KRONOLOJİ
1800 Yılı
4 Ocak 1861 - VAHDEDDİN, Sultan ABDÜLMECİD'in 42. çocuğu olarak,
dünyaya geldi. Annesi GÜLİSTÛ HANIM idi.
1896 - MUSTAFA KEMÂL , Manastır Askerâ İdâdisi'ne girdi.
13 Mart 1899 - Mustafa Kemâl, Manastır Askerî İdâdisi'ni
bitirerek, İstanbul'da Harp Okulu Piyade Sınıfına girdi.
1900'ler
10 Şubat 1902 - MUSTAFA KEMÂL, Harp Okulu'nu teğmen rütbesiyle
ve yemin ederek Harbokulu'ndan mezun oldu. Bu yeminde
"Padişah'a sadakat" te vardı. Harp Akademisi'ne girdi.
11 Ocak 1905 - Mustafa Kemâl, Kurmay Yüzbaşı olarak Harp
Akademisi'nden mezun oldu.
5 Şubat 1905 - Mustafa Kemâl, Şam'da bulunan 5. Orduya atandı.
1905 - Şehzâde KEMÂLEDDİN EFENDİ (doğumu: 1847) vefat etti. Sultan Abdülmecıt'in
Nüketseza Kadın'dan olan oğlu idi.
1906 - Atina Olimpiyatları'nda Yorgo Alibrantis adlı Osmanlı,
Dünya Rekoru kırdı.
1906 - Mustafa Kemâl, Şam'da "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"ni kurdu.
1907 - Mustafa Kemâl gizlice Selânik'e geçip, orada da, "Vatan
ve Hürriyet Cemiyeti"nin bir şubesini kurdu.
20 Haziran 1907 - Mustafa Kemâl, Kolağası (kıdemli yüzbaşı) oldu.
20 Eylül 1907 - Mustafa Kemâl, Selânik'teki 3. Orduya atandı.
22 Haziran 1908 - Mustafa Kemâl, Selânik-Üsküp (şark) Demiryolları
müfettişliğine atandı.
23 Temmuz 1908 - İkinci Meşrutiyet ilân edildi.
17 Aralık 1908 - İkinci Meşrutiyet'in ilânından sonra,
Meclis-i Mebusan açıldı.
1908 - Mustafa Kemâl, Almanca'dan Osmanlıca'ya çevirdiği, daha doğrusu çevirttiği,
Berlin Askerî Üniversitesi eski müdürlerinden General Litzmann'ın,
"Takımın Muharebe Talimi" kitabını yayınladı.
13 Nisan 1909 - 31 Mart Vak'ası cereyan etti.
15 Nisan 1909 - Mustafa Kemâl, 31 Mart (13 Nisan) Olayı
üzerine, ayaklanmayı bastırmakla görevli Hareket Ordusu'yla
birlikte Selânik'ten İstanbul'a hareket etti.
(Mustafa Kemâl'in bu ordunun Kurmay Başkanı olduğu iddiası
tutarsızdır, rütbesi yetersizdir. Henüz yüzbaşıdır... Birileri "Atatürk'ü yüceltiyoruz"
çabası içinde bir şeyler uydurmakta, hem kendileri komik duruma düşmekte, hem de rahmetliyi
yalanlarıyla müşgül duruma sokmaktadırlar.)
1909 - Mustafa Kemâl İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kongresinde, Cemiyet'in ve ordunun
MASONLUK'la ilişkisini kesmesi, ordunun siyasetle uğraşmamasını istedi.
6 Eylül 1909 - Mustafa Kemâl, Selânik'te 3. Ordu Piyade Subay
Talimgâhı Komutanı oldu.
10 Mayıs 1909 - Mustafa Kemâl, Arnavutluk harekâtına katıldı.
13 Ocak 1910 - Mustafa Kemâl, Selânik 3. Tümen kurmay Başkanlığı'na atandı.
(Bu da şüphelidir. )
17-21 Eylül 1910 - Mustafa Kemâl, Fransa'da yapılan Pikardi
manevralarına Türk Ordusu temsilcisi olarak katıldı.
15 Ocak 1911 - Mustafa Kemâl, Selânik’te bulunan 38. Piyade
Alay Komutan Vekilliği’ne atandı.
13 Eylül 1911 - Mustafa Kemâl, geçici olarak Trablusgarb
Tümeni Kurmay başkanlığı'na atandı.
29 Eylül 1911 - İtalyanlar, Trablusgarb'ı ele geçirmek için
Osmanlı Devleti'ne savaş ilân etti.
5 Ekim 1911 - Mustafa Kemâl, Tobruk'ta ve Derne'de, İtalyanlar'a
karşı savunma ve oyalama savaşlarına katıldı.
27 Kasım 1911 - Mustafa Kemâl, Binbaşılığa yükseltildi.
1912 Yılı
8 Ekim 1912 - Karadağ Osmanlı Devletine harb ilân etti. Balkan Savaşları başladı. Mustafa Kemâl, Bolayır'da
kurulan kolordunun hareket şubesi müdürlüğüne getirildi.
15 Ekim 1912 - Trablusgarp Harbi sonunda, Osmanlı Devleti
ile İtalya, Uşi Barış Antlaşması'nı imzaladılar. Trablusgarb ve
Bingazi, İtalyanlar'a bırakıldı.
24 Ekim 1912 - Mustafa Kemâl, Derne’den İstanbul’a hareket etti.
8 Kasım 1912 - Yunanlılar, Hasan Tahsin Paşa'nın 40.000 kişilik ordusuna rağmen, tek kurşun atmadan teslim olması üzerine,
Selânik'i işgâl etti. Sonra da, serbest bırakacağına
söz vermesine rağmen, Türk askerlerine etmediğini komadı.
25 Kasım 1912 - Mustafa Kemâl, Çanakkale Boğazı Kuva-yı Mürettebesi
Harekât Şubesi Müdürlüğü'ne atandı.
28 Kasım 1912 - Arnavutluk bağımsızlığını ilân etti.
1 Aralık 1912 - Mustafa Kemâl, Gelibolu'ya gitti.
1913 Yılı
23 Ocak 1913 - İttihatçılar, Bâbıâli Baskını ile Sadrazam Kâmil
Paşa'yı uzaklaştırarak yerine Mahmut Şevket Paşa'yı getirdiler.
30 Mayıs 1913 - 1. Balkan Savaşı sonunda Balkan Devletleri ile
Londra Antlaşması imzalandı.
11 Haziran 1913 - Sadrazam Mahmut Şevket Paşa, bir suikast sonucu
öldürüldü.
12 Haziran 1913 - Said Halim Paşa sadrazam oldu.
21 Temmuz 1913 - Binbaşı Mustafa Kemâl, Harekât Şubesi Müdürü,
Kurmay Başkanı Yarbay Fethi Okyar'ın olduğu Gelibolu Kolordusu ve
Yarbay Enver Bey'in Kurmay Başkanı olduğu Çatalca Kolordusu, Meriç
nehrine kadar bütün Tarakya'yı ve Edirne'yi geri alınmasına katıldı.
29 Eylül 1913 - 2. Balkan Savaşı sonunda Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması imzalandı.
27 Ekim 1913 - Mustafa Kemâl, Sofya Askerî Ateşesi oldu. Aynı gün
Fethi Okyar ise Sofya Büyükelçisi olarak atandı.
14 Kasım 1913 - 2. Balkan Savaşı'ndan sonra, Yunanistan ile
Osmanlı Devleti arasında Atina Antlaşması imzalandı.
Aralık 1913 - Tümgeneral Liman Von Sanders ve Alman Reform Kurulu
ilk üyeleri İstanbul'a geldiler.
1914 Yılı
3 Ocak 1914 - Binbaşı olan Enver Bey, önce albay, sonra paşa yapıldı. Ahmet
İzzet Paşa'nın yerine Harbiye Nâzırı oldu. O sırada 34 yaşında idi.
1 Mart 1914 - Mustafa Kemâl, yarbaylığa yükseltildi.
13 Mart 1914 - Osmanlı-Sırbistan arasında İstanbul Anlaşması
imzalandı.
Mayıs 1914 - Mustafa Kemâl “Zabit ve Kumandan'la Hasbihal” adlı
kitabını yazdı. Aralık 1918’de İstanbul’da yayımlandı.
2 Temmuz 1914 - Seferberlik ilân edildi.
1 Ağustos 1914 - 1. Cihan Savaşı başladı.
3 Kasım 1914 - OSMANLI'ya sğınmış olan Goeben ve Breslau adlı iki Alman gemisinin
Rus limanlarını bombalaması üzerine, Rusya, Osmanlı Devleti'ne savaş ilân etti.
5 Kasım 1914 - İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti'ne savaş
ilân etti.
11 Kasım 1914 - Osmanlı Devleti, İttifak Devletleri yanında
1. Dünya Savaşı'na girdi.
1915 Yılı
20 Ocak 1915 - MUSTAFA KEMÂL, Sofya'dayken 19. Tümen
Komutanlığı'na atandı.
19 Şubat 1915 - İngiliz ve Fransız kuvvetleri, Çanakkale'yi
topa tuttu.
25 Şubat 1915 - Mustafa Kemâl'in komutasındaki 19. Tümen,
Fransız ve İngilizler'in Çanakkale'yi ikinci defa topa tutması
üzerine, Eceabat bölgesine gönderildi.
8 Mart 1915 - Nusret mayın gemisi, Karanlık Liman'a 26 mayın döktü.
18 Mart 1915 - İstanbul’u ele geçirmek için Çanakkale Boğazı’nı
geçmeye çalışan İtilaf Devletlerine karşı, 18 Mart Boğaz Muharebesi
Zaferi kazanıldı. Aynı gün OSMANLI DEVLETİ'nin paylaşımı konusunda
İngiltere, Fransa ve Rusya arasında İSTANBUL ANTLAŞMASI imzalandı.
23 Mart 1915 - Liman Von Sanders, Çanakkale'yi savunmak için
kurulan, 5. Ordu komutanlığına getirildi.
25 Nisan 1915 - Çanakkale Boğazı’ndan geçmeleri engellenen
İtilaf Devletleri, Seddülbahir ve Arıburnu'na asker çıkarıp kara
savaşlarını başlattı. Mustafa Kemâl, tümeniyle düşman birliklerini
Conkbayırı’nda durdurdu.
26 Nisan 1915 - Gözü doymayan emperyalist ülkeler, İngiltere, Fransa
ve İtalya OSMANLI DEVLETİ'ni paylaşmak için LONDRA ANTLAŞMASI 'nı imzaladı.
28 Nisan 1915 - Seddülbahir'de 1. Kirte Savaşı cereyan etti.
30 Nisan 1915 - 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemâl'e madalya verildi.
1 Mayıs 1915 - Mustafa Kemâl, Arıburnu Grubu Komutanlığı'nı
üstlendi. Arıburnu'nda 19. Tümen'in ilk hazırlıklı taarruzu
gerçekleşti.
6 Mayıs 1915 - Seddülbahir'de 2. Kirte Savaşı başladı.
10 Mayıs 1915 - Başkomutan Enver Paşa, Mustafa Kemâl'in bölgesini
denetledi ve takdirlerini bildirdi.
12 Mayıs 1915 - Muavenet gemisi Goliath'ı batırdı.
17 Mayıs 1915 - Mustafa Kemâl, Arıburnu Bölgesi Komutanlığı'ndan
ayrılıp, 19. Tümen Komutanlığı'na döndü.
19 Mayıs 1915 - Arıburnu'nda Türk taarruzu gerçekleşti.
24 Mayıs 1915 - Çanakkale'de bir günlük ateşkes anlaşması yapıldı.
1 Haziran 1915 - Mustafa Kemâl, albaylığa yükseltildi.
4 Haziran 1915 - Seddülbahir'de 3. Kirte Savaşı başladı.
21 Haziran 1915 - Seddülbahir'de 1. Kerevizdere Savaşı başladı.
28 Haziran 1915 - Seddülbahir'de Sığındere Savaşları başladı,
5 Temmuz'a kadar sürdü.
12 Temmuz 1915 - Seddülbahir'de 2. Kerevizdere Savaşı başladı.
6 Ağustos 1915 - Seddülbahir'de yaygın çarpışmalar cereyan etti.
Arıburnu-Conkbayırı savaşları başladı.
8 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, Anafartalar Grubu Komutanlığı'na
atandı.
9 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, bizzat idare ettiği taarruzla,
Anafartalar cephesinde düşmanı geri attı. I. Anafartalar Zaferi
kazanıldı.
10 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, Conkbayırı süngü hücumuyla
önemli bir zafer daha kazandı.
