Mykonos: commercieel, duur en druk, dat waren mijn gedachten over het eiland Mykonos, en dus wilde ik er in eerste instantie ook niet naartoe. Ik was bang dat ik me op Mykonos elke dag zou moeten scheren en netjes aan zou moeten kleden, terwijl ik het op vakanties juist lekker vind om dat allemaal niet te doen. Maar ja, ik reis natuurlijk niet altijd alleen en smaken verschillen, dus op tien september 1998 moest ik eraan geloven. Na zo'n acht uur varen (we kwamen uit het oost Egeïsch gebied zetten op de boot van Samos naar Mykonos) belandde onze veerboot om drie uur in de nacht aan de kade van Mykonos stad. Tot onze grote verbazing stond er nog een menigte mensen van hotels op Mykonos te wachten om hun kamers te slijten. Toen ik de woorden "studios, apartments" hoorde was mijn belangstelling gewekt. Op de een of andere manier zijn die kamers altijd iets groter, en het idee van een eigen keukentje trekt me ook altijd wel aan. Niet dat ik nou elke avond zelf eten sta te koken, maar een keukenblok om in de morgen even koffie te zetten met mijn dompelaar en French press, en het idee dat er borden en kopjes zijn om eventueel een ontbijtje in elkaar te draaien, is aanlokkelijk.

We waren eigenlijk van plan om in Mykonos Stad iets te gaan zoeken, maar de man die mij aansprak bleek een pand te hebben in Platis Gialos, een badplaats drie kilometer van Mykonos stad af, maar ja: er was strand voor de deur, en daar is natuurlijk ook iets voor te zeggen. Bovendien was het al laat, en wat maakte ons het uit. Er was een regelmatige busverbinding met Mykonos stad, elk half uur tot een uur of 1 in de nacht, dus okay, wij gingen mee. Het appartement zat in het gebouw van Mina Studios en was ontzettend leuk, twee kamers groot en met twee balkonnetjes. Ik had lekker m'n eigen slaapkamer, ook prettig. En eigenlijk was het ook helemaal niet zo duur als we gedacht hadden. We betaalden toen 9000 drachmen, wat neerkwam op zo'n 54 gulden of 25 euro per nacht (ondertussen is het wel een stuk duurder geworden...).

En Mykonos bleek heel erg leuk te zijn. Ik kon gewoon ongeschoren en met mijn plastic slippers aan de deur uit. De meeste dingen waren op Mykonos inderdaad wel een stukje duurder, zoals uit eten gaan of ergens een borrel halen, de supermarkten, maar als je een beetje oplette viel het allemaal wel mee. In de jaren daarna ben ik steeds terug gegaan naar het eiland Mykonos, soms wel drie keer in een seizoen. Op deze pagina's wil ik wat informatie geven, en ik heb ook wat ruimte gemaakt voor accommodaties in Mykonos, betaalbare hotels op goede lokaties (ik verblijf tegenwoordig het liefste in Mykonos stad), die gerund worden door aardige mensen.

Bij Eilandhoppen op maat (klik op de banner) kun je eventueel een combinatiereis maken in de Cycladen met Mykonos als onderdeel erbij. Ook bij Sunweb Vakanties kun je combinatie-reizen boeken (eiland hoppen). Tui, Reisbureau Suntip, de Vakantiediscounter en Lavida Travel organiseren vakanties naar Mykonos. Bij Aegean Airlines kun je een vliegticket kopen vanaf Athene naar Mykonos en terug.

Een andere optie is om met een vliegticket van Sunweb Vakanties of Aegean Airlines naar Athene te vliegen en daar de veerboot te pakken. Vanuit Rafina (een van de havens van Athene) kunt je dan al binnen een paar uur op Mykonos zijn. Bij Ferries.booking.com kun je de vertrektijden van de veerboten checken en eventueel tickets bestellen.

Voor alle hotels, appartementen, studio's en villa's op Mykonos - klik hier.

Een auto huren op het eiland Mykonos doe je gemakkelijk bij Rentalcars.com. Zij vergelijken alle aanbieders, zoals Hertz, Europcar, Budgetcar, Avis en Auto Union en geven een lijst van auto's en prijzen waar je uit kunt kiezen. Niet alle stranden en plekken op Griekenland zijn te bereiken met het openbaar vervoer, dus als je veel wilt zien en de wat rustigere plekken en stranden op wilt zoeken is dit een goed idee.

