Suy Nghĩ Về Chủ Nghĩa Mác
Lê Hồng Hà
(Cựu đảng viên CSVN cao cấp thuộc Bộ Nội Vụ, là người đã theo chủ nghĩa Mác
gần suốt cuộc đời mình. Ông đã từng can đảm lên tiếng đòi trả lại công bằng cho
những nạn nhân của cái gọi là "xét lại chống đảng" cùng với ông
Nguyễn Trung Thành trong những năm trước đây.)
Chủ
nghĩa Mác, xét cho cùng, là sản phẩm tư tưởng của châu Âu (Tây Âu) thế kỷ thứ
XIX với hai đặc trưng : chủ nghĩa tư bản sơ kỳ và cách mạng công nghiệp lần thứ
nhất với tất cả sự kế thừa những thành tựu và những hạn chế về tư duy có tính
chất khu vực và lịch sử.
Những
học thuyết tư tưởng của mỗi khu vực, mỗi quốc gia trên thế giới, đều do những
điều kiện lịch sử, kinh tế, văn hóa, tư tưởng, chính trị mà hình thành.
Cho
nên, tuyệt đối không thể và không được coi chủ nghĩa Mác là một cái gì tuyệt
đối đúng cho năm châu bốn biển, không thể nào coi nó là đỉnh cao nhất của trí
tuệ loài người.
Vì vậy,
xét trong tổng thể, chủ nghĩa Mác vừa có mặt vĩ đại : phê phán và khái quát
những thành tựu tư tưởng của khu vực Tây Âu, vừa chịu nhiều hạn chế xét về
không gian và thời gian. Xét trong tổng thể, sự vận động của thế giới từ giữa
thế kỷ XIX cho tới nay đã không chứng minh cho những nhận định và quan điểm của
Mác, nếu chúng ta đồng ý lấy thực tế vận động của xã hội lấy thực tiễn trong 2
thế kỷ qua làm tiêu chuẩn, làm căn cứ để kiểm nghiệm sự đúng sai của chủ nghĩa
Mác.
Những
điểm sai lầm hoặc cơ bản là sai lầm của chủ nghĩa Mác (cho dù có những yếu tố
đúng) :
1. Lấy sự phân tích một khúc của sự phát
triển (thời sơ kỳ) của chủ nghĩa tư bản để khái quát coi như đặc trưng cơ bản
của chủ nghĩa tư bản, và dựa vào đó mà dự đoán xu thế diệt vong của chủ nghĩa
tư bản là sai.
2. Luận điểm về cái gọi là sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân là đào huyệt chôn chủ nghĩa tư bản là sai.
3. Dự đoán về sự xu hướng phân hóa tuyệt
đối hai cực giàu-nghèo, tư sản-vô sản trong xã hội tư bản chủ nghĩa là sai.
4. Luận điểm về đấu tranh giai cấp và sự
tất yếu của chuyên chính vô sản coi như quy luật phổ biến là sai.
5. Luận điểm về 5 hình thái kinh tế xã hội,
5 phương thức sản xuất là sai.
6. Luận điểm về 2 cơ sở kinh tế-xã hội của
cách mạng xã hội chủ nghĩa là sai.
7. Luận điểm về sự tất yếu có tính phổ biến
của bạo lực cách mạng là sai.
8. Luận điểm về thặng dư giá trị là sai.
9. Luận điểm về đặc trưng phi hàng hóa
trong xã hội xã hội chủ nghĩa là sai.
10. Luận điểm về sự cần thiết coi như mục
tiêu của cách mạng vô sản là "xóa bỏ chế độ tư hữu" là sai.
11. Luận điểm về chủ nghĩa xã hội như thời
đại quá độ trên toàn thế giới là sai (Hội nghị 81 đảng cộng sản và công nhân
quốc tế năm 1957).
12. Luận điểm về nguyên tắc phân phối sản
phẩm xã hội trong chế độ xã hội chủ nghĩa là sai.
13. Luận điểm về 9 quy luật phổ biến trong
các nước xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa là sai.
14. Tự hạn chế trong hai khái niệm
"chủ nghĩa tư bản", "chủ nghĩa xã hội" đối với sự phát
triển xã hội là sai.
15. Luận điểm về nhà nước giai cấp là sai.
Sự
nghiên cứu chủ nghĩa Mác một cách nghiêm túc cho ta thấy :
* Chủ nghĩa Mác chỉ phản ánh được một số
mặt của sự phát triển xã hội, nhưng khi tuyệt đối hóa nó, coi nó như đỉnh cao
nhất, khoa học nhất, hoàn thiện nhất là sai lầm nguy hiểm.
* Không thể coi chủ nghĩa xã hội của Mác là
khoa học, vì chưa có thực tiễn kiểm nghiệm.
* Cả ba bộ phận tố thành, và ba nguồn gốc
của chủ nghĩa Mác đều bị hạn chế, đều phiến diện, dù có chứa đựng nhiều nhân tố
hữu lý. Một khi nó được được sùng bái một cách mù quáng, chủ nghĩa Mác trở
thành có hại chứ không có lợi, sẽ trở thành lực kìm hãm xã hội, và phá hoại xã
hội.
* Càng không thể đặt chủ nghĩa Mác thành
quốc giáo, khinh rẻ, tàn sát, triệt hạ các tôn giáo, các hệ tư tưởng khác, các
Luận điểm xã hội học khác, bởi vì như thế lợi đã chẳng có mà còn gây ra tai họa
cho dân tộc, chia rẽ dân tộc, kìm hãm sự phát triển của xã hội.
Tóm
lại :
Chủ
nghĩa Mác đã có nhiều phát hiện giá trị trong sự nghiên cứu xã hội tư bản chủ
nghĩa, cách mạng công nghiệp, thời sơ kỳ của sự phát triển xã hội tư bản chủ
nghĩa ở thế kỷ XIX ở châu Âu. Ðó là những hạt ngọc quý, đặc biệt là tinh thần
phê phán toàn bộ gia tài tư tưởng của lịch sử phương Tây.
Nhưng
cách tâng bốc chủ nghĩa Mác, tuyệt đối hóa nó, coi nó là đỉnh cao nhất, duy
nhất đúng, duy nhất khoa học, biến nó thành quốc giáo, coi những nguyên lý của
chủ nghĩa Mác là quy luật phổ biến, bất di bất dịch, đã sẵn sàng để áp dụng cho
từng nước, là hoàn toàn sai lầm, gây tai họa cho sự phát triển của các dân tộc.