17 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, Anafartalar'dan sonra
Kireçtepe'de de zafer kazandı.
19 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, 16. Kolordu Komutanı oldu.
21 Ağustos 1915 - II. Anafartalar Savaşı başladı, 22 Ağustos'ta
Mustafa Kemâl, bir zafer daha kazandı.
24 Ağustos 1915 - Başkomutan Enver Paşa, Anafartalar Grubu
bölgesini denetledi.
27 Ağustos 1915 - Kayacıkağılı Muharebesi gerçekleşti.
28 Ağustos 1915 - Mustafa Kemâl, Anafartalar Grubu'nda yeni
düzenlemeler yaptı.
10 Aralık 1915 - Mustafa Kemâl, Çanakkale Cephesi'nden ayrıldı.
19-20 Aralık 1915 - Düşman birlikleri, Arıburnu ve Suvla'yı
gizlice boşalttı.
1916 Yılı
8-9 Ocak 1916 - Müttefik Kuvvetleri, Seddülbahir'den de çekildi.
Çanakkale Savaşı tamamiyle sona erdi.
14 Ocak 1916 - Mustafa Kemâl, Edirne'de 16. Kolordu Komutanlığı'na
atandı.
1 Şubat 1916 - Şehzâde YUSUF İZZEDDİN EFENDİ ise,Birinci Cihan
Savaşı'nda Almanya safından ayrılıp barış yapılmasını istiyordu.
İttihatçılar tarafından, tıpkı Sultan ABDÜLAZİZ gibi, bilek
damarları kesilerek intihar süsü verilip öldürüldü!
16 Şubat 1916 - Ruslar, Erzurum'u işgâl ettiler.
Şubat 1916 - İngiltere ve Fransa, OSMANLI DEVLETİ'nin Arap bölgelerini
paylaşan SYKES-PICOT ANTLAŞMASI 'nı imzaladılar.
3 Mart 1916 - Bitlis, Muş, Van ve Hakkâri Ruslar tarafından
işgâl edildi.
15 Mart 1916 - Mustafa Kemâl, Edirne'den Diyarbakır'a kaydırılan
16. Kolordu komutanı olarak Doğu Cephesi'nde göreve başladı.
1 Nisan 1916 - Mustafa Kemâl, mirlivalığa (Tümgeneral)
yükseltildi.
7-25 Nisan 1916 - Mustafa Kemâl, Doğu'da Ruslar'ın saldırısını
püskürttü.
28 Nisan 1916 - Irak Cephesi'ndeki savaşlarda, Kut'ul Ammare
bölgesinde, beş aydır kuşatma altında olan İngiliz birlikleri,
teslim oldu. Komutan İngiltere Kralı'nın küçük kızı ile evli General
Towqshend, karısı ile birlikte esirler arasındaydı!..
Bu Büyük Britanya İmparatorluğu için inanılmaz
haysiyet kırıcı bir darbe idi. İngiliz tarihçisi James Morris, Kut'un kaybını
"Britanya asker tarihindeki en aşağılık şartlı teslimi" olarak tanımlamıştır.
Towshend'in serbest bırakılması için Cemal Paşa'ya 2.000.000 altın rüşvet
teklif ettiler, Paşa kabul etmedi!
7-8 Ağustos 1916 - Mustafa Kemal Bitlis ve Muş’u, Ruslar'dan geri aldı.
17 Kasım 1916 - 10. Türk Kolordusu, Makedonya Cephesi'ne geldi.
11 Aralık 1916 - Manastır, İtilâf Devletleri'nin eline geçti.
1917 Yılı
17 Şubat 1917 - Mustafa Kemâl, Hicaz Seferi Kuvvetler
Komutanlığı'na atandı
7 Mart 1917 - Mustafa Kemâl, Diyarbakır'daki 2. Ordu Komutan
Vekilliği'ne atandı.
11 Mart 1917 - İngilizler Bağdat'ı ele geçirdi.
16 Mart 1917 - Mustafa Kemâl, Diyarbakır'daki 2.
Ordu Komutanlığı'na asıl olarak atandı.
19 Nisan 1917 - OSMANLI topraklarını paylaştıran SAINT JEAN DE MAURIENNE ANTLAŞMASI , FRANSA'da
aynı adı taşıyan bir dağ kasabasında
İNGİLTERE, FRANSA ve İTALYA başbakanları arasında imzalandı, ancak
gizli tutulmasına karar verildi. izmir İtalya'ya verilmediği için geçersiz sayıldı.
Haziran 1917 - "Yıldırım Ordular Grubu" kuruldu.
27 Haziran 1917 - Yunanistan, İtilâf Devletleri yanında savaşa
girdi.
5 Temmuz 1917 - Mustafa Kemâl, Halep'teki 7. Ordu Komutanlığı'na
atandı.
17 Temmuz 1917 - Rus Çarı Nikola, çıkan ayaklanma sonunda
iktidardan çekildi. Sosyalistler, Sovyet Hükümeti'ni kurdu.
9 Eylül 1917 - Avusturya-Macaristan Hükümeti Mustafa Kemâl'e,
ikinci rütbe harb alâmeti Askeri Liyakat madalyası verdi.
20 Eylül 1917 - Mustafa Kemâl, 7. Ordu Komutanı sıfatıyla,
memleketin ve ordunun durumunu açıklayan tarihi raporunu
İstanbul'a gönderdi.
6 Ekim 1917 - Mustafa Kemâl 7. Ordu Komutanlığı'ndan istifa
ettiğini bir yazı ile Enver Paşa'ya bildirdi.
9 Ekim 1917 - Rusya'da yeni bir ayaklanma çıktı. Sosyalistler
Bolşevik Hükûmeti'ni devirerek, 1. Dünya Savaşından çekildiler.
"Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği" kuruldu.
15 Ekim 1917 - 7. Ordu Komutanlığı'ndan ayrılan Mustafa Kemâl,
2. Ordu komutanı sıfatıyla, izinli olarak İstanbul'a döndü. (Aslında MUSTAFA KEMÂL
7. Ordu grup komutanı General FALKENHEIN ile anlaşamadığı için, kurallara
aykırı bir şekilde kendini görevden af ve yerine vekil tayin ederek
bırakıp İSTANBUL'a gelmişti.)
9 Aralık 1917 - İngilizler, Kudüs'ü işgâl etti.
13 Aralık 1917 - Şehzâde Veliaht VAHDEDDİN ile MUSTAFA KEMÂL ilk
defa karşılaştılar. Almanya seyyahatini konuştular.
15 Aralık 1917 - Mustafa Kemâl, Veliaht Vahdeddin ile Almanya'ya
gitti.
16 Aralık 1917 - Mustafa Kemâl'e "Birinci Rütbeden Kılıçlı Mecidi
Nişanı" verildi.
1918 Yılı
19 Şubat 1918 - Mustafa Kemâl, Alman İmparatoru tarafından,
birinci rütbeden Kılıçlı Cordon ve Prussu nişanı ile taltif edildi.
3 Temmuz 1918 - Sultan REŞAD vefat etti. VAHDEDDİN tahta çıktı.
4 Temmuz 1918 - Vahdeddin Padişah oldu. İngilizler o gün İstanbul'u havadan
bombaladılar.
23 Temmuz 1918 - İngilizler gene İstanbul'u havadan bombaladılar.
27 Temmuz 1918 - İngilizler gene İstanbul'u havadan bombaladılar. Bombalamaya Ağustos
ve Eylül aylarında da devam ettiler. Limni ve Taşoz adalarında üsyehdiği tespit edilen
düşman hava kuvvetleri, Almanlar'ın takviye ettikleri uçaklarımızla tahrip edildi.
2 Ağustos 1918 - MUSTAFA KEMÂL Karlsbad'dan yurda döndü.
5 Ağustos 1918 - MUSTAFA KEMÂL'in talebiyle, SULTAN VAHDEDDİN'le
Dolmabahçe Camii mahfilinde görüşme gerçekleşti. MUSTAFA KEMÂL,
Padişah'ın başkumandanlığı üzerine almasını, ENVER PAŞA'nın
"Başkumandan Vekili" ünvanının değiştirilmesini teklif etti. (3. görüşme)
7 Ağustos 1918 - Mustafa Kemâl, Filistin'de bulunan 7. Ordu
Komutanlığı'na ikinci defa atandı.
8 Ağustos 1918 - ENVER PAŞA'nın "Başkumandan Vekili" ünvanı
değiştirildi, "Başkumandanlık Erkân-ı Harbiye Reisi" yapıldı.
9 Ağustos 1918 - Bu sefer SULTAN VAHDEDDİN, MUSTAFA KEMÂL'le
görüşmek istedi. Dolmabahçe Valide Camii mahfilinde
bir araya geldiler.
16 Ağustos 1918 - Dolmabahçe'de Valide Camii mahfilinde, MUSTAFA
KEMÂL ile SULTAN VAHİDEDDİN arasındaki 5. görüşme gerçekleşti.
26 Ağustos 1918 - MUSTAFA KEMÂL HALEP'e vardı. Oradan, YILDIRIM ORDULARI
diye bilinen 7. Ordu'da görevli olduğu, KUDÜS'ün 63 kilometre
kuzeyindeki NABLUS'a geçti.
1 Eylül 1918 - 7. Ordu Komutanlığı görevine başladı.
15 Eylül 1918 - Enver Paşa'nın kardeşi Nuri Paşa, 8500 kişi ile
Azerbeycan'a girdi, Bolşevik ve Ermeniler'den Bakü'yü kurtardı. (30 Ekim 1019'de
Mondros Mütarekesi ile Bakü'yü terketmek durumunda kaldık.)
19 Eylül 1918 - General ALLENBY'nin birliklerinin umumî
taarruzu başladı. MUSTAFA KEMÂL,direnemiyeceğini anladığı için NABLUS'tan
(Şimdiki İSRAİL) çekilmeye başladı. İngilizler, Suriye'ye doğru ilerlediler.
22 Eylül 1918 - MUSTAFA KEMÂL PAŞA, "Fahrî Yaver-i Hazret-i
Şehriyârî", yani PADİŞAH'ın (özel) şeref yaveri tâyin edildi.
26 Eylül 1918 - 7. Ordu, Şam doğrultusunda yürüyüşe geçti ve
akşama doğru Der'a bölgesinde toplandı.
29 Eylül 1918 - 7. Ordu, Şam'ın güneyine çekildi.
30 Eylül 1918 - Bozguna uğrayan Yıldırım Ordular Grubu,
7. Ordu Komutanı Mustafa Kemâl Paşa'nın gözetiminde derlenip
toparlandı.
1 Ekim 1918 - MUSTAFA KEMÂL çekilmeye devam ediyor...
ŞAM düştü, İngilizler'in eline geçti.
3 Ekim 1918 - Yıldırım Ordular Grubu, Halep'e doğru çekilmeye
başladı.
4 Ekim 1918 - Mustafa Kemâl Paşa'nın Karargâhı, Halep'e getirildi.
5 Ekim 1918 - Mustafa Kemâl Paşa, 7. Ordu'yu yeniden düzenlemeye
başladı.
7 Ekim 1918 - MUSTAFA KEMÂL, İstanbul'a çektiği telgrafta
"7. Ordu üzerine yapılan saldırıyı
durduğunu" bildirdi. Ancak "19 Eylül
sabahı batısındaki CEVAD PAŞA
komuta ettiği 8. Ordu'nun kısa bir düşman taarruzu karşısında
birkaç saat zarfında dağıldığını, bundan dolayı da çekilmek
zorunda kaldığını, ŞAM'ı müdafaa ile görevli MERSİNLİ CEMAL PAŞA'nın
da ordusunu terkederek RİYAK'a gittiğini," öne sürerek kendini
savundu.
8 Ekim 1918 - Sadrazam TALAT PAŞA istifa etti. İTTİHAK VE
TERAKKİ FIRKASI'nın iktidardan çekildi.
11 Ekim 1918 - Hükümeti kurmakla görevlendirilen Tevfik Paşa,
görevden affını istedi.
14 Ekim 1918 - Talât Paşa istifa ettiğinden Ahmet İzmet Paşa Hükûmet'i
kurdu.
16 Ekim 1918 - 4. Ordu kaldırıldı. 7. Ordu takviye edildi.
20 Ekim 1918 - İngiliz, Fransız ve Amerikan Temsilcileri, Suriye
Lâzkiye'de geçici bir hükümet kurdu.
26 Ekim 1918 - MUSTAFA KEMÂL çekilmeye devam ediyor... HALEB elimizden çıktı.
28 Ekim 1918 - Yeniden düzenlenen, Yıldırım Ordular Grubu,
Halep'in kuzeyine çekildi.
