puanlamasinda
hakemlik yapmami isteyen meslektasimdan
cagri aldim.Meslektasim fizik
sinavindaki bir soruya verdigi yanit
nedeniyle ogrencilerinden birine
"sifir" puan takdir etmisti.
Ogrencisi de "eger puan yontemi adil
olsaydi, en yuksek puani alacagini"
iddia etmekteydi. Meslektasim ve
ogrencisi sonunda verilen yaniti,
tarafsiz bir hakeme puanlatmak icin
anlasmaya varmislardi.Hakem olarak da
beni secmislerdi. Arkadasimdan cagriyi
alir almaz, kendisine ugradim ve sinavda
sorulan soruyu okudum:
"Barometre
yardimiyla yuksek bir binanin
yuksekliginin ne sekilde saptanacagini
gosterin."
Ogrencinin yaniti da soyleydi:
"Barometreyi
binanin en ust katina cikaririz.
Barometrenin ucuna bir ip baglar ve
yukaridan caddeye sarkitiriz. Tekrar ipi
yukari ceker ve ipin uzunlugunu olceriz.
Ipin uzunlugu bize binanin yuksekligini
verir."
Yanit cok
ilginicti, fakat ogrenciye bunun icin
puan verilebilir miydi? Ogrencinin,
soruyu tam ve dogru bicimde
yanitladigindan, bu sorudan tam puan
almak icin guclu bir nedene sahip
oldugunu anladim. Diger taraftan
ogrenciye tam puan verilecek olursa,
ogrenci fizik dersinden yuksek bir notla
gececekti. Yuksek bir not ise ogrencinin
fizik dersiyle ilgili davranislari
kazandiginin gostergesiydi, fakat sorunun
yaniti onun fizik bildigini ortaya
koymuyordu. Bunun uzerine ogrenciye
ayni soruyu bir daha yanitlamasini
onerdim. Anlasmaya vardiktan sonra,
ogrenciye soruyu yanitlamasi icin 6
dakikalik bir sure tanidim ve yanitin
icinde onun fizik dersinde kazandigi
davranislari ortaya koymasi gerektigini
soyledim. Bes dakikagecmesine karsin,
ogrenci hicbirsey yazmamisti. Baska bir
sinifta dersimin baslamak uzere oldugunu
soyleyerek yanit vermekten vazgecip,
gecmedigini sordum; fakat ogrencinin
cevabi:
"Hayir
vazgecmedim"seklindeydi.
"Bu
soruya verilebilecek pek cok yaniti
oldugunu, bunlardan en iyisini secmeye
calistigini" belirtti. Karistigim
icin ozur dileyip,soruyu cozmeye devam
etmesini soyledim. Bir dakika sonra
ogrenci yanitini verdi:
"Barometreyi
binanin en ustune cikaririm ve cati
katindan asagi egilerek barometreyi
birakirim. Birakir birakmaz kronometreyle
zaman tutmaya baslarim. Barometre yere
carpaz carpmaz krnometreyi durdurur ve
"S= 1/2 a t2 " (S esit bir
bolu iki a t kare) formulu ile binanin
yuksekligini hesaplarim."
Bu yanit
karsisinda, meslektasima devam etmek
isteyip istemedigini sordum. Meslektasim
ogrenciye hak ettigi puani verecegini
soyledi. Tam yanlarindan ayrilirken
ogrencinin "pekcok yaniti
bulundugunu"
soyledigini hatirlayarak, diger
yanitlarin neler oldugunu sordum.
"Evet,
barometre yardimiyle yuksek bir binanin
yuksekligini bulmanin pek cok yolu
vardir" dedi.
"Ornegin,gunesli
bir gunde disari cikar, hem barometrenin
golgesini hem de barometrenin boyunu,
daha sonra da binanin golgesini
olcerek,basit bir oranlamayla
yuksekligini bulabiliriz."
"Cok
guzel, diger yontemlerin nedir?"
diye sordum.
"Cok
basit bir yontem daha var ki onu siz de
begeneceksiniz. Bu yontemde, barometreyi
elimize alir ve binanin merdivenlerinden
en ust kata dogru tirmanmaya baslariz.
Merdivenleri tirmanirken barometrenin
boyu kadar duvar boyunca isaretleyerek
ilerleriz. Daha sonra isaretleri sayariz
ve isaretlerin sayisi bize barometrenin
birimi cinsinden binanin yuksekligini
verir. Bu yontem dogrudan olcmeye
ornektir."
Daha
karmasik bir yontem isterseniz, bunun
icin barometreyi bir ipin ucuna baglar ve
sarkac gibi sallamaya baslarsiniz.
Boylece en alt katta ve binanin en
ustunde "g" degerini
saptayabilirsiniz. Bu iki g degerinin
farkindan ilke olarak binanin
yuksekligini bulabilirsiniz."
Sonunda ogrenci sozlerini su sekilde
tamamladi:
"Eger
cozum icin, fizikle bir sinirlama
getirmezseniz daha pek cok yanit
bulunabilir. Ornegin, barometreyi alip
alt kattaki kapicinin odasina
gidersiniz.Kapiciya eger binanin
yuksekligini size soyleyecek olursa
barometreyi ona vereceginizi bildirir ve
binanin yuksekligini
ogrenebilirsiniz."
Kaynak: Measurement and Evaluation
in Education and Psychology.
William A.
Mehrens, Irvin J.
Lehmann.
|