Mykonos is zo'n eiland waar het leuk is (vind ik tenminste) als je er buiten het echte hoogseizoen bent. Het eiland krijgt namelijk elk jaar ongeveer 750.000 toeristen over de vloer. Door de combinatie van de prachtige haven, de schitterende zandstranden en het toegelaten naturisme op sommige stranden is het voor veel mensen een populaire bestemming. Ook het nabijgelegen eiland Delos met zijn opgravingen draagt bij aan de bezoekers-aantallen. Daarnaast zijn er de vele cruiseboten die het eiland aandoen. Als je echter in de goede periode aankomt - wij zijn er meestal in mei of eind september, begin oktober - dan is het echt een heel leuk eiland. Als je een auto huurt en gaat zoeken dan vind je nog wel rustige plekken / stranden. Kijk maar bij de knoppen in het keuzemenu links.

- Wandelen door Mykonos Stad met zijn vele kerkjes, pleintjes en winkeltjes en mensen kijken op een van de terrassen in de haven.... Achter elke hoek ligt een verrassing.
- Een bezoek aan het eiland Delos met de opgravingen uit de antieke periode, bootjes vertrekken vanaf Mykonos Stad.
- Bezoek de mooiste stranden: (lekker rustig en zeker niet minder mooi, maar dat vind ik dus leuk) Myrsini & Fokos in het noorden naast elkaar, of Panormos en Agios Sostis (ook in het noorden niet ver uit elkaar). Voor deze stranden heb je een auto nodig - huur niet bij de eerste de beste maar ga vergelijken qua prijs. Je kunt natuurlijk ook met de taxi. Een heel verschil met de meeste andere, drukkere stranden op het eiland Mykonos.
- Bezoek aan het dorp Kalafatis (hier kan je met de bus heen), hier lijkt het alsof je op een ander eiland bent beland. Om de hoek ligt het mooie strand van Kalo Livadi.
- Een boottochtje langs de stranden, je kunt op vele plekken opstappen en afstappen waar je wilt. Stranddoek mee en uitstappen als je een strand ziet dat je leuk lijkt.
- Een dagtochtje naar het eiland Tinos met de gewone veerboot. In de ochtend heen en begin van de avond weer terug. Boottocht duurt een half uurtje. Je kunt Tinos Stad en de grote kerk bekijken, de winkelstraat doorwandelen en langs de kust lopen naar het strand van Stavros of Kionia.
- Een wandeling vanuit Mykonos Stad langs het strand van Ano Mera naar de dorpjes Ornos en Agios Ioannis en daarna uitrusten en de zee induiken op het (gedeeltelijk) naturisten-strand van Kapari.
- Goed checken maar soms is het ook mogelijk om een dagtocht naar het eiland Syros te maken (anderhalf uur varen). Een bezoek aan de hoofdstad Ermoupolis, waar de verboten aankomen, is onvergetelijk.

Mykonos stad behoort zonder twijfel tot een van de mooiste havenplaatsjes op de Griekse eilanden. Alle huisjes in Mykonos stad zijn wit gekalkt, de meeste in Cycladenstijl (de zogenaamde kubushuisjes), en de plaatselijke overheid is erg streng bij nieuwbouw. Je moet aan allerlei eisen voldoen in Mykonos wil je er een huis neerzetten. Het centrum van Mykonos Chora is een wirwar van steegjes waar je na jaren oefenen nog gemakkelijk de weg kwijt kunt raken. Indertijd is het zo gebouwd met de bedoeling dat eventuele piraten de weg kwijt zouden raken. De haven met de terrassen, "Little Venice" met zijn huizen die in de zee staan, en de molens op de heuvel dragen allemaal bij om Mykonos stad om te toveren tot een plaatje. De stad barst uit zijn voegen van de winkeltjes, terrasjes en kerkjes, en je ontdekt er steeds nieuwe plekjes. De sfeer is supergezellig.

