Chân dung một học giả

Các cụ ngày xưa dạy quả không sai, "ghét của nào, trời trao của đấy". Hơn hai mươi năm trước, tôi sống trong một khu tập thể, vào thời kỳ mà kinh tế còn khó khăn và người ta phải nuôi lợn trong buồng tắm để duy trì cuộc sống. Ngày đó tôi vẫn nghĩ: "Phải nuôi lợn trong nhà và chịu đựng mùi hôi chắc là khổ lắm." Ai có ngờ hai mươi năm sau, khi tôi đã dạt bước lang thang qua nửa vòng trái đất, bôn ba sang tận nước Mỹ, tôi lại gặp kiếp sống chung với lợn. À, không, thực ra nếu đem lão so sánh với  con lợn thì chính con lợn phải lấy làm xấu hổ.
Người ta gọi lão là "the Elf", vì trông lão lùn lùn, bẩn bẩn, đen đen, trông không giống người bằng giống quỷ. Ngoài ra, lão còn một "đức tính" rất độc đáo, mà tuyệt nhiên chỉ yêu tinh mới có, đó là hôi. Khoan hãy nói về nồng độ hôi và tầm ảnh hưởng  của mùi hôi là những đặc trưng mà bãi rác hay bất kỳ vật tỏa mùi nào cũng có, lão lại có một điểm hơn người mà bất kỳ thực thể tỏa mùi nào trong vũ trụ cũng phải ghen tị với lão: đó là độ đa dạng và phong phú của mùi hôi. Mỗi ngày lão sáng tạo ra một mùi hôi khác nhau, không mùi nào giống mùi nào, thậm chí mỗi buổi trong ngày người lão lại thoang thoảng một mùi thối riêng, sáng tanh tưởi kiểu buổi sáng, trưa thum thủm kiểm buổi trưa và tối nồng nặc mùi buổi tối. Nói tóm lại, cống nước thải, nhà vệ sinh, hãng thuộc da, bãi xả rác trên thế giới đều chạy dài trước mùi hôi của lão. Mỗi buổi tối, khi tôi và cậu bạn (là những người không may dại dột cho lão thuê một phòng trong nhà) đi học và đi làm về, sau khi mở khóa cửa, một trong hai người phải bịt mũi, đề khí, tung người bay vào nhà, phun thuốc khử mùi khắp nơi, sau đó phi thân ra khỏi nhà thật nhanh, đứng ngoài 5 phút, chờ cho mùi hôi bay bớt thì mới vào nhà được. Mặc dù đề phòng kỹ như thế, ấy vậy mà cũng có mấy lần cả hai chúng tôi suýt ngất, chưa kể nhiều lần bị nôn ọe trong phòng tắm. Đó là nói về sự ở. Còn sự ăn của lão hẳn nhiên cũng đáng được coi là kỳ cú. Không hiểu lão chui luồn, bợ đỡ thế nào, chạy chọt được một chân đi làm học giả ở Mỹ, là một nước tạm coi là văn minh trên thế giới, nhưng lão kiên quyết không thèm học cách dùng tủ lạnh và không phân biệt nổi cái nồi cơm điện với nồi để nấu trên bếp ga. Vì không biết dùng tủ lạnh, hoặc giả vì keo cú, sợ chúng tôi ăn mất cơm thiu, mì mốc hay thịt ôi, rau thối của mình, nên bao nhiêu thứ lão mua từ những hàng thức ăn cho chó về, lão đem giấu cả xuống dưới gầm giường trong phòng lão, làm cho phòng lão trở thành một kho vũ khí hóa học giữa lòng nước Mỹ. Bất kỳ ai đến gần phòng lão trong vòng 2 mét cũng sẽ cam đoan đây là nhà máy sản xuất hóa chất nồng độ cao nhằm giết người hàng loạt bằng cách đánh vào khứu giác. Lão dùng loại thực phẩm "hảo hạng" như vậy để nấu ăn, nên mỗi lần lão làm bếp là một lần bầu trời nước Mỹ chịu một cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học ("mùi thơm" xào nấu của lão) và cả sinh học (do vi khuẩn thoát ra từ thức ăn để thiu hàng tuần liền trong gầm giường, được lão đem ra thổi phù phù cho bớt mùi rồi cho vào nồi nấu). Là cán bộ, lại là học giả, nên lão triệt để nêu cao tấm gương cần kiệm liêm chính. Mỗi bữa ăn, dù chỉ thừa dăm ba sợi mì mốc xanh mốc trắng, hay sót lại một hai mẩu cá vụn tanh ngòm, cho chó thì nó nhổ toẹt vào, lão cũng cẩn thận cho chung vào một cái bát nhựa, đậy rõ chặt, cất kỹ vào gầm giường để bữa sau lôi ra ăn tiếp. Do ăn tạp lâu ngày, bộ quai hàm của lão vẩu ra một cách kỳ dị,  khiến các nhà sinh vật học xuất chúng của Mỹ  nói riêng và của toàn thế giới nói chung không thể nhận ra đó là mõm của loài súc sinh nào, đành phải gọi lão là loài tiểu quỷ. Do thú vui ẩm thực "tao nhã và rẻ tiền" như vậy, nên hàng đêm, cứ mỗi  tiếng lão lại chui vào toilet một lần, đều đặn như đánh trống canh. Giá kể như lão sống cùng thời với anh Pha hay chị Dậu, làng sẽ xếp cho lão một chân làm mõ, vì dễ gì kiếm được một người ngày nào cũng hy sinh giấc ngủ quý giá của mình để mỗi đêm thức dậy năm lần bảy lượt.
