Về phong trào tự do dân chủ tại Ukraina: Cách Mạng Mùa
Ðông
Nguyễn Bặc
Ukraine có nghĩa là quốc gia vùng biên cương, và trong tâm tư đa số dân chúng Tây Âu ngày nay thì Ukraine cũng chỉ là một xứ đèo heo hút gió nào đó nằm tận châu Á xa xôi,mặc dù nếu so với Thổ Nhĩ Kỳ hay Tây Ban Nha (là những nơi mà nhiều người Ðức thích qua nghỉ hè), thì nước này lại nằm gần Ðức hơn Ukraine đã từng có chung lịch sử với Âu châu, nhất là với Ba Lan và Litauen trong thế kỉ 16 và Áo trong thế kỉ 18, trước khi trở thành một phần của Liên bang Xô Viết cho tới 1991. Tuy vậy, nhiều nhà chính trị Liên Âu đến nay vẫn xem Ukraine là thuộc vùng ảnh hưởng của Nga, nên tránh né đụng chạm vào, trong khi nước Nga của Putin thì mặc tình quậy Ukraine tùy thích, bảo vệ quyền lợi quân sự và kinh tế Nga vùng Ðông Ukraine, giật dây các chính khách thân Nga như Kutschma và Janukowitsch.
Nhưng trễ nhất là sau 2 vòng bầu cử gian lận vào cuối tháng 11 qua và sau 2 tuần đấu tranh kiên trì của hàng trăm ngàn người dân tại thủ đô Kiew thì Ukraine đã trở thành đề tài trọng điểm của báo chí và chính trị EU và phong trào dân chủ tại đất nước 50 triệu dân nằm trên sông Dnjepr đang đi vào trái tim của những người yêu chuộng tự do dân chủ trên khắp thế giới.
Chính các cuộc biểu tình rầm rộ của nhân dân Ukraine đã đánh thức nhiều người Âu Mỹ khỏi cơn hôn mê dật dờ từ biến cố 11 tháng Chín đến nay, lầm lẫn cho rằng chỉ có quân đội và xe tăng hỏa tiễn mới đem lại tự do dân chủ như tại Afghanistan và Irak (sic). Tình hình bấp bênh tại Afghanistan và cuộc sa lầy đẫm máu tại Irak đã cho thấy cây dân chủ có vẽ khó sinh tồn theo phương thức áp đặt từ trên xuống và từ ngoài vào. Tại Ukraine, người dân đã chứng minh tiến trình ngược lại: Xây dựng dân chủ từ dưới lên và từ trong ra.
Và họ đã thắng từng bước: Ngày 25-11, Tòa án Tối cao Ukraine đã bác bỏ kết quả mà Ủy ban Bầu cử thân nhà nước đưa ra hôm 22-11, cho rằng Thủ tướng Viktor Janukowitsch (thân Nga) đã thắng ứng viên đối lập Viktor Juschtschenko. Hôm 27-11, Quốc hội Ukraine biểu quyết với đa số bãi bỏ cuộc bầu cử. Hôm 3-12, Tòa án Tối cao Ukraine chính thức ra lệnh lập lại cuộc bầu cử Tổng thống vòng nhì vào ngày 26-12-2004 tới đây. Giữa các điểm mốc này là các cuộc biểu tình của đám đông ủng hộ Juschtschenko, rầm rộ và liên tục, ào ạt trong màu da cam của phe đối lập trên quảng trường Ðộc Lập tại thủ đô và nhiều tỉnh lớn trong nước, song song với các cuộc thương thảo ngày đêm gay go giữa đại diện hai phe trên bàn tròn.
Nền dân chủ tại Ukraine đã thắng một cách vẻ vang nhờ một loạt yếu tố vô cùng thuận lợi:
Thứ nhất, điều mà không ai chối cãi được là người dân Ukraine đã chứng tỏ một ý thức dân chủ trưởng thành, đấu tranh có tổ chức cao độ, trong tinh thần hòa hoãn, bất bạo động, nhưng không bao giờ thiếu quyết tâm trong các đòi hỏi chính đáng về quyền công dân của mình, chống lại một hệ thống tham nhũng, bất công, gian dối và độc đoán. Họ đã không sợ những họng súng lăm lăm của lực lượng cảnh sát đặc biệt, không sờn lòng trước băng tuyết mùa đông, kiên gan trì chí biểu tình ngày đêm, bao vây các công sở nhà nước, làm tê liệt cả bộ máy chính quyền Janukowitsch. Sở dĩ hàng trăm ngàn người biểu tình chịu đựng được 2 tuần lễ giá lạnh là vì họ được yểm trợ hết lòng của hàng triệu người dân khác, ngày ngày kiên nhẫn tổ chức hậu cần, cung cấp thực phẩm và lều mền ngay trên đường phố Kiew.
Khi nói về ý thức dân chủ của người Ukraine, chúng ta không thể quên kể đến phong cách đáng kính nể của các thành viên trong Tối cao Pháp viện Ukraine: Tòa án tối cao này đã bình tĩnh họp công khai (được trực tiếp truyền hình), không khuất phục quyền lực của hệ thống hậu xô viết của Kutschma, mà đã nghiêm túc dựa trên pháp luật để tuyên bố vô hiệu hóa cuộc bầu cử gian lận và ra lệnh nhà nước phải tổ chức bầu lại trong vòng một tháng. Ðiều này đáng là một niềm hãnh diện rất lớn cho nền dân chủ Ukraine!
Thứ hai, đối lập Ukraine đã đoàn kết keo sơn trong gian khổ của đấu tranh, dẹp bỏ các tị hiềm để đúng sau lưng lãnh tụ Juschtschenko: Bà Timoschenko (đảng Tổ quốc Ukraine), Moros (đảng Xã hội), Sintschenko (đảng Dân chủ Xã hội Ðoàn kết), đã tự rút xuống hàng thứ nhì để ủng hộ Juschtschenko, với mục tiêu trước mắt là dẹp bỏ chế độ thối nát với chính sách bóp chẹt truyền thông, thủ tiêu kí giả và gian lận trắng trợn bầu cử của Kutschma và Janukowitsch.
Họ thành công trong việc vận động sự hậu thuẫn của những doanh gia trong giới truyền thông tư nhân, như ông Poroschenko với đài truyền hình Kênh số 5, để vô hiệu hóa chính sách bóp méo thông tin của các đài nhà nước. Ðối lập Ukraine cũng khôn khéo lôi kéo được nhiều nhân vật tiếng tăm trong thể thao và văn nghệ trong và ngoài nước, đồng tình và hậu thuẫn cho những đòi hỏi chính đáng của họ: Nữ ca sĩ Ruslana đoạt giải Eurovision Song Contest năm nay- đã nhiều lần có mặt bên cạnh lãnh tụ đối lập Juschtschenko, cũng như hai anh em Klitschko, vô địch thế giới về Boxe, hiện đang sinh sống tại Ðức. Trong trận đấu với Danny Williams tranh chức vô địch thế giới hạng nặng kí hôm 12-12 qua tại Las Vegas, Witali Klitschko đã thắng cuộc và hiến tặng giải thưởng vẻ vang này cho phong trào dân chủ tại nước mình. Trên Homepage chính thức của đài truyền hình Ðức ZDF, anh em nhà Klitschko đã nhiều lần trả lời phỏng vấn về tiến trình dân chủ hóa trên quê hương mình và kêu gọi bạn bè quốc tế ủng hộ tích cực cho đối lập Ukraine. Từ nước láng giềng Ba Lan, các ca sĩ đã qua tận Kiew để biểu diễn cho những người biểu tình. Cựu chủ tịch của công đoàn Solidarnosc của Ba Lan, ông Walensa cũng đã qua Kiew ủy lạo người biểu tình và đám đông đã cảm tạ lại bằng những khẩu hiệu “Ba Lan, Ba Lan” với tất cả niềm hi vọng của mình.
Thứ ba, Liên hiệp Âu châu đã dấn thân một cách tự tin và vững vàng trong việc theo dõi và bảo vệ các giá trị tinh thần mà chính họ giương cao trên ngọn cờ xanh với 15 ngôi sao vàng của mình: Ðó là các quyền cơ bản dân chủ mà cả 25 nước trong Liên hiệp đều phải noi theo. Trong khi chính phủ Hoa Kỳ chỉ phản đối kết quả bầu cử gian lận của Ukraine qua lời tuyên bố của Ngoại trưởng Powell ngày 24-11, thì phía Liên Âu đã cử ngay phái đoàn nặng kí với ông Solana (Ủy viên an ninh và đối ngoại của EU), ông Kwasniewski (Tổng thống Ba Lan) và ông Adamkus (Tổng thống Litauen) qua Kiew trong những ngày sôi động, để cùng với Chủ tịch Hạ viện Nga dàn xếp các phe đối địch trong các hội nghị bàn tròn. Một mặt, bên ngoài các người cầm đầu EU như ông Barroso Chủ tịch Hội đồng EU), Balkenende (Chủ tịch luân phiên EU) hay Fischer (Ngoại trưởng Ðức) đều lên tiếng phê phán nghiêm khắc các gian lận lộ liễu trong cuộc bầu cử, nhưng mặt khác, phía sau hậu trường, Thủ tướng Ðức Schroeder đã dùng mối thâm giao của mình với Tổng thống Nga Putin, để làm giảm căng thẳng giữa Nga và phe đối lập Ukraine, xóa bỏ các nghi ngại của Nga đối với Nato về việc giành vùng ảnh hưởng tại Ukraine. Kết quả là trong cuộc trao đổi cấp cao Ðức-Nga tại Schweswig hai ngày trước Giáng sinh, lần đầu tiên Putin đã tuyên bố tốt về lãnh tụ đối lập Juschtschenko, cho rằng Nga sẵn sàng hợp tác với một chính phủ Juschtschenko, và Nga cũng chẳng lo ngại gì trong trường hợp Ukraine xin vào Nato trong tương lai xa. Cuộc vận động ngoại giao tích cực của EU đã thuyết phục được Putin rằng Nga không mất mát quyền lợi gì cả nếu Ukraine dân chủ hóa, trái lại chỉ có lợi thêm mà thôi. Trong trường hợp Ukraine, 25 nước Liên Âu đã cùng nói lên một tiếng nói, có chung một chính sách, rất dấn thân và khôn khéo.
Nhân dân Ukraine đã đi được một đoạn đường rất dài chỉ trong vòng 4 tuần lễ -từ cuối tháng 11- và nhờ nhiều yếu tố thuận lợi nên đến nay chưa có chuyện gì đáng tiếc xảy ra. Tuy nhiên, mục tiêu vẫn còn trước mặt họ: Ngày 26-12 này, dưới sự chăm chú theo dõi của cả thế giới, họ sẽ bầu ra tổng thống mới của mình, để chấm dứt một giai đoạn đen tối, chấm dứt một hệ thống độc đoán và Mafia. Chính quyền mới -gần như chắc chắn của ông Juschtschenko- sẽ còn rất nhiều việc để làm, rất nhiều rác để dọn: Xây dựng lại niềm tin, bảo vệ dân quyền, thiết lập chế độ pháp trị, đem lại công bằng xã hội, phát triển đất nước về hướng Liên Âu mà không gây nghi ngại đối với đàn anh Ngả
Cuộc Cách Mạng Mùa Ðông của Ukraine chỉ mới bắt đầu mà thôi.
Nguyễn Bặc
