2 Bài Bào
Chữa Của 2 Luật Sư Trong Vụ Án Nguyễn
Vũ Bình
HANOI -- Dưới đây là Bài Bào
Chữa trong vụ xử sơ thẩm ông Nguyễn Vũ
Bình của Toà án nhân dân Thành phố Hà Nội sáng ngày
31/12/2003.
Đề Cương
Bào Chữa Vụ Nguyễn Vũ Bình
Luật sư: Đàm Văn Hiếu
1 – Cáo
trạng của Viện KSND thành phố Hà Nội đã truy
tố Nguyễn Vũ Bình vì tội gián điệp theo
Điều 80 BLHS trong đó có nêu ra một số việc
làm của Bình mà cáo trạng coi là phạm tội gián
điệp.
Bình đã nhận hết những việc mình đã làm, là
có quan điểm đa nguyên đa đảng (dân chủ
đa nguyên) và cho rằng: trong quan điểm của Bình là
trái với đường lối chính sách của
Đảng Cộng Sản Việt Nam, nhưng Bình
"không vi phạm pháp luật bởi vì theo Điều 69
Hiến pháp thì mọi người có quyền tự do
tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do báo chí,
tự do lập hội" (BL284-287)
Theo tôi có những việc mà cáo trạng nêu ra như:
• Bình có quan điểm dân chủ đa nguyên, tuy trái với
đường lối chính sách, nhưng đây là thuộc
lĩnh vực tư tưởng, không phải là phạm
tội.
• Bình xin thành lập Đảng tự do dân chủ và tham
gia thành lập "Hội nhân dân Việt Nam chống tham
nhũng" cũng vậy.
• Cũng như vậy việc ký vào các bản kiến
nghị đòi thực thi dân chủ và đòi tha
người này, giải quản cho người kia, không
phải là hành vi phạm tội.
Mặt khác, những việc nói trên không dính dáng gì với
tội gián điệp.
2 – Theo tôi hiểu, phải chăng quy Bình vào tội gián
điệp, chỉ vì Bình đã liên hệ và trao đổi
với một số cá nhân người Việt ở
nước ngoài như: Nguyễn Gia Kiểng, Nguyễn
Ngọc Đức (ở Pháp), Ngô Thị Hiền (ở
Mỹ), Trương Minh Dũng (ở Canada), về tình hình
dân chủ ở Việt Nam? Tức là Bình đã làm gián
điệp cho mấy cá nhân này? Đó chính là vấn
đề mà tôi muốn đề cập đến.
Từ trước đến nay, từ cổ chí kim,
từ Đông sang Tây, trong lĩnh vực đời
thường cũng như trong lĩnh vực pháp lý,
mọi người đều coi làm gián điệp là làm
tay sai cho nước ngoài, cung cấp bí mật Nhà
nước hoặc tin tức khác để nước
ngoài sử dụng chống nước ta.
Phải chăng Bộ Luật hình sự nước ta có
quy định gì khác ? Không, Điều 80 BLHS cũng quy
định như vậy. Xin đọc trích dẫn
Điều 80 của cáo trạng:
"Người phạm tội gián điệp là
người cung cấp bí mật Nhà nước cho
nước ngoài hoặc cung cấp tin tức tài liệu
khác nhằm mục đích để nước ngoài
sử dụng chống nước CHXHCN Việt Nam".
Nước ngoài đây phải hiểu là một
nước khác, một quốc gia khác, mà đại
diện là Chính phủ hoặc các tổ chức tình báo
chứ không phải là một công dân của nước
đó, càng không phải là một ngoại kiều hoặc
một tổ chức ngoại kiều nào sống ở
nước đó, nếu họ không phải là tay sai
hoặc nằm trong tổ chức tình báo của
nước này.
Như vậy, tinh thần và nội dung của Điều
80 là đúng đắn, phù hợp với khái niệm
“tội gián điệp” trên trường quốc tế và
trong quan điểm của mọi người. Không có
nước nào coi là gián điệp người đã trao
đổi quan điểm với người nước
mình sống ở ngoại quốc. Nếu có đủ
chứng cứ là phạm tội thì cũng không thể là
tội gián điệp được. Đối chiếu
với Điều 80 BLHS, Bình không làm gián điệp cho
nước nào, cũng không cung cấp những bí mật
Nhà nước hoặc các tài liệu tin tức gì khác cho
nước ngoài nếu không phạm vào Điều 80 BLHS.