Regelmatig leggen er cruiseboten aan in Tourlos, een paar kilometer buiten Mykonos stad, met voornamelijk Amerikanen, die dan en masse de stad komen bevolken. Even is het dan heel druk. Mykonos stad leeft 24 uur per dag. Altijd is er nog wel ergens iets open, altijd zwerven er nog wel mensen over straat. Door alle bedrijvigheid heen leiden de oude bewoners van Mykonos nog gewoon hun eigen leventje en schijnen zich niet veel van alle drukte aan te trekken. Ze kopen nog steeds verse vis in het haventje, lopen er wat rond en de mannen drinken er Griekse koffie op de terrassen terwijl ze een bordspelletje doen of met hun rozenkrans zitten te spelen en de voorbij lopende toeristen bekijken. De laatste kleine visjes op de markt worden verkocht aan de toeristen die ze voeren aan de paar pelikanen die op het strandje of in de stad rondlopen.

In de avond barst het feest in Mykonos los, zowel in de stad als bij Paradise Beach, en terwijl de bars en disco's elkaar proberen te overstemmen flaneren de bezoekers door de smalle straatjes en de haven. Het uitgaansleven op Mykonos gaat door tot in de vroege uurtjes (daarom zochten wij om te logeren ook steeds een plekje waar het rustig was - dat wil zeggen geen muziek en geen auto's - Hotel Rania en Hotel Nazos hier op de pagina zijn daar twee voorbeelden van, heel stil). Het nachtelijke leven op Mykonos is natuurlijk beroemd en er is voor ieder - de gays en de hetero's - wat te doen, en dit alles zonder problemen, intollerantie of toestanden.

Behalve het vrolijke en mooie Mykonos stad beschikt het eiland ook over een serie prachtige zandstranden, zoals de stranden van Psarou, Platis Gialos, Elia Beach, Ornos, Paranga, en natuurlijk Paradise en Superparadise Beach. Ik noem er nu een paar, en dit zijn waarschijnlijk de drukste, omdat ze een direkte busverbinding hebben, maar er zijn er nog veel meer. Kalo Livadi bijvoorbeeld, een prachtig strand (volgens mij een van de mooiste) en veel stiller, of Kapari Beach, wat meer afgelegen, en alleen wandelend of met een scootertje te bereiken. Kortom: er is voor iedereen wel een strand wat aan de verlangens voldoet. Mykonos is een echte aanrader: veel sfeer, veel zon, veel strand, en soms ook: veel wind. Ik probeer er elk jaar even naar toe te gaan om oude vrienden te ontmoeten en weer iets van de sfeer op te snuiven.

In veel van de gidsen wordt Paradise omschreven als het mooiste strand van het eiland. Daar ben ik het helemaal niet mee eens. Het strand van Elia bijvoorbeeld is veel groter en mooier. Superparadise is traditioneel gezien het strand voor de gays. Het is er overvol en je kan er soms echt bijna geen plaats vinden. Vermijden dus zou ik denken. Veel homo's vind je tegenwoordig op het strand van Elia, waar veel meer ruimte is en wat meer een gemengd karakter heeft. Er is hier een gedeelte textielstrand en een gedeelte naturistenstrand. Naar Elia gaat vanuit Mykonos stad op onregelmatige tijden een bus (niet op het Fabrika Square maar elders) die tjokvol kan komen te zitten. Vooral op de terugweg kan het erg druk zijn. Neem gewoon een taxi zou ik zeggen, want vooral als je met een paar mensen bent is het niet echt duur. Wij spraken wel eens mensen aan bij de bushalte en deelden dan bijvoorbeeld met z'n vieren een taxi. Dat is bijna even duur als een busticket. Voor de terugweg bel ik altijd even 2289022400 voor de taxi-centrale van Mykonos en dan worden we weer terug gebracht, of je vraagt gewoon aan iemand met een auto die je in ziet stappen of je een lift terug kunt krijgen naar Mykonos stad.

Op veel van de stranden, met uitzondering van Platis Gialos, Kalo Livadi, Psarou, Agios Stefanos, Agios Ioannis en Ornos, is eigenlijk wel een gedeelte strand voor de naturisten. Vaak is het opgesplits links textiel rechts nudisten (of omgedraaid natuurlijk), dus gewoon even kijken. Superparadise is bijna geheel naturistenstrand. Agios Fokos en Mersini ook. Kapari, Elia, Paranga, Panormos en Paradise hebben een naturisten gedeelte. De stranden in het noorden zijn vaak niet even schoon, zoals bijvoorbeeld het strand van Ftelia en Meridias. Bespaar je de moeite. Dit geldt niet voor alle stranden: Panormos, Mersini en Agios Fokos (mijn favorieten) zijn schoon en veel rustiger omdat er geen bussen naartoe gaan. Vanuit Mykonos stad kun je met de bus naar diverse stranden, bijvoorbeeld naar Kalafatis, Ornos en Agios Ioannis, Paradise, Paranga en Platis Gialos. Wel is de frequentie van de bussen verschillend en moet je soms goed opletten wanneer de laatste bus terug gaat (bijvoorbeeld in Kalafatis waar maar een enkele bus naar toe rijdt).