30 Ekim 1918 - 1. Dünya Savaşı'nı, Osmanlı Devleti için,
sona erdiren Mondros Mütarekesi Limni adasında imzalandı.
31 Ekim 1918 - Mondros Mütarekesi yürürlüğe girdi.
2 Kasım 1918 - Enver, Talat ve Cemal Paşalar, beraberindekilerle
birlikte, bir Alman gemisi ile yurttan ayrıldılar.
3 Kasım 1918 - Musul, İngilizler tarafından işgal edildi.
4 Kasım 1918 - Bir Fransız alayı, Uzunköprü-Sirkeci demiryolunu
işgâl etti.
5 Kasım 1918 - İttihat ve Terakki Fırkası kendi kendisini
kapattı.
7 Kasım 1918 - "Yıldırım Ordular Grubu" kaldırıldı. Mustafa Kemâl
Paşa, Harbiye Nezareti emrine alındı.
8 Kasım 1918 - Ahmed İzzet Paşa, sadrazamlıktan istifa etti.
9 Kasım 1918 - Çanakkale Boğazı'nın iki yakası, İngilizler'ce
işgal edildi. Çanakkale'ye bir İngiliz Müfrezesi çıktı. Daha sonra
20 Kasım'da, Rumeli Yakası Fransızlar'a devredildi.
9 Kasım 1918 - İngilizler, İskenderun ve Antakya'ya asker
çıkardı.
10 Kasım 1918 - İstanbul'da "Garbi Trakya Cemiyeti" kuruldu.
11 Kasım 1918 - TEVFİK PAŞA kabinesi kuruldu.
13 Kasım 1918 - İNGİLİZ donanması,savaşla geçemediği ÇANAKKALE
BOĞAZI'nı MÜTAREKE ile aşıp İSTANBUL'a geldi. Gelen gemiler arasında
Yunan gemileri de vardı.
15 Kasım 1918 - MUSTAFA KEMÂL, SULTAN VAHDİDDİN ile 6. defa
Yıldız Camii mahfilinde görüştü.
17 Kasım 1918 - MUSTAFA KEMÂL PAŞA, kendi çıkardığı MİNBER gazetesinde
İNGİLİZLER lehine şöyle yazdı: "Bu harpte İNGİLİZLER'le
ARIBURNU, ANAFARTA(LAR). ve FİLİSTİN cephelerinde karşı karşıya bir çok muharebeler
verdim... (Buna rağmen) kalbimde nefret ve düşmanlık duyguları yer
bulmamıştır. İNGİLİZLER'in OSMANLI milletinin hürriyetine ve
devletimizin istiklâline riayette gösterdikleri hürmet ve
insanlık karşısında, yalnız benim değil; bütün OSMANLI
milletinin İNGİLİZLER'DEN DAHA İYİLİKSEVER BİR DOST OLAMAYACAĞI
kanaatiyle duygulanmaları, pek tabiidir!"
19 Kasım 1918 - MİNBER gazetesinde MUSTAFA KEMÂL lehine bir yazı çıktı.
MUSTAFA KEMÂL, bununla İNGİLİZLER'e kendini tanıtmak, onların kontrolunda bulunan
İSTANBUL'da durumu düzeltecek bir göreve gelmek istiyordu.
22 Kasım 1918 - MUSTAFA KEMÂL'le Sultan VAHDEDDİN 7. defa görüştü.
24 Kasım 1918- SULTAN VAHDEDDİN, bir İngiliz gazetesine verdiği
demeçte "Necip milletinizin çoğunluğu tarafından,
elîm olaylarda bütünüyle günahsız bulunan halkıma karşı,
aynı duygularla karşılık verileceğinden ümitliyim," dedi.
29 Kasım 1918 - Millî Kongre, İstanbul'da toplandı.
30 Kasım 1918 - 1. Kars Millî İslam Şûrası toplandı.
1 Aralık 1918 - "Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi" kuruldu.
3 Aralık 1918 - Urfa'da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
4 Aralık 1918 - "Vilâyet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti",
İstanbul'da kuruldu.
6 Aralık 1918 - İngilizler, Kilis'i işgâl etti.
7 Aralık 1918 - Fransızlar, Antakya'yı işgâl etti.
10 Aralık 1918 - Trabzon'da Millî Mücadele'yi destekleyen
İstikbâl Gazetesi yayın hayatına başladı.
11 Aralık 1918 - Bir Fransız-Ermeni taburu Dörtyol'u işgâl etti.
17 Aralık 1918 - Tarsus, Ceyhan ve Adana, Fransızlar tarafından
işgâl edildi.
18 Aralık 1918 - Sultan VAHDEDDİN'in Meclis- Meb'usan'ı feshetti.
19 Aralık 1918 - Bahçe, Islâhiye, Hassa, Mamure ve Osmaniye,
Fransızlar tarafından işgâl edildi.
20 Aralık 1918 - MUSTAFA KEMÂL, SULTAN VAHDEDDİN ile 9. defa
Yıldız Camii mahfilinde görüştü.
21 Aralık 1918 - İstanbul'da, "Kilikyalılar Cemiyeti" kuruldu.
24 Aralık 1918 - İngilizler Batum'u işgâl etti.
24 Aralık 1918 - İlk Yunan savaş gemisi, İzmir açıklarında
görüldü.
26 Aralık 1918 - 2. Ordu birlikleri, Pozantı'ya değin Adana'yı
boşalttı.
27 Aralık 1918 - Pozantı işgâl edildi.
Aralık 1918 - Mustafa Kemâl'in “Zabit ve Kumandan'la Hasbihal”
adlı kitap İstanbul’da yayımlandı.
1919 Yılı
2 Ocak 1919 - Lord Curzon'un, "Doğu Trakya'daki Türkler
ile Batı Anadolu'daki Rumlar mübadele edilmelidir,"
yolundaki muhtırası açıklandı.
7 Ocak 1919 - İngilizler, Kars, Ardahan ve Batum'un boşaltılmasını
istedi.
10 Ocak 1919 - Türk birlikleri nihayet Medine'yi teslim etti.
12 Ocak 1919 - İngilizler, Kars'a girerek bazı mevkilere yerleşti.
13 Ocak 1919 - İstanbul'da ikinci Tevfik (Okday) Paşa Hükûmeti
kuruldu. 2. Mustafa Reşit Paşa bu hükûmette de Hâriciye Nâzırı idi...
Ancak işgâlci müttefik devlet mümessilleri ile sürtüşmeler olduğu
için, baskılara direnen 2. Mustafa Reşit Paşa'nın yerine daha
"anlayışlı" birinin getirilmesi istendi. Çünkü işgâle direnişi,
teşkilatlandırma faaliyeti, tarihçi karı-koca Shawlar'a göre,
Hâriciye Nezâreti'nde yürütülüyordu.
14 Ocak 1919 - Hadımköy-Kuleliburgaz demiryolu istasyonları,
Yunanlar'ca işgâl edildi.
Daha sonra Şark Demiryolları Müdürlüğü Fransızlar'ca işgâl edildi.
15 Ocak 1919 - İngilizler, Haydarpaşa Garı'nı işgâl etti.
17 Ocak 1919 - Kars'ta 2. İslâm Şûrası toplandı.
18 Ocak 1919 - Paris Barış Konferansı toplandı.
21 Ocak 1919 - Padişah Sultan Vahideddin, Meclis-i Meb'usan'ı
kapatıp dağıttı.
22 Ocak 1919 - Türk Kuvvetleri, Batum'u boşalttı.
26 Ocak 1919 - Nurettin Paşa, İzmir Valisi olarak göreve başladı.
30 Ocak 1919 - İttihat ve Terakki Fırkası'nın 27 üyesi,
Divân-ı Harbe verildi.
2 Şubat 1919 - Venizelos, Paris Barış Konferansı'nda Ege
Adaları'nın, Trakya'nın ve Batı Anadolu'nun Yunanistan'a
4 Şubat 1920 - İngiltere Dışişleri bakanı LORD CURZON
yayınladığı bir memorandumda "TÜRKLER'in İSTANBUL'dan
KESİNLİKLE atılmaları gerektiğini, ama bu konuda Fransızlar'la anlaşma
sağlanamadığını" belirtti.
5 Şubat 1919 - Meşrutiyetin ilânı üzerine, 24.7.1908'de
kaldırılmış olan sansür, yeniden İstanbul'da yürülüğe kondu.
7 Şubat 1919 - İngiliz Mareşali Allenby, İstanbul'a geldi.
9 Şubat 1919 - Mareşal Allenby, İstanbul Hükûmeti'ne muhtıra verdi.
12 Şubat 1919 - "Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti"
kuruldu.
14 Şubat 1919 - Nurettin Paşa, 17. Kolordu Komutanlığına atandı.
19 Şubat 1919 - İstanbul'da "Teâli-i İslâm Cemiyeti" kuruldu.
22 Şubat 1919 - Maraş, İngilizler tarafından işgâl edildi.
24 Şubat 1919 - 2. Mustafa Reşit Paşa'nın yerine daha
"anlayışlı" birinin getirilmesi istendiğinden, Levanten Yusuf
Franko Paşa Hâriciye Nâzırı yapıldı.
1 Mart 1919 - Paris Konferansı'nda, İngiliz ve Fransız delegeleri,
Anadolu'da Yunanlılar'a arazi verilmesini önerdi.
3 Mart 1919 - Tevfik (Okday) Paşa hükûmeti istifa etti.
4 Mart 1919 - Bir gün önce istifa eden Tevfik (Okday) Paşa
Hükûmeti yerine, Damat Ferid Paşa'nın Hükûmeti geldi.
6 Mart 1919 - İstanbul Rumları, bazı taşkınlıklar yaparak
saldırılar gerçekleştirdi.
7 Mart 1919 - Fransızlar, Kozan'ı işgâl etti.
8 Mart 1919 - 23 Kasım 1918'de, İstanbul'a vapurla gelmiş olan,
Doğu Orduları Başkomutanı General Franchet D'Esperey,
görkemli bir törenle, ve küstah bir tavırla, beyaz at üzerinde
İstanbul'a girdi. Sözde Fatih Sultan Mehmet'e nazire yapıyordu.
9 Mart 1919 - Fener Patrikhanesi, bir bildiri yayınlıyarak,
"Rumlar'ı OSMANLI teb'alığından azât ettiğini" açıkladı!..
Ayrıca "İstanbul'un Yunanistan'a bağlanmasını, Kuzey ve Doğu
Anadolu'da Portus Devleti kurulmasını" talep etti.
Mart 1919 - ERENKÖY'de bir köşkte, SARAY'a yakın kişilerce
gizli bir toplantı yapıldı.
MİLLÎ MÜCADELE'yi başlatmak için önce NURİ PAŞA, sonra MUSTAFA
KEMÂL PAŞA üzerinde karar kılındı.
13 Mart 1919 - Kâzım Karabekir Paşa, Erzurum'da 15. Kolordu
komutanlığına atandı. (3 Mayıs'ta Erzurum'a geldi)
14 Mart 1919 - Yunanlar'ın çıkarma plânını; İngiltere Başkanı
Lloyd George, Fransa Başkanı Clemenceau, İtalya Başkanı Orlando,
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson, Paris'te kabul ettiler.
15 Mart 1919 - İstanbul'da, "Arnavut Teavün Cemiyeti" kuruldu.
19 Mart 1919 - İzmirli bir heyet, Padişah'la görüştü.
24 Mart 1919 - İngilizler, Urfa'yı işgâl etti.
28 Mart 1919 - İtalyanlar, Antalya'yı işgâl etti.
30 Mart 1919 - İngilizler, Merzifon'u işgâl etti.
10 Nisan 1919 - Boğazlıyan Kaymakamı Kemâl Bey, işgâlcilerin
baskısı ile, Ermeni tehçiri konusundan suçlu olduğu
13 Nisan 1919 - Kars, İngilizler tarafından işgâl edildi.
16 Nisan 1919 - Fransızlar, Afyonkarahisar'ı işgâl etti.
20 Nisan 1919 - Gürcü Birlikleri, Ardahan'a girdi.
24 Nisan 1919 - İtalyan askerleri, Konya'ya girdi.
30 Nisan 1919 - Mustafa Kemâl, 9. Ordu Müfettişi oldu.
6 Mayıs 1919 - Harbiye Nâzırı müfettişlik bölgesindeki
faaliyeti ile ilgili talimatnâmeyi MUSTAFA KEMÂL PAŞA'ya verdi.
5-6 Mayıs 1919 - İngiltere Başkanı Lloyd George, Paris'te Barış
Konferansı'nda Yunanlar'ın İzmir'e çıkarma yapmasını istedi.
