-8-
CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ
- (İDARE SİSTEMİMİZ) HAKİMİYET'İ KAYITSIZ ŞARTSIZ
MİLLET'İN ELİNE VEREN BİR İDAREDİR, dedim.. Gerçekten bugün DÜNYA yüzünde MİLLET
HAKİMİYETİ'ni bu kadar kesin sağlayıp, böyle açık belirten başka bir idare
yoktur!.. (27.1.23) (Bakınız: AÇIKLAMALAR, 1)
Başka idareler ne kadar ilerlemiş, gelişmiş olursa olsun
eksikleri ve boşlukları o kadar çoktur ki!...Günün birinde bizimkine benzer bir
idareye ulaşabilmek için yeni ve önemli değişiklik yapmak zorunda
kalacaklardır!.. (27.1.23) HÜKÜMET'in nasıl olması mevzuubahs olabilir. DİN'İN
ESASLARI'nda İDARE'nin ne gibi noktaları intiva etmesi lazım geleceği
musarrahtır: ADALET, MEŞVERET, ULÜLEMRE İTAAT!.. Bizim HÜKÜMETİMİZ tamamen BU
ESASLARI İHTİVA EDİYOR!..(16.1.23) - MEVCUDİYETİMİZİ MUHAFAZA ve MİLLİ EMELLERİMİZ'in temini
için HAKİKİ DAYANAĞI HARİÇTE DEĞİL, DAHİLDE BULMAK prensibini İcra Heyeti kabul
etmiştir!.. Şuradan buradan gelecek kuvvetlere dayanarak EMEL takip edersek,
hayal kırıklığına uğrarız!.. Bunun için ÖNCE KENDİ KUVVETİMİZ'e önem
veriyoruz!... (2) Bir millet varlığı ve hakları için bütün kuvvetiyle bütün
fikri ve maddi güçleriyle alakadar olmazsa, BİR MİLLET KENDİ KUVVETİNE DAYANARAK
VARLIĞINI VE BAĞIMSIZLIĞINI TEMİN ETMEZSE; ŞUNUN BUNUN OYUNCAĞI OLMAKTAN
KURTULAMAZ!.. - Milletimiz TEŞKİLAT fikrini henüz zihnine sokmamıştır.
Ekseriya bunu hükümete terkeder... Milletimizin her ferdi mütefekkir ve
mütehassis bir tarzda yetiştirilmiş olsaydı, muhakkak bu hale gelmeyecekti...
(Maksadımız) KUVVA-YI MİLLİYE'nin amil, İRADE-İ MİLLİYE'nin hakim olmasıdır. Bu
teşkilatın ruhu budur!.. MİLLİ işlerde muhtelif mesai erbabının yekdiğerine yardım
etmesi, mesainin MÜŞTEREK NEDEF'te temerküz edecek surette telif olunması
lazımdır. (5.2.1924) Hepimiz için asıl olan, MİLLET'in VATAN'ın hayat ve
selametini temindir. (22.2.1924) - TÜRKİYE CUMHURİYETİ'Nİ KURAN TÜRKİYE HALKI'NA TÜRK MİLLETİ
DENİR!.. Biz doğrudan doğruya milliyetperveriz ve TÜRK
MİLLİYETÇİSİ'yiz. CUMHURİYET'imizin mesnedi TÜRK CAMİASI'dır!
(16.4.1926) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bütün programlarının umdesi
şu iki esastır: İSTİKLAL-I TAM, kayıtsız şartsız MİLLİ HAKİMİYET!.. Bütün cihan bilmelidir ki, artık bu DEVLET'in ve MİLLET'in
başında hiç bir kuvvet yoktur, hiç bir makam yoktur!... Yalnız bir kuvvet
vardır. O da MİLLİ HAKİMİYET'tir!..Yalnız bir makam vardır. O da MİLLETİN KALBİ,
VİCDANI ve VARLIĞIDIR!..(16.1.1923) - Mutlak ve sınırsız EGEMENLİK ERKİ yalnız ve yalnız halkın
kendisindedir!.. Halkın toplu halde kendini satması, kendine ihaneti, ya da
kötülük etmesi düşünülemez!.. (3) Validemin mezarı önünde ve ALLAH huzurunda and içiyorum:
MİLLİ HAKİMİYET uğrunda canımı vermek, benim için bir vicdan ve namus borcu
olsun!.. MİLLİ HAKİMİYET öyle bir nurdur ki, onun karşısında
zincirler erir, taç ve tahtlar batar, mahvolur. (1924) HAKİMİYET-İ MİLLİYE başka bir meseledir; CUMHURİYET,
MEŞRUTİYET, MUTLAKİYET-İ İDARE, İSTİBDAT yine başka birer meseledir!.. Bu dört
şekil içinde muhtelif şekilde MİLLİ HAKİMİYET'in tatbik edildiğini
görmekteyiz... Hatta İSTİBDAT'ta bile bir parça vardır. MİLLİ HAKİMİYET,
CUMHURİYET'in tekamülü demek değildir... Çünkü MİLLİ HAKİMİYET, ŞEKİL DEĞİLDİR.