Về mặt trí tuệ, lão quả nhiên không hổ danh là một học giả (vì nếu có học thật thì không ai có thể đạt tới trình độ ngu si cao siêu như lão). Ngày đầu tiên đặt chân đến nhà chúng tôi, thấy lọ dầu gội đầu có chữ Shampoo to tướng, nhưng có lẽ lọ dầu to quá, ra ngoài tầm tưởng tượng của bộ não ti tiểu của lão, lão liền luận ngay ra theo lý lẽ của loài bò : cái gì to thì phải rẻ tiền, một cái lọ to rẻ tiền mà ở trong buồng tắm thì chắc phải là nước chùi toilet. Thật là một loài súc vật có khả năng suy luận cao. Ở nhà quê bây giờ, đứa trẻ con 3 tuổi dù không biết đọc cũng biết chai nào có một cái móc (chữ "S") ở đầu và hai quả trứng gà (chữ "o") ở cuối thì không phải là nước chùi toilet. Cũng có thể lão chưa học thật bao giờ, nên không biết điều trừu tượng này chăng? Là một học giả, nên lão cũng không phải đèn sách gì ghê gớm, thậm chí cũng chả phải đến trường. Thế là lão cứ việc lang thang từ sớm đến tối mịt để đi tìm các cửa hàng đồ cũ. Mỗi lần mua được một thứ chổi cùn rế rách mà giá có đem cho ăn xin ở Việt nam thì nó đánh cho hỏng người, lão lại hí hửng hơn cha chết, cặp mắt đầy gỉ hấp háy, híp lại trên một khuôn mặt đười ươi nhăn nhúm, trông rõ nhàu nhò, một tay vén cái áo ba lỗ màu cháo lòng lên, tay kia xoa xoa lên một mớ bèo nhèo mà 51 năm về trước khi một người đàn bà bạc phước sinh lão ra trên đời, người ta gọi đấy là cái bụng. Trông cái bộ tiểu nhân đắc chí thật là rõ tởm.
Tục ngữ có câu "Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe". Nhưng nhà ở Mỹ không có cột, hoặc giả lão theo trường phái cấp tiến, không cần quan tâm đến những thứ cổ hủ như ca dao, tục ngữ, nên lão luôn tìm cách chọc cái mõm thối của mình vào những chuyện lão hoàn toàn không biết. Có lần chúng tôi tụ tập xem phim Hoàng Phi Hồng, lão cũng mon men ra xem ké. Hỏi tựa đề của phim xong, xem được ba phút mà không hiểu được gì, bởi theo lão nói thì bọn đóng phim không biết nói tiếng Anh (ít nhất là tiếng Anh theo kiểu của lão), lão bắt đầu quay ra nói chuyện tầm phơ. Sau khi vén môi, chìa răng cười đánh tủm một phát, lão phán ra một câu xanh rờn: "Ngày xưa thằng cha Hoàng Phi Hồng này cũng có sang Việt nam rồi đấy." Cả 4 thằng đang ngồi chăm chú xem phim trợn tròn mắt lên nhìn lão. Lịch sử của môn phái và các nhân vật Thiếu lâm kể từ ngày Đạt ma sư tổ vượt sông Hoàng Hà bằng một cành lau, dựng nên chùa Thiếu Lâm cho đến nay chúng tôi còn lạ gì, thế mà có bao giờ nghe nói đến chuyện Hoàng Phi Hồng sang Việt nam đâu. Hơn nữa vào khoảng thế kỷ 18, 19, Hoàng Phi Hồng là một trong 10 đại cao thủ Thiếu lâm được gọi là Thập hổ Quảng đông ở tận bên Trung quốc, thì lấy đâu ra visa mà sang Việt nam. Thấy chúng tôi có ý nghi ngờ, lão khăng khăng giải thích chắc như đinh đóng cột: "Cái tay Hoàng Phi Hồng này chắc chắn là có sang Việt nam, lại còn cầm đầu nghĩa quân Cờ đen đánh Pháp ở Cầu giấy." Nghe đến đây, chúng tôi phải vận dụng tất cả nội lực đã tu luyện quá nửa đời người để giữ cho mình khỏi cười ngã lăn từ trên đi văng xuống đất. Bất kỳ một học sinh nào ở Việt nam có đi học qua lớp 4 cũng biết rằng người cầm đầu nghĩa quân Cờ đen đánh Pháp ở Cầu giấy là Hoàng Vĩnh Phúc, sống sau thời Hoàng Phi Hồng đến năm chục năm có lẻ, may ra hai người giống nhau ở mỗi cái họ Hoàng. Hay hồi đó Hoàng Phi Hồng cải trang thành Hoàng Vĩnh Phúc để sang Việt nam đánh Pháp mà sách giáo khoa lớp 4 bỏ quên không viết. Lão quả thật là một tên  không những ngu si mà lại còn quên cả quê hương bản quán.

(Còn tiếp)