Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!

VIỆT NAM VÀ CON ĐƯỜNG PHỤC HƯNG ĐẤT NƯỚC


Nguyễn Vũ B́nh, phóng viên Tạp chí Cộng sản 


Sau một thời gian tăng trưởng kinh tế ở mức cao (8-9%/năm), nền kinh tế Việt Nam đang trong thời kỳ suy giảm. Năm 1998 mức tăng trưởng đạt 5,8%, năm 1999 là 5%. Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam năm 1998 chỉ bằng 1/3 của năm 1997 và năm 1999 bằng 1/3 năm 1998. Vấn đề quan trọng là xu hướng giảm của tăng trưởng kinh tế và đầu tư nước ngoài ngày càng rơ nét. T́nh trạng tham nhũng trở thành quốc nạn tham nhũng đă được Đảng, Quốc hội, Chính phủ và nhân dân thừa nhận. Tệ nạn xă hội - nỗi đau lớn nhất của dân tộc - đang phát triển không ǵ ngăn cản nổi. Gần đây, người ta khám phá ra vụ buôn bán, tiêu thụ ma tuư lớn nhất từ trước tới nay, vụ án được xét xử ngày 13-6 tại Nam Định.


Trước t́nh h́nh thực tế của đất nước, có hai cách nh́n nhận, lư giải và đánh giá. Theo quan điểm chính thống của Đảng và nhà nước th́ rơ ràng những thành tựu mà nước ta đạt được trong thập kỷ vừa qua là vô cùng ngoạn mục. Tuy nhiên, mấy năm cuối thập kỷ, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế - tiền tệ châu Á, mức tăng trưởng của nền kinh tế có phần giảm sút song vẫn ở mức cao nhất khu vực và châu Á. Quốc nạn tham nhũng th́ Đảng và Chính phủ, Quốc hội cũng không bao giờ quên. Bài diễn văn nào, cuộc họp nào cũng nhắc tới, thậm chí những cuộc tiếp xúc ngắn ngủi giữa lănh đạo Đảng với dân, tham nhũng cũng bị đưa ra bàn bạc, mổ xẻ. Tệ nạn xă hội đích thị là do kinh tế thị trường (mặt trái của kinh tế thị trường). Không c̣n phải nghi ngờ ǵ nữa, chúng ta chấp nhận kinh tế thị trường cũng phải chấp nhận mặt trái của nó và tệ nạn xă hội là đương nhiên. Vấn đề là giáo dục đạo đức và khắc phục mặt trái của kinh tế thị trường.


Một cách nh́n nhận khác, trái hẳn với cách nh́n nhận thông thường, chính thống. Cách nh́n nhận này thực ra đă được các nhà cách mạng lăo thành, những trí thức tâm huyết với đất nước ở trong và ngoài nước bằng nhiều h́nh thức góp ư với Đảng và Nhà nước. Cũng là điều b́nh thường khi người đi sau tổng hợp và phát triển với một ư chí và quyết tâm cao trên cơ sở nhận thức của bản thân.


Đến thời điểm này, Tôi cho rằng Việt Nam đang đứng trước một cuộc tổng khủng hoảng lớn nhất của chế độ hiện hành. Có thể khái quát trạng thái hiện nay của t́nh h́nh đất nước là: Bế tắc về đường lối, đ́nh trệ về kinh tế và dồn nén về xă hội. Sau đây sẽ phân tích từng vấn đề.



