|
|||
|
İ l k Y a r d ı m R e h b e r i Düşmeler ve Kırılmalar  Düşmeyi hazırlayan birkaç koşulDüşmeler ve kırılmalarda alınması gereken önlemlerDüşmeler ve kırılmalarda yapılmaması gerekenlerDüşmelere bağlı yaralanmalar yumuşak doku ezilmeleri, sıyrıklar, bağ kopmaları, adele yırtıkları, kırıklar ve baş-boyun yaralanmaları gibi çeşitli yaralanmalardır. Düşmeyi hazırlayan birkaç koşul Önlemsiz dayanmış bir merdiven Kötü aydınlatılmış kat merdiveni Yükseğe çıkmak için konmuş masa veya sandalye Islak ve kaygan yüzey Kıvrık halı kenarı, yerde duran ağır bir cisim Alçak korkuluklu balkon Ani denge kayıpları Düşme sonucu deri üstünde ve altında bir takım sorunlar oluşabilir 1. Deri üstünde düşme sonucu oluşan sorunlar Abrazyon (Sıyrık): Sert cisim ve pütürlü yüzeylerin derinin üst kısımlarını sıyırması, abrazyon olarak tanımlanır. Sıyırıklar tek başına olabileceği gibi, yüzeyde bir sıyırık, altta bir hematomu, bu da daha alttaki bir bağ veya adele yırtığını hatta krığı işaret edebilir. Bu bakımdan abrazyonların önemsenmesi gerekir. Bazen boyalı yüzeylerden sıyırığın içine giren renkli maddeler bir tür dövme gibi sıyırık iyileştikten sonta iz olarak kalırlar. 2. Deri altında düşme sonucu oluşan sorunlar a. Hematom: Hematom, çarpma sonucu derinin altındaki kılcal damarların kopmasıyla meydana gelen kan birikintisidir. Hematom sonucu bölge şişer, kızarır, ağırır; deri altındaki kanama devam ettiği sürece şişme artar. Hematom gelişmesini 5-10 dakikalık bir sürede tamamlar ve şişme durur. Böyle durumlarda yapılacak en doğru hareket, bölgeye soğuk uygulaması yapmaktır. (Ör. Buz torbası). Soğuk, hematom gelişmesini durdurur, ağrıyı azaltır, bir süre sonra (30 dak.) ağrı tamamen kaybolur. Ancak bundan sonraki günlerde bölge morarır, bir hafta sonra sarı-yeşil bir renk alır, şişlik giderek azalır ve toplanan kan tam olarak vücut tarafından emilince kaybolur. Hematomun 1. gününden sonraki tedavisinde bölgesel heparinli pormatlar kullanılabilinir Ancak bölgesel tedavi yapılmasa da hematomlar 15-21 gün içinde iyileşirler. Bazen iki cisim arasına sıkışan parmak veya tırnakların altında da hematom oluşabilir. Bölgeyi soğutmak en doğru harekettir. Tırnak altında oluşan hematomların cerrahi yolla boşaltılması ağrıyı derhal durdurur, iyileşmeyi kolaylaştırır. b. Burkulma: Vücuttaki eklemler bir veya birden fazla kemiğin katgan yüzeylerden birbirilerine temas ettikleri yerlerdir. Eklemlerin yüzeyleri kıkırdak dokusuyla kaplıdır. Hareketli eklemlerin bir kısmı 180 derece dönüş yapabildikleri halde bazılarının hareketleri kısıtlıdır. Eklemlerin dönüş veya hareket yapmadıkları yönlerde aşırı zorlanmaları veya dışarıdan üzerlerine doğrudan darbe almaları mafsal bağlarının kopmaları ile sonuçlanır. Burkulmalarda ilk 0-4 saat içinde bölgesel soğuk uygulaması ve ilgili oynağın (mafsalın) bandaj veya uygun bir malzeme kullanılarak sargılanması ya da elastik bandaj adı verilen esneyebilir sargı elemanları ile hareketsiz hale getirilmesi gerekir. Sakatlanan bölgeye kesinlikle vücut ağırlığı bindirilmemeli ve tıbbi yarıdm için hekime müracaat