Deze accommodatie werd van harte aanbevolen door mijn bezoekers, dus hebben we de laatste dagen van onze mei-juni vakantie 2009 er gereserveerd. Villa Konstantin ligt aan de rand van Mykonos Stad op een rustige lokatie en kijkt uit over de zee, de zonsondergang en het eiland Delos. De eigenaresse Sharon wordt door iedereen de hemel ingeprezen en de Villa krijgt hele goede beoordelingen op alle websites. Villa Konstantin ligt 700 meter heuvelopwaarts op de noordzijde van de heuvel van Mykonos. Het is 10 minuten lopen naar het centrum. Villa Konstantin is een klein complex met studio's en kamers, met uitzicht op de Egeïsche Zee en prachtige zonsondergangen, en een gevoel van vrijheid dat u niet in het centrum zult vinden.

De zelfstandige studios en appartementen van Villa Konstantin zijn heel anders qua stijl dan de moderne hotels vandaag de dag en bieden meer een blik in het verleden. Voor het verslag van ons bezoek en alle foto's zie de hotelpagina.

Check beschikbaarheid en prijzen & boek Villa Konstantin in Mykonos Stad - klik hier.

Dit hotel is wat mij betreft een van de leukere hotels in Mykonos stad. Het is een echt familiehotel, met 14 kamers, waar je als gast geen nummer bent, maar heel persoonlijk en vriendelijk wordt onthaald. De mensen die het runnen zijn gewoon super-aardig en niets is te veel moeite: echt vakantie. Het hotel is centraal gelegen en het uitzicht is erg mooi. Het ligt ook niet ver van het busstation waar de bussen naar de stranden vertrekken. Misschien handig om te weten. Alle kamers zijn voorzien van bad/douche en toilet, een koelkast, minibar, tv, airconditioning, internet-aansluiting, haardroger, en een eigen balkon met een panoramisch uitzicht over Mykonos stad. Het hotel beschikt verder over een lounge, een snackbar, en er is parkeergelegenheid. In het hotel is 24 uur per dag service. Een echte aanrader dus en een van de aardige hotels in Mykonos Stad waar ik ooit gelogeerd heb.

Check beschikbaarheid en prijzen & boek Hotel Nazos in Mykonos Stad - klik hier.

Voor alle hotels, studio's, appartementen, villa's en vakantiehuizen op het eiland Mykonos - klik hier.

Een andere budget optie zijn de Sahas Studios in Mykonos stad. Er zijn kamers voor 2, 3 of 4 personen en er zijn kamers met of zonder zeezicht. De zeezicht kamers zijn een beetje duurder. Deze accommodatie ligt op slechts 500 meter en op 5 minuten loopafstand van Mykonos Stad, in Tagoo, een rustig gebied met een spectaculair uitzicht op de zee. De kamers zijn sfeervol ingericht volgens Cycladen traditie, die in overeenstemming is met de natuurlijke omgeving. In de Sahas Studios is er gelegenheid om te ontspannen in de tuin met een prachtig uitzicht over de Egeïsche Zee, en een keer per week is er een barbecue.

Check beschikbaarheid en prijzen & boek Sahas Studios in Mykonos Stad - klik hier.

Het hotel Aeolos bestaat uit 28 elegant ingerichte moderne tweepersoonskamers. De ontbijtruimte en lounges zijn uiterst comfortabel ingericht. In de prachtige tuin met palmbomen kunt u ontspannen in de jacuzzi, een duik nemen in het grote zwembad of een cocktail drinken aan de bar tijdens zonsondergang. Eigenlijk is dit hotel ook helemaal niet zo duur, en vergeleken met andere hotels met dezelfde faciliteiten (zwembad e.d.) is het best goedkoop.