1- Bế tắc về đường lối


Vấn đề lớn đầu tiên là đường lối về chính trị. Với ư thức hệ Mác- Lênin làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xă hội chủ nghĩa, Đảng Cộng sản Việt Nam đang đưa đất nước vào ngơ cụt bởi những lư do: Thứ nhất, hệ tư tưởng Mác- Lênin khái quát thực tế lịch sử từ trước cho đến thế kỷ XIX, hiện nay chúng ta đang sống ở thế kỷ XXI, không thể lấy những kết luận của thế kỷ XIX làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động ở thế kỷ XXI được. Thứ hai, dù nói cách nào th́ sự sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và các nước Đông Âu đă chứng minh ư thức hệ tư tưởng Mác- Lênin không phù hợp với lịch sử và đă bị đào thải. Thứ ba, theo nhà toán học Phan Đ́nh Diệu, khái niệm " Kinh tế thị trường theo định hướng XHCN" là một khái niệm mâu thuẫn. Chủ nghĩa xă hội, với tư cách là một thể chế xă hội (theo định nghĩa kinh điển), là một chế độ mà về mặt kinh tế phải xây dựng trên cơ sở công hữu hoá về tư liệu sản xuất, quản lư tập trung và kế hoạch hoá vv.. rơ ràng mâu thuẫn với kinh tế thị trường. Mâu thuẫn trong cơ sở lư luận sẽ dẫn tới những biện pháp nửa vời trong thực tiễn hành động. Đây là lư do quan trọng nhất dẫn tới bế tắc về đường lối phát triển kinh tế hiện nay. Với quan điểm kinh tế Nhà nước (ṇng cốt là doanh nghiệp nhà nước) giữ vai tṛ chủ đạo, nền kinh tế Việt Nam không thể phát triển được. Trên thế giới chưa có một nước nào mà doanh nghiệp nhà nước hoạt động có hiệu quả và thực tế đau đớn của Liên Xô và các nước Đông Âu cũng như những nước gọi là CNXH, trong đó có Việt Nam c̣n tồn tại chẳng phải đă là những minh chứng rơ như ban ngày hay sao? Một vấn đề rất quan trọng nữa về đường lối, đó là đường lối hội nhập. Chúng ta đều biết rằng, sự phát triển của một nền kinh tế ngày nay không thể tách rời khỏi sự phát triển của nền kinh tế khu vực và thế giới. Để thu hút vốn, kỹ thuật và tŕnh độ quản lư cho phát triển kinh tế th́ hội nhập là yêu cầu tuyệt đối đối với bất cứ nền kinh tế nào. Song hội nhập lại đ̣i hỏi các nền kinh tế phải đáp ứng đầy đủ những nguyên tắc của nền kinh tế thị trường. Và bất kỳ nền kinh tế nào đi ngược lại hoặc chưa bảo đảm về cơ bản các nguyên tắc thị trường đều bị tổn thương trong quá tŕnh hội nhập. Cuộc khủng hoảng kinh tế - tiền tệ châu Á vừa qua đă chứng minh rất rơ luận điểm này. Theo tôi, các nước vừa qua bị khủng hoảng do đă vi phạm hai nguyên tắc rất quan trọng của nền kinh tế thị trường, đó là: Thị trường phân bổ có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế và tính minh bạch và trung thực của thông tin trong nền kinh tế thị trường. Như vậy, với nền kinh tế nước ta hiện nay, các nhà lănh đạo đều cảm nhận được sự nguy hiểm của hội nhập và chính v́ vậy đă dẫn tới sự nửa vời, bị động và bế tắc trong đường lối hội nhập.

