Prehistorische technieken om wol en vlas te maken en te bewerken

Tolspinnen

Etno-archeologie

Als archeologen meer te weten willen komen over bepaalde onderwerpen, zoeken ze tegenwoordig aanwijzingen op andere vakgebieden, zoals de botanica, de geologie maar ook de antropologie. Dat laatste is zo gebruikelijk geworden dat er een aparte naam voor is ontstaan: Etno-archeologie. Men zoekt bijvoorbeeld meer informatie over de steenslinger bij volkeren die de steenslinger nog intensief gebruiken.

Peter van der Sluys, een tolspin-deskundige en verwoed reiziger gaat regelmatig naar Zuid-Amerika om daar meer te weten te komen over het tolspinnen.

Tolspinnen is het verwerken van linnen of wol tot draden, die verwerkt kunnen worden tot stoffen. Het is een principe dat tamelijk simpel is; een begin van een draad wordt vastgemaakt aan een verzwaring zoals een tolletje, daarna kan het tolletje een draai worden gegeven waardoor de draad bijna vanzelf ontstaat.

Tolspinnen kom je over de hele wereld tegen, in alle pre-industriële culturen waar men wol en linnen verwerkt (dus globaal gezien vanaf de neolithische periode). 

Wol uit de Inca-periode

Het maken van een spintolletje (beetje droge leem); het voorwerp krijgt vanzelf een conische vorm door de horizontaal draaiende beweging van de handen.
De wollen visgraat-tuniek is overigens een replica naar een midden-ijzertijd vondst van een stukje stof uit Oss.

Rechts het resultaat; nu nog een taps toelopend stokje door het 'puntje' heen, klaar.

Gesponnen wol

Ijzertijd spintol

Het "opwinden" van de spintol door een draai langs de heup. 
De tol zelf zit in het midden van het stokje.
Historisch Openluchtmuseum Eindhoven.

Het opwinden van de gesponnen wol

Diverse kleuren wol. Door de wol te "bijtsen" (bv met urine) en dan te koken met bv uienschillen, krijgt het een andere kleur.
Historisch Openluchtmuseum Eindhoven

Neolithische spintol. Het gat is een beetje taps. Het stokje moet ook een beetje taps zijn.

Spintol uit de ijzertijd, ongeveer 45 mm Ø.

Spintol uit de bronstijd. Balaton.

"Spinkruikje", Syrië, neolithicum.

Ketting met spintollen uit de bronstijd of ijzertijd.

Inheems-Romeinse spintol.

Versierde spintollen uit de late bronstijd.

Spintollen.

Spintol uit de bronstijd.

Spintol uit de late bronstijd.

Versierde spintol uit de bronstijd.

Vormgeving
Met dank aan Peter van der Sluys, enthousiast tolspinner-expert (tevens alle foto's). 

Februari 2006