RUH VE ESAS MESELESİDİR! - Sultanlarla yönetilen memleketlerde VATAN için en büyük
TEHLİKE, sultanların düşmanlar tarafından satın alınmalarıdır!... Meclislerle
yönetilen memleketlerde de EN YIKICI YAN, bazı MİLLETVEKİLLERİMİZİN ECNEBİ NAM
VE HESABINA ÇALINMIŞ VE SATIN ALINMIŞ OLMALARIDIR!.. MİLLET MECLİSLERİNE KADAR
GİRMEK YOLUNU BULABİLEN VATANSIZLARIN VARLIĞI, TARİHİ ÖRNEKLERİYLE BELLİDİR!..
(4) (Ekim 1927) DEVLETSİZ BİR CEMİYET, veyahut ZAYIF bir DEVLET hayatının
neticesi HERKESİN HERKESE KARŞI MÜCADELESİDİR! (Bakınız:AÇIKLAMALAR, 5) DEVLET VE HÜKÜMETİ KENDİ MALİ ve KORUYUCUSU TANIMAK; BİR
MİLLET İÇİN BÜYÜK NİMET VE ŞEREFTİR. - VATAN, BÖLÜNMEZ BİR BÜTÜNDÜR! (6) Kat'iyyen bilmeliyiz ki, İKİ PARÇA halinde yaşayan MİLLET
zayıftır. Yurdumuz ve milletimiz BÖLÜNMEZ bir bütündür. BÜTÜNLÜĞÜN
DEVAMI, TÜRKLÜK ŞUURU ve onun besleyicisi, MİLLİ GELENEK ve GÖRENEKLERİMİZ ve
MİLLİ KÜLTÜRÜMÜZLE SAĞLANMAKTADIR. Evvela MİLLET'e TARİH'ini, asil bir millete sahip
bulunduğunu, BÜTÜN MEDENİYETLERİN ANASI BİR MİLLETİN ÇOCUKLARI olduğunu
göstermeliyiz. CUMHURİYETİMİZİN DAYANAĞI TÜRK TOPLULUĞUDUR! Bu topluluğun
fertleri ne kadar TÜRK KÜLTÜRÜ ile dolu olursa, o topluluğa dayanan CUMHURİYET
de o kadar KUVVETLİ olur. - Muhterem MİLLETİME TAVSİYE EDERİM Kİ, sinesinde
yetiştirerek BAŞININ ÜSTÜNE KADAR ÇIKARACAĞI ADAMLARIN KANLARINDA VE
VİCDANLARINDAKİ ASİL CEVHERİ TAHLİL ETMEK DİKKATİNDEN BİR AN FERAGAT
ETMESİN!(Bakınız: AÇIKLAMALAR-2, 7) - Dünya üzerinde yaşamış ve yaşayan milletler arasında
DEMOKRAT doğan yegane millet TÜRKLER'dir. (8) Milletimiz DEMOKRATİK bir hükümet tesis etmek sayesinde
düşman ordularını imha etti. (5.2.1924) (İDARE ŞEKLİMİZ), HAKİMİYET'i KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLET'in
eline veren idaredir, dedim...Hakikatte bugün DÜNYA yüzünde MİLLİ HAKİMİYET'i bu
kadar kesin sağlayan, böyle açık belirten başka hiç bir idare yoktur! Başka idareler ne kadar ilerlemiş, ne kadar gelişmiş olursa
olsun, eksikleri ve boşlukları o kadar çoktur ki, günün birinde bizimkine benzer
bir idare tarzına ulaşabilmesi için yeni ve önemli değişiklikler yapmak zorunda
kalacaklardır. (27.4.1923) Biz keyfi hareket etmeyiz. Müstebit, asla değiliz.