2- Đ́nh trệ về kinh tế


Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học cuối năm 1999 đă đưa nhiều số liệu về việc tồn đọng một số sản phẩm cơ bản của nền kinh tế như: xi măng, sắt, thép, phân bón, đường,vv...cũng như t́nh h́nh thất nghiệp rất lớn trong các doanh nghiệp hiện nay. Đó là một trong những biểu hiện đ́nh trệ của nền kinh tế. Nhưng quan trọng hơn là đi vào t́m hiểu bản chất của nền kinh tế nước ta hiện nay. Thú thực, là một người Việt Nam nhưng tôi không thể vui mừng được trước những cái gọi là thành tựu của công cuộc đổi mới như tăng trưởng kinh tế 8-9%, tỷ lệ đói nghèo giảm từ 33% xuống c̣n 17% theo số liệu chính thức. ở đây chưa bàn đến phương pháp thống kê (tính GDP) cũng như định nghĩa về hộ đói nghèo mà vấn đề là những ǵ đang diễn ra đằng sau những con số đó. Chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế có một khuyết điểm rất lớn là nó không chỉ cho người ta biết được khả năng thanh toán hay khả năng trả nợ của một nền kinh tế - và đây là điểm quan trọng nhất. Tôi h́nh dung nền kinh tế Việt Nam như một quỹ tín dụng nhân dân khổng lồ (dân gian gọi là chủ hụi) chưa bị vỡ nợ. Đặc điểm của những quỹ tín dụng này là khả năng che đậy thực lực tài chính bằng phương pháp vay của người sau trả cho người trước và nó chỉ bị vỡ tung khi bị phát hiện hoặc không vay được nữa. Theo số liệu công bố chính thức, tổng số nợ của nước ta là 11 tỉ USD, nhưng số nợ thực có thể là gấp rưỡi hoặc gấp đôi (xấp xỉ 20 tỉ USD), tức là số nợ gần tương đương hoặc bằng 2/3 tổng sản phẩm quốc nội của nước ta. (GDP của Việt Nam khoảng 30 tỉ USD nhưng có người nhận định chỉ vào khoảng 20 tỉ USD). Nhưng vấn đề quan trọng là một nền kinh tế không có hiệu quả (sẽ phân tích), với đường lối và phương thức phát triển như hiện nay th́ khả năng trả nợ sẽ là con số không! Điều này lư giải tại sao tất cả những số liệu, thông tin về vấn đề này đều thuộc bí mật quốc gia. Xin lấy một ví dụ cụ thể về hệ thống ngân hàng Việt Nam. Theo số liệu của Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học th́ số nợ quá hạn của hệ thống ngân hàng thương mại nước ta là 7% trên tổng dư nợ, cộng với 7% khoanh nợ cho các doanh nghiệp nhà nước là 14% (theo các chuyên gia nước ngoài là 23-25%). Trong khi đó, bất kể ngân hàng nào trên thế giới, số nợ quá hạn trên tổng dư nợ là 5% th́ ngân hàng đó đă phải phá sản! Như vậy hệ thống ngân hàng của nước ta có số nợ quá hạn cao gấp 3 đến 5 lần giới hạn cho phép mà vẫn tồn tại ung dung, vui vẻ. Điều mấu chốt là những thông tin này phải được giữ bí mật, nhất là đối với những người gửi tiền vào ngân hàng. Vấn đề đói nghèo cũng có kịch bản tương tự. Đằng sau những con số mỹ miều về thành tích xoá đói giảm nghèo là cuộc sống cùng cực của những người công nhân, nông dân, những người lao động. Bởi v́ những con số chỉ phản ánh được mức tăng đơn thuần về lượng của thu nhập mà không biết tới một chu kỳ "tiêu dùng mới" của toàn xă hội trong những năm qua. Trong 10 năm (1990-1999) qua, chúng ta đă bước sang một chu kỳ tiêu dùng mới với những chi tiêu cho giáo dục, y tế, những khoản đóng góp mới, với chi tiêu cho những hủ tục ở nông thôn mới trỗi dậy và những khoản tiêu cực phí cho bất kỳ công việc nào,vv... Những con số tăng lên nhỏ nhoi về thu nhập liệu có lấp đầy những chi phí phát sinh trong chu kỳ tiêu dùng mới của nhưng hộ đói nghèo? Có nên tự hào về những con số đó không khi mà những gia đ́nh này phải có những khoản tiền khổng lồ đối với họ th́ con họ mới học lên được trung học và đại học.


T́nh trạng đ́nh trệ về kinh tế được phân tích rất rơ trong Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học. Nguyên nhân trực tiếp của việc tồn đọng những sản phẩm cơ bản là do chi phí sản xuất quá cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Nguyên nhân về cơ cấu - mục tiêu là do: thứ nhất, phần lớn lượng vốn xă hội đầu tư vào khu vực doanh nghiệp nhà nước không có hiệu quả "Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) sử dụng hơn 80% lượng vốn xă hội, giữ vai tṛ quan trọng trong sản xuất và đóng góp vào ngân sách nhà nước nhưng khả năng tích luỹ c̣n rất hạn chế. Trên thực tế, tổng số nợ của DNNN năm 1999 đă lên tới khoảng 200.000 tỉ đồng. Nếu tính đầy đủ những khoản như xoá nợ, khoanh nợ không phải thanh toán, bao cấp lăi suất,vv... th́ các DNNN này chẳng những không tạo ra được tích luỹ mà c̣n khó tái tạo được nguồn vốn ban đầu. Dù muốn lập luận như thế nào chăng nữa hơn 80% lượng vốn xă hội sử dụng theo phương cách trên vẫn là nguyên nhân của t́nh trạng giảm sút tăng trưởng và ḱm hăm cầu" (Tạp chí Cộng sản, số 2, tháng 1-2000, trang 32); Thứ hai, khu vực kinh tế tư nhân không phát triển được. Chúng ta đều biết, kinh tế tư nhân là động lực phát triển của tất cả các nền kinh tế thị trường phát triển trên thế giới. Khu vực kinh tế này không phát triển được th́ nền kinh tế cũng không thể phát triển.


