HODI ŠANDOR, kontroverzni bivši potpredsednik DZVM koga je Agošton optužio da je ukrao 600.000 DEM koje je mađarska fondacija "Ileš" poslala toj stranci, nedavno je osnovao Savez vojvođanskih Mađara, kojem su već pristupili gradonačelnici mnogih većinski mađarskih opština u Vojvodini; u svom prvom intervjuu za srpsku čitalačku publiku, koji je dao novinaru "Sveta", dr Šandor Hodi tvrdi:

Pismo dr Šandora Hodija, upućeno pred redovnu Izbornu skupštinu Demokratske zajednice vojvođanskih Mađara i objavljeno na stranicama dnevnog lista na mađarskom jeziku "Mađar Soa", kojim se sugeriše Skupštini da ponudi odgovor vezan za dalji rad ove političke organizacije - "desno, levo ili napred" - ukazalo je na štetnost sve prisutnijeg partijskog delovanja DZVM. Autor je ustvrdio da je ugrožen kompromis "koji nas je u ime autonomije spajao" optužujući direktno Andraša Agoštona da je spreman za pregovore sa vlašću u Srbiji, pa čak i za nagodbe, čime se "u opasnost dovode napori vojvođanskih Mađara za autonomijom". Proverenim komunističkim metodama diskreditovanja pojedinaca, tipičnim za prošla vremena, oglasio se "prvi čovek" vojvođanskih Mađara Andraš Agošton, ni manje ni više nego pismom naslovljenim na predsednika fondacije "lleš", svetskog Udruženja Mađara, Šandoru Čoriju optužujući Hodija da je "prisvojio 600 hiljada nemačkih maraka namenjenih za pomoć DZVM-u". To je bilo dovoljno da se sukob lidera Andraša Agoštona i ideologa DZVM-a Hodija pretvori u žestoki politički obračun koji je kulminirao rascepom unutar ove organizacije. Imajući sve to u vidu, kao i činjenicu da će 12. juna u Senti biti održana Osnivačka skupština Interesnog saveza Mađara u Vojvodini, čije formiranje inicira upravo dr Šandor Hodi sa ne malim brojem pristalica iz samog vrha DZVM, pa i čelnika pojedinih opština na severu Vojvodine, "Svet" je odlučio da, uslovno rečeno, pruži i "drugoj strani" priliku da obrazloži svoje argumente, s obzirom na to da je dosad u glasilima na srpskom jeziku više prostora ustupljeno Andrašu Agoštonu.

Agošton je hteo da me kompromituje služeći se klevetama. Pošto insinuacije o finansijskim malverzacijama nisu postigle cilj, pokušao je da me politički onemogući u Jugoslaviji, naročito pred Srbima. Mada sam znao sve o njegovoj komunističkoj prošlosti, kao i o tome da je kao čovek bivšeg režima učestvovao u zlostavljanju nevinih u raznoraznim "čistkama", veoma me je iznenadila Agoštonova amoralnost. Njegov primer svedoči o tome da i najmanja vlast može da izopači ljude.

Nismo smeli dozvoliti da se tako nešto dogodi. Dešavalo se, naime, i ranije da je Agošton bez ikakvih dokaza i argumenata optuživao ljude koji su stekli ugled i uticaj u organizaciji - Jožefa Kasu, Ferenca Čubelu, dr Ferenca Kermendija, dr Zoltana Vargu. Agošton je, kao iskusni političar, dugo uživao veliku popularnost. Na žalost, on nije kreativna, integrativna, već dezintegrativna ličnost. Oseća se "u elementu" samo kada napada i ruši, a za to, slično ostalim vlastoljubivim i paranoidnim tipovima, često nalazi povoda. Zbog tih njegovih osobenosti, ali i zbog "duha stada" koji je zavladao DZVM-om, platili smo visoku cenu. Umesto da integrišemo vojvođanske Mađare, potpuno smo rastrojili naše i inače slabašne mađarske institucije i ustanove i ugrozili napore za samoorganizovanjem. Opadanjem Agoštonove popularnosti među Mađarima, žudnja za vlašću i strah da će je izgubiti potpuno su ga zaslepili. Naša je greška što taj problem nije stavljen blagovremeno na dnevni red i što nismo upozorili "vožda" na njegovo nečuveno ponašanje, - i u ljudskom i u političkom smislu.