(5.1.1925) - Dünyada HÜKÜMET için MEŞRU yalnız ve TEK bir ESAS vardır,
o da MEŞVERET'ten ibarettir! (9) (Nutuk) - Bizim vuzuh ve tatbik kaabiliyeti gördüğümüz siyasi
meslek, MİLLİ SİYASET'tir!... Dünyanın bugünkü umumi şartları ve asırların
dimağlarda ve karakterlerde topladığı hakikatler karşısında, hayale kapılmak
kadar büyük bir hata olmaz... Tarihin ifadesi budur. İlmin, mantığın, aklın
ifadesi böyledir. MİLLİ SİYASET'ten kastettiğim mana şudur: MİLLİ SINIRLARIMIZ
İÇİNDE her şeyden önce KENDİ KUVVETİMİZE DAYANARAK VARLIĞIMIZI KORUYUP,
MEMLEKETİN İÇ SAADET VE İMARINA ÇALIŞMAK!.. (Bakınız:AÇIKLAMALAR-2, 10) (Nutuk sf. 276) MİLLET İŞLERİ ancak MİLLİ KARARLAR'a dayanmakla, MİLLETİN
GENEL DUYGULARI'na tercüman olmakla gerçekleşir. (11) MİLLETLER ÜZÜNTÜ, TASA BİLMEMELİDİR! Şeflerin vazifesi
hayatı sevinç ve arzu ile karşılamak hususunda milletlerine yol
göstermektir. - CUMHURİYET, SERBESTİ-Yİ EFKÂR taraftarıdır. SAMİMİ ve
MEŞRU olmak şartıyla, her fikre hürmet ederiz. Her KANAAT bizce muhteremdir.
(11.12.1923) Efkâr-ı umumiye gibi gösterilmek istenilen sun'i fikirler,
en nihayet HUSUSİ FİKİRLER gibi mütalâa olunabilir. Fakat idare-i umumiyede
lazım-ül-ittiba düsturlar mahiyetinde telakki edilemezler. (5.1.1925) CUMHURİYET, FAZİLET-İ AHLAKİYE'ye müstenit bir idaredir.
CUMHURİYET, fazilettir. CUMHURİYET FİKREN, İLMEN, BEDENEN KUVVETLİ ve YÜKSEK
muhafızlar ister. (12)
(14.10.1925) Hiç bir millet yoktur ki, AHLAK esasiyatına istinad etmeden
tefeyyüz etsin!.. Şahsımız için değil, fakat mensup olduğumuz MİLLET İÇİN
elbirliği ile ÇALIŞALIM!.. ÇALIŞMALARIN EN BÜYÜĞÜ BUDUR!.. (13) Şahsi menfaatlerimizden, hasis emellerimizden sıyrılmaya,
ancak böyle bütün yılmazlığa, kararlılık ve dayanıklığa, meydana getirilen BÜTÜN
BİRLİK VE BERABERLİĞE RAĞMEN; yine en güzel, en şaşmaz, EN DOĞRU ZİHNİYETLERİ VE
ÜLKÜLERİ BOZMAYA ÇALIŞACAK İNSANLARA TESADÜF EDİLECEKTİR!.. (Bakınız:AÇIKLAMALAR-2, 14) Her çağda, her ülkede, her zaman ortaya çıkabildiği gibi
bizde de sinirleri zayıf, anlayışı kıt insanlarla birlikte, kişisel geçimini ve
mutluluğunu yurdun ve milletin zararında arayan VATANSIZ ALÇAKLAR vardır!..
(23.7.1919) MEMLEKET ve MİLLET işlerinde şahıslariyle, fiilleriyle,
fikirleriyle MUZIR olmak vaziyetine DÜŞENLERE karşı zaman zaman MÜTECELLİT
olduğumuz vakidir... Milleti hakiki salâh yolunda yürümekten men'e çalışmak
isteyenlere ŞEDİT ve Bİ-AMAN olmak istidadındayız... Nizam-ı içtimaimizi bilerek
veya bilmeyerek ihlal edici kimselere müsaadekâr olamayız!.. Bizden bu
hususlarda sükunet ve bitaraflık talep edenleri tatmin edemiyorsak, bunun sebebi
MEMLEKET ve MİLLET menfaatini HER ŞEYİN FEVKİNDE gördüğümüzdendir!..