Cáo trạng có nêu ra một số tiền vào khoảng 500 –
600 đô mà Bình và vợ Bình đã nhận được,
nhưng đâu phải là tiền công làm gián điệp.
Vợ chồng Bình cho biết, người gửi cho nói là
quà cho các con. Chẳng qua là Bình lâm vào cảnh khốn
quẫn, khi rời khỏi Tạp chí cộng sản, không
có việc làm, hai con nhỏ và mẹ già phải nuôi,
tỉnh cảnh gia đình do một mình vợ Bình phải
gánh vác, nên mọi người trong và ngoài nước thông
cảm gửi cho mà thôi. Tôi chắc rằng những
người có lòng nhân ái, không ai cho đó là tiền "gián
điệp".
3 – Cũng cần nói thêm là: có ý kiến cho rằng: về
yếu tố nước ngoài của Điều 80/BLHS,
Uỷ Ban Pháp Luật của Quốc hội đã có công
văn (số 783, ngày 16/07/2002) giải thích là : phải
được "hiểu theo nghĩa rộng bao gồm
cả cá nhân người Việt Nam, tổ chức
người Việt Nam phản động lưu vong
ở nước ngoài".
Theo luật tổ chức Quốc hội thì Uỷ Ban Pháp
Luật không có quyền giải thích pháp luật. Theo
điều 7 Khoản 3 của luật này, việc giải
thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh thuộc nhiệm
vụ quyền hạn của UBTV/QH. Còn UBPL/QH chỉ có
mấy nhiệm vụ quyền hạn sau đây:
1. Thẩm tra các dự án luật, dự án pháp lệnh do
Quốc hội hay UBTV/QH giao.
2. Thẩm tra báo cáo của các cơ quan chấp pháp và hành
pháp.
3. Giám sát việc thực hiện luật, hoạt
động điều tra, thi hành án (xem Điều 27
Luật Tổ chức Quốc hội)
Không hiểu vì lẽ gì mà UBPL làm sai thẩm quyền
của mình; không thực hiện đúng nhiệm vụ
quyền hạn của mình. Trong Nhà nước pháp
quyền, phải thực hiện đúng thẩm quyền
đã được luật quy định.
Nếu sai thẩm quyền hoặc vượt quá thẩm
quyền thì không có hiệu lực thi hành. Không những
thế, giải thích như vậy còn làm sai lệch cả
tinh thần và nội dung đúng đắn của
điều luật.
Không thể coi một cá nhân người Việt, một
tổ chức người Việt lưu vong ở
nước ngoài là nước ngoài được, dù
hiểu rộng đến đâu đi nữa.
Thưa Hội đồng xét xử
4 – Toàn bộ hồ sơ đã chứng tỏ đây không
phải là vụ án gián điệp mà thực chất là
một vụ đấu tranh đòi thực hiện dân
chủ đa nguyên, Nguyễn Vũ Bình là một thanh niên trí
thức tốt nghiệp Đại học, công tác tại
Tạp chí Cộng sản, thuộc gia đình liệt
sỹ.
Theo lời khai của Bình, Bình nhận thức là vấn
đề tự do dân chủ trong nước là vấn
đề bức xúc của xã hội hiện nay. Do đó,
Bình mới trao đổi rộng rãi với mọi
người để tìm kiếm một giải pháp
nhằm thay đổi tình hình. Tuy nhiên, Bình mới chỉ
dừng ở mức độ trao đổi, thảo
luận quan điểm mà thôi (BL 284-287). Sau khi suy nghĩ
nghiêm túc vấn đề này, Bình đã làm đơn xin
lập Đảng tự do dân chủ, đồng thời
xin thôi việc tại Tạp chí Cộng sản, mặc
dầu Ban Lãnh đạo Tạp chí đã khuyên can và
biết rằng quan điểm và hành động của
mình là trái với đường lối chính sách của
Đảng Cộng sản Việt Nam, sẽ không có
lợi cho bản thân và gia đình mình.
Vợ Bình sợ chồng mất việc, gia đình nheo
nhóc nên khuyên Bình nghe lời Ban Lãnh đạo Tạp chí
Cộng sản để giữ việc làm, Bình đã không
nghe và bảo vợ "đó là quan điểm và nhận
thức của anh, đừng bắt anh phải có
nhận thức khác". Như vậy, dù đúng hay sai,
những điều nói trên chứng tỏ là Bình là
người có khí phách.
