China Cambodia Laos Vietnam Thailand |
Reisverhalen |
|
Sihanoukville is een slaperig stadje, 230 kilometer ten zuidwesten van Phnom Penh, verbonden door Route Nationale 4. Het ligt met de rug naar de bergen en het gezicht naar zee. Officieel heet de plaats nog Kompong Som, maar door groeiende invloed van de teruggekeerde koninklijke familie Sihanouk, raakt de oude naam weer in zwang. Frans is, na het Khmer, nog de voertaal.
In de jaren zestig maakte prins Norodom Sihanouk in zijn hoedanigheid van staatshoofd, van Sihanoukville een protserig pronkjuweel, zoals de monarch toen in het hele land, voor bedragen die het Cambodjaanse staatsbudget ver te boven gingen, prestigeobjecten liet realiseren. In het centrum van Phnom Penh staat het reusachtige zogenoemde Olympisch Stadion: een massieve bak naar Oosteuropees model, die na de bouw in 1964 slechts een paar keer is gebruikt en nu aan de betonrot en de daklozen is overgeleverd.
In Sihanoukville heet het paradepaardje Independence Hotel, een monstrueuze flat, geopend in 1968. Van het hotel, fraai gelegen op een rots aan de baai, zijn de meeste ruiten stuk. "Geen kamers", zegt een vrouw die voor receptioniste speelt. Een paar families met kinderen logeren in de stoffige, smerige lobby. Aan de voet van het hotel ligt het Preah Motel, een bungalowpark dat in even deplorabele toestand verkeert. Samen vormen ze de stille herinneringen aan de dwaze verspillingspolitiek van Sihanouk.
Maar er gloren betere tijden voor de weggekwijnde badplaats. Op de bagagedrager van de VN-missie zijn nijvere buitenlandse zakenlieden mee Cambodja in gekomen. Het land is ideaal voor projectontwikkelaars, die van nul af kunnen beginnen. Sihanoukville zou een badplaats naar Thais model kunnen worden. Op grote reclameborden aan de rand van het stadje staan "kunstenaarsimpressies' van grootschalige vakantieparken.
Voorlopig zijn het alleen geestelijk verdwaalden en VN-militairen die naar Sihanoukville reizen. Ruth, een spichtige Engelse, verblijft al zes weken als enige toerist in het Preah Motel en ze vindt het enig. Een half dozijn afgewerkte bierblikjes staat voor haar op tafel. "Ik hoop dat het hier geen tweede Thailand wordt", zegt ze, "toerisme is heel slecht voor de natuur". Gelijk heeft ze wel, maar géén toerisme is slecht voor de economie en wat moet Cambodja dan?
Hout is een belangrijke, maar eindige bron van inkomsten. Op de tocht langs Route Nationale 4 door de Olifantsbergen is goed te zien hoe de houthakkers met woeste happen het tropisch regenwoud te lijf zijn gegaan. Vrachtwagen na vrachtwagen met ruwe boomstammen of reeds verwerkt hout - dat makkelijker te exporteren valt - rijdt richting kust of Thaise grens. In hun haast om zo snel mogelijk hout weg te slepen is menige gevelde boom gewoon blijven liggen om weg te rotten. Van enig beleid voor heraanplanting is geen sprake. De schaal waarop wordt gekapt doet vrezen dat Cambodja binnen vijf tot tien jaar zijn buurlanden Thailand en Laos achternagaat, die door hun rigoreuze houtkap nu houtimporterende landen zijn geworden.
Het zijn vaak de Thais naar wie de beschuldigende vinger wordt uitgestoken als het gaat om de aanslag op het Cambodjaanse regenwoud. Het is een feit dat in het Thais-Cambodjaanse grensgebied Thaise houtimporteurs goede zaken doen met de Rode Khmer. Maar elders, bij voorbeeld in het noordoostelijke drielandengebied met Vietnam en Laos heeft ook op grote schaal illegale houtkap plaats. Hier werkt het Cambodjaanse leger (CPAF) eendrachtig samen met Vietnamese en Laotioaanse militairen; de laatsten kappen de bomen, de eersten strijken een forse premie op.
Het zijn de Cambodjaanse overheid en de houthakkers zelf die uiteindelijke het kappen initiëren. In de provincie Kampot, waarin Sihanoukville ligt en de aangrenzende provincie Koh Kong voeren lokale houtheren zonder enig gezag van bovenaf hun eigen kapbeleid uit.
Voor het arme Sihanoukville blijft, als er geen toeristen komen en het hout op is, alleen nog de haven over als bron van inkomsten, voor de visserij en de overslag. De Cambodjaanse zuidkust is niet zo groot, Sihanoukville is de aangewezen plaats om als belangrijkste invoerhaven te fungeren, mocht de Cambodjaanse economie op gang komen.