Phụ
Lục
Đồng
chí Trốtsky thân mến,
Tôi
yêu cầu đồng chí khẩn thiết đứng ra
bảo vệ vấn đề Grudya trước Ban
chấp hành trung ương đảng. Hiện nay, vụ
này đang bị Stalin và Giécginsky giải quyết bằng
cách ngược đăi và v́ thế, tôi không thể tin ở
sự khách quan của họ. Trái lại, tôi sẽ yên ḷng
nếu đồng chí nhận bảo vệ vấn
đề này. Nếu v́ lẽ ǵ khác, đồng chí không
nhận, tôi yêu cầu gửi tất cả hồ sơ
lại cho tôi. Như thế, tôi sẽ hiểu là
đồng chí đă từ chối.
Gửi
lời chào thân mến và t́nh bằng hữu đến
đồng chí,
Ngày
5-3-1923
Lênin
Lép
Đaviđôvích thân mến,
Tôi
viết thư này để nói cho đồng chí
biết : ngay trước khi qua đời chừng
một tháng, Vlađimia Ilích lật từng trang cuốn sách
của đồng chí và ngừng lại ở đoạn
đồng chí phân tích Mác và Lênin. Lênin yêu cầu tôi
đọc cho đồng chí nghe đoạn đó một
lần nữa. Lênin rất chăm chú lắng nghe và sau
đó, đồng chí cũng đọc lại. Tôi c̣n
muốn nói với đồng chí điều này
nữa : cho đến tận khi mất, Vlađimia Ilích
vẫn nghĩ về đồng chí như khi đồng
chí từ Sibia đến chỗ chúng tôi ở Lônđơn.
Lép
Đaviđôvích, chúc đồng chí nhiều nghị lực và
khỏe mạnh. Ôm hôn đồng chí.
N.
Krúpskaia
Đảng
ta dựa trên hai giai cấp và v́ thế, t́nh trạng
mất ổn định có thể xảy ra và sự
sụp đổ cũng không tránh khỏi nếu giữa
hai giai cấp này không thể đạt được
một sự đồng thuận. Trong trường
hợp đó, thực hiện biện pháp này hay biện
pháp khác, thậm chí, suy ngẫm về sự bền
vững của Ban chấp hành trung ương - là một
việc vô ích. Trong trường hợp đó, không một
biện pháp nào có thể ngăn chặn được
sự chia rẽ. Nhưng tôi mong đó chỉ là một tương
lai rất xa xôi và có xác xuất quá nhỏ để chúng ta
phải bàn luận trong lúc này.
Tôi
nghĩ đến sự bền vững đảm bảo
sự chia rẽ không xảy ra trong một tương lai
gần và tôi muốn đề cập đến ở
đây vài suy nghĩ có tính cách hoàn toàn cá nhân.
Trên
phương diện này, tôi cho rằng vấn đề
thiết yếu trong việc ổn định là Ban
chấp hành trung ương và những thành viên như Stalin
và Trốtsky. Theo ư tôi, quan hệ giữa hai người
chiếm hơn nửa phần mối họa chia rẽ -
có thể tránh khỏi - và theo tôi, ta có thể tránh khỏi
bằng một trong các phương pháp là tăng số
ủy viên Ban chấp hành trung ương lên 50 hoặc 100 người.
Đồng
chí Stalin, từ khi trở thành tổng bí thư
đảng, đă thâu tóm vào tay ḿnh một quyền hành vô
hạn mà tôi không chắc đồng chí ấy sẽ luôn biết
sử dụng một cách chừng mực. Mặt khác,
đồng chí Trốtsky - ngay như cuộc đấu
tranh chống Ban chấp hành trung ương về vấn
đề Bộ Dân ủy Giao thông đă chứng tỏ -
không chỉ nổi bật về khả năng xuất
chúng mà thôi. Đứng về phương diện cá nhân, tuy
rằng có lẽ Trốtsky là người tài năng
nhất trong Ban chấp hành trung ương hiện nay, nhưng
đồng chí hay quá lời bởi tính tự tin và sự
say mê khía cạnh hành chính thuần túy của công việc.
Hai
bản tính ấy của hai nhà lănh đạo xuất
sắc trong Ban chấp hành trung ương hiện nay có
thể dẫn tới sự chia rẽ và nếu
đảng ta không thực hiện những biện pháp
đề pḥng, sự chia rẽ ấy có thể bất
ngờ xảy ra.
Tôi
miễn phân tích những ủy viên khác của Ban chấp
hành trung ương theo bản tính cá nhân của họ. Tôi
chỉ lưu ư : biến cố tháng Mười của
Dinôviép và Kamênép tất nhiên không t́nh cờ, nhưng không
thể quy điều này là tội lỗi cá nhân của
họ, cũng như không thể buộc tội Trốtsky
không phải người bônsêvích.