(5.1.1925) TÜRK MİLLETİ kendinin ve memleketinin yüksek menfaatleri
aleyhine çalışmak isteyen müfsit, sefil, vatansız ve milliyetsiz sebükmağzların
hezeyanlarındaki gizli ve kirli emelleri anlayamayacak ve onlara müsamaha edecek
bir heyet değildir. O şimdiye kadar olduğu gibi doğru yolu görür. Onu yolundan
saptırmak isteyenler ezilmeye, kahredilmeye mahkumdur. Bunda KÖYLÜ, AMELE ve
bilhassa kahraman ORDU'muz candan beraberdir. (5.8.1929) Öylelerine karşı EZİCİ BİR BİRLİK KİTLESİ şeklinde
belirmemiz, en zaruri bir VİCDANİ GEREK'tir. Zira bu hususta bozgunculuk yapacak
insanlara, MÜSAMAHA GÖSTERMEK, kıymet vermek TERBİYE eseri değil; belki bir
milletin şerefine, namusuna göz dikmiş insanlara MÜSAMAHA'dır ki, hiç bir vakit
hiç bir fert buna müsaade edemez!.. Hiç bir kimse buna müsaade etmek HAKKINA
MALİK DEĞİLDİR ve siz de olamazsınız!.. - DEMOKRASİ prensibinin en asri ve mantıki tatbikini temin
eden hükümet şekli CUMHURİYET'tir!.. CUMHURİYET'te son söz millet tarafından
müntehap MECLİS'tedir. MİLLET namına her türlü kanunları o yapar. Hükümete
itimat eder ve onu iskat eder. HAKİMİYET BİLÂ KAYD Ü ŞART MİLLETİNDİR!.. İdare usulü,
halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir... İcra
kudreti ve teşri salahiyeti milletin yegane ve hakiki mümessili olan Büyük
Millet Meclisi'nde tecelli ve temerküz eder. (1. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu,
20.1.1921) - CUMHURİYET'TE MECLİS, REİS-İ CUMHUR ve HÜKÜMET; HALKIN
HÜRRİYETİ'ni, EMNİYET'ini ve RAHAT'ını düşünmek ve teminine çalışmaktan başka
bir şey yapamazlar! Çünkü bunlar bilirler ki, kendilerini İKTİDAR ve SALAHİYET
mevkiine muayyen bir zaman için getiren İRADE ve HAKİMİYET'İN SAHİBİ MİLLETTİR!.
Ve yine bunlar bilirler ki, İKTİDAR MEVKİİNE SALTANAT SÜRMEK İÇİN DEĞİL;
MİLLET'E HİZMET İÇİN GETİRİLMİŞLERDİR! MİLLETE KARŞI VAZİYETE VAZİFELERİNİ
SUİİSTİMAL EYLEDİKLERİ TAKDİRDE, ŞU VEYA BU TARZDA, MİLLİ İRADE'NİN KENDİ
HAKLARINDA DAHİ TECELLİSİNE MARUZ KALABİLİRLER!.. (Bakınız:AÇIKLAMALAR-3, 15) Bugünkü hükümetimiz, devlet teşkilatımız doğrudan doğruya
milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet teşkilatı ve hükümettir
ki, onun ismi CUMHURİYET'tir... Artık HÜKÜMET ile MİLLET arasında mazideki
AYRILIK kalmamıştır. Hükümet millettir ve millet hükümettir... Artık hükümet ve
HÜKÜMET MENSUPLARI KENDİLERİNİN MİLLET'TEN AYRI OLMADIKLARINI ve MİLLET'İN
EFENDİ OLDUĞUNU tamamen ANLAMIŞLARDIR! (14.10.1925) - Hiç bir düşünce; TÜRK milli menfaatlerinin, TÜRK
varlığının, DEVLET'i ve ÜLKE'siyle BÖLÜNMEZLİĞİ esasının, TÜRKLÜĞÜN tarihi ve
manevi DEĞERLERİ'nin MİLLİYETÇİLİK ve medeniyetçilik karşısında koruma göremez.