Có ba nguyên nhân quan trọng làm cho khu vực kinh tế tư nhân không phát triển. Một là, không thừa nhận sở hữu tư nhân dẫn tới việc tư nhân kinh doanh không được bảo đảm và bảo vệ bằng pháp luật. Hai là, kinh tế thị trường chưa chín muồi (chưa tạo lập đầy đủ và đồng bộ các thị trường), chưa có hệ thống pháp luật cho kinh tế thị trường phát triển, dư luận xă hội đối với kinh tế tư nhân c̣n nhiều nặng nề, định kiến. Ba là, sự méo mó của hoạt động sản xuất kinh doanh do việc ưu tiên quá mức cho các DNNN.


Với hai nguyên nhân cơ cấu-mục tiêu nêu trên, nền kinh tế nói chung không có hiệu quả. Kết hợp với việc sụt giảm đầu tư nước ngoài và đường lối hội nhập bế tắc, sự đ́nh trệ của nền kinh tế là một tất yếu.


3- Dồn nén về xă hội


Đối với mỗi một nhà phân tích có lương tâm, vấn đề xă hội của đất nước hiện nay là nỗi đau lớn nhất bởi tính chất nghiêm trọng và khả năng khôi phục cực kỳ khó khăn, lâu dài của nó. Có thể nói, những nền tảng cơ bản của xă hội Việt Nam đă bị phá huỷ hoàn toàn. Điều này thể hiện trên những phương diện sau:


- Tính trung thực xă hội đă bị phá huỷ hoàn toàn. Tính trung thực xă hội là nền tảng quan trọng nhất để một xă hội phát triển lành mạnh. Song, chúng ta đều biết rằng, qua thời gian tính trung thực xă hội đă biến mất. Trước hết, sự không trung thực bắt nguồn từ hệ thống chính trị, thẩm thấu vào hệ thống quản lư và lan toả ra toàn xă hội. Một đặc trưng của xă hội hiện nay là không một ai nói thật và rất sợ sự thật. Không phải ngẫu nhiên mà phương châm hành động của Đại hội VI là nói đúng sự thật, nh́n thẳng vào sự thật và đánh giá đúng sự thật.


- Đạo đức xă hội đă bị phá huỷ nghiêm trọng. Những quan hệ xă hội, trong đó quan hệ con người với con người là cơ bản, và quan hệ t́nh cảm hợp thành nền tảng đạo đức xă hội đều bị phá hủy nghiêm trọng bởi sự ra đời và lên ngôi của một thứ quan hệ "đồng chí". Thực ra quan hệ "đồng chí" không có nội dung xă hội và không thể tồn tại, song chính v́ vậy mà nó đă tồn tại bằng một sự lên gân và tiêu diệt các mối quan hệ khác. Không có ǵ ngạc nhiên khi ngày nay người ta thường gọi những người mà ḿnh ghét và khó chịu là "đồng chí". Trải qua một thời gian dài, khi mà quan hệ đồng chí không c̣n nữa th́ cũng là lúc mà những quan hệ khác đă bị phá huỷ hoàn toàn.

- Những giá trị xă hội và thước đo giá trị xă hội đă bị đảo lộn. Bằng sự can thiệp sâu rộng của chính trị vào tất cả các lĩnh vực và trên mọi phương diện, đến nay những giá trị xă hội và thước đo giá trị xă hội đă bị đảo lộn hoàn toàn. Những ǵ là đúng, là sai, là hay, là dở không thể nào thống nhất và phân biệt được. Con người nào là tài, là giỏi, là dốt, là cơ hội,vv...không có thước đo xă hội làm chuẩn mục đánh giá. Đây đúng là bi kịch của xă hội Việt Nam bởi v́ chúng ta không thể nào huy động và sử dụng được những con người tài giỏi, trí tuệ nhất của đất nước để thoát ra khỏi t́nh trạng hiện nay.