Kao doktor psiholoških nauka i autor brojnih knjiga i studija, decenijama sam se, osim praksom, bavio i istraživanjima. Nisam bio član Komunističke partije, do jeseni 1989. godine nisam prihvatao nikakav politički angažman. Bio sam jedan od inicijatora osnivanja DZVM, međutim nisam nameravao da osvajam lovorike. Interesovalo me je da, u okviru društveno-političkih promena u nas, dođemo do najboljeg rešenja manjinskog pitanja. Time sam se rukovodio radeći na programu DZVM-a i koncepciji autonomije. Autor sam brojnih dokumenata, učestvovao sam i u uređivanju tri godišnjaka DZVM. Utoliko se može reći da sam "ideolog" DZVM-a. Članstvo i vodstvo usvojili su moj predlog program i koncepciju autonomije, smatrali su ih svojima i zastupali ih pred domaćim i međunarodnim forumima zalažući se za njih i na izborima. Od tih načela i ciljeva, u suštini, DZVM ni danas ne odstupa.

Da, 24. aprila 1992, uoči Skupštine u Kanjiži, bio sam kod predsednika Miloševića i predao mu više dokumenata DZVM, među ostalima i sasvim "svežu" koncepciju autonomije. Inače, svi papiri su bili na mađarskom. Koncepcija autonomije je nakon toga prevedena na nekoliko svetskih jezika - engleski, nemački, ruski, francuski (na engleskom je doživela tri izdanja). Nedavno smo konačno dobili i srpski prevod. Koncepcija autonomije je jedan od najvažnijih dokumenata vojvođanskih Mađara. Projekat izrađen na osnovu predloga lorda Karingtona, po našem mišljenju, nudi model koegzistencije naroda i obezbeđenja kolektivnih manjinskih prava.

Naša je zamisao da nasuprot veoma centralizovanoj DZVM, koja je poprimila boljševičke karakteristike, stvorimo decentralizovani savez suverenih ličnosti i organizacija članica. Savez vojvođanskih Mađara treba da bude nezavisan od partija i vlada. Što se tiče odnosa između DZVM i interesnog saveza Mađara, mogao bih reći toliko da će političko predstavljanje vojvođanskih Mađara i ubuduće biti neophodno, čime treba da se bavi politička organizacija. Savez će obuhvatati razne institucije i organizacije vojvođanskih Mađara na osnovu zastupanja interesa. Mađari, naime, kao i ostali narodi, pored političkih imaju i drugih ciljeva. Jedan od glavnih je, primera radi, privredni, kulturni i duhovni napredak, što zavisi u velikoj meri od samoorganizovanja građana, od konstituisanja civilnog društva. Formiranjem Interesnog saveza Agošton više neće imati prava da govori u ime svih Mađara u Vojvodini. Otkad je DZVM izgubila svojstva interesne organizacije i pretvorila se u neokomunističku partiju, predstavlja samo određene grupe, a ne vojvođanske Mađare u celini.

Među inicijatorima formiranja Saveza vojvođanskih Mađara pedesetak je bivših i sadašnjih rukovodećih kadrova DZVM-a, kao i predstavnici mesnih vlasti iz opština u kojima je na izborima većinu osvojila DZVM. Te su se vlasti, pod izuzetno teškim okolnostima uslovljenim delimično i sankcijama, prihvatile prilično nezahvalnog zadatka ne obazirući se na faktičku obespravljenost na koju su osuđeni kao opozicioni političari i pripadnici manjinskog naroda. Ne gledaju ih popreko samo socijalisti nego i boljševičko rukovodstvo DZVM-a koje se prema njima odnosi gotovo neprijateljski. Nije isključeno da Agošton nekolicinu demokratski nastrojenih gradonačelnika pokuša da smeni. Nakon pogoršanja odnosa u vođstvu DZVM paralelno gubi uticaj u navedenim opštinama.

Rezultati izbora u Mađarskoj prilično su nas iznenadili. Levičarska restauracija koja je počela u čitavoj istočnoj Evropi, izgleda, nije se mogla zaustaviti ni u Mađarskoj. Zapad na ovim prostorima, koji su još siromašni i nestabilni, ostavlja krhku demokratiju na cedilu. U tom smislu prodor levice nije iznenađenje, već žalosna činjenica.

Što se tiče angažovanja mađarske inteligencije u Vojvodini, to je teško unapred proceniti. Sve zavisi od toga u kojoj meri značajne ličnosti iz redova vojvođanskih Mađara osećaju potrebu za jednim integrativnim savezom i da li će moći da se slože u najvažnijim pitanjima koja se tiču mađarske manjine. Savez vojvođanskih Mađara, koji je zamišljen kao integrativna organizacija, svakako nudi priliku za to.