(1932 Anayasası) (Bakınız:AÇIKLAMALAR-3, 16) - SİYASİ hayatımızdan karşılıklı FAALİYETİN VERİMLİ
GELİŞMELERİ ancak vatandaşlar arasında DÜŞMANLIK YARATILMAMASIYLA SAĞLANABİLİR!
Bunun çareleri PARTİLERİN İÇİNE girebilecek samimi olmayan ve GİZLİ AMAÇLI
UNSURLARIN, YASA DIŞI YOLLARLA SONUÇ ALMAK İSTEYEN EMEL SAHİPLERİNİN BÜTÜN
ULUSÇA İĞRENÇ GÖRÜLMESİ, ve bir de CUMHURİYET ESASI ÜZERİNDE ÇALIŞAN PARTİLERCE
BU GİBİLERİN FAALİYETİNE DAİM UZAK KALINMASIDIR. (17) - HAKİKATTE, tabiatta, alemde efendiler, TAKSİM-İ KUVVA
YOKTUR!.. Yani İRADE-İ MİLLİYE ile ifade ettiğimiz kuvvette TAKSİM-İ KUVVA
yoktur. MİLLİ HAKİMİYET, TEŞRİİ KUVVETTE DEĞİL, BU KUVVENİN ÜZERİNDE CEREYAN
EDER. O ise İCRA KUVVETİ'ne aittir. Her şey kanun yapmaktan ibaret değildir.
Bilakis her şey o kanunları tatbik etmek ve ettirmekten ibarettir. Tatbik eden,
icra eden, daima karar verenden daha kuvvetlidir. KUVVETLER AYRILIĞI, ideal bir
çözüm değil, hükümdarları müstebit iktidarların etkisini hafifletmek için
bulunmuş bir çare, bir EHVEN-İ ŞER'dir. (18) - Bizim nokta-yı nazarımız KUVVET'in, KUDRET'in,
HAKİMİYET'in İRADE'nin doğrudan doğruya HALK'a verilmesidir, halkın elinde
bulundurulmasıdır. Yine şüphe yok ki, bu dünyanın en kuvvetli bir esası, bir
prensibidir. (19) Maksat MİLLET evlatlarından bir kısmının, halk sınıflarından
bazılarının diğer evlat ve sınıfların zararına olarak menfaatlerini sağlamak
değildir. Belki birbirinden ayrı ve hariç olmayıp HALK adı altında bulunan bütün
milleti, ortak ve birleşmiş şekilde, ortak ve genel olan gerçek refaha
ulaştırmak için faaliyete geçirmektir. (16.1.1923) Biz, MEMLEKET HALKI fertlerinin çeşitli sınıf mensuplarının
birbirlerine yardımlarını AYNI kıymet ve mahiyette görürüz. Hepsinin
menfaatlerinin aynı derecede ve aynı eşitlikçilik duygusuyla teminine çalışmak
isteriz. Bu tarzın MİLLET'in genel refahına, DEVLET bünyesinin
kuvvetlenmesi için daha uygun olduğu kanaatindeyiz. Bizim görüşümüz: Çoban,
çiftçi, işçi, sanatkar, doktor, kısacası herhangi bir sosyal müessesede çalışan
bir vatandaşın hak, menfaat ve hürriyeti eşittir. DEVLET'e bu anlayış ile azami yardımcı olmak ve MİLLET'in
güven iradesini yerinde kullanabilmek; bizim anladığımız manada HALK HÜKÜMETİ
İDARESİ ile mümkün olur. - Hangi hükümetin iyi veya fena olduğunu anlamak için,
"HÜKÜMETTEN GAYE NEDİR?", bunu düşünmek lazımdır. HÜKÜMET'in iki hedefi vardır:
Biri MİLLETİN KORUNMASI... İkincisi MİLLETİN REFAHI'nı temin etmek!..Bu iki şeyi
temin eden hükümet iyi; edemeyen fenadır! (16.3.1923) HÜKÜMET'in varlık sebebi memleketin ASAYİŞ'ini, milletin
HUZUR ve RAHAT'ını temin eylemektir. Bütün memlekette GERÇEK bir ASAYİŞ hakim
olmalıdır. Millet büyük bir HUZUR ve EMNİYET içinde MÜSTERİH bulunmalıdır.