9 Mayıs 1919 - MUSTAFA KEMÂL, SİVAS'taki 3. Kolordu Komutanlığı'na çektiği
telgrafta Kumandan Albay SELÂHATTİN BEY'e "kendisini SAMSUN'da
beklemesi" talimatını verdi.
10 Mayıs 1919 - İzmir'in işgâli, Paris'te İtilâf Devletleri'nce
kararlaştırıldı.
11 Mayıs 1919 - Aşiret Reisi Ali Batı ayaklanması başladı.
13 Mayıs 1919 - MUSTAFA KEMÂL, Matbuat Umum Müdürlüğü'ne bir
yazı gönderdi. yazıda, "14 Mayıs günü Genel Kurmay
Başkanlığı'nda bir toplantı planladığını, karargâh görevlilerinin bu toplantıdan
haberdar olabilmesi için haberin GAZETELER'de duyurulmasını"
istedi!.. Bundan da anlıyoruz ki, MUSTAFA KEMÂL SAMSUN'A ÇIKIŞ
faaliyetini fazla gizli tutmamış!..
14 Mayıs 1919 - Amiral Calthorphe, İzmir'in işgâli için nota
verdi. İngiliz, Fransız ve Amerikan gemilerinden oluşan bir filo
İzmir'e demir attı. Amerika 1917'den beri Avrupa'da çarpıştığı halde
Osmanlı Devleti'ne harb ilan etmemişti, ama şimdi işgâl ediyordu.
14-15 Mayıs 1919 - İzmir yurtseverleri, gece Yahudi Maşatlığı'nda
(şimdi park) toplanarak "Redd-i İlhak" ilkesini kabul ettiler.
Kurulan "Redd-i İlhak Heyet-i Milliyesi" halka bir bildiri yayınladı.
15 Mayıs 1919 - İzmir, İtilâf Devletleri'nin desteği ile,
Yunanlılar tarafından işgâl edildi ve silâhlı direniş başladı.
16 Mayıs 1919 - Ertesi gün isimlerin bulunduğu kâğıtların
arkasına vize mührü basıldı. Vizede "Müttefik Pasaport Kontrol Bürosu
İNGİLİZ Bölümü 'SAMSUN'a gidiş için geçerlidir' 16 Mayıs 1919"
yazılı idi, ve Yüzbaşı JOHN GODOLPHIN BENNET tarafından imzalanmıştı.
- Mustafa Kemâl, Yıldız Camii mahfilinde, Cuma namazından sonra
Sultan Vahideddin'le son defa görüştü ve fermanda belirtilen
emirleri sadakatle yerine getireceğine yemin edip ayrıldı.
- Damat Ferid Paşa Hükûmeti istifa etti.
17 Mayıs 1919 - Refet Bey (Bele), Sivas'ta 3. Kolordu
Komutanlığı'na atandı.
18 Mayıs 1919 - İstanbul Dar-ül Fünunu, (Üniversite) işgâli
protesto için ilk toplantıyı düzenledi.
19 Mayıs 1919 - Mustafa Kemâl, Samsun'a çıktı, beş ayrı telgrafla
İstanbul'a vardığını bildirdi.
20 Mayıs 1919 - "İngiliz Muhipleri Cemiyeti" kuruldu.
21 Mayıs 1919 - Mustafa Kemâl, Erzurum'da 15. Kolordu Komutanı
Kâzım Karabekir Paşa'ya şifre ile düşüncelerini bildirdi.
22 Mayıs 1919 - Mustafa Kemâl Paşa, Sadâret'e raporunda
"MİLLET tek vücut olup hâkimiyet esasını ve TÜRKLÜK duygusunu
hedef kabul etmiştir," dedi.
23 Mayıs 1919 - Sultanahmet Meydanı'nda ve Sivas'ta mitingler
düzenlendi.
25 Mayıs 1919 - Mustafa Kemâl Paşa, Havza'ya geldi.
26 Mayıs 1919 - Yunanlar, Manisa'yı işgâl etti.
27 Mayıs 1919 - Yunanlar, Aydın'ı işgâl etti.
28 Mayıs 1919 - Mustafa Kemâl Havza'dan, sivil ve asker yüksek
memur ve komutanlıklara, işgaller üzerine mitingler düzenlenmesini
bildirdi.
29 Mayıs 1919 - Ayvalık'ta, Ali Bey (Çetinkaya) komutasında,
Yunanlar'a karşı direniş başladı.
2 Haziran 1919 - Kâzım Özalp, 61. Tümen'de göreve başladı.
3 Haziran 1919 - Mustafa Kemal Paşa, mitinglerle ilgili
Harbiye Nezareti'ne (Bakanlığa) cevabında, "Milletin
heyecanını ve tezâhürât-ı milliyeyi (millî gösterileri) men ve tevkif için
(durdurmak için) hiç kimsede kudret ve takat göremem" dedi.
4 Haziran 1919 - Nazilli, Yunanlılar tarafından işgâl edildi.
6 Haziran 1919 - Müttefik komutanlardan General Milne, Mustafa
Kemâl Paşa hakkında İstanbul Hükümeti'ne ültimatom verdi.
8 Haziran 1919 - Harbiye Nazırı, Mustafa Kemâl Paşa'yı İstanbul'a
geri çağırdı.
9 Haziran 1919 - Aydın Cephesinde, Kuvayı Milliye birliği kuruldu.
10 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl Paşa'nın tamimi (genelgesi):
"İstiklâl-i millîmiz uğrunda bütün mevcudiyetimle...
milletle beraber nihayetine kadar çalışacağıma mukaddesatım nâmına söz
veririm."
11 Haziran 1919 - Damat Ferid Paşa, Paris Barış Konferansına
katılmak üzere, İstanbul'dan Paris'e gitti.
12 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl, Havza'dan ayrıldı.
13 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl, Amasya'da bir heyeti kabul etti.
16 Haziran 1919 - Yörük Ali Efe bir Yunan müfrezesini imha etti.
17 Haziran 1919 - Erzurum İl Kongresi toplandı.
18 Haziran 1919 - Aşiret Reisi Ali Batı ayaklanması bastırıldı.
19 Haziran 1919 - Ali Fuat Paşa ve Rauf Bey, Mustafa Kemâl Paşa
ile buluşmak üzere Amasya'ya geldi.
21 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl İstanbul'da bulunan tanınmış
kişilere (Abdurrahman Şeref, Reşit Âkif Paşa, Seyit, Hâlide Edip
(Adıvar), Kara Vâsıf, Nâfia Nâzırı Ferit Paşa, Sulh ve Selâmet
Fırkası Başkanı Ferit Paşa, Cami (Baykut), Ahmet (Rıza)) gönderdiği
mektupta "Artık İstanbul Anadolu'ya hâkim değil, tâbi olmak
mecburiyetindedir," dedi.
22 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl, Amasya Tamimi'yle, millî
kuvvetleri bir gâye ve bir teşkilat çevresinde toplamak amacıyla,
Sivas'ta bir kongre toplanması gerektiğini duyurdu.
23 Haziran 1919 - Mustafa Kemâ, İstanbul Hükûmeti tarafından
görevinden alındı.
25 Haziran 1919 - Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe kuvvetleri,
Yunanlar'la çarpışmaya başladı.
26 Haziran 1919 - 1. Dünya Savaşı sonunda, İtilâf Devletleri
ile Almanya arasında Versay Barış Anlaşması imzalandı.
27 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl, Sivas'a geldi.
28 Haziran 1919 - Mustafa Kemâl, Sivas'tan Erzurum'a doğru yola
çıktı.
3 Temmuz 1919 - Mustafa Kemâl Şark İlleri Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti'nin kongresine katılmak üzere, Erzurum'a geldi.
8 Temmuz 1919 - Mustafa Kemâl resmi görevinden ve askerlikten
çekildi.
9 Temmuz 1919 - Mustafa Kemâl Paşa'nın görevine son verildiği
hakkında, Harbiye Nâzırı genelge yayınladı.
10 Temmuz 1919 - Trakya-Paşaeli Kongresi başladı.
11 Temmuz 1919 - Demirci Mehmet Efe Kuva-yı Milliye saflarına
katıldı.
13 Temmuz 1919 - Refet Bele Bey İstanbul hükûmeti tarafından
görevinden (3. Kolordu Komutanlığı’ndan) alındı.
15 Temmuz 1919 - SULTAN VAHDEDDİN, bir İngiliz gazetesine verdiği
demeçte, ""Ben, babam ABDÜLMECİD gibi daima İNGİLTERE'nin dostu oldum.
Halk, RUM ÇETELERİ tarafından kırılıyor!.. Onları kurtarmak
teşebbüsünde bulunmak zorundayım," dedi.
18 Temmuz 1919 - Müttefik Yüksek Konseyi, işgâl bölgeleri
hakkında anlaşamayan İtalya ve Yunanistan arasında bölüştürme yaptı
ve Aydın'ın İtalyanlar'a verilmesi kararlaştırıldı.
20 Temmuz 1919 - Kâzım Karabekir Paşa 3. Ordu (eski adı 9. Ordu)
Müfettişliği'ne Vekil olarak atandı.
21 Temmuz 1919 - Damat Ferid Paşa 3. kez hükûmeti kurdu.
23 Temmuz 1919 - Erzurum Kongresi toplandı ve Mustafa Kemâl,
Erzurum Kongresi'ne Başkan seçildi.
26 Temmuz 1919 - 2. Balıkesir Kongresi toplandı.
4 Ağustos 1919 - 3. Kafkas Tümeni Komutanı Yarbay Halit
(General Karsıalan), Mustafa Kemâl Paşa'ya bağlılık telgrafı çekti.
6 Ağustos 1919 - 1. Nazilli Kongresi toplandı.
7 Ağustos 1919 - Erzurum Kongresi sona erdi.
9 Ağustos 1919 - 1. Nazilli Kongresi çalışmalarını tamamladı.
10 Ağustos 1919 - Hâlide Edip (Adıvar), Mustafa Kemâl'e bir
mektup göndererek Amerikan mandası önerdi.
14 Ağustos 1919 - Heyet-i Temsiliye'nin ilk toplantısı
gerçekleştirildi.
16 Ağustos 1919 - Alaşehir Kongresi açıldı.
24 Ağustos 1919 - Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
25 Ağustos 1919 - Alaşehir Kongresi çalışmalarını tamamladı.
27 Ağustos 1919 - Mustafa Kemâl'e "Erzurum hemşehriliği" pâyesi
verildi.
29 Ağustos 1919 - Mustafa Kemâl Erzurum'dan ayrıldı.
2 Eylül 1919 - Mustafa Kemâl Sivas'a geldi.
3 Eylül 1919 - İstanbul Hükümeti Sivas Kongresi'ni önlemeye
çalıştı.
4 Eylül 1919 - Sivas Kongresi toplandı ve Mustafa Kemâl Sivas
Kongresi'ne Başkan seçildi.
7 Eylül 1919 - Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
8 Eylül 1919 - Manda önerileri Kongre'de uzun uzun tartışıldı,
ancak kabul edilmedi.
9 Eylül 1919 - Sivas Kongresi'nin kararı: Tatbik yetkileri
verdiği Heyet-i Temsiliye, Ali Fuat Paşa'yı Anadolu Umum Kuva-yı
Milliye Kumandanlığı'na tâyin etti.
10 Eylül 1919 - İtilâf Devletleri ile Avusturya arasında Sen
Jermen (Saint German) barış anlaşması imzalandı.
11 Eylül 1919 - Mustafa Kemâl Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi Başkanlığına seçildi.
12 Eylül 1919 - Sadrazam DAMAD FERİD PAŞA ile İNGİLİZ hükûmeti adına M.FRESLER
ve H.N. CHURCHILL arasında bir gizli anlaşma imzalandığı iddia edildi.
Ancak bu iddia, Fransız gizli servisi tarafından MİLLÎ MÜCADELE cephesini
İngilizler'den uzaklaştırıp kendilerine çekmek için ortaya atılmış gibi
görünmektedir.
13 Eylül 1919 - Mustafa Kemâl Paşa'nın mebus (milletvekili)
seçimi hazırlıkları hakkındaki genelgesi yayınlandı.
14 Eylül 1919 - Sivas'ta "İrade-i Milliye" gazetesi yayımlandı.
16 Eylül 1919 - 3. Balıkesir Kongresi toplandı.
19 Eylül 1919 - 2. Nazilli Kongresi toplandı.
20 Eylül 1919 - Sultan Vahideddin İstanbul Hükümeti'ne yardımcı
olunmasına ilişkin bir beyanname yayınladı.
22 Eylül 1919 - Mustafa Kemâl General Harbourd ile görüştü.
27 Eylül 1919 - 3. Bozkır Ayaklanması çıktı.
27-28 Eylül 1919 - Konya Valisi Cemal, İstanbul'a kaçtı.