edilmelidir. Bu koşullarda bandaj veya tespit süreci 21 gün civarındadır. c. Çıkıklar: Eklemleri saran bağların kopma ve yırtılmaları sonucunda bazı mafsallar çalışamaz duruma gelirler. En çok görülen çıkık, aşırı gerilme ve seneme sırasında çene mafsalı ile aşırı zorlamalar nedeniyle oluşan omuz çıkıklarıdır. Omuz mafsalı çıkı olan bir kişi, bu omuzunu hareket ettiremez, ağırısından yakınır ve kol aşağı sarkık durumda kalır. böyle şikayetle karşılaşıldığında yapılacak en doğru hareket kolu boyna bir eşarpla asmak ve doktora müracat etmektir. d. Kırıklar: I. Kol kırıkları: Düşmelerde bu kırık tipi sıkça görülür. Şiddetli ağrı yapar. Kol kırıklarında kırık bölgesinde 50-700 cc kanama olur. Ön kol kırıkları Ön kolda iki uzun kemik vardır. Biri veya ikisi birden kırılabilir. En çok görülen kırık el bileğine yakın yerden olandır. Bu kırık el açıkken öne döğre el üzerine düşmeyle meydana gelir. Kırıktan sonra ön kol, çatal sırtına benzeyen bir deformasyon gösterir. Kırık kol sağlam tarafla karşılaştırılırsa kolayca tanı konulabilir. Üstteki deride herhangi bir yaralanması olmayan kırık tipi kapalı kırık olarak isimlendirilir. Eğer kırığın üzerindeki deri yaralanmışsa veya kırık kemiğin bir ucu deriden dışarıya çıkmışsa bu açık kırıktır. Her iki kırık türü de tespit edilmeli ve hareketsiz hale getirilmelidir. II. Bacak kırıkları: Kalça ve diz arası bölgeye uyluk, diz altı bölgeye baldır denmektedir. Uyluk kemiği kırıkları daha çok yaşlıların düşmelerinde görülür. Sırtüstü yatan hastalarda kırık taraftaki ayak dışa dönük durur. Şiddetli ağrı vardır. Bacak şiş durur. III. Kaburga Kemiği kırıkları: Göğüs kafesine isabet eden darbelerde bir veya birden fazla kaburga kemiği kırılabilir. Kaburga kemiği kırıklarının en önemlii belirtisi kırık bölgesinde nefes almayı engelleyecek kadar çok ağrı olmasıdır. Ağrı ıkınma ve öksürmeyle artar. İstirahat konumunda bu ağrı azalır. Birden fazla kaburga kemiğinin kırılması göğüsün fiziksel destek görevini ortadan kaldırır. Böylece her nefes alışta akciğer genişleyeceğine, göüs duvarı içine çöker ve solunu fonksiyonu bozulur. Bu koşulda hastayı en kısa zamanda tam teşekküllü bir hastaneye götürmek gerekir. Tüm kaburga kemiği kırıklarında doktora müracat şarttır. Basit kaburga kırıkları 21 günde kendiliğinden iyileşir. IV. Boyun kırıkları: Başa isabet eden darbeler veya düşmelerde boyun kemikleri kırılabilir ve omurilik baskı altında kalabilir. Bu durum çok tehlikelidir. Çünkü insanın solunumunu yöneten kaslara giden sinirlerin bu hizada kesi veya baskıya uğraması ani uğraması ani solunum durması ve ölümlere sebebiyet verir. Boyun kırıkları açısından en tehlikeli durumda olan hasta, bilinci yerinde olmayan hastalardır. Böyle bir hastada aksi kanıtlanana kadar boyunda kırık veya benzeri bir problemin olduğu varsayılmalı, ve boyun uygun koşullarda tespit edilene kadar hasta kımıldatılmamalıdır. Bu gibi hastaların solumun yollarının açık tutulabilmesi için dikkatli davranmak ve hastaya zarar vermemek gerekir. e. Beyin Sarsıntısı (Kafa travması): Kafatasına sert bir cisimle vurulması veya başın sert bir yüzeye çarpıtılmasıyla kafa travması oluşur. Darbenin şiddetli olmaması halinde beyin sarsıntısı denen durum görülür. Darbenin isabet ettiği yerde bir hematom oluşur. Bu bölge ağrılıdır. Hastanın başı döner, midesi bulanır.Kendisine ne olduğunu hatırlayamaz.