Memleketimizin herhangi bir köşesindeki halkın EMNİYET'ini, DEVLET'in BÜTÜNLÜK
ve ASAYİŞ'ini bozmaya kalkışanlar, devletin bütün kuvvetlerini karşılarında
bulmalıdırlar. (Bakınız:
AÇIKLAMALAR-3, 20) İlerici hükümetçiliğin bariz vasfı, halkı KUDRET'ine olduğu
kadar ŞEFKAT'ine de samimiyetle inandırabilmesidir. Büyük küçük bütün cumhuriyet
memurlarında bu zihniyetin en geniş ölçüde gelitmesine önem vermek çok yerinde
olur. (21) - MİLLİ HAKİMİYET esası üzerinde idare edilen medeni
devletlerde kabul edilmiş bulunan esas; milletin genel isteklerini en çok temsil
eden ve bu isteklerin bağlı olduğu menfaat ve gerekleri en yüksek kudretle ve
salahiyetle yapabilecek siyasi grubun DEVLET işlerini üzerine alması ve bu
mesuliyeti en yüksek liderinin omuzuna bırakması prensibinden ibarettir.
(Bakınız: AÇIKLAMALAR-4, 22) Zaten bu şartları kazanamayan bir hükümet vazife yapamaz.
Kaideten ve usulen milletin ekseriyetini temsil eden ve özel amacı belli olan
parti, hükümeti kurma mesuliyetini üzerine alır ve kendi amaç ve prensiplerini
memlekette uygular. - Başka memleketlerde müteşekkil fırkaların programlarını
gözden geçirmiş isem de, bunların tamamiyle MEMLEKET ve MİLLET'imizin hakiki
İHTİYAÇLARI'nı tatmine kafi bulmadım. (6.12.1922) Bütün sınıfları birbirleri
için ayrılmaz unsur olan, çünkü MENFAATLERİ de BİRBİRİNE KARŞI OLMAYAN
halkımızın ortak ve genel olan menfaatlerini ve saadetini temin için HALK
FIRKASI kurulması düşünülmektedir. (23) Maksat ahalinin bazı sınıflarının, diğer evlat ve sınıfların
zararına menfaatini temin etmek değildir. (16.1.1923) Bence bizim MİLLETİMİZ, birbirinden çok FARKLI MENFAATLERİ
TAKİP EDEN, bu itibarla BİRBİRİ İLE MÜCADELE HALİNDE bulunagelen çeşitli
SINIFLARA SAHİP DEĞİLDİR. MEVCUT SINIFLAR BİRBİRİNE İHTİYAÇ DUYAN ve kendilerin
ihtiyaç duyulan MAHİYETTEDİR. Dolayısiyle HALK FIRKASI bütün sınıfların
haklarını, ilerleme ve saadet yollarını sağlamakla uğraşabilir.
(27.1.1923) Fırkamız, diğer memleketlerde olduğu gibi herhangi bir
POLİTİK FIRKA gibi telakki edilmemelidir. (27.1.1931) Diğer memleketlerde PARTİLER mutlaka EKONOMİK HEDEFLER
üzerine kurulmuş ve kurulmaktadır. Çünkü o memleketlerde ÇEŞİTLİ SINIFLAR
vardır. BİR SINIFIN MENFAATİNİ KORUMAK İÇİN KURULAN SİYASİ bir PARTİYE KARŞILIK
DİĞER BİR SINIFIN MENFATİNİ KORUMA AMACIYLA PARTİ teşkil eder... Bu pek
tabiidir. GÜYA BİZİM MEMLEKETİMİZDE DE AYRI AYRI SINIFLAR VARMIŞ GİBİ,
KURULAN SİYASİ PARTİLER YÜZÜNDEN ŞAHİT OLDUĞUMUZ NETİCELER MALUMDUR. Halbuki
HALK FIRKASI'NA BÜTÜN MİLLET DAHİLDİR!.. (7.2.1923) Fırkamızın takip ettiği program tamamen DEMOKRATİK, HALKÇI
bir program olmakla beraber iktisadi nokta-ı nazardan DEVLETÇİ'dir.
(27.1.1931) Cumhuriyet Halk Fırkası diğer memleketlerde olduğu gibi
alelade SOKAK POLİTİKASI yapan bir fırka değildir. Memleket mütesanit bir
vahdete muhtaçtır. ALELADE POLİTİKACILIK'la MİLLET'i parçalamak ihanettir.