- Con người bị tha hóa. Biểu hiện cuối cùng và cao nhất về sự xuống cấp xă hội là sự tha hoá của con người. Người ta không được phép nói ra những điều ḿnh suy nghĩ, hành động theo những ǵ người ta cho là đúng, tức là ḿnh không phải là ḿnh. Có người nói rằng, con người ngày nay là con người nhị nhân cách song theo tôi th́ những người nhị nhân cách đó là những người không có nhân cách. Làm sao mà có nhân cách được trong khi tất cả các phát biểu chính thức, những cuộc họp, hội thảo anh nghĩ một đằng lại nói một nẻo.


Lư giải nguyên nhân của tất cả những vấn đề xă hội nêu trên là một điều hết sức khó khăn. Song cũng có một vài điều để chúng ta suy nghĩ về nguyên nhân. Tuyệt đối hoá mục đích trong các hoạt động thực tiễn, tức là phải đạt được mục đích bằng mọi biện pháp, mọi giá, không cần xem xét tới hậu quả - có thể là nguyên nhân khởi nguồn, đầu tiên. Tuyệt đối hoá quyết định cấp trên - mệnh lệnh, một nguyên tắc của chiến tranh được đưa vào quản lư xă hội. Và cuối cùng, kết hợp với ảo tưởng về một xă hội dựa trên nền tảng công hữu về tư liệu sản xuất.


Trên nền của một xă hội như vậy, số lượng ngày càng tăng của tội phạm và tính chất man rợ và nghiêm trọng của tội ác không phải là điều gây quá nhiều ngạc nhiên. Vấn đề là hiện nay đang có sự dồn nén đặc biệt về xă hội được tạo ra bởi những khó khăn của nông dân, công nhân, những ức chế của giới trí thức, những hoài nghi và lo lắng của cán bộ lăo thành, cán bộ hưu trí. Có ba nguyên nhân dẫn tới những dồn nén xă hội.


* Một là, Điều kiện sống, sinh hoạt khổ cực của nông dân và công nhân. Điều này không cần dẫn chứng và phân tích nhiều bởi v́ đối với công nhân, t́nh trạng không có việc làm và thu nhập thấp là phổ biến và rơ như ban ngày. Đối với nông dân, sự cùng cực và dồn nén đă bùng nổ ở Thái B́nh mà nguyên nhân cơ bản của nó đă được phân tích hoàn hảo trong bài "Từ thực tế một xă, suy ngẫm về sự đóng góp của nông dân" của Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Trọng đăng trên Tạp chí cộng sản số 16, tháng 8-1997. Trong bài báo có hai điều cần lưu ư, đó là sự dư thừa của lực lượng lao động từ 50-60% ở vùng đồng bằng sông Hồng. Điều này phản ánh sự bế tắc trong việc tạo lập môi trường làm ăn thuận lợi cho nông dân. Thứ hai là mức đóng góp rất lớn của nông dân từ 13-21 khoản chiếm tới trên 70% thu nhập, dẫn tới thu nhập thực tế của nông dân ở mức cực kỳ khốn khổ: 28.400 đồng/người/tháng của lao động thuần nông và 40.000 đồng/người/tháng cho người có thêm thu nhập phụ (điều này phản ánh chính sách hà khắc đối với nông dân). Với mức thu nhập thấp, cộng với những tiêu cực phát sinh ở địa phương (cán bộ tham ô, tham nhũng, hách dịch...) những người nông dân Thái B́nh nổi dậy đă thực sự cảnh báo nguy cơ tổng khủng hoảng của toàn xă hội.


