Gradanski rat na tlu bivse Jugoslavije mnogo zla je doneo i Mađarima u Vojvodini. Tezak psihloski rat koji je vođen protiv ove narodnosne grupe, pa nasilnea mobilizacija, koja je srazmerno vise pogodila Mađare, i pokusaj Vlade Republike Srbije da naseljavanjem izbeglica menja etnicku strukturu pjedinih opstina i naslja sa mađarskom vecinom, sedamnaest zakona koji su smanjili ili sasvim ukinuli neka manjinska prava, privredni odnosi sa elementima mafiaskog poslovanja, koji su doprineli srazmerno brzem rastu nezaposlenost i u okviru ove narodnosne grupe, sve su to nedace koje za posledicu imaju veoma tezak materijalni i politicki polozaj Mađara u Vojvodini. Procenjujemo, da tokom građanskog rata vise od 10 odsto Mađara napustilo Vojvodinu.

2. DZVM je kao politicka organizacija od pocetka rata zauzela stav, da se ne mesa u raspravu juznolovenskih naroda , a samom ratu se otvoreno suprotstavljala. Pozvala je Mađare, da ne idu u rat. To je naravno dovelo do povecanja pritiska ne samo na rukovodstvo DZVM, vec i na Mađare u celini. Sveje to proizvelo veliki strah kod Mađara, ali pretece opasnosti su dovele do toga da je ogromna vecina prihvtila politicki stav DZVM o potrebi uspostavljanja Autonomije Mađara u Vojvodini.

3. U ovom momentu u Karpatskoj niziji jedino DZVM raspolaze politicki legitmnim modelom za razresenje polozaja jedne nacionalne manjine. Koncpt trostepene autonomije sa dominacijom personalne autnomije i njenih struktura, u stvari predstavlja jedan zdrav komomis izmedu objektivno postojece zelje manjine za samoopredeljenjem i objetivno postojece teznje drzave da homogenizacijom nacionalnog sastava stanovnistva do kraja potvrđuje svoj suverenitet.

Sustina koncepta je u tome, da u pitanjima koja su od bitnog znacaja ocuvanje nacionalnog identiteta kao sto su obrazovanje kultura i informisanje odlucuju sami Mađari. I to tako, da se prilikom odlucivanja primenjuje princip pluralizma unutar same narodnosne grupe.

Model smo naznacili kao trostepenu autonomiju zog toga, jer on objedinjuje resenja kako za opstine sa madarskom vecinom, tako i za Mađare koje zive u naseljima sa mađarskom vecinom ali u opstiniu kojoj ne predstaljaju vecinu, ai za one koji zive u dijaspori.

4. Citirano opredeljenje ima osnove u dva temeljna stava DZVM. Prvo, smatramo, da se promena granice ne moze izvesti bez krvi, drugo, nije nas zadatak da procenjujemo sanse vec to, da utvrdimo sta je osnovni interes mađara u Vojvodini, i da se za to demokratskim sredstvima izborimo. Inace, ubeđeni smo, da ce u toku razresenja teskih problema na tlu bivse Jugosavije, i polozaj Madara u Srbiji stici na dnevni red. Znamo, put koji smo izabrali pun je prepreka, ali resili smo da istrajemo.

Prosveceni nacionalisti u Srbiji: bivsi rukovodioci pokrajine, takozvani autonomasi, deo srpskih politicara liberala, neki naucnici, su svesni toga, da Srbija nije jednonacionalna zemlja, i da je svaki treci stanovnik nesrbin. Oni nude koncept autonomije Vojvodine. Naravno, to nije ona siroka autonomija iz 1974. Znaju oni, da koncept kod Srba u Vojvodini na izborima ne moze da prođe, ali moze da posluzi kao alternativa koncepciji DZVM.

To, sto oni za propagandu ove propale kombinacije, u sredstvima informisanja na mađarskom jeziku, od vlasti dobijaju finansijsku podrsku, znaci, da je dijalog u stvari vec poceo.

