenaŭ unu klubano, ke ni jam atingis aŭguston, ke la kongreso jam pasis. Nur kvar semajnojn plu...
Je la 2-a de julio okazis la KoRo ĉe la restoracio Salad Bowl. Lee Miller veturis de Columbia, Misurio, por vespermanĝi kun la aliaj partoprenantaj klubanoj: Peggy Dolter, Jeff Wilson, Jerry kaj Mary Johnson. Post iom da babilado (plejparte prikongresa), alvenis Bob Clark kaj Bill Maxey, kiu vizitas nian urbon dum kelkaj tagoj. La grupo estis afabla, la manĝaĵoj estis ... nu, ni ne parolu pri la manĝaĵoj. La lingvo estis plejparte Esperanto. Jen testo: Kio estas la vorto por "easel"? Kio estas la vorto por "shuttle"? Por "ferry"? Por "briefcase"? Tiujn ili diskutis.
Ĉe la biblioteko Buder la 6-an de julio kunvenis Peggy, Dan, Jerry, kaj Jeff. Ili ne laŭtlegis ian amuzan rakonton. Ili ne frandis ian profundan poemon. Ili ne studis ian instruan gramatikan verkon, nek ian historion pri la Esperanto-movado. Ili eĉ ne raportis, unu al la aliaj, pri interesaj esperantaj eltrovaĵoj kiujn ili bonŝance malkovris dum la pasintaj semajnoj. Ne. Ili pritraktis kongresrilatajn aferojn. Sed tion ili faris ja en Esperanto. Plejparte. (Notinda estas tio, ke Danjelo ne sciis la signifon de la vorto "stablo".)
La 10-an de julio okazis granda kunveno de sciencfikciuloj ĉe la Hotelo Henry VIII, kaj tie Jeff Wilson prelegis pri la temo "Esperanto: Lingvo por la Tria Jarmilo". Por esprimi solidarecon ĉeestis ankaŭ Glenn Carkin, Dan Gibbons, Stanley Glass, Lee Miller, kaj Jerry Johnson (kiu vidbendigis la aferon). En la hotelo svarmis stranguloj maskitaj kaj mantelitaj, Klingonoj, eksterteranoj, ktp. En tia fono la E-istoj sentis sin eksterordinare ordinaraj. Nenormale normalaj. Strange malstrangaj. Bedaŭrinde, la aŭskultantaro ĉe la prelego estis ege eta. Sed nia klubano bone prelegis, kaj eble iu lernis ion pri la lingvo. Ni esperas, ke dum venontaj tiaj kunvenoj Jeff daŭre dissemos Esperanton en tiu fekunda sciencfikcia kampo.
Dum la semajnoj antaŭ la Landa Kongreso, Ron Glossop instruis Esperanton al komencantoj ĉiumarde kaj ĉiuĵaŭde ĉe la Bahaisma Centro en Webster Groves. La 13-an de julio Peggy Dolter kaj Dan Gibbons vizitis la klason por montri al la studantoj, ke aliaj esperantistoj efektive ekzistas. Dan kunportis gitaron por akompani la kantadon de "Ruĝa Pomo" ktp. Dek du entuziasmaj personoj (inter kiuj troviĝis klubmembroj Jim kaj Nancy Casey) partoprenis la klason tiun vesperon. Almenaŭ ili lernis entuziasme. Ili kantis... nu, ili kantis. Espereble ĉiuj fariĝos spertaj parolantoj de la lingvo internacia. Ni do devos trovi pli grandan ĉambron por kunvenoj! Vizitis ankaŭ raportisto kiu verkos artikolon pri Esperanto por la "Suburban Journals". Jen bonega reklamado por nia lingvo. Hmm... Dek du lernantoj... Gazetartikolo... Ĉu la misuria E-renesanco komenciĝas?
Kunveno, Biblioteko Buder. 3-an de aŭgusto
Konversacia Rondo, Restoracio Salad Bowl. 6-an de aŭgusto
Kunveno, Biblioteko Buder. 17-an de aŭgusto
Lee Miller: El mia lingva angulo...
Dan Gibbons: Kiel mi esperantistiĝis
La Vojaĝoj kaj Mirigaj Aventuroj de Barono Munchhausen: Ĉapitro 2.
Berlino: Rudolf Mosse Esperanto-Fako, 1927
"Biblioteko Tutmonda" Noj. 13-14
Soneto Okaze de la 47a Landa Kongreso de ELNA
De la misuria ebenaĵo,
Apud la grandegaj riverrandoj
Staras altstatura konstruaĵo.
Kaj ĝi staras--bela simbolturo
En apudriveroborda parko--
Ĝi malfermas padon tra la muro
La esperantistan kunularon.
Vin kun mi la Pordego kunligas,
Vokas maljunulojn, junularon.
Respondante al la Verda Voko.
-dhg
4401 Hampton (314-352-2900). Mezlernantoj alvenu je la 6-a ptm, komencantoj je la 7-a.
3949 Lindell (314-535-4274). Vespermanĝo je la 6-a ptm.
4401 Hampton (314-352-2900). Mezlernantoj alvenu je la 6-a ptm, komencantoj je la 7-a.