* Hai là, Bất công xă hội do sự phân hoá giàu - nghèo, giữa nông thôn và thành thị đang diễn ra ngày càng sâu sắc. Trong khi những người nông dân ở nông thôn, những người công nhân đang vật lộn với cuộc sống khổ cực th́ lại có một tầng lớp mới (tuyệt đại bộ phận là những kẻ có chức, có quyền nằm trong bộ máy Nhà nước, Đảng) giàu nứt đố đổ vách, ăn tiêu xa xỉ cả đời không hết của. Trong khi hàng tiêu dùng băo hoà ở thành thị th́ người nông dân ở nông thôn vẫn rách rưới, thiếu thốn và không thể nào mua nổi. Pháp luật chỉ nghiêm minh đối với những người thấp cổ bé họng và nghèo khổ nhưng lại né tránh những kẻ có quyền và có tiền.


* Ba là, Cảm nhận về sự bế tắc của tương lai. Đối với người nông dân và công nhân, người ta không nh́n thấy một tương lai khả quan nào về việc làm cũng như cải thiện thu nhập của họ. Giới trí thức và những người có tâm huyết với đất nước cũng không nh́n thấy một tia sáng nào dưới đường hầm tăm tối của đường lối phát triển đất nước hiện nay. Việc không nh́n thấy lối thoát đă góp phần tạo ra sự thụ động xă hội và cuối cùng là sự dồn nén xă hội.


Trên đây là những khái quát và phân tích về t́nh h́nh đất nước. Song tất cả thực trạng này mới chỉ là tiền đề cho sự thay đổi có tính chất cách mạng của xă hội Việt Nam. Nếu dựa vào kinh nghiệm rút ra từ những nước thay đổi chế độ trong ṿng 15 năm trở lại đây, chúng ta không nh́n thấy tương lai của sự thay đổi. ở Việt Nam, sự thay đổi chế độ bắt nguồn từ sự thay đổi đường lối chính trị do những người lănh đạo cao nhất khởi xướng bị loại trừ hoàn toàn. Mặt khác, sự sụp đổ về kinh tế dẫn tới động loạn xă hội và thay đổi về chính trị (như Anbani và Indonexia) rất khó xảy ra bởi khả năng can thiệp và tinh thần cảnh giác cao của Nhà nước trước những biến động kinh tế. Vậy th́ phải chăng là sự gia tăng của ba yếu tố khó khăn kinh tế, dồn nén xă hội, sự phân hoá của tầng lớp lănh đạo cùng với sự xuất hiện của lực lượng đối lập sẽ là câu trả lời về sự thay đổi của đất nước.


Đứng trước t́nh h́nh hiện nay, vai tṛ của Đảng Cộng sản Việt Nam là ǵ? Liệu Đảng Cộng sản có khả năng tự thay đổi ḿnh và xoay chuyển được t́nh thế để vẫn giữ được vị trí lănh đạo đất nước trong tương lai không? Câu trả lời là không và có.


- Không: Tất cả sự lựa chọn và thay đổi khó khăn nhất của ĐCS tập trung vào hai điểm mấu chốt là Doanh nghiệp Nhà nước và chống tham nhũng. Nếu từ bỏ được quan điểm DNNN giữ vai tṛ chủ đạo, đồng nghĩa với việc phát triển kinh tế tư nhân, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế của đất nước và chống được tham nhũng, đồng nghĩa với việc làm trong sạch Đảng và lấy lại được uy tín trước nhân dân th́ ĐCS vẫn ung dung một ḿnh lănh đạo đất nước tiến vào thế kỷ XXI. Nhưng than ôi! điều đó nằm ngoài khả năng hiện thực. Bởi v́ loại bỏ DNNN cũng chính là từ bỏ lợi ích sống c̣n của tầng lớp lănh đạo, lợi ích được bao phủ bởi vẻ đẹp huyền ảo (không ai hiểu được) của định hướng XHCN, của con đường đi lên CNXH hiện nay. C̣n chống tham nhũng ư? tham nhũng ở Việt Nam là phương thức tự tồn tại của tất cả những người có điều kiện tham nhũng do mức lương khốn khổ cộng với t́nh trạng mua quan, bán tước nở rộ hiện nay. Liệu ĐCS có thể chống được tham nhũng không?!?