(10.10.1925) - Milletlerin tarihinde bazı devirler vardır ki, muayyen
maksatlara erebilmek için MADDİ ve MANEVİ ne kadar KUVVET varsa hepsini bir
araya toplamak ve aynı istikamete sevketmek lazım gelir. Yakın senelerde
milletimiz böyle TOPLANMA ve BİRLEŞME hareketinin mühim neticelerini idrak
etmiştir. Memleketin ve inkılabın içeriden ve dışarıdan gelebilecek tehlikelere
karşı masuniyeti için bütün MİLLİYETÇİ, CUMHURİYETÇİ KUVVETLER'in BİR YERDE
toplanması lazımdır. Aynı cinsten olan kuvvetler, müşterek gaye yolunda
birleşmelidir. (Serbest Fırka'nın kapatılmasından sonra) MİLLETİ İDARE'de prensibimiz, MİLLETİN MÜŞTEREK ve umumi
FİKİR VE EĞİLİMLERİNE UYMAKTIR! BU FİKİR VE EĞİLİMLERİN HAKİKİ VE CİDDİ
OLABİLMESİ, MİLLET'in maddi ve manevi ihtiyaç KAYNAKLARINDAN GELMESİNE BAĞLIDIR!
(4.1.1925) - İçinizde MEMLEKETİ ve MİLLETİ EN ÇOK SEVEN; AKLINA,
ANLAYIŞINA, VİCDANINA EN ÇOK GÜVENDİĞİNİZ İNSANI SEÇİNİZ!.. ANCAK BU ŞEKİLDE
MECLİS sizin arzularınızı yapmaya, LAYIK OLDUĞUNUZ REFAHI TEMİN KUDRETİNE MALİK
OLACAKTIR! (24) MİLLET'İ aklımızın ermediği, yapmak kudret ve kaabiliyetini
kendimizde görmediğimiz hususlar hakkında KANDIRARAK geçici teveccühler elde
etmeye tenezzül etmeyiz. MİLLET'E ADİ POLİTİKACILAR GİBİ YALANCI VAADLERDE
BULUNMAKTAN NEFRET EDERİZ!.. Asla hatırdan çıkarmamalısınız: Bizim en büyük kuvvetimizi,
bugün de yarında DÜRÜST, AÇIK bir SİYASET ve SÖZLERİMİZE BAĞLILIK teşkil
edecektir! Hakikaten memlekete hizmet etmek isteyenlerin KALBİ AÇIK
olmalıdır, açık söylemelidirler. Millet ile, milleti sevk ve edenler çok açık
görünmelidirler. Olan şeyler ve yapılacak şeyler olduğu gibi ifade olunmalıdır.
Yoksa safsatalar ile MİLLETİ ALDATMAK, ONU BİRBİRİNE DÜŞÜRMEK DEMEKTİR!
Kuralımız daima millete karşı hakikatleri ifade olmalıdır. Birbirimize daima HAKİKAT'i söyleyeceğiz. felaket ve saadet
getirsin, iyi fena olsun, daima HAKİKAT'ten ayrılmayacağız. MİLLETİ
ALDATMAYACAĞIZ!. Millete daima ve daima hakikati söyleyeceğiz. BELKİ HATA
EDERİZ, yanlış şeyleri hakikat zannederiz, fakat MİLLET onu DÜZELTSİN! KENDİMİZİ
KİMSENİN ÜSTÜNDE GÖRMEYE DE HAKKIMIZ YOKTUR! (11.10.1925) Partimizin sözleri, HERKESİN HOŞUNA GİDECEK SÖZLER DEĞİL,
fakat MİLLETİMİZİ YÜKSELTECEK HAKİKATLER olacaktır. Yapmak iktidarında olmadığımız işleri, UYUŞTURUCU, OYALAYICI
SÖZLERLE "yaparız" diyerek MİLLET'E karşı gündelik SİYASET TAKİP ETMEK,
PRENSİBİMİZ DEĞİLDİR! (27.1.1931) Vaziyeti muhakeme ederken hakikati görmekten, bir an geri
kalmayınız. Kendimizi ve birbirimizi aldatmak için lüzum ve mecburiyet yoktur.