30 Eylül 1919 - Damat Ferid Paşa sadrazamlıktan istifa etti.
1 Ekim 1919 - Anzavur Ahmed ayaklanması başladı.
2 Ekim 1919 - Ali Rıza Paşa Hükûmeti kuruldu. 2. Mustafa Reşit Paşa
bu hükûmette de Hâriciye Nâzırı idi.
3 Ekim 1919 - Mustafa Kemâl yeni sadrazama çektiği telgrafta,
hükûmet, Erzurum ve Sivas kongreleri amaçlarına uyduğu takdirde,
"Ulusal örgütlerin hükûmete yardımcı olacağını," belirtti.
4 Ekim 1919 - Bozkır Ayaklanması bastırıldı.
7 Ekim 1919 - Trakya Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi, Anadolu
ve Rumeli Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne katıldı.
13 Ekim 1919 - "Tasvir-i Efkâr" gazetesi başyazarı Velid
(Ebüzziya) Mustafa Kemâl'le bir ropörtaj yaptı.
15 Ekim 1919 - Bahriye Nâzırı Salih Paşa Amasya'ya hareket etti.
16 Ekim 1919 - 1. Edirne Konferansı başladı.
17 Ekim 1919 - Batı Trakya'daki İskeçe kasabası Yunanlılar
tarafından işgal edildi.
18 Ekim 1919 Mustafa Kemal ve arkadaşları Amasya'ya geldiler.
20 Ekim 1919 - 2. Bozkır Ayaklanması çıktı.
20-22 Ekim 1919 - Mustafa Kemâl İstanbul'dan gelen Bahriye
Nâzırı Salih Paşa ile Amasya'da görüştü. Amasya Protokolü imzalandı.
23 Ekim 1919 - Pontus Hareketi (ve Doğu Trakya) için, İstanbul
Rumlar'ca merkez kabul edildi.
25 Ekim 1919 - 1. Anzavur isyanı başladı.
26 Ekim 1919 - Bayburt'un Hart bucağında Şeyh Eşref ayaklanması
başladı.
27 Ekim 1919 - Mustafa Kemâl Tokat'a gitti.
28 Ekim 1919 - Mustafa Kemâl Tokat'tan Sivas'a doğru yola çıktı.
29 Ekim 1919 - Fransızlar Güneydoğu'da İngiliz işgâl kuvvetlerinin
yerini aldı ve Antep'e girdi.
31 Ekim 1919 - Maraş'ta Sütçü İmam Olayı gerçekleşti.
3 Kasım 1919 - "Karakol Cemiyeti" adlı direniş örgütü kuruldu.
4 Kasım 1919 - Bozkır Ayaklanması bastırıldı.
5 Kasım 1919 - "Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti" kuruldu.
7 Kasım 1919 - Mustafa Kemâl İstanbul'da toplanması
kararlaştırılan Osmanlı Meclisi için Erzurum'dan milletvekili seçildi.
16 Kasım 1919 - Mustafa Kemâl Paşa batıdaki millî kuvvetlerin
örgütlenmesi ve ordu tarafından desteklenmesi için bazı kolordu
ve tümen komutanlarına önerilerde bulundu.
19 Kasım 1919 4. Balıkesir Kongresi toplandı.
19 Kasım 1919 - Gökçen Hüseyin Efe Yunan'a karşı savaşırken 28 yaşında şehit oldu.
27 Kasım 1919 - İtilaf Devletleri ile Bulgaristan arasında Nöyyi
Barış Anlaşması imzalandı.
28 Kasım 1919 - Maraş mücadelesi başladı.
29 Kasım 1919 - Kılıç Ali Antep ve Maraş'a gönderildi.
30 Kasım 1919 - 1. Anzavur İsyanı'nda Anzavur kuvvetleri
yokedildi.
4 Aralık 1919 - "Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti"
kuruldu.
8 Aralık 1919 - Batı Anadolu hareketinin yönetimi, Ali Fuat
Paşa'ya verildi.
10 Aralık 1919 - 3. Kolordu komutanı Albay Refet (Bele),
Nazilli'ye gelerek, Aydın Kuva-yı Milliye komutanlığını üzerine aldı.
13 Aralık 1919 - Galipler Yüksek komiserleri, Yunanlar'ın
İzmir'i işgâlini kabul etmedi.
18 Aralık 1919 - Mustafa Kemâl Paşa Sivas'tan ayrıldı.
23 Aralık 1919 - İtalyanlar Antalya'dan sonra Konya'ya kadar
geldi.
27 Aralık 1919 - Mustafa Kemâl Heyet-i Temsiliye üyeleriyle
birlikte Ankara'ya geldi.
28 Aralık 1919 - Mustafa Kemâl Ankaralılar'la bir konuşma
yaparak durumu anlattı.
29 Aralık 1919 - Urfa'da "Kuva-yı Milliye" kuruldu.
1920 Yılı
3 Ocak 1920 - Milletvekilleri Mustafa Kemâl ile görüşmeye başladı.
9 Ocak 1920 - Kuva-yı Milliye'ci Yahya Kaptan Gebze'de, İstanbul
Hükümeti'nin adamlarınca sırtından vurularak öldürüldü.
10 Ocak 1920 - Ankara'da "Hâkimiyet-i Milliye" gazetesi kuruldu.
11 Ocak 1920 - Konya'da miting yapıldı.
12 Ocak 1920 - İstanbul'da Meclis-i Mebusan tekrar açıldı.
13 Ocak 1920 - Sultanahmet alanında İstanbul'un Türk kalması
için büyük bir miting yapıldı.
14 Ocak 1920 - Mustafa Kemâl Meclis-i Mebusan'ın açılışını
kutladı.
15 Ocak 1920 - 2. Edirne Kongresi toplandı.
20 Ocak 1920 - İsmet Bey nihayet Ankara'ya gitti. Ancak 2 gün sonra
İstanbul'a geri çağrıldı.
22 Ocak 1920 - Mustafa Kemâl Kolordu komutanlıklarına emirler yolladı.
24 Ocak 1920 - Kastamonu'da "Gençler Kulübü" açıldı.
26 Ocak 1920 - Celâlettin Ârif Bey geçici olarak Meclis-i Mebusan
başkanlığına seçildi.
26-27 Ocak 1920 - Köprülü Hamdi Bey Kuva-yı Milliyeciler'le,
Fransızlar'ın koruduğu Akbaş cephaneliği'ni basmak için Rumeli
yakasına geçti.
28 Ocak 1920 - Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın gizli toplantısında
Misâk-ı Millî kabul edildi.
31 Ocak 1920 - Meclis-i Mebusan başkanlığına Reşat Hikmet Bey
seçildi.
1 Şubat 1920 - Maraş'ta Fransızlar çarşıları yakmaya başladı
ve çok şiddetli sokak savaşları başladı.
3 Şubat 1920 - Fevzi Paşa Osmanlı Hükümeti'nin Harbiye Nâzırı oldu.
4 Şubat 1920 - İngiltere Dışişleri bakanı LORD CURZON
yayınladığı bir memorandumda "TÜRKLER'in
İSTANBUL'dan KESİNLİKLE atılmaları gerektiğini, ama bu konuda Fransızlar'la
anlaşma sağlanamadığını" belirtti.
6 Şubat 1920 - Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda
Mondros Müterekesi'ne karşı direnme yanlısı "Felâh-ı Vatan Grubu"
kuruldu.
9 Şubat 1920 - Kuva-yı Milliye birlikleri Urfa'ya girdi.
11 Şubat 1920 - Mustafa Kemâl, Fevzi Paşa ile görüştü.
12 Şubat 1920 - Maraş Fransız işgâlinden kurtuldu.
14 Şubat 1920 - Yenihan isyanı başladı.
15 Şubat 1920 - Londra Konferansı'nda İstanbul'un Türkler'e
bırakılması kararı verildi.
16 Şubat 1920 - 2. Anzavur Ayaklanması başladı.
17 Şubat 1920 - İstanbul Osmanlı Meclis-i Mebusanı, kabul ettiği
Milli Misakı'ın, basında yayınlanmasını ve bütün yabancı
parlementolara bildirilmesini kararlaştırdı.
18 Şubat 1920 - Millî Misak İstanbul Meclisi'nce yayımlandı.
19 Şubat 1920 - Müttefikler'in tehdit ültimatomları, İstanbul
Hükümeti'nce yayımlandı.
22 Şubat 1920 - Müttefik ültimatomlarına karşılık olmak üzere,
Mustafa Kemâl Paşa, İstanbul Hükümeti'ne cevap verdi.
27 Şubat 1920 - İngiliz Avam Kamarası'nda İSTANBUL konusu
ele alınmış, SIR DONALD MAC LEANGUI:
- "(SEVR
öncesi) sulh konferansının TÜRKLER'in İSTANBUL'da bırakılmasına dair kararı, halkın
ekseriyeti için büyük bir sürpriz teşkil etmiştir. Tarafımızdan hiç bir tahrike
mâruz kalmadan harbe giren ve Almanya'nın samimi müttefikleri haline gelen
TÜRKLER'e karşı hiç bir taahhüdümüz yoktur! TÜRKLER eğer İSTANBUL'da kalacak
olurlarsa, eski entrikalı politikalarına devam edeceklerdir, " dedi.
28 Şubat 1920 - Yunan 1. Kolordusu Başkomutanlık Karargâhı,
Selanik'ten İzmir'e taşındı.
3 Mart 1920 - Yunanlar Gölcük Yaylası ile Bozdağ'ı işgâl etti.
- Ali Rıza Paşa kabinesi istifa etti.
4 Mart 1920 - Celâlettin Ârif Bey Meclis-i Mebusan başkanlığına
seçildi.
5 Mart 1920 - Kuva- yı Milliye birlikleri Fransızlar'a karşı
saldırıya geçti.
8 Mart 1920 - Salih Hulusi (Kezrak) Paşa kabinesi kuruldu.
10 Mart 1920 - 5. Balıkesir Kongresi toplandı.
15 Mart 1920 - İngilizler İstanbul'da 150 TÜRK aydınını
tutukladı.
16 Mart 1920 - İstanbul İtilaf Devletleri tarafından işgâl
edildi. Meclis basıldı, bazı milletvekilleri tutuklandı ve Malta
Adası'na sürüldü. Mustafa Kemâl durumu bütün devletler ve
meclisleri nezdinde protesto etti. Ankara'da yeni bir Millet
Meclisi toplama teşebbüsüne geçildi.
17 Mart 1920 - İngilizler Eskişehir ve Afyon'dan çekildiler.
18 Mart 1920 - Balıkesir'de, Kastamonu'da, İstanbul'un işgâlini
protesto mitingleri yapıldı.
19 Mart 1920 - Mustafa Kemâl Ankara'da toplanacak Meclis için
seçim yapılmasını bir yazı ile illere ve komutanlıklara bildirdi.
26 Mart 1920 - Amerika Birleşik Devletleri Cumhurbaşkanı Wilson
Büyük Ermenistan kurulması hakkında nota verdi.
28 Mart 1920 - Antep'te Fransızlar'a karşı direnişiyle ünlenen
Şahin Bey şehit oldu.
29 Mart 1920 - Yarbay Rahmi Bey Anzavur'a bağlı askerler
tarafından öldürüldü.
31 Mart 1920 - Lüleburgaz Kongresi toplandı.
1 Nisan 1920 - Trakya Kongresi toplandı.
2 Nisan 1920 - İstanbul'da Salih Hulusi Paşa Hükümeti,
İngilizler'in baskısıyla istifa etti.
3 Nisan 1920 - İsmet Bey (İnönü) nihayet Ankara'da Millî
Mücadele'ye katıldı.
4 Nisan 1920 - 12. Kolordu komutanı Fahrettin (Altay) Ankara'ya
gelerek Mustafa Kemâl ile görüştü. Böylece Ankara'ya katılmış oldu.
5 Nisan 1920 - Damat Ferid Paşa 4. kez hükûmeti kurdu.
6 Nisan 1920 - Ankara'da Anadolu Ajansı kuruldu.
8 Nisan 1920 - Fransızlar ateşkes istedi.
11 Nisan 1920 - Şeyhülislâm Dürrizâde Abdullah'ın, "Padişah ve
Halife kuvvetleri dışındaki millî kuvvetleri kâfir" ilân eden ve
"katlinin vacip olduğunu" bildiren fetvası "Takvim-i Vekayi"de
yayınlandı.
13 Nisan 1920 - 1. Düzce Ayaklanması başladı.
15 Nisan 1920 - 2. Anzavur İsyanı bastırıldı.
17 Nisan 1920 - Fevzi Paşa Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere
İstanbul'dan ayrıldı.