Check beschikbaarheid en prijzen & boek het Aeolos Hotel in Mykonos Stad - klik hier.

Voor meer foto's van Esperides Apartments klik hier

Kom je in de eerste plaats voor het strand en niet zozeer voor het uitgaan dan is Platis Gialos een goede keuze. Het ligt op 3,5 kilometer van Mykonos Stad af en er is een goede busverbinding (elk half uur tot 's avonds een uur of 1 of 2 afhankelijk van de periode waarin je gaat). Ook een taxi naar Mykonos Stad kost erg weinig. Platis Gialos is een groot familie-strand met watersport-faciliteiten en een ruime keuze uit allerlei restaurants, van Italiaans en Grieks tot een snackbar en van prijzig tot heel goedkoop. Er zijn ook een paar supermarktjes voor de dagelijkse boodschappen. Hier in dit dorp hebbem wij ook menig maal vertoeft. Vanaf Platis Gialos loopt een kustpad via een klein strandje naar twee andere stranden Paranga en Agia Anna, en als je nog verder loopt kom je in Paradise en Superparadise. De andere kant op liggen de mooie stranden van Psarou of Ornos. Het complex van Esperides bestaat uit 18 studios en appartementen met allemaal een keukentje en een groot balkon of een terras. Het ligt op 150 meter afstand van het strand van Platis Gialos. Gratis transport van en naar de haven of het vliegveld.

Check beschikbaarheid en prijzen & boek Esperides Apartments in Platis Gialos - klik hier.

Een andere van mijn favoriete hotels op Mykonos is het Rania Hotel. Het stijlvolle, luxe en modern ingerichte Rania Appartementen complex is gelegen in een mooie en rustige tuin in het hart van Mykonos Chora, de leuke hoofdstad van het eiland Mykonos, in het Petasos gebied, vlakbij alle entertainment, winkels en de stranden van het eiland. De Rania Hotel Appartementen in Mykonos stad zijn gebouwd in traditionele Cycladen stijl en bestaan uit 15 volledig ingerichte en comfortabele kamers, studios en appartementen, en gemeenschappelijke faciliteiten. Het gastvrije management en vriendelijke personeel van Rania Hotel Appartementen zullen er alles aan doen om uw verblijf in Mykonos stad onvergetelijk te maken. Het is een hotel in de A klasse en het is het hele jaar open. In 2006 beginnen de prijzen bij 58 euro voor een tweepersoonskamer en 75 euro voor een studio voor twee personen.

Alle appartementen hebben en eigen badcel, koelkast, magnetron oven, telefoon, tv, veranda, airconditioning, safe en een bureau. Bovendien hebben diverse appartementen een woonkamer, zithoek, een kompleet ingerichte keuken, en een balkon met een spektaculair uitzicht.

Het Rania Hotel ligt vlakbij het Manto plein (in de haven met de restaurantjes) waar de taxistandplaats ook is. Achter het plein moet je wat trappetjes opklimmen om er te komen. Het prettige is dat het er erg rustig is, weg van het verkeer en de disco's, maar toch dicht in de buurt van de winkels, restaurants en het nachtleven. Rania wordt gerund door Bonis en zijn charmante zoon Anthony. Wij hadden een erg leuke studio met een woonkamer en een slaapkamer die gescheiden werd door een boog, een badcel en een kleine keuken. In de foto's boven zitten we op ons terras dat over de haven uitkeek. Nog hartelijk bedankt voor de gastvrijheid Anthony!

Check beschikbaarheid & prijzen en boek Rania Apartments, Studios and Rooms in Mykonos - klik hier.

Mykonos is makkelijk bereikbaar vanaf Rafina of Piraeus (bij Athene) waar dagelijks boten vertrekken richting de Cycladen eilanden, maar natuurlijk gaan er ook rechtstreekse vluchten naar Mykonos vanaf Amsterdam Schiphol (tegenwoordig niet meer lijkt wel) en vanaf de luchthaven van Brussel. Optie is te vliegen op Athene () en dan de veerboot te pakken in Rafina.
Bij Sunweb Vakanties kun je combinatie-reizen boeken (eiland hoppen).