Với sự trình bày ở trên, để kết luận
vấn đề, tôi cho rằng Bình không phạm tội
gián điệp, xử phạt Bình theo tội danh này là
gượng ép và không đúng tinh thần, nội dung
của Điều 80 BLHS.
Đề nghị Hội đồng xét xử xem xét.
Ngày 31 tháng 12 năm 2003
Luật sư: Đàm Văn Hiếu
Và dưới đây là bài bào chữa thứ nhì.
Luật Sư Trần Lâm
Bào Chữa Cho
Nguyễn Vũ Bình Bị Quy Tội Gián Điệp
Việc Bình
đưa tài liệu ra nước ngoài và quan hệ trao
đổi, đó là hình thức quảng bá. Xuất phát
từ mục đích để tiếp cận ở bên
ngoài và bên trong. Không làm theo mệnh lệnh vì một số
người yêu cầu Bình viết và gửi ngay bài về
nhưng Bình không làm và không gửi. Nếu làm gián
điệp là phải làm ngay theo yêu cầu. Bình làm là do
xuất phát từ bản thân, ý thức rằng các việc
đó không hề phạm pháp. Về yếu tố
nước ngoài: Các công ty nước ngoài ở Việt Nam
cũng thể là gián điệp lắm chứ nhưng
đó chỉ là giả định vì không thể chứng
minh được. Nước ngoài phải là một
quốc gia, một tổ chức, một cơ quan tình báo
chứ không phải là một vài cá nhân, vì thế không
thể qui tội gián điệp. Có nhiều ý kiến nói
80 triệu dân Việt Nam không phải tất cả cùng ý
chí, cùng quan điểm. Như thế không thể nói
những ai không cùng quan điểm là phạm tội gián
điệp.
Ở đây không đủ yếu tố cấu thành
tội gián điệp vì Bình không làm theo mệnh lệnh
của nước ngoài, không làm theo mệnh lệnh của
bất kỳ ai. Bình làm theo ý chí của bản thân. Đó là
làm việc thiện cho nhân loại, không hề móc nối,
không hề cung cấp tin tức mà chỉ trao đổi
quan điểm. Chưa hề hành động bạo
động.
Từ trước đến nay trong lĩnh vực
đời thường và pháp lý. Làm gián điệp là làm
tay sai, cung cấp tin tức, tài liệu cho nước ngoài
thì mới phạm tội gián điệp. Không thể
đưa việc trao đổi quan điểm với
một số cá nhân Việt kiều để khép tội
gián điệp là không đúng.
Ở đây chủ toạ, đại diện Viện
Kiểm soát và luật sư có quan điểm khác nhau. Tôi
xin hỏi có luật pháp nào qui định việc trao
đổi quan điểm, tư tưởng cho
người cùng dân tộc lại vi phạm pháp luật. Vì
thế không thể kết tội bị cáo làm gián
điệp.
Về yếu tố nhận tiền: tiền phải là
tiền công. Đây là tiền giúp đỡ, tiền quà cho
2 con nhỏ. Không hề phạm tội. Khép tội gián
điệp là không đúng, là khiên cưỡng. Tiền trao
đổi giải thưởng của các tổ chức
nhân quyền cũng bị cho là tiền gián điệp là
không đúng.
Làm gián điệp gì mà lại quảng bá rộng rãi, công
khai gửi đi các nơi – xin loại bỏ tội gián
điệp.
Tuy không được đẹp, nhưng tôi xin dẫn
lời nói của một người Mỹ nổi
tiếng “Thế nào là dân chủ, dân chủ là phải
biết lắng nghe ý kiến người chống
đối mình để tìm ra giải pháp tốt
hơn".
Việc muốn Đa Nguyên Đa Đảng là quan
điểm và nhận thức của mỗi người.
Phạm tội chính trị, tội gián điệp là
phải có hận thù, bức xúc. Bình không phải là
người như thế. Bình là một trí thức trẻ
tâm huyết muốn cho xã hội phát triển. Có thể là
người nhiễm tư tưởng dân chủ. Không
hề có động cơ xấu. Nếu khép bị cáo vào
tội gián điệp sẽ để lại một
bản án không đúng dù sau 50 năm sau mọi người
vẫn nhận thấy đó là bản án khép tội khiên
cưỡng. Đối với tình hình xã hội hiện
nay thì chỉ nên dùng biện pháp răn đe không trừng
trị.