18 Nisan 1920 - Millî Kuvvetleri bastırmak amacı ile, İstanbul
Hükümeti "Kuva-yı İnzibatiye" adlı bir örgüt kurulmasına ilişkin
kararname çıkardı.
19 Nisan 1920 - Beypazarı, Nallıhan isyanları başladı.
19-26 Nisan 1920 - İtilâf Devletleri temsilcileri Türkiye ile
yapılacak anlaşmanın esaslarını kararlaştırmak üzere San Remo'da
toplandı.
21 Nisan 1920 - Mustafa Kemâl Paşa'nın, "Büyük Millet Meclisi'nin
23 Nisan 1920'de açılması" hakkındaki tamimi yayınlandı.
22 Nisan 1920 - İtilâf Devletleri Osmanlı Hükümeti'ni Paris
Barış Konferansı'na davet etti.
23 Nisan 1920 - Mustafa Kemâl Ankara'da Büyük Millet Meclisi'ni açtı.
24 Nisan 1920 - Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemâl'i başkan seçti. Mustafa Kemâl
ilk Meclis konuşmasını yaptı.
25 Nisan 1920 - İsmet Bey (İnönü), "albay" rütbesine rağmen,
Mustafa Kemâl tarafından Genel Kurmay Başkanlığı'na getirildi.
26 Nisan 1920 - Mustafa Kemâl Sovyet Hükümeti'nden savaş
malzemesi istedi.
27 Nisan 1920 - Fevzi Paşa (Mareşal Çakmak) B.M.M.'ne girdi.
- 28 Nisan 1920 - İstanbul Hükûmeti, Anadolu'da Padişah
Hükümeti'nin yönetimini kurmak amacı ile "Anadolu Fevkalâde
Müfettiş-i Umumiliği'ni oluşturan kararnameyi yayınladı.
29 Nisan 1920 - Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.
30 Nisan 1920 - Mustafa Kemâl B.M.M.'nin açıldığını, Avrupa
devletleri dışişleri bakanlıklarına, bir yazı ile bildirdi.
2 Mayıs 1920 - B.M.M.'nde "Büyük Millet Meclisi İcra Vekilleri'nin
Suret-i İntihabına Dair Kanun" kabul edildi.
3 Mayıs 1920 - Ankara'da ilk Bakanlar Kurulu olan İcra Vekilleri
Heyeti kuruldu.
5 Mayıs 1920 - B.M.M. tarafından seçilen ilk Bakanlar Kurulu,
Mustafa Kemâl Paşa'nın başkanlığında toplandı.
- "İSTANBUL, resmen ve fiilen işgal altındadır!..
İSTANBUL'da maateessüf bütün İSLÂM ÂLEMİ'nin tapınırcasına bağlı olduğu HALİFE'miz,
ve büyük ecdâdımızın bize en kıymetli yâdigârı olan PADİŞAH'ımız kalmış bulunuyor!"
- "Mukaddes HALİFEMİZ HAZRETLERİ, namaz için camiye gittikleri zaman, kendilerini
koruyan askerî kıt'alar, İSLÂM askeri değildir, İngiliz askeridir!"
- "Bu elîm şartlara düçâr olmuş olan PADİŞAH'ımızla hususî temas dahi mümkün olamaz...
Farzedelim ki, resmî ve hususî her türlü temas mümkündür. Bu temastan (çıkacak sonucu)
MİLLET; İSTİKLÂLİNİ, BÜTÜNLÜĞÜNÜ, HİLÂFET VE SALTANAT MAKAMLARININ MÜSTAKİL VE DOKUNULMAZ
(OLMASINI) BİR EMEL SAYMIŞTIR!"
- "MÜSLÜMANLARIN HALİFESİ'nin bundan başka bir şey düşünmesine imkân tasavvur (hayal)
ediyor musunuz?"
- "Ben şahsen (böyle) hiç bir şey düşünmem!.. ZÂT-I ŞÂHÂNE'nin ağzından işitsem,
bunun ZORLAMA ve BASKI ALTINDA olduğuna hükmederim! DÜRRİZÂDE'nin fetvaları, PADİŞAH'ın
hürriyetinin olmamasının işaretidir!" 6 Mayıs 1920 - B.M.M.'nde "İstanbul Hükümeti ile Resmî Muhaberenin
Memnuiyeti Hakkında" 12 sayılı karar çıkarıldı.
9 Mayıs 1920 - Büyük Edirne Kongresi gerçekleştirildi.
10 Mayıs 1920 - Anzavur Ahmed'e bağlı kuvvetler Adapazarı'nı
ele geçirdi.
11 Mayıs 1920 - İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik (Okday)
Paşa'ya, San Remo'da saptanan barış antlaşması taslağı bildirildi.
13 Mayıs 1920 - Cafer Tayyar Bey Trakya kuvvetlerinin komutanı
oldu.
15 Mayıs 1920 - Kuva-yı İnzibatiye, Kuvay-ı Milliye tarafından
yenilgiye uğratıldı.
19 Mayıs 1920 - B.M.M.'nde Damat Ferit ile arkadaşlarının
yurttaşlıktan çıkarılmasına karar verildi.
23 Mayıs 1920 - Çerkez Ethem Sapanca ve Adapazarı'nı Anzavur
Ahmed'e bağlı kuvvetlerden geri aldı.
24 Mayıs 1920 - Mustafa Kemâl'in idam kararını padişah onayladı.
- İstanbul Divân-ı Harbi Fevzi (Çakmak) Paşa'yı idama mahkûm
etti. (onaylanması 27 Mayıs)
25 Mayıs 1920 - Çerkez Ethem kuvvetleri Hendek'e girdi.
27 Mayıs 1920 - Bolu isyancıların elinden alındı.
28 Mayıs 1920 - Osmaniye Fransızlar'ca işgâl edildi.
30 Mayıs 1920 - Fransa ile Ankara'da imzalanan mütareke
(Ateşkes Anlaşması) yürürlüğe girdi. (20 gün için)
30-31 Mayıs 1920 - Cafer Tayyar'a (Eğilmez), Edirne Müdafaa-i
Hukuk Merkez Heyeti'nce "Trakya Müdafaa-i Milliye Kumandanı" ünvanı
verildi.
1 Haziran 1920 - A.B.D. Başkanı W. Wilson'un Ermeni mandası
önerisini Amerikan senatosu reddetti.
2 Haziran 1920 - Kozan düşman işgâlinden kurtuldu.
3 Haziran 1920 - Sovyet Hükümeti Mustafa Kemâl'in mektubunu
yanıtladı.
4 Haziran 1920 - İtilâf Devletleri Macarlar'la Trianon Barış
Antlaşması'nı imzaladı.
6 Haziran 1920 - İstanbul Divân-ı Harbi İsmet İnönü, Bekir
Sâmi Kunduh, Celâlettin Ârif, Dr. Rıza Nur, Yusuf Kemâl Tengirşenk,
Hamdullah Suphi Tanrıöver, Rıfat Börekçi ve Fahrettin Altay'ı,
idama mahkûm etti.
6-7 Haziran 1920 - Zile Ayaklanması başladı.
7 Haziran 1920 - "16 Mart 1920 Tarihinden itibaren İstanbul
Hükûmeti'nce Aktedilen Bilcümle Mukavelat, Uhudat Vesairenin
Keelemyekun Addi Hakkında Kanun" B.M.M.'nde kabul edildi.
8 Haziran 1920 - Doğu bölgesinde Ermeni saldırısına karşı
seferberlik ilân edildi.
8 Haziran 1920 - Doğu'da Milli Aşireti ayaklanması başladı.
13 Haziran 1920 - İsyancılar Köhne kasabasını bastı. İsyan 26 Haziran'da bastırıldı.
14 Haziran 1920 - Yozgat'ta Çapanoğulları ayaklanması çıktı.
15 Haziran 1920 - 15. Kolordu Komutanlığı "Doğu Cephesi
Komutanlığı" olarak adlandırıldı ve Kâzım Karabekir Paşa komutanlığa atandı.
18 Haziran 1920 - Fransızlar Zonguldak'ı işgâl etti ve 20 günlük
mütareke sona erdi.
20 Haziran 1920 - Yunan ordusuna taarruz emri verildi.
21 Haziran 1920 - Mustafa Kemâl Eskişehir'de Ali Fuat (Cebesoy)
ile görüştü.
21-22 Haziran 1920 - Boulogne Konferansı toplandı. Konferansta görüşülen 4 konu
arasında "Şark Meselesi" de vardı.
22 Haziran 1920 - Yunanlar Milne Hattı'nı geçerek genel
taarruza başladı. Doğu’dan da Ermeniler taarruza başladı.
23 Haziran 1920 - Çerkez Ethem Yozgat'a girdi.
24 Haziran 1920 - Yunanlar Alaşehir'i işgal etti.
24-25 Haziran 1920 - Batı Cephesi Kumandanlığı kuruldu.
Kumandanlığa da Ali Fuat (Cebesoy) Paşa atandı.
25 Haziran 1920 - İngilizler Mudanya'ya asker çıkardılar, ancak
kısa sürede ayrıldılar.
26 Haziran 1920 - Bakanlar Kurulu Kararı ile Elcezire ve Adana
cephesi komutanlıkları kuruldu.
27 Haziran 1920 - Çapanoğulları ayaklanması bastırıldı.
30 Haziran 1920 - Yunanlar Balıkesir ve Edremit bölgelerini
işgal etti.
2 Temmuz 1920 - İngilizler Mudanya'ya kuvvet çıkarma girişiminde
bulundu ve Yunanlar Kemâl Paşa ve Gönen ilçelerini işgâl etti.
3 Temmuz 1920 - İstiklâl Mahkemesi Damat Ferit Paşa'yı idama
mahkûm etti.
6 Temmuz 1920 - İngilizler Mudanya bölgesine kuvvet çıkardı.
8 Temmuz 1920 - Yunanlar Bursa'yı işgâl etti.
9 Temmuz 1920 - Doğudaki müslüman katliamını protesto için,
Ermenistan'a ültimatom verildi.
10 Temmuz 1920 - Bursa'nın Yunanlar'ca işgâlini protesto için
B.M.M. kürsüsüne siyah örtü konuldu.
12 Temmuz 1920 - İznik Yunanlar tarafından işgâl edildi.
14 Temmuz 1920 - İstanbul Divân-ı Harbi, Mustafa Kemâl'e katılan
subayları idama mahkûm etti. (Padişah 25 Temmuz'da onayladı.)
18 Temmuz 1920 - Büyük Millet Meclisi'nde, Misâk-ı Millî
üzerine and içildi. Daha sonraları Meclis, bu yüzden, Misâk-ı
Millî'den taviz veren Lozan Antlaşması'nı imzalamamakta direndi.
19 Temmuz 1920 - 2. Düzce Ayaklanması çıktı.
20 Temmuz 1920 - Yunanlar Bandırma'dan gelen kuvvetlerle
Tekirdağ bölgesini işgâl etti.
20-25 Temmuz 1920 - Doğu Trakya Savaşları başladı.
22 Temmuz 1920 - Padişah Vahideddin’in başkanlığında toplanan
Saltanat Şûrası’nda Sevr Antlaşması kabul edildi.
23 Temmuz 1920 - Yunanlar Babaeski, Lüleburgaz ve Hayrabolu'yu
işgâl etti.
23-24 Temmuz 1920 -Albay Cafer Tayyar (Eğilmez), Havsa-Bostanlı'da
Yunanlar'a esir düştü.
29 Temmuz 1920 - Sadrazam Damat Ferid Paşa istifa etti.
30 Temmuz 1920 - Damat Ferid Paşa, 5. kez hükümeti kurmakla
görevlendirildi.
1 Ağustos 1920 - Çerkez Ethem kuvvetleri Demirci kasabasına girdi.
6 Ağustos 1920 - Çapanoğulları Ayaklanması önderlerinden Halit
Bey yakalandı.
10 Ağustos 1920 - Sevr Antlaşması imzalandı.
14 Ağustos 1920 - Yüzbaşı Şeref Bey Bolu'ya girdi.
17 Ağustos 1920 - Bekir Sâmi başkanlığındaki Türk Heyeti ile
Sovyet Heyeti arasında Moskova'da görüşmeler başladı.
18 Ağustos 1920 - Kuva-yı Milliye birlikleri Antep'e girdi.
19 Ağustos 1920 - Sevr Barış Antlaşması'nı imzalayanlar ve
Saltanat Şûrası'nda olumlu oy kullananlar B.M.M.'nce vatan haini
ilân edildi.
