GÜNAHLARIN SİVASLI İBRAHİM EFENDİ’YE GÖRE TERTİBİ VE ŞERHİ
Sivaslı İbrahim Efendi’nin şerh ettiği günah-ı kebâire ait birtakım günahlar vardır ki şunlardır: Bunların bazısı küfür, bazısı büyük günah ve bazısı da küçük günahlardır.
1. Riya: Bazısına göre küfür ve bazısına göre de günah-ı kebâirdendir. Riyanın şirk olduğuna dair hadîs-i şerifler çoktur. Şirk zaten küfürdür, İhlasın mukabilidir. “Eraeytellezî” sûresinde “veyl” kelimesiyle mürâiler zikrolunmaktadır. Cenâb-ı Hak ibâdetine başkasının ortak tutulmasını istemez. Allah Teàlâ’nın hiçbir şeyde ortağa ihtiyacı yoktur. Riya, âhiret amelleriyle dünyayı murad etmektir. Yedirdikleri yemekler için bile “Ancak Allah rızası için yedirdik, onlardan bir mükâfat ve şükür bile murad etmeyiz”, demek lâzımdır.
2. Cehildir ki, kişinin şer’an bilinmesi lâzım gelen ulûm-ı diniyyesini bilmemesidir. Bunlardan biri otuz iki farz, biri de elli dört farz’dır. Bunları her müslümanın bilmesi gerektir. Elli dört farz hakkında Gerede müftüsü A. Kemaleddin Üstün’ün 54 Farz Şerhi isminde güzel bir kitabı vardır, tavsiye olunur.
3. Allah Teàlâ’nın nimetlerine küfran etmektir. Mukabili şükürdür. Nimeti verene hürmet, saygı ve ta’zim gerektir.
4. Allah Teàlâ’nın hüküm ve kazasına kızmaktır. Bazı ulemâ küfürdür demişler, bazısı da günah-ı kebâir olduğunu söylemişlerdir.
5. Şikâyette bulunmak, mihnet ve musibetlere tahammülsüzlüktür ve hemen herkese şikâyette bulunmaktır; küfür veya kebâirdir.
6. Zâlimlere ve fâsıklara muhabbet etmek ve onlara az dahi olsa meyletmek.
7. Sâlihlere ve ulemâya buğz etmek. Mühim olan bunlara Allah rızası için muhabbettir.
8. Kalbini, makam sevgilerine ve sebeplerine bağlamak; nefsinin şehvet, şöhret sahibi olmasını istemek ve sevmektir.
9. Zemm olunmaktan korkmaktır, kusurlarını duymakla elemlenmek, müteessir olmak.
10. İnatçılıktır (Hak sözü ve Hak kelâmı kabul etmemek) ki, günah-ı kebâirdendir. “İnat deveye yakışır” derler.
11. Kendini beğenmek, nefsini temizlemiş ve her zor işleri yapabilirim, dâvasında bulunmak.
12. Medh olunmasını sevmek, nefsini kemâlde görmek; medh edenin medh etmesiyle telezzüz etmek.
13. Revasına uymak, isteğine tâbi olmak, dünyada alıştığı ve ülfet ettiği şeylerden ayrılmamak.
14. Taklit. Kebâir veya sagâirdendir. Hüccetsiz, delilsiz, tahkiksiz, mücerret hüsn-i zan sebebiyle amelde, kavilde, itikadda başkalarına iktida ve onları taklit etmek.