(Bakınız:
AÇIKLAMALAR-4, 25)(1927) - Genellikle MİLLET fertlerinin, adaylıklarını ortaya atan
her şahıs hakkında hüküm vermeye yarayacak güvenilir bilgilere ve isabetli
görüşe malik bulunacağını kabul etmek, nazari olarak varsayılsa bile, bunun
tamamen doğru olmadığı, tecrübelerin tecrübeleriyle inkar edilmez bir gerçek
olmuştur! - Her halde MİLLET, HÜKÜMET'İN GÖZCÜSÜ olmak lazım gelir.
Çünkü HÜKÜMETLERİN İCRAATI MENFİ OLUP TA MİLLET İTİRAZ ETMEZ ve düşünmez İSE;
bütün kusur ve KABAHATLERE İŞTİRAK ETMİŞ DEMEKTİR! (26) - NİHAYETSİZ BİR HÜRRİYET kabil-i tasavvur değildir.
Hakların en büyüğü olan HAKK-I HAYAT BİLE MUTLAK DEĞİLDİR. MİLLET'İN İRADE VE
EMELİNE UYMAYANLARIN HALİ HÜSRANDIR, İZMİHLALDİR! (27) - İttihat ve Terakki'nin bir parti haline getirilmesi,
ordunun siyaset dışında kalması, Cemiyet'le MASONLUK arasında bir ilgi
kalmaması, Cemiyet içinde eşitlik olması, Hükümet işleriyle din işlerinin
birbirinden ayrılması (gerekir). (28) (1909) - SİYASİ MERKEZ'imiz ANADOLU'NUN ORTASINDA kalacaktır!..
BATI'nın ve DOĞU'nun temsilcileri bu başkentte temas edeceklerdir. Bu başkentte
her türlü diplomatik meseleler görüşülecektir. BU BAŞKENT'TE MEMLEKETİN İÇ VE
DIŞ POLİTİKASI İDARE EDİLECEKTİR!.. (29) - Ey TÜRK GENÇLİĞİ!.. Birinci vazifen TÜRK İSTİKLALİ'ni, TÜRK CUMHURİYETİ'ni
ilelebed MUHAFAZA ve MÜDAFAA etmektir! (Bakınız:
AÇIKLAMALAR-4, 30) MEVCUDİYET'inin ve İSTİKBAL'inin yegane temeli
budur!. Bu temel senin en kıymetli HAZİNE'ndir!.. İstikbalde dahi, seni bu HAZİNE'den mahrum etmek isteyecek
DAHİLİ ve HARİCİ bedhahların alacaktır. Bir gün, İSTİKLAL ve CUMHURİYET'ini MÜDAFAA mecburiyetine
düşersen, vazifeye atılmak için içinde bulunduğun vaziyetin İMKAN ve ŞERAİT'ini
düşünmeyeceksin!.. Bu İMKAN ve ŞERAİT çok NAMÜSAHİT bir mahiyette tezahür
edebilir. İSTİKLAL ve CUMHURİYET'ine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali
görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. CEBREN ve HİLE ile aziz
VATAN'ın bütün KALELERİ zaptedilmiş, bütün TERSANELERİ'ne girilmiş, bütün
ORDULARI dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil İŞGAL edilmiş
olabilir. Bu şeraitten daha ELİM ve daha VAHİM olmak üzere, memleketin
dahilinde İKTİDARA SAHİP OLANLAR, GAFLET ve DALALET ve hatta HIYANET içinde
bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri, ŞAHSİ MENFAATLER'ini
MÜSTEVLİLERİN SİYASİ EMELLERİ'yle tevhid edebilirler. MİLLET FAKR-U ZARURET içinde HARAP ve BİTAB düşmüş
olabilir. Ey TÜRK İSTİKBALİ'NİN EVLADI!.. İşte bu AHVAL ve ŞERAİT içinde dahi vazifen TÜRK İSTİKLAL ve
CUMHURİYETİ'ni kurtarmaktır!. Muhtaç olduğun KUDRET damarlarındaki ASİL KAN'da
mevcuttur!..
> İÇİNDEKİLER < > CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ - AÇIKLAMALAR <
AÇIKLAMALAR-2; > AÇIKLAMALAR-3 < AÇIKLAMALAR-4