2. ΤΟ  ΕΡΓΟ  ΤΟΥ  ΝΟΜΟΘΕΤΗ

Εγώ δε των μεν ούνεκα  ξυνήγαγον

δήμον, τι τούτων πριν τυχείν επαυσάμην ;

Συμμαρτυροίη ταύτ’ αν εν δίκηι. Χρόνου

μήτηρ μεγίστη δαιμόνων Ολυμπίων

άριστα, Γη μέλαινα, της εγώ ποτε

όρους  ανείλον πολλαχήι πεπηγότας.

πρόσθεν δε δουλεύουσα, νυν ελευθέρη.

Πολλούς δ’ Αθήνας πατρίδ’ ες θεόκτιστον

ανήγαγον πραθέντας, άλλον ενδίκως,

άλλον δικαίως, τους δ’ αναγκαίης υπό

χρειούς φυγόντας, γλώσσαν ουκέτ’ Αττικήν

ιέντας, ως δη πολλαχήι πλανωμένους.

Τους δ’ ενθάδ’ αυτού δουλίην αεικέα

έχοντας, ήθη δεσποτέων τρομεομένους,

ελευθέρους έθηκα, ταύτα μεν κράτει

ομού βίην τε και δίκην ξυναρμόσας

έρεξα, και διήλθον ως υπεσχόμην.

Θεσμούς δ’ ομοίως των κακώι τε καγαθώι

ευθείαν  εις έκαστον αρμόσας δίκην

έγραψα. κέντρον δ’ άλλος ως εγώ λαβών,

κακοφραδής  τε και φιλοκτήμων ανήρ,

ουκ αν κατέσχε δήμον.

Ει γαρ ήθελον

ά τοις εναντίοισιν ήνδανεν τότε,

αύτις δ’ ά τοίσιν ούτεροι φρασαίατο,

πολλών αν ανδρών ήδ’ εχηρώθη πόλις.

Των ούνεκ’ αλκήν πάντοθεν ποιεόμενος

ως εν κυσίν πολλήισιν εστράφην λύκος.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αποσύρθηκα μήπως εγώ από την εξουσία, πριν επιτύχω κάτι από αυτά, που για χάρη τους συμφιλίωσα τον λαό;

Θα μπορούσε να μαρτυρήσει αυτά ενώπιον του δικαστηρίου του χρόνου

με άριστο τρόπο η παντοδύναμη μητ΄ρα των Ολυμπίων θεών,

η σκουρόχρωμη Γη, από την οποία κάποτε εγώ

έβγαλα τις  λίθινες στήλες, που είχαν μπηχθεί σε πολλά μέρη.

Και ενώ ήταν πριν δούλη, τώρα είναι ελεύθερη.

Επανέφερα στην  Αθήνα, στη θεόκτιστη πατρίδα,

πολλούς, που είχαν πωληθεί ως δούλοι, άλλος παράνομα,

άλλος σύμφωνα με τον νόμο, κι άλλος που εξαιτίας επιτακτικής ανάγκης

αυτοεξορίσθηκαν και δεν μιλούσαν πια την Αττική γλώσσα,

επειδή περιπλανώνταν σε πολλά μέρη.

Κι αυτούς, που ζούσαν εδώ στον τόπο μας κάτω από καθεστώς

ατιμωτικής δουλείας και έτρεμαν τις αυθαιρεσίες των αφεντάδων,

τους ελευθέρωσα.

Κι αφού συνδύασα με την επιβολή του νόμου τον καταναγκασμό και το δίκαιο,

έπραξα και έφερα σε πέρας   αυτά, όπως υποσχέθηκα.

Καθιέρωσα θεσμούς, ίδιους και για τον φτωχό και για τον πλούσιο,

αφού επέβαλα για τον καθένα αμερόληπτη δικαιοσύνη.

Αν όμως έπαιρνε άλλος στα χέρια του, όπως εγώ, της εξουσίας  τα βούκεντρα,

ένας κακόβουλος και πλεονέκτης άνδρας,

δεν θα μπορούσε να συγκρατήσει τον δημοκρατικό λαό.

Γιατί, αν εγώ υιοθετούσα

όσα ήταν αρεστά στους αντιπάλους του λαού τότε

και όσα πάλι σκέπτονταν οι άλλοι εναντίον εκείνων,

αυτή η πόλη θα είχε χάσει πολλούς άνδρες.

Για όλους αυτούς τους λόγους, αντλώντας δύναμη από παντού,

ανάμεσα σε πολλούς σκύλους στριφογυρίζοντας αμύνθηκα σαν λύκος.

3. ΑΠΟΛΟΓΟΣ

Δήμωι μν γαρ έδωσα τόσον γέρας όσσον επαρκείν,

τιμής ούτ, αφελών ούτ’ επορεξάμενος.