15. Uzun emel, kebâirdendir. Ancak vakıflar için, feth-i bilâd için ve kulların menfaati için olursa müstesnadır.
16. Dünya işlerine tamah etmek.
17. Dünya için tezellül, ve dünyası için mahlûkata tevazu göstermek.
18. Kin gütmek.
19. Müslüman olan düşmanına musibet gelince sevinmek.
20. Adavet, düşmanlık.
21. Korkaklık.
22. Tehevvür (işin sonunu düşünmeden atılmak) sagâirdendir.
23. Ahdini bozmak.
24. Tatayyür (bazı şeyleri uğursuz addetmek ve onu kötülüğe hamletmek). Meselâ tavşan geçti diye yola gitmemek.
25. Hubbü’l-mal (dünyası için malı sevmek).
26. Hırs, şiddetle arzu ve tamah.
27. Akıl zayıflığı (sefihlik, aklını kullanmamak).
28. Tembellik.
29. Acele etmek, maksadına çabuk erişmek.
30. Ameli geri bırakmak.
31. Sert kalbli olmak, yumuşak olmamak; sagâirdendir.
32. Hayâsızlık.
33. Dünya için hüzün ve teessüf.
34. Dünya için korkmak.
35. Başkasının şerrinden sakınmamak.
36. Mahlûk ile ünsiyet etmek.
37. İtidalsiz hareketler.
38. Va’z u nasihati kabul etmemek.
39. Yemeğe ve cima’a hırs.
40. Hamut (lâzım olan şeyleri yapmakta kusur etmek).
41. Israr (daima günahları kastetmek).
42. Cerbeze (bir melekedir ki, ittilâî ve marifeti mümkün olmayan şeylere sürükler).
43. Nifak (için dışa uymaması).
44. Fitne (insanları zorluklara, meşakkatlere sürükleyen büyük günahtır).
Nefs-i Emmâre / 65
45. Dinî faydası olmadan belâ, mihnet ve iptilâlara düşmektir. Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizî’den naklen söylenilmiştir: Müslüman müslümamn kardeşidir. Ona zulmetmez, onu yardımsız bırakmaz ve onu tahkir etmez. Takva ise insanın göğsündedir. İnsana şer olarak yeter müslim kardeşini tahkir etmesi. Her müslimin her müslime; kanı, malı, ırzı haramdır.
Büyük, küçük günahlar ve ahlâklar 14’dür:
1. Küfür,
2. Allah’ın rahmetinden ümit kesmek,
3. Allah’ın mekrinden emin olmak,
4. Vacibi edada bahillik etmek,
5. Dünya sevgisi,
6. İsraf,
7. Bid’at,
8. Hıyanet,
9. Vefasızlık,
10. Sû’-i zan,
11. Hased,
12. Kibir,
13. Ucûb,
14.
Dalkavukluk ki, hepsi 60 tanedir.
Dilin Âfetleri
Bazısı kebâir, bazısı segâir, bazısı da mekruhlardandır. Bellibaşlıları 40 tanedir.
1. Küfür korkusu. Tevbe ve tecdid-i nikâh lâzımdır,
2. Hatâ. Tevbe ve istiğfar lâzımdır,
3. Yalan söylemek,
4. Anlaşılmayan söz söylemek,
5. Tâbirde hatâ (ahkâm ve kısasta), Nefsin Terbiyesi. F.: 5
6. Sözde nifak,
7. Münker ile emir ve ma’ruf ile nehiy,
8. Namazda söz (az veya çok olsun),
9. Müslümana kötü dua (küfür ile gâvur olasın diye dua eden kâfir olur),
10. Zâlime ve kâfire yaşaması için ve muradlarının husulü için dua, günah-ı kebâirdir,
11. Kur’ân-ı Kerim’i kendi hevâ ve re’yi ile tefsir etmek, günah-ı kebâirdir.
12. Lâyık olmadığı halde mal ve menfaat istemek,
13. Avamın anlayamayacağı şeyleri sorması,
14. Müşkül mes’eleleri, karşısındakini mahcup etmek için sormak,
15. Kötü kişilere şefaat,
16. Sert söz söylemek,
17. Ezan ve kamette konuşmak, hattâ okumayı kesmemek,
18. İki yüzlülük,
19. Cinsî muamele esnasında konuşmak,
20. Kur’ân-ı Kerîm okunurken konuşmak,
21. Çok yemin etmek,
22. Emirlik ve kadılık istemek,
23. Beceremeyeceği halde mütevelli olmasını istemek,
24. Nefsi için şer dua etmek,
25. Kardeşinin özrünü reddetmek,
26. Günahsız mü’min kardeşini korkutmak,
27. Kendini verâ ve takva sahibi imiş gibi göstererek eşyanın taharetinden sormak,
28. Şaka, medh ve zem etmek,
29. Hacet yokken yabancı bir kadınla konuşmak,
30. Zımmî hıristiyana selâm vermek,
31 _ Fâsık’a selâm da böyledir. Ancak islâmiyet için verilir.