- Có: Trước khi trả lời câu hỏi, cần phải có sự thống nhất về nhận thức. Nếu cho rằng t́nh h́nh đất nước hiện nay chỉ là những khó khăn tạm thời, không liên quan ǵ tới bản chất chế độ, th́ không có ǵ phải bàn ở đây. Song nếu ĐCS nhận thức được nguy cơ thực sự của t́nh h́nh đất nước, khả năng thay đổi chế độ xă hội trong tương lai gần là có thực và không tránh được, th́ vấn đề là Đảng phải làm ǵ để tự thay đổi và giữ được khả năng lănh đạo (tất nhiên là không phải độc quyền lănh đạo nữa) trong điều kiện ổn định của xă hội. Trong t́nh h́nh như vậy, ĐCS phải có một quyết tâm và một sự hy sinh cực kỳ to lớn nhưng cần thiết. Đó là ĐCS cần tự đặt ḿnh vào thử thách sống c̣n trước khi bị xă hội làm điều đó. Và tôi tin rằng nếu ĐCS thực sự v́ dân, v́ nước, thực sự muốn lấy lại ḷng tin của nhân dân để tiếp tục lănh đạo đất nước th́ quyết định duy nhất đúng hiện nay là từ bỏ độc quyền lănh đạo, đồng ư thực hiện đa nguyên tư tưởng, đa đảng đối lập. Tôi xin phân tích thêm ư nghĩa của quyết định này.


Nếu quyết định này (đồng ư thực hiện đa nguyên, đa đảng) chỉ là giải pháp để giữ vị trí lănh đạo của ĐCS Việt Nam trong giai đoạn nhất định, th́ đối với lịch sử của đất nước, nó lại là một quyết định, một chiến công vĩ đại nhất từ trước tới nay. Nh́n lại toàn bộ lịch sử nước ta, truyền thống đấu tranh giải phóng dân tộc, truyền thống chống ngoại xâm vô cùng oanh liệt nhưng nhân dân chưa bao giờ được tự do, đất nước chưa một ngày có dân chủ. Hiện nay đất nước đang ở thời điểm quyết định cho bước chuyển biến lớn nhất của lịch sử, và lịch sử đang trao trọng trách cho tất cả chúng ta. Chúng ta, trước hết là ĐCS, cần phải nắm bắt và khai thác được thời cơ có một không hai này để mở ra cho toàn xă hội một chân trời mới của sự phát triển. Tôi tin tưởng tuyệt đối và mănh liệt rằng, dù có bất kỳ trở ngại nào, dù ư muốn chủ quan của bất kỳ cá nhân nào, lực lượng nào cản trở, dân tộc Việt Nam vẫn đi tới đích của lịch sử : Tự do của cá nhân và Dân chủ cho toàn xă hội.


Là một người dân Việt, với nhận thức về t́nh h́nh đất nước và xu thế không thể đảo ngược, Tôi chỉ có một mong muốn duy nhất là làm sao góp phần giảm thiểu tối đa những tổn thất mà nhân dân phải gánh chịu, nảy sinh từ bước chuyển biến đau đớn nhưng đầy vinh quang sắp tới. Lư do cũng rất đơn giản, một thay đổi lớn của lịch sử nếu không có sự chuẩn bị về tinh thần của nhân dân sẽ rơi vào hỗn loạn, dẫn tới hậu quả khôn lường cho xă hội. Chính v́ vậy, cần có một lực lượng đối lập ngay trong ḷng xă hội hiện nay để một mặt, thúc đẩy tất cả các yếu tố sẵn có đi tới chín muồi và mặt khác, cùng với thời gian và sự thay đổi, tạo ra nền tảng vững chắc cho một cơ cấu dân chủ trong tương lai (tránh t́nh trạng như nước Nga, khi thay đổi chế độ không có một chính đảng thực sự thay thế dẫn tới việc kéo dài thời gian xây dựng thiết chế dân chủ).


Trên tinh thần đó, Tôi đă làm đơn (có gửi kèm) xin thành lập đảng Tự do - Dân chủ. Xin tŕnh bày một số nét sơ lược về đảng Tự do - Dân chủ cũng như suy nghĩ của bản thân về con đường phát triển đất nước.


Đảng Tự do - Dân chủ có mục đích tự thân là đấu tranh cho Tự do cá nhân và Dân chủ xă hội. Trong bất kỳ thời điểm nào, hoàn cảnh nào, nếu Đảng không c̣n đấu tranh cho Tự do và Dân chủ, th́ Đảng sẽ không c̣n là đảng Tự do - Dân chủ. Mục tiêu cơ bản và lâu dài của đảng Tự do - Dân chủ là xây dựng một xă hội : Nhân dân tự do - giàu có, Quốc gia hùng mạnh, Xă hội dân chủ - công bằng - văn minh.


Để thực hiện được mục tiêu cao đẹp trên, cần xây dựng được tiền đề, nội dung và điều kiện cho sự phát triển đất nước. Đó là : Dân chủ hoá xă hội, Xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại và phát triển, Quốc tế hoá mọi hoạt động, mọi lĩnh vực của đời sống xă hội.


a/ Dân chủ hoá xă hội. Nói tới dân chủ hoá xă hội là phải tôn trọng những nguyên tắc chung của dân chủ, tức là phải thừa nhận những quyền cơ bản của con người, quyền công dân mà bất kỳ chế độ dân chủ nào cũng phải thừa nhận. Đó là quyền được sống và mưu cầu hạnh phúc, quyền được tự do ứng cử và bầu cử. Mặt khác, cần xây dựng hệ thống luật pháp làm nền tảng cơ bản cho chế độ chính trị dân chủ. Một luật pháp cần bảo đảm được những quyền con người và quyền công dân cơ bản, bảo đảm được sự phát triển và thay đổi bằng tiến hoá trong ổn định và quan trọng nhất là tạo ra khả năng lựa chọn cái tốt nhất cho đất nước. Điều cần lưu ư là xây dựng chế độ dân chủ phải là một quá tŕnh liên tục, tự điều chỉnh, tự bổ sung và hoàn thiện. Cần huy động được sự cống hiến của mọi người, không loại trừ người nào trong quá tŕnh thực hiện dân chủ.


b/ Xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại và phát triển. Trong nền kinh tế thị trường th́ quyền tư hữu tài sản là nền tảng phát triển, quyền sở hữu trí tuệ là động lực phát triển. Cần phải tuyệt đối bảo đảm và bảo vệ hai quyền này bằng luật pháp. Đồng thời tuân thủ nguyên tắc số một của kinh tế thị trường là: thị trường phân bổ có hiệu quả các nguồn lực. Nền kinh tế hiện đại gắn liền với xă hội thông tin, kinh tế tri thức và toàn cầu hoá. Với tiềm năng trí tuệ và khả năng sáng tạo của con người Việt Nam, chúng ta hy vọng một sự bùng nổ khi mỗi một cá nhân được tự do phát triển.


c/ Quốc tế hoá các hoạt động trên mọi lĩnh vực của đời sống xă hội. Đây vừa là yêu cầu, vừa là điều kiện để phát triển của tất cả các quốc gia trên thế giới. Xét trên góc độ hội nhập, đó là việc tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại nhằm phát huy văn hoá dân tộc lên tầm cao mới. Xét trên giác độ toàn cầu hoá, đó là thực hiện sự luân chuyển tự do của các yếu tố: nhân lực, thông tin, vốn, kỹ thuật. Trong điều kiện hiện nay, đẩy mạnh quốc tế hoá các hoạt động trên mọi lĩnh vực chính là điều kiện để thực hiện dân chủ hoá xă hội và xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại.


Bài viết này tập hợp tất cả trí tuệ và tâm huyết của bản thân tôi. Với tâm niệm rằng, cần phải có một đảng chân chính và trung thực ngay từ buổi đầu thành lập, bằng phương thức đấu tranh công khai và hoà b́nh cho Tự do và Dân chủ ở Việt Nam. Tôi biết rằng, có thể tôi sẽ phải hy sinh nhưng vẫn tin tưởng tuyệt đối là : Lịch sử sẽ sang trang, nhân dân Việt Nam nhất định sẽ được hưởng Tự do và Dân chủ trong một tương lai không xa nữa. Và trên nền của Tự do và Dân chủ, nhân dân Việt Nam sẽ làm cho cả thế giới phải kinh ngạc về dân tộc ḿnh, đất nước ḿnh không kém những ǵ họ đă làm trong lịch sử./.


Nguyễn Vũ B́nh