Οί δ’ είχον δύναμιν και χρήμασιν ήσαν αγητοί,

και τοις εφρασάμην μηδέν  αεικές έχειν.

Έστην δ’ αμφοβαλών κρατερόν σάκος αμφοτέροισιν,

νικάν δ’ ουκ είασ’ ουδετέρους αδίκως.

........

Δήμος  δ’ ώδ’ αν άριστα συν ηγεμόνεσσιν έποιτο,

μήτε λίην ανεθείς μήτε βιαζόμενος.

Τίκτει γαρ κόρος ύβριν, όταν πολύς όλβος έπηται

ανθρώποις οπόσοις μη νόος άρτιος ήι.

........

Έργμασι (γαρ) αν μεγάλοις πάσιν αδείν χαλεπόν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Στον λαό έδωσα τόσα δικαιώματα, ώστε να αρκούν,

χωρίς ούτε να αφαιρέσω ούτε να προσθέσω τίποτα από την εξουσία.

Αλλά  και για όσους είχαν δύναμη και ήταν θαυμαστοί για τα χρήματά τους

και γι’ αυτούς προνόησα να μην έχουν τίποτα το άδικο.

Τοποθετήθηκα ανάμεσά τους, αφού παρενέβαλα ισχυρή ασπίδα και για τους δυο,

και δεν επέτρεψα να υπερισχύσει με άδικα μέσα ούτε ο ένας ούτε ο άλλος.

.............

Ο λαός  έτσι θα μπορούσε ν’ ακολουθήσει άριστα τους νέους άρχοντες,

χωρίς ούτε να χαλαρώσει πολύ ούτε να καταναγκασθεί.

Γιατί η πλεονεξία  γεννά την έπαρση, όταν ακολουθεί πολύς πλούτος.

σ’ όσους ανθρώπους δεν υπάρχει σωστός νους.

.............

Σε μεγάλες πράξεις είναι δύσκολο να αρέσεις σ’ όλους.

4. Η  ΠΟΛΗ  ΚΑΙ  ΟΙ  ΤΥΡΑΝΝΟΙ

Ει δε πεπόνθατε λυγρά δι’ υμετέρην κακότητα,

μη θεοίσιν τούτων μοίραν επαμφέρετε.

Αυτοί γαρ τούτους ηυξήσατε ρύματα δόντες,

και διά ταύτα κακήν έσχετε δουλωσύνην.

Υμέων δ’ είς μεν έκαστος αλώπεκος ίχνεσι βαίνει,

σύμπασιν δ’ υμίν χαύνος ένεστι νόος.

Ες γαρ γλώσσαν  οράτε  και εις έπη αιμύλους ανδρός,

εις έργον δ’ ουδέν γιγνόμενον βλέπετε.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αν πάθατε συμφορές εξαιτίας της ανανδρίας σας,

μην αποδίδετε μέρος αυτών στους θεούς.

Γιατί σεις οι ίδιοι καταστήσατε αυτούς (τους τυράννους) ισχυρούς μια και τους δώσατε στηρίγματα,

και εξαιτίας  αυτού έχετε περιπέσει σε ταπεινωτική δουλεία.

Κι ενώ ο καθένας από σας ξεχωριστά βαδίζει στα ίχνη της αλεπούς,

όλοι μαζί έχετε νου νωθρό.

Γιατί  δίνετε προσοχή στη ρητορική δεινότητα και στα λόγια δόλιου άνδρα,

αλλά στα έργα δεν βλέπετε τίποτα να γίνεται.

4.α. ΟΙ  ΠΟΛΗ  ΚΑΙ  ΟΙ  ΤΥΡΑΝΝΟΙ

Εκ νεφέλης πέλεται χιόνος μένος ηδέ χαλάζης,

βροντή δ’ εκ λαμπρής γίγνεται αστεροπής.

Ανδρών δ’ εκ μεγάλων πόλις όλλυται, ες δε μονάρχου

δήμος αϊδρίηι δουλοσύνην έπεσεν.

Λίην δ’ εξάραντ’ ου ράιδιόν εστι κατασχείν

ύστερον, αλλ’ ήδη χρη καλά πάντα νοείν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Από το σύννεφο γίνεται το σφοδρό χιόνι και το χαλάζι,

και από τη λαμπρή αστραπή γίνεται η βροντή.

Από τους ισχυρούς άνδρες καταστρέφεται η πόλη

και από απειρία ο λαός συνήθως πέφτει στη δουλεία ενός τυράννου.

Και αυτόν που υψώθηκε πολύ δεν είναι εύκολο να τον γκρεμίσεις

ύστερα, αλλά πρέπει από πριν να προνοεί κανείς για όλα.