Pokrajina Vojvodina kakva je bila na osnovu Ustava iz 1974 godine za nas nije resenje. U toj i takvoj pokrajinskoj autonomiji mi smo bili svedoci izrazito ubranih procesa asimilacije. Mi sad imamo koncept koji je u skladu sa dokumentom 12O1 Evropskog Saveta, i donosi pravo resenje. Nama odgovara, a ne kosi se sa dugorocnim demokratskim interesima Srba. Ova cinjenica nas ohrabruje, da na osnovu politickog legitimiteta koji smo stekli na izborima, izlazimo na međunarodnu scenu. Od međunarodnih faktora trazimo da se prilikom razresavanja polozaja nacionalnih manjina na tlu bivse Jugoslavije ne koriste dvosruka merila. Naravno odlucnu podrsku trazimo pre svih od mađarske vlade.

Naravno, u Mađarskoj postoje veoma uticajne politicke struje koje se suprotstavljaju takvom zahtevu smatrajuci, da bi Vlada zbog otvorene podrske nasem zahtevu za autonomijom smanjila sanse za ulazak u Evropsku Uniju. Mi ove bojazni smatramo neopravdanim. Problemi mađarske manjine u Vojvodini se mogu naime posmatrati i iz jednog drugog ugla. Mađarske manjine u okolnim zemljama, u Rumuniji, Slovckoj, Vojvodini, pa i u Ukrajini iz evropskog aspekta se mogu posmatrati kao potencijalni, ili stvarni faktor nestabilnosti. U tom smislu, otvoreno i nereseno pitanje mađarskih manjina u Karpatskoj niziji predstavlja regionalni problem. Ako je tako, bolje je otvoreno iskazati kao problem, i u zajednickom nastupu traziti pravo, demokratsko resenje. Biti neodređen i zatvoren u ovom pitanju znaci da se nesto krije, da postoje i zadnje namere.

Smatram, da ce ovaj nas stav biti opste prihvacen i na mađarskoj politickoj sceni i dacemo za nas konkretni model autonomije dobiti odlucnu politicku podrsku. Razvoj događaja na bivsoj jugoslovenskoj, ali i na međunarodnoj sceni to cini sve vise neophodnim.

7. DZVM je jos na pocetku krize zauzla stav, da se mi necemo mesati raspravu juzno-slovenskih naroda koja se tice njihovih daljih odnosa. Kada su izbili oruzani konflikti, dodali smo i to, da smo u skladu sa Pariskom konvencijom misljenja da u Evropi, pa ni u Jugoslaviji ne postoji takav problem koji bi trebalo ratom resiti. Mi smo pritiv rata kao sredstva za razresavanje međusobnih konflikta. U skladu sa ovim, mi smo svojevremeno Mađare pozvali da ne idu u građanski rat. Za embargo od pocetka kazemo da je neefikasan, i da ga međunarodna zajednica uvela zbog toga jer nije bila u stanju povuce prave i adekvatne poteze. Uprkos teskim politickim pritiscima i psiholoskom ratu koji je vođen ne samo protiv DZVM, vec i Mađara u Vojvodini u celini, mi smo se ovih stavova drzali. To je razlog, sto u vezi pitanja koja ste naveli DZVM nema zvanican stav. Licno mislim, da u sadasnjem momentu postojanje Jugoslavije je od vecine podrzan interes.

8. Koliko ja znam, izmedu dve socijalisticke partije ne postoji sira saradnja. Sto se tice kontakata DZVM sa Vladom Republike Mađarske, mogu da kazem, da sa njom jos zvanicne razgovore nismo imali. Sa prethodnom vladom smo redovno imali takve kontakte. No to su valjda bila drugacija, ratna vremena. Koliko ja mogu proceniti odnosi Mađarske i Srbije se sustinski nisu izmenili. Interesi s obe strane postoje, stoga posle ukidanja embarga ocekujem naglo intenziviranje kako rivrednih, tako i politickih kontakata.