(Hafıza Kaybı) Şiddetli darbeler kafatasında çatlak veya kırıklar oluşturabilir. Beyni örten zarlar arasında veya beyin yüzeyinde kopan kılcal damarlar yerel hematom meydana getirebilirler. Bu koşullarda hastada; şuur kaybı, bulantı olmaksızın fışkırır tarzda kusma, hafıza kaybı, kan basıncında düşme ve burun deliklerinden, ağızdan kan gelmesi görülebilir. Düşmeler ve kırılmalarda alınması gereken önlemler Çocuklarınız için merdiven başlarına engel koyun. Kıvrık halı kenarlarını düzeltin. Oyuncak gibi ayağa takılacak malzemeleri ortadan kaldırın. Balkon kapılarını ve pencereleri kapalı tutun, ve çocukların ulaşamayacağı bir yere ek kilit koyun. Merdivenleri iyi aydınlatın. Banyo küvetinin tabanını kaymayı engelleyen malzemelerle kaplayın. Banyo küvetinin yakınında yakınına sağlam bir tutanak demiri taktırın. Yere dökülen sıvı sabun, sıvı deterjan gibi maddeleri hemen silin. Kaygan yüzeylerin temizliği sırasında yaşlıları ve çocukları uzak tutun. Kullanacağınız merdivenin sağlam olmasına dikkat edin. Ev ve apartman merdivenlerinden inerken trabzana tutunun. Yüksek yerlere ulaşmak için masa ve iskemle benzeri şeyleri üstüste koymayın. Temizlik yaptıktan sonra, yerlerin ve merdivenlerin kaygan olduğu konusunda ev halkını uyarın. Düşmeler ve kırılmalarda yapılması gerekenler Hematom oluşmuş bölgeyi buz torbasıyla soğutun. Tırnak altında oluşan hematomlar için doktora başvurun. Sıyırıkları antiseptik çözelti ile yıkayın (ör. Battikon), üzerine antibiyotikli merhem sürerek steril pansumanla kapatın. Kırık olduğunu varsaydığınız kol, bacak ve bileği diğeriyle karşılaştırın. Şekil bozukluğu varsa kırıktır. Kırılan kolu bir eşarpla üçgen askı şeklinde boyuna asın. Kaburga kemiği kırıklarında mutlaka doktora müracat edin. Sadece ağrıyı azaltmak için kırık bölgesinin üstüne yumuşak bir yastık dayayıp bağlayın. Yerde biliçsizce yatan hastaların boyunları da kırık olabilir. Onlara özel bir boyun desteği takmadan yerinden kımıldatmayın. Bu amaçla uzunca ve enli bir sünger parçası veya uygun olarak katlanmış bir çarşaf kullanılabilinir. Burkulmalarda kısa süre için bölgeye buz torbası uygulayın ve elastik bandajla eklemi sarın. Burkulmaların bölgeyi vücut seviyesinden yükseğe kaldırın. Çene çıkıkları için bir cerraha gidin. Omuz çıkıklarında kolu bir eşarpla boyun asın ve doktora müracaat edin. Kol kırıklarında da mutlaka doktora gidin. Bacak kırıklarında hastayı sırtüstü yatırıp, iki bacak arasına battaniye veya katlanmış çarşaf yerleştirerek eşarpla birbirine bağlayın. Düşmeler ve kırılmalarda yapılmaması gerekenler Kırık olan bacak, kol veya bileğini kesinlikle hareket ettirmeyin. Kırık yere sıcak kompres uygulamayın. Bölge üzerine yabancı maddeler sürmeyin. Kırık üstüne et, soğan gibi maddeler koymayın. Kırık veya çıkıkçıya gitmeyin. YAZININ BAŞINA DÖN |
|||
|
|||