24 Ağustos 1920 - 2. Milli Aşiret Ayaklanması çıktı.
29 Ağustos 1920 - Yunanlar Uşak'ı işgâl etti.
30 Ağustos 1920 - Ayaklanmaya katılan Adapazarı ve Düzce halkı
B.M.M 'nde affedildi.
3 Eylül 1920 - Simav, Yunanlar tarafından işgal edildi.
5 Eylül 1920 - 2. Yozgat Ayaklanması başladı. (Bastırılması
30 Aralık 1920)
6 Eylül 1920 - Refet Bey İçişleri Bakanı oldu.
7 Eylül 1920 - "Takvim-i Vekayi" Gazetesinde, rütbeleri indirilen
subaylar arasında "Mustafa Kemâl'in rütbesinin yarbaylığa indirildiği"
yazıldı.
11 Eylül 1920 - B.M.M.'nde yeni İstiklâl Mahkemeleri'nin kurulmasına
karar verildi.
12 Eylül 1920 - Doğu Cephesi birlikleri Ermeniler'e karşı
saldırıya geçti.
13 Eylül 1920 - Mustafa Kemâl, İstanbul'dan gelen Osmanlı
delegeler Ahmet İzzet ve Salih Paşa'larla, Bilecik tren
istasyonunda görüştü.
14 Eylül 1920 - B.M.M.'nde "Men-i Müskirat Kanunu" kabul edildi.
23 Eylül 1920 - İlk Sovyet savaş malzemeleri geldi.
24 Eylül 1920 - Doğu Cephesi'nde Ermeniler, Bardız ve Kötek'te
saldırıya geçti.
29 Eylül 1920 - Sarıkamış Ermeniler'den geri alındı.
1 Ekim 1920 - Millî Kuvvetler Kağızman'ı geri aldı.
2 Ekim 1920 - Konya'da Delibaş Ayaklanması çıktı.
6 Ekim 1920 - Kuva-yı Milliye Konya'ya girdi.
7 Ekim 1920 - "Ceride-i Resmiye" (Resmi Gazete) kuruldu.
15 Ekim 1920 - Güney cephesinde Saimbeyli kurtarıldı.
17 Ekim 1920 - Damat Ferid Paşa sadrazamlıktan istifa etti.
17 Ekim 1920 - Misak-ı Millî esaslarına aykırı Sovyet önerileri,
B.M.M. 'nde reddedildi.
18 Ekim 1920 - Resmî "Türkiye Komünist Fırkası" kuruldu.
21 Ekim 1920 - Tevfik Paşa başkanlığında İstanbul'da son Osmanlı
Hükümeti kuruldu.
24 Ekim 1920 - Batı Cephesi'nde Türk kuvvetleri Gediz Taarruzunu
gerçekleştirdi.
27 Ekim 1920 - Yunanlar İnegöl ve Yenişehir'i işgal etti.
30 Ekim 1920 - Kars Ermeniler'den geri alındı.
1 Kasım 1920 - Ankara'daki "Zabit Namzetleri Tâlimgâhı" ilk
mezunlarını verdi.
2 Kasım 1920 - İkinci parti Sovyet savaş malzemeleri geldi.
4 Kasım 1920 - İcra Vekilleri Heyeti'nin seçim yönteminde
değişiklik yapıldı. (O güne değin Meclis bakanları gizli oyla
seçiyordu. Bundan böyle bakanlar, B.M.M. Başkanı'nca gösterilen
adaylar arasından seçilecekti.)
6 Kasım 1920 - Doğu cephesinde Ermeniler mütareke istedi.
7 Kasım 1920 - Doğu Cephesi birlikleri, Gümrü'yü fethetti.
8 Kasım 1920 - Ermeniler B.M.M.'nin barış koşullarını kabul etmedi.
9 Kasım 1920 - Batı Cephesi iki bölüme ayrıldı. (kuzey cephesi,
güney cephesi) İsmet Bey (İnönü) Batı (kuzey) Cephesi, Refet Bey
(Bele) Güney Cephesi Komutanlıklarına tâyin edildi.
11 Kasım 1920 - Doğu Cephesi Karargâhı, Gümrü'ye taşındı.
12 Kasım 1920 - Ermeniler'in boşalttığı Iğdır'a Türk birlikleri
girdi.
14 Kasım 1920 - Yunanistan'da yapılan seçimlerde halk, ülkeyi savaşa
sokan Başbakan Venizelos'u reddetti.
15 Kasım 1920 - Şeyh Sunusi (Libya) Ankara'ya geldi.
15 Kasım 1920 - Islahiye kurtuldu.
18 Kasım 1920 - Ermenistan'la Ateşkes Anlaşması imzalandı.
20 Kasım 1920 - General Papulas Türkiye'deki Yunan orduları
başkomutanlığına atandı.
21 Kasım 1920 - Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçisi oldu.
22 Kasım 1920 - Yunan Başkomutanı General Papulas İzmir'e geldi.
25 Kasım 1920 - B.M.M. 'nde "Düğünlerde Men'i İsrafat Kanunu"
kabul edildi. (Düğünlerde gereksiz harcamanın önlenmesi)
27 Kasım 1920 - Çerkes Ethem birliklerinin itaatsizlikleri,
Ethem'in kardeşi Tevfik'in Batı cephesi komutanına ve Mustafa
Kemâl'e yazdığı mektuplarla ortaya çıktı.
29 Kasım 1920 - "İstiklâl Madalyası" kanunu kabul edildi.
1 Aralık 1920 - Demirci Mehmet Efe düzenli orduya katılmamak
için ayaklandı.
3 Aralık 1920 - Türkiye-Ermenistan arasındaki sınırı çizen
Gümrü Antlaşması imzalandı.
3 Aralık 1920 - Mamure kurtuldu.
4 Aralık 1920 - Eskişehir'de Mustafa Kemâl, İsmet Bey ile
Çerkez Ethem'in kardeşi milletvekili Çerkez Reşit arasında
görüşmeler yapıldı.
5 Aralık 1920 - İstanbul'dan gelen İzzet (Furgaç) ve Salih
(Hulusi Kezrak) Paşalarla Mustafa Kemâl arasında Bilecik görüşmesi
yapıldı.
6 Aralık 1920 - Bilecik Görüşmesine katılanlar Ankara'ya
götürüldü.
9 Aralık 1920 - İç ayaklanmaları bastırmak üzere Merkez
Ordusu kuruldu. Komutanlığa Nurettin Paşa getirildi.
11 Aralık 1920 - Demirci Mehmet Efe üzerine birlik gönderildi.
13 Aralık 1920 - Doğu Cephesi Karargâhı Kars'a taşındı.
16 Aralık 1920 - Demirci Mehmet Efe yenildi.
19 Aralık 1920 - 5 Aralık'ta yapılan plesibit üzerine
Konstantin yeniden Yunanistan Kralı olarak Atina'ya geldi. Kral olan Konstantin'in oğlu
Alekzandr evcil maymunu tarafından ısırılmış, sonra ölmüştü. 14 Kasım'da yapılan seçimde
Başbakan Venizelos yenilince, sürgünde olan kral ülkesine döndü.
24 Aralık 1920 - Çerkez Ethem'i yola getirmek için bir öğüt
kurulu Kütahya'ya gönderildi.
27 Aralık 1920 - Çerkez Ethem Ayaklanması başladı.
29 Aralık 1920 - Kütahya B.M.M. Kuvvetleri'nce Ethem kuvvetlerinden temizlendi.
> KRONOLOJİ - 2 <> LOZAN BARIŞI <> NUTUK'TAN : MİLLÎ MÜCADELE <> İÇİNDEKİLER <
(1896 yılında yapılan ilk olimpiyata katılan ilk Türk,
Deliormanlı Koç Mehmet Pehlivan'dır.)
(Yine Harbiye Nâzırı Mahmut Şevket Paşa'nın kurmay Başkanı
olduğu iddiası doğru değildir.)
(Ardından Bulgarlar Karklareli'ni işgâl etti. Rumeli, ve Ege
Adaları elden çıktı. daha sonra cephaneleri biten Yanya, İşkodra ve
Edirne teslim oldu. Bulgar ordusu Çatalca'ya kadar geldi.))
(Kısa zamanda donanmayı güçlendirmek için İngiltere'ye iki savaş
gemisi ısmarlandı. Para Donanma cemiyeti aracılığıyla halktan toplandı.)
(Enver Paşa, ordudaki yaşlı komutan ve paşalardan 1300'ünü
emekli etti, yerine gençleri getirdi. Bu genç paşalar ile Millî Mücadele kazanıldı.)
- Kumkale'de çarpışmalar başladı.
- Seddülbahir'de karşılıklı taarruzlar cereyan etti.
(Aynı zamanda Anafartalar Grubu Komutanı)
Aynı günlerde İNGİLİZLER, Enver Paşa'ya kapitülâsyonları
kaldıran, Suriye, Filistin, Mezopotamya ve Ermenistan'ı OSMANLI
egemenliğinde bırakıp özerk, veya İngiliz himayesine veren bir barış
teklifinde bulundular. Enver paşa reddetti.
Aynı günlerde MUSTAFA KEMÂL yurtdışına, KARLSBAD'a kaplıca
tedavisine gitti.
(4. görüşme) Kısa bir süre sonra MUSTAFA KEMÂL'in NABLUS'taki 7. Ordu'ya tâyini çıktı.
(MUSTAFA KEMÂL daha önce de bu orduda görevli iken,
grup komutanı General FALKENHEIN ile anlaşamadığı için, kurallara
aykırı bir şekilde kendini görevden af ve yerine vekil tayin ederek
bırakıp İSTANBUL'a gelmişti.)
- Bulgaristan, Selânik Ateşkes Antlaşması ile
savaştan çekildi.
- 7. Ordu Komutanı Mustafa Kemâl Paşa, bölge
valileri ile danışma toplantısı yaptı.
- Beyrut bağımsızlığını ilân etti.
- Bölgedeki Arap halkı, İngilizler'in kışkırtmasıyla
ayaklandı.
- Mustafa Kemâl Paşa, Araplar'ın düşmanca hareket
ve propagandalarına karşı yeni tedbirler aldı.
- AHMET İZZET PAŞA kabinesinin kuruldu.
- Fransız savaş gemileri, İskenderun'u bombaladı.
- Mustafa Kemâl'in komuta ettiği 7. Ordu Birlikleri,
İngilizler'in taarruzunu Halep'in kuzeyinde, durdurdu.
- MUSTAFA KEMÂL, General LİMAN VON SANDERS'in yerine
YILDIRIM ORDULARI Kumandanlığı'na getirildi.
İNGİLİZLER, MÜTAREKE'ye rağmen üç gün daha ilerlemeye
devam edip MUSUL-KERKÜK bölgesini ele geçirdi.
- Yıldırım Ordular Grubu Komutanı Mareşal Liman
Von Sanders'in, veda mektubu yayımlandı.
- MUSTAFA KEMÂL, ADANA'ya gidip yeni görevine
başladı.
- İskenderun'a gelen bir İngiliz ve Fransız subayı,
İskenderun'a kuvvet çıkarılacağını bildirdi. Mustafa Kemâl Paşa
bunu reddetti.
- Kars'ta, "Kars İslâm Şûrası" kuruldu.
- Mustafa Kemâl Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması
hakkındaki görüşlerini, bir raporla Başkomutanlığa bildirdi.
- Mustafa Kemâl, Adana'dan trenle İstanbul'a
hareket etti.
- MUSTAFA KEMÂL, İSTANBUL'a döndü ve TEVFİK PAŞA kabinesinin
güvenoyu almaması için çalışmaya başladı.
- TEVFİK PAŞA kabinesi güvenoyu aldı.
- MUSTAFA KEMÂL, SULTAN VAHDEDDİN ile 8. defa
Yıldız Camii mahfilinde görüştü.
- Millî Mücadele'nin ilk kurşunu Hatay-Dörtyol,
Özerli köyünü işgâle gelen Ermeni hainlerle takviye edilmiş Fransız
müfrezesine karşı atıldı. Müfreze 15 ölü vererek geri çekilmek
zorunda kaldı. (Dönmeler -Sabatayistler- ilk kurşunun İzmir'in işgâl edildiği
15 Mayıs 1919'da gazeteci Dönme Hasan Tahsin -asıl adı Osman Nevres-
tarafından atıldığını öne sürmüşler, ve Türkler'i de buna
inandırmışlardır. Mezarı İstanbul'da Bülbülderesi Mezarlığı'nda olan
Hasan Tahsin, İzmir'deki ilk şehidimiz olabilir, kanıtlanması
gerekir... Ancak 30 Ekim 1918'de işgâl edilmeye başlayan ülkemizde, 7 ay
hiç bir direnme olmadığını öne sürmek, Türk Milleti'ne hakarettir! İzmir ve
civarında atılan kurşunlar "İlk Kurşun"dan çok sonradır.)