9. Imam. Vecina je u Mađarskoj, prostorno i politicki su razbijeni, i preti im opasnost, da prakticno nestaju kao politicki relevantna manjina.

1O. U opstinama sa mađarskom vecinom je zasad izbegnuto nasilno menjanje etnickog sastava stanovnistva. Tokom građanskog rata bili suoceni sa planom Vlade Republike Srbije o useljavanju izbeglica. Sprovođenjem tog plana, neke od ovih opstina nebi vise imale mađarsku vecinu. Taj plan zasad nije ostvaren. U slucaju Hrtkovaca DZVM je reagovala ali nije mogla da spreci tragediju. Nedovoljna efikasnost Paniceve vlade ostaje trajna mrlja na radu ovog organa.

11. i 12. Smatramo, da nacionalne manjine kada steknu svoj politicki subjektivitet, mogu utvrditi svoje politicke ciljeve. Rukovodstva su odgovorna kako za realnost tih ciljeva, tako i za njihovo politicko ostvarivanje. Rukovodsto kosovskih Albanaca, Vlada Republike Srbije, ali i međunarodna zajednica treba da brinu o tome, da se kosovsko pitanje razresi na demokratski način, i da epilog bude prihvatljiv kompromis za sve zainteresovane.

13. Mađarska javnost u Vojvodini veoma pazljivo prati razvoj događaja na Kosovu. Mi smo protiv rata u svim njegovim pojavnim oblicima, i dizemo glas protiv svih povreda ljudskih prava. U skupstini trazimo demokratsko resenje i za Kosovski problem. Smatramo, da na teritoriji bivse Jugoslavije u razravanju problema manjina ne mogu biti zastupljeni dvostruki standardi.

13(a). Osim tezine pritiska vlasti, razlika između Mađara u Vojvodini i kosovskih Albanaca je u njihovim poitickim konceptima za razresenje njihovog otvorenog i neresenog polozaja.

- prisustvo DZVM-a na politickoj sceni Srbije dokazuje da Mađari svoje probleme zele resiti u okviru ove drzave

16. DZVM smatra da Mađari teba da budu lojalni građani. Naravno sa druge strane trazi puno postovanje ljudskih prava mađarskih vojnihobveznika. Tacno je da su mnogi mladi Mađari napustili zemlju, jr nisu hteli da u toku građanskog rata prihvae nasilnu mobiliaciju.

DZVM je od pocetka u kontaktu vojnim vlastima, i trazi prava Mađara. Izricito smo zahtevali da Mađare vode reko granice Hrvatsku i Bosnu. Podigli smo glas protiv pojave njihovog sikaniranja od strane drugih vojnika. Pre neki dan su nas poslanici u Saveznoj skupstini trazili su razgovor sa ministrom odbrane. Izneli su probleme koji se javljaju u praksi pozivanja rezervista. smatramo da nacin pozivanja, momentalno odvođenje i onda kad se ne radi o specijalnim jedinicama, izaziva strah kod stanovnistva. Ulozili smo protest i zbog premetacina koje su izvrsene kod jednog broja Mađara uglavnom clanova DZVM zbog sakrivanja oruzja. Naravno oruzje nije nađeno. Nemamo dokaza o tome dapostoji plan o proterivanju Mađara iz Vojvodine.

17. Tragedija pre svega Bosnjaka u Bosni i Hercegovini duboko potresaju Mađare u Vojvodini. Kao sto sam vec rekao, protivimo se svim vrstama nasilja u toj nesretnoj zemlji. Smatramo, da međusobno priznavanje svih drzava na tlu bivse Jugoslavije je neophodan uslov za prestanak rata, i pocetni korak za uspostavljanje normalnih međudrzavnih odnosa.