De verbindingen vanaf Rafina naar Mykonos zijn goed en regelmatig. Je kunt ook vanaf Piraeus naar Mykonos maar vanaf het havenstadje Rafina is overzichtelijker, kleiner en minder hectisch. Je hoeft dan ook nadat je op het vliegveld van Athene bent geland niet door de stad Athene zelf. Je kunt met de bus of met de taxi naar Rafina. De rit duurt ongeveer een half uur. Wij boeken tegenwoordig als we in de buurt van Athene moeten blijven (bijvoorbeeld om op een vlucht of een ferry te wachten) elke keer in het Avra hotel daar (zie de Rafina pagina). Het lekkere is dat ze een hele goede shuttle service hebben van het vliegtuig naar hun hotel en terug, dus je hoeft je verder nergens meer over te bekommeren. Het dorp ligt aan zee en is ook best leuk.

Vanaf Mykonos zijn er regelmatig veerboten (zowel gewone als zogenaamde "superfast ferries") naar de havens van Rafina en Piraeus op het vasteland en naar eilanden in de omgeving, zoals bijvoorbeeld Naxos, Santorini, Syros, Tinos, Paros en Andros.

Je kunt de tijden en de prijzen checken en als je wilt van tevoren een ticket boeken op de site van Ferries.booking.com. Vooral als je een superfast ferry wilt boeken in het hoogseizoen is dat misschien verstandig.

In tegenstelling tot andere Cycladen-eilanden heeft Mykonos in de geschiedenis nooit een belangrijke rol gespeeld, en heeft daarom ook weinig sporen van de antieke beschavingen opgeleverd. Niettemin is het een van de populairste reisbestemmingen voor toeristen geworden. Dat is verreweg de belangrijkste inkomstenbron voor het eiland, dat reeds aan het eind van de jaren vijftig door het massatoerisme werd ontdekt en sindsdien een van de eerste toeristische trekpleisters in de Egeïsche Zee is geworden. De fraaie, maar drukbezochte zandstranden, het bruisende (en luidruchtige) nachtleven en daaraan gekoppeld de reputatie het Griekse eiland met de hoogste tolerantie te zijn (o.m. t.o.v. naaktrecreatie en homo’s), maken het eiland misschien minder geschikt voor wie nog zoek is naar het "authentieke" Griekenland.

De Ioniers vestigden zich in ongeveer 1100 voor Christus op Mykonos, maar uit opgravingen is gebleken dat al rond 3000 BC er een Neolitische stam op het eiland woonde. In de nabijheid van het eiland Delos dat zich tot heiligdom ontwikkelde, werd Mykonos meegezogen door de invloeden van de verschillende heersers daar: de Phoeniciers, Macedoniers en de Atheners lieten allemaal hun sporen na op Mykonos.

Net als alle andere Griekse eilanden kwam het eiland onder het bewind van de vader van Alexander de Grote, Philip van Macedonië. Onder het bewind van Alexander de Grote floreerde het eiland en werd een centrum voor landbouw, pottenbakkerij en scheepvaart. Door de nabijheid van het heilige eiland Delos kende het eiland een grote bloei, vooral tijdens de Romeinse bezetting in het bewind van van Keizer Augustus.

In de middeleeuwen werd het eiland bezet door de Venetianen, en daarna tot 1830 na christus door de Turken, die duizenden bewoners van het eiland als slaven afvoerden. Natuurlijk werd ook Mykonos door de Duitsers bezet. Vandaag de dag heeft Mykonos zich ontwikkeld tot een belangrijk Grieks toeristisch centrum door zijn prachtige stranden, zijn ontpannen sfeer en de nabijheid van Delos.

Op Mykonos heeft men sporen aangetroffen van alle grote beschavingsperioden, maar nergens in belangrijke hoeveelheden. De Byzantijnen lieten, in de talrijke kerken en kapellen (ongeveer 360, verspreid over het hele eiland), iconen en fijn bewerkte iconostasen achter. De Venetianen waren aanwezig op het eiland van ca. 1200 tot 1537. Daarna kwamen de Turken, die er bijna 300 jaar bleven. Vooral zij lieten opvallend weinig sporen van hun aanwezigheid achter. Op de Platía Mavrogénous in de hoofdstad staat het borstbeeld van de revolutionaire heldin Mantó Mavrogénous, die tijdens de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog in 1821 een Turkse tegenaanval op Mykonos wist af te slaan.