- Meclis-i Mebusan padişah tarafından feshedildi.
- Tevfik (Okday) Paşa Hükûmeti istifa etti.
(11.11.1918'de kurulmuştu.)
- Bir İngiliz birliği, Konya'ya girdi.
- Hürriyet ve İtilaf Fırkası, yeniden çalışmaya başladı.
bırakılmasını istedi.
(Kaldırılışı : 4 Ekim 1922)
- TEVFİK PAŞA'nın kurduğu 2. hükûmet eliyle AMERİKA, İNGİLTERE,
FRANSA ve İTALYA temsilcilerine bir nota verdi. Nota, çok şey veriyor
görünüp, elden çıkmamışları savunmaktadı.
- "Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" kuruldu.
- Zonguldak ve Ereğli, Fransızlar tarafından işgâl
edildi. (Kurtuluşu : 20-21.6.1921)
- İzmir Müdafaa-i Hukuk Kongresi toplandı.
- Mustafa Kemâl Erzurum'a, örgütlenmeyi anlatan
bir mektup gönderdi.
- Damat Ferid Paşa, İngiltere'nin himayesini sağlamak üzere,
Amiral Calthorphe'a bir proje verdi.
iddiasıyla İstanbul'da idam edildi.
- Mustafa Kemâl'in Samsun'a atanma emri, Takvim-i
Vekayi'de yayınlandı.
- Genel Kurmay Başkanlığı'na Cevat Paşa atandı.
- MUSTAFA KEMÂL PAŞA ve CEVAD PAŞA 14 Mayıs 1919 akşamı
NİŞANTAŞI'ndaki konakta Sadrazam DAMAD FERİD PAŞA ile akşam yemeği
yediler. Yemekten sonra harita üzerinde SAMSUN havalisindeki durum
tartışıldı. Sadrazam, MUSTAFA KEMÂL PAŞA'ya "ertesi günü
ZÂT-I ŞÂHÂNE'yi ziyaret etme" talimatı verdi.
-Padişah Sultan Vahideddin Mustafa Kemâl Paşa'ya geniş yetkiler
veren bir ferman hazırlattı.
- Foça, Karaburun, Urla, Yenikale istihkâmları
İngiliz, Fransız ve Yunanlar'ca işgâl edildi.
İzmir'in işgâlinden 4 saat 10 dakika sonra,
Denizli Müftüsü Ahmed Hulusi Efendi'nin başkanlığında,
"Denizli Heyet-i Milliyesi" kuruldu.
- MUSTAFA KEMÂL PAŞA, YILDIZ SARAYI'nda, kütüphanede Sultan
VAHDEDDİN ile görüştü, fermanı aldı.
- İNGİLİZ İrtibat Bürosu Kumandanı Binbaşı MILLINGEN, önüne konan
MUSTAFA KEMÂL'in ekibi, listedeki 23 SUBAY, 25 ER-ERBAŞ, 6 EĞERLİ AT
için VİZE talebini TASDİK ETTİ!..
- Balıkesirliler, işgâli protesto ve silâhlı
mücadele kararı aldı.
- Yunanlar, Urla ve Seferihisar'ı işgâl etti.
- Mustafa Kemâl, 9'uncu Ordu Müfettişi olarak
Samsun'a gitmek üzere, Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan ayrıldı.
- Balıkesirliler, Alacamescid toplantısını düzenledi.
Kuva-yı Milliye hareketi ve kongre toplanması kararı alındı.
- Damat Ferid Paşa, ikinci hükümetini kurdu.
- Albay Bekir Sâmi, 17. Kolordu Komutanlığı'na
atandı.
- Seydiköy Yunanlılar'ca işgâl edildi.
- Sadrazam Damad Ferid Paşa'nın "Tam bir sıhhat
ve afiyetle SAMSUN'a ulaşmanızın verdiği büyük sevinçle, bütün işlerinizde
büyük başarılarınızı temenni ediyorum, " mealindeki
cevabı Mustafa Kemâl'e ulaştı.
16 Nisan'da, Fransızlar tarafından işgâl edilen
Afyonkarahisar, İtalyanlar'ın eline geçti.
- Kadıköy Mitingi düzenlendi ve Halide Edib konuşma yaptı.
- Mustafa Kemâl Paşa bir telgraf çekerek,
20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile ilk kez temas kurdu.
- Sait Molla, "İngiliz Muhipleri Cemiyeti"nin
kurulduğunu belediye başkanlarına bildirdi.
- İstanbul'da Şûra-yı Saltanat, İngiliz mandasını
kabule karar verdi.
- Ödemiş dolaylarında Yunanlar'la çatışmalar başladı.
- İngilizler, İstanbul'da tutukladıkları 67 Türk devlet
adamını Malta'ya sürdü.
- Damat Ferid ve yanındakiler, Paris Konferansı'na
katılmak üzere yola çıktı.
- Rauf Orbay, Ankara'ya geldi.
- Alaşehir'de oluşturulan gönüllü müfreze ile Yunan kuvvetleri çarpıştı.
- İstanbul'da İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe, Mustafa
Kemâl'in geri çağırılması için Harbiye Nezaretine yazı yazdı.
- Mustafa Kemâl Paşa, Anadolu ve Rumeli millî teşkilatının
birleştirilmesi hakkında bir genelge yayınladı.
- Mustafa Kemâl, Trakya'da bulunan kolordu komutanı Cafer
Tayyar'a (Eğilmez) şifre ile düşüncelerini bildirdi.
- Amasya Tamimi hazırlandı.
- Erzurum İl Kongresi kapandı.
- Mustafa Kemâl Paşa Amasya'dan Sivas'a hareket etti.
- 1. Balıkesir Kongresi toplandı.
- Mustafa Kemâl, Mazhar Müfit'e (Kansu) ileride Cumhuriyet'in
kurulacağını söyledi.
- Damad Ferid Paşa hükûmeti istifa etti.
- Erzurum Kongresi çalışmalarına başladı.
- İsmet Bey Askerî Şûra üyeliğine getirildi.
- Mustafa Kemâl Paşa, Yarbay Halit'in telgrafına karşılık verdi.
- Mustafa Kemâl, askerlikten çıkarıldı.
- Sivas Kongresi sona erdi.
- Mustafa Kemâl İstanbul Belediyesi'ne mektup yazarak, İstanbul
ahalisini Anadolu'daki mücadeleye çağıran beyannamesini yayınladı.
Ali Rıza Paşa vakit kaybetmeden Anadolu'daki mukavemet güçleri ile
temasa geçti.
- Mustafa Kemâl çektiği bir telgrafla, Yahya Kaptan adlı milis
komutandan İzmit yöresinde güçlü bir örgüt kurmasını istedi.
- Yunanlılar'ın yaptıkları zulümleri incelemek üzere kurulmuş
olan Uluslararası İnceleme Komisyonu, hazırladığı raporu Paris'te
Barış Konferansı'na verdi.
- Mustafa Kemâl ve arkadaşları Sivas'tan Amasya'ya doğru yola
çıktılar.
- Heyet-i Temsiliye, Ali Rıza Paşa kabinesini destekleme kararı
aldı.
- General Milne, İzmir Cephesi'ndeki Millî kuvvetlerin, 3 km.
geri alınması gerektiğini, Harbiye Nâzırı Cemal Paşa'ya bildirdi.
- Batı Anadolu'daki kuvvetlerin üç cephe üzerinde tertiplenmesi hakkında,
Mustafa Kemal Paşa, Heyeti Temsiliye adına Harbiye Nezareti'ne öneri sundu.
- Balıkesir'de Mustafa Necati ile Vâsıf ve Esat (Çınar)
kardeşler "İzmir'e Doğru" gazetesini yayınlamaya başladılar.
- Kara Vâsıf Sivas'a gitti.
- Maraş'da "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" kuruldu.
- İstanbul'da "Karakol Cemiyeti" kuruldu.
- Batum'da "Pontus Hükûmeti" kuruldu.
- Mustafa Kemâl Paşa'nın, Heyet-i Temsiliye ile görüşmek üzere
milletvekillerinin Ankara'ya gelmesi hususundaki genelgesi
yayınlandı.
- Ali Rıza Paşa hükûmeti'nce, "Mustafa Kemâl'in ordudan atılmadığı,
istifa ettiği, alınan nişan ve madalyalarının geri verilmesi"
üzerinde Meclis-i Vükelâ (Bakanlar Kurulu) kararı alındı.
- Maraş'ta kurtuluş mücadelesi başladı.
(24 Nisan'da Şile'ye asker çıkardılar)
- Meclis-i Mebusan bir kapanış toplantısı yaparak ebediyen
faaliyetlerine son verdi.
- Antep'te Kızılhisar Baskını ve şehir içi muharebeleri cereyan etti.
- İstanbul Meclis-i Mebusan'dan ilk grup Ankara'ya geldi.
- Anzavur Ahmed Gönen'i ele geçirdi.
- Salih Paşa'nın istifası ile kurulan Damat Ferit Paşa
kabinesinin tanınmayacağına dair Heyeti Temsiliye genelgesi
yayınlandı.
- Damat Ferid Kuva- yı Milliye aleyhinde bildiri yayınladı.
- Meclis-i Mebusan Padişah tarafından tekrar feshedildi.
- Fransızlar Urfa'dan çekildi.
(Hilâfet Ordusu adını taşıyan bu örgüt 25.6.1920'de kaldırıldı.)
- Anzavur Ahmed İstanbul'a kaçtı.
- Bursa'da bazı din adamları Millî Mücadele'nin meşruiyyetine
dair fetva verdi.
- 24. Tümen komutanı Yarbay Mahmut Hendek'ten Düzce üzerine
yürürken, ayaklananlar tarafından şehit edildi.
- İlk Kanun özelliğini taşıyan Ağnam Resmi Kanunu B.M.M.'de
kabul edildi.
- B.M.M.'de "Muvakkat İcra Encümeni", yani bir nev'i "Bakanlar
Kurulu" oluşturuldu.
(Bu örgüt, 3 Kasım 1920'de kaldırıldı.)
- Konya'da ayaklanma çıktı.
- Şeyhülislam Dürrizâde Abdullah'ın fetvasına karşılık,
Ankara Müftüsü Rıfat (Börekçi) ile Anadolu din adamlarının
251 imzalı fetvası Hakimiyeti Milliye'de yayınlandı.
- MUSTAFA KEMÂL B.M.Meclisi'nde yapılan bir gizli celsede
PADİŞAH'ın vatanı kurtarmaktan başka bir şey düşünmediğine
inandığını, şu ifadelerle dile getirdi:
- B.M.M., İslâm dünyasına bir bildiri yayınladı.
- Mustafa Kemâl Chicago Tribune gazetesi muhabiri Williams'a
demeç verdi.
- Mustafa Kemâl Paşa, İstanbul'da toplanan bir Divân-ı Harp
tarafından idama mahkûm edildi.
(Padişah 24 Mayıs'ta onayladı.)
- Hâriciye Vekili Bekir Sâmi başkanlığında bir kurul Moskova'ya
doğru yola çıktı.
- 1. Yozgat İsyanı başladı.
- Batı Trakya Hükümeti kuruldu.
(İstanbul Hükûmeti’nin İstanbul’un işgâli gününden sonra
yaptığı ve yapacağı tüm anlaşmalar hükümsüz sayıldı.)
- İsmet Bey'in idam kararını padişah onayladı.
- Kula Olayı çıktı. Bozguncular askerleri dağıttılar.
- Haçin (Saimbeyli) Fransızlar'ca işgâl edildi.
- Bilecik kurtuldu.
- Gizli "Türkiye Komünist Fırkası" kuruldu.
- Hâriciye Vekili Bekir Sâmi başkanlığındaki kurul Moskova'ya vardı.
(Bastırılması 8 Eylül 1920)
- Nizip işgal edildi.
- TBMM 'nde "Nisab-ı Müzakere Kanunu" kabul edildi.
- Mustafa Kemâl'in "Halkçılık Programı" B.M.M.'ne
sunuldu. Program 18 Eylül'de B.M.M.'nde okundu.
(28 Şubat 1921'de yayınlandı. Sarhoş eden şeylerin yasaklanması)
- B.M.M., bundan böyle İstanbul Meclisi'nden başka
milletvekili kabul edilmemesine karar verdi.
- Ali Fuat Paşa’nın Moskova Büyükelçiliği'ne
atanma kararı alındı.
- Savaşın düzenli ordu ile yürütülmesine karar verildi.
- B.M.M., Emperyalizm'e karşı bildirisini (beyanname)
yayınladı.