Trong
số những thành viên trẻ của Ban chấp hành trung ương,
tôi muốn nói vài lời về Bukharin và Piatakốp. Theo ư
tôi, họ là những cán bộ xuất sắc nhất
(trong số những người trẻ tuổi) và trong
quan hệ với họ, chúng ta cần chú ư như sau :
Bukharin chẳng những là lư thuyết gia quư báu nhất và
cứng cáp nhất của đảng, mà chúng ta c̣n có
quyền coi đồng chí là con cưng của toàn
đảng, nhưng những quan niệm lư luận của
đồng chí chỉ có thể được coi là hoàn
toàn mác-xít một cách rất dè dặt, bởi có cái ǵ kinh
viện trong đó (đồng chí chưa bao giờ học
hỏi và theo ư tôi, chưa bao giờ thông hiểu toàn bộ
thuyết biện chứng).
Ngày
24-12-1922
Về
Piatakốp, không ai chối căi là được đồng
chí có nghị lực sắt đá và rất tài năng, nhưng
lại quá thiên về công việc hành chính và quá thiên về
khía cạnh hành chính của công việc, thành thử không
thể dựa vào đồng chí trong những vấn
đề chính trị quan trọng.
Dĩ
nhiên, tất cả những nhận định này của
tôi chỉ có giá trị trong giai đoạn hiện tại
và trong trường hợp hai cán bộ xuất sắc và
tận tâm này không có dịp bồi bổ những hiểu
biết và vượt qua những phiến diện của
ḿnh.
Ngày
25-12-1922
Bổ
sung thư ngày 24-12-1922 : Stalin là người
có tính thô lỗ thái quá và nhược điểm này hoàn toàn
có thể chịu đựng được giữa chúng
ta và trong quan hệ giữa những người cộng
sản, nhưng không thể chấp nhận được
trên cương vị tổng bí thư đảng. V́
thế, tôi đề nghị các đồng chí hăy suy
nghĩ về việc chuyển Stalin khỏi trọng trách
ấy và đề cử vào vị trí của Stalin một
đồng chí khác, có bản tính tốt hơn so với
Stalin : kiên nhẫn hơn, trung thực hơn, lịch
sự hơn và chu đáo hơn đối với các
đồng chí, ít thất thường hơn v.v... Có
thể trường hợp này dường như không
đáng kể, nhưng tôi tin rằng - để pḥng
ngừa sự chia rẽ và trên phương diện
những tôi đă viết ở trên về mối quan
hệ giữa Stalin và Trốtsky - điều này không
hề nhỏ nhặt, bằng không, đó là sự nhỏ
nhặt có thể mang tầm quan trọng quyết
định.
Ngày
4-1-1923
Lênin
Đời
đời nhớ Ông
Bữa
trước mẹ cho con xem ảnh
Ông Stalin bên cạnh nhi đồng
Áo Ông trắng giữa mây hồng
Mắt Ông hiền hậu, miệng Ông mỉm cười
Stalin ! Stalin !
Yêu biết mấy, nghe con tập nói
Tiếng đầu ḷng con gọi Stalin !
Hôm qua loa gọi ngoài đồng
Tiếng loa xé ruột xé ḷng biết bao
Làng trên xóm dưới xôn xao
Làm sao, Ông đă... làm sao, mất rồi !
Ông Stalin ơi, Ông Stalin ơi !
Hỡi ơi, Ông mất ! Đất trời có không ?
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương ḿnh thương một, thương Ông thương
mười
Yêu con yêu nước yêu ṇi
Yêu bao nhiêu lại yêu Người bấy nhiêu !
Ngày xưa khô héo quạnh hiu
Có người mới có ít nhiều vui tươi
Ngày xưa đói rách tơi bời
Có người mới có được nồi cơm no
Ngày xưa cùm kẹp dày ṿ
Có người mới có tự do tháng ngày
Ngày mai dân có ruộng cày
Ngày mai độc lập ơn này nhớ ai
Ơn này nhớ để hai vai
Một vai ơn Bác một vai ơn Người
Con c̣n bé dại con ơi
Mai sau con nhé trọn đời nhớ Ông !
Thương Ông mẹ nguyện trong ḷng
Yêu làng, yêu nước, yêu chồng, yêu con
Ông dù đă khuất không c̣n
Chân Ông c̣n măi dấu son trên đường
Trên đường quê sáng tinh sương
Hôm nay nghi ngút khói hương xóm làng
Ngàn tay trắng những băng tang
Nối liền khúc ruột nhớ thương đời
đời
(Tố Hữu,
5-1953)
Bài
ca tháng Mười
Thủa
Anh chưa ra đời
Trái đất c̣n nức nở
Nhân loại chửa thành người
Đêm ngày năm man rợ
... Từ khi Anh đứng dậy
Trái đất bắt đầu cười
Và loài người từ đấy
Ca bài ca tháng Mười
Hoan hô Stalin !
Đời đời cây đại thọ
Rợp bóng mát ḥa b́nh
Đứng đầu sóng ngọn gió
Hoan hô Hồ Chí Minh !
Cây hải đăng mặt biển
Băo táp chẳng rung rinh
Lửa trường kỳ kháng chiến !
(Tố
Hữu, 1950)