32. Def-i hacet edene selâm vermek,
33. Bevl edene selâm vermek,
34. Ma’siyet olan yere izin vermek,
35. Üç kişinin yanında iki kişinin gizlice konuşması,
36. Büyüklerin yanında küçüklerin konuşması,
37. Fecir vaktinden namaza kadar dünya kelâmı konuşmak,
38. Def’i hacet ve bevl halinde konuşmak,
39. Başkasının sözünü kesmek,
40. Küçüklerin,
büyüklerin sözlerini reddetmesi.
Ellerin Âfetleri
Ellerin afatı 32 tanedir:
1. Ölünün kabrini açmak, günah-ı kebâirdir. Zira ölüye hürmetsizliktir.
2. Ganimet malından gizlice almak, günah-ı kebâirdir,
3. Muhtaç olmadığı halde zekât ve keffaret paralarım almak günah-ı kebâirdir,
4. Bâtıl vakıflardan para almak,
5. Zekât ve sadakalarını usûl ve fûrûuna (anne, baba ve çocuklarına) vermek,
6. Beytü’l-malden ehli olsa bile ihtiyaçdan fazla para almak,
7. Riya için ve ma’siyeti az da olsa yardımda bulunmak,
8. Borçlusunu sıkıştırmak,
9. Mescidde parmaklarını birbirine geçirmek,
10. Abdestsizlerin ve hayızlı olanların Kur’an-ı Kerim’e yapışmaları, ellemeleri,
11. İzinsiz başkasının malını alıp faydalandıktan sonra vermek,
12. Başının bazı yerini kesip bazı yerini bırakmak (Rafızîler gibi),
13. Kadının başının saçım kesmesi (tıraş etmesi),
14. Sakalını kesmesi, bir tutamdan eksik bırakması,
15. Kabir üzerindeki yaş otları koparması ve
ağaçlarını kesmesi,
16. Edep mahallerine parmağını sokması (taharet için dahi olsa caiz değildir),
17. Sağ eli ile taharetlenmek ve sümkürmek caiz değildir,
18. Kudreti varken mazlumu kurtarmamak,
19. Tırnaklarını uzatmak yâni kesmemek. “Koltuk altlarını temizlemeyenler, tırnaklarını kesmeydiler, bıyıklarını kazıyanlar bizden değildir” buyu-rulmuş, zira fakirlik getirir,
20. Kudreti varken çalgı âletlerini kırmamak,
21. Müslümanın şarabını kudreti halinde dökmemek,
22. Zayi olan, kaybolan bir şeyi zayi olacağını bildiği halde almamak,
23. Hayvanlara olan zulmü durdurmamak, men etmemek,
24. Başkalarının hayvanlarına yapılan zulmü defetmemek, merhametsizlik alâmetidir,
25. İnsan ve hayvanı sıkıntılardan kurtarmamak, çünkü insanlara merhameti olmayanlara Allah celle celâlühu da merhamet etmez,
26. Çocukları ve hayvanları gecenin evvel vaktinde sokağa salmak,
27. Tırnak ve saçları hela ve gusulhaneye atmak. Dört şeyi gömmek efdaldir: Tırnaklan, saçları, hayız bezleri ve kanları ve insandan ayrılan her şeyi,
28. Erkeklere gümüşten gayrı yüzük kullanmak (az miktarda gümüş yüzük kullanılır),
29. Akşamları kapıları kapamamak, mekruhtur. (Yatarken kandilleri söndürmemek ekseriyetle yangınlara sebