Dân chủ là minh bạch, công khai

Ngày hôm qua ở Mỹ có ai tò mò sẽ được đọc "biên bản" buổi họp hồi tháng Sáu vừa rồi của Ủy ban Thị trường trong Quỹ Dự trữ Liên bang Hoa kỳ (Fed). Chắc rất ít người tìm đọc. Quý vị độc giả nhật báo Người Việt chắc chẳng ai đọc. Chỉ những chuyên viên tài chánh muốn theo dõi từng lời nói của các thành viên trong Ủy ban thị trường, để dự đoán họ sẽ làm gì trong tương lai mới tìm đọc các biên bản đó. Chúng tôi nêu tin tức kể trên trong mục này cũng không có ý mời quý vị tìm đọc làm gì. Chẳng có gì lý thú cả. Nhưng nêu lên câu chuyện để đặt câu hỏi này: Tại sao Quỹ Dự trữ Liên bang, tức Ngân hàng Trung ương Mỹ, lại cứ mỗi hai tháng sau phiên họp, mở sổ sách ra cho công chúng coi biên bản các buổi họp của Ủy ban thị trường như vậy?

Để hiểu rõ đầu đuôi câu chuyện, xin giới thiệu Ủy ban Thị trường gồm 7 vị Thống đốc của Quỹ Dự trữ Liên bang và 5 trong số 12 vị chủ tịch các chi nhánh khắp nước Mỹ. Họ họp để quyết định chính sách tiền tệ của cả nước, cụ thể như Thứ Ba vừa rồi, họ quyết định cắt lãi suất ở Mỹ thêm 0.25% nữa. Tên gọi nhóm người này là Ủy ban Thị trường, vì thường họ quyết định mua, bán ngay trong thị trường tài chánh để ảnh hưởng đến khối lượng tiền tệ trong nước.

Mấy người đó có gì quan trọng mà phải đọc biên bản họ họp? Khá quan trọng. Mỗi lần họ họp cả thế giới chờ coi họ quyết định cái gì. Vì lãi suất ở Mỹ lên hay xuống, người Mỹ tiêu nhiều tiền hay ít, chuyện đó ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ và kinh tế thế giới. Nửa năm nay kỹ nghệ xây cất nhà cửa, kỹ nghệ xe hơi Mỹ còn đứng vững trong lúc các ngành điện tử, tin học xuống ào ào, đó là nhờ chính sách tiền tệ thư thả khích lệ dân chúng tiêu tiền. Thị trường chứng khoán Mỹ lên xuống cũng có khi chỉ vì Quỹ Dự trữ Liên bang thay đổi lãi suất. Tóm lại, đối với kinh tế Mỹ thì Ủy ban Thị trường rất quan trọng.

Mà đối với dân chúng nhiều nước khác, họ cũng ngỏng cổ chờ coi Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ làm cái gì. Nước Singapore chẳng hạn. Người dân và chính phủ Singapore rất mong Mỹ giảm lãi suất, để các xí nghiệp đi vay thêm tiền đầu tư cho kinh tế Mỹ lên, rồi đi mua hàng. Ông Lý Hiển Long, phó Thủ tướng xứ này, nói: "Kinh tế nước tôi đi theo Mỹ. Họ xuống là chúng tôi xuống." Rất là thẳng thắn, không sĩ diện hão. Bởi vì 25% các món hàng xuất cảng của Singapore là để bán sang Mỹ. Mà kinh tế xứ này sống nhờ xuất cảng, tiêu thụ của dân trong nước chỉ chiếm 20% Tổng sản lượng nội địa (GDP) mà thôi! Nói chung, một phần tư số xuất cảng của các nước trên thế giới là bán sang Mỹ. Kinh tế Mỹ chạy thì cả thế giới được nhờ. Mà Ủy ban Thị trường quyết định chính sách tiền tệ có ảnh hưởng tới tất cả nền kinh tế Mỹ.

Nói như vậy để biết 12 ông bà trong đó quan trọng như thế nào. Họ có ảnh hưởng trên túi tiền, đồng lương của người ta, trên tình trạng thất nghiệp hay có việc làm của người ta, ngay trên giá mua gạo, mua rau cũng có thể chịu ảnh hưởng. Người ta chờ coi kết quả các phiên họp của Ủy ban thị trường cũng giống như dân chúng một nước cộng sản chờ coi Trung ương Đảng họp quyết định những gì.

Và đến đây xin trở lại câu hỏi: Vậy thì chuyện Quỹ Dự trữ Liên bang công bố biên bản các phiên họp của Ủy ban thị trường, điều đó có gì đáng nói. Một điều đáng nói, là không ai bắt buộc họ phải công bố. Luật thành lập Quỹ Dự trữ Liên bang không bắt buộc, nhưng ông chủ tịch Alan Greenspan tự nguyện công bố biên bản các phiên họp, 2 tháng sau khi họp xong. Những người theo dõi tin tức tài chánh có thể đọc để biết, thí dụ, trong buổi họp tháng Sáu vừa qua, khi ông Greenspan cắt lãi suất 1/4 điểm, thì có một vị trong Ủy ban chống lại, là ông chủ tịch chi nhánh ở St.Louis. Hoặc người ta biết, trong phiên họp vào tháng Năm, ông chủ tịch ở Kansas City chống lại quyết định cắt lãi suất nửa điểm, và có hai người bỏ phiếu cùng với ông.

Các nhà phân tích tài chánh và chứng khoán có thể đọc các chi tiết đó để, mỗi khi các vị Thống đốc hoặc Chủ tịch chi nhánh Ngân hàng Trung ương tuyên bố câu gì, họ đoán được ý nghĩa các lời nói, và tiên đoán mai mốt (tháng Mười này 12 vị sẽ họp nữa) các cụ sẽ quyết định ra sao về cái túi tiền của dân Mỹ.

Nhưng các nhà phân tích tài chính và dân chúng lấy quyền gì mà đòi biết chuyện nội bộ của Ngân hàng Trung ương? Tại sao ông Alan Greenspan phải chiều ý họ?

Nói đúng ra, dân chúng chẳng có quyền gì với ông Greenspan cả. Vì ông ta, cũng như các vị Thống đốc khác, không được ai bầu, không bao giờ phải tranh cử, phải xin phiếu của ai. Nhưng ông Greenspan hiểu rằng dân Mỹ, hay dân chúng bất cứ quốc gia nào được sống tự do, đều có quyền biết tin tức về những quyết định ảnh hưởng đến đời sống của họ. Họ muốn biết những người có quyền đã bàn bạc ra sao, lấy lý do nào mà quyết định điều này hay điều khác. Trong thể chế dân chủ, người bị trị có quyền biết tin tức về các quyết định của giới cai trị. Đó là một quy tắc cơ bản. Vì vậy, guồng máy cai trị phải công bố, không những các quyết định của mình, mà cả các cuộc thảo luận đưa tới những quyết định đó.

Khi tin tức minh bạch và công khai như vậy, các người có quyền quyết định tự nhiên thấy họ có trách nhiệm rõ ràng đối với người bị trị. Không thể nói ẩu được, không dám bỏ phiếu quyết định điều gì mà không suy trước nghĩ sau.

Tin tức công khai, tinh thần trách nhiệm, chế độ tự do dân chủ, đó là những điều liên hệ mật thiết với nhau. Đó là những yếu tố giúp một nước tiến bộ. Chúng ta trông thấy người ta sống tự do, tiến bộ như thế nào rồi.

Bây giờ nhìn vào những buổi họp của Trung ương Đảng Cộng Sản hay Đại hội Đảng của họ, chúng ta thấy gì? Họ không những quyết định chính sách kinh tế quốc gia mà còn nắm trọn quyền tất cả các mặt sinh hoạt khác của 78 triệu người dân Việt Nam. Có ai biết họ bàn gì với nhau hay không? Có ai hiểu mấy bản thông báo sau phiên họp của họ nói gì, ngoài các khẩu hiệu nghe đã nhàm tai hay không?

NGÔ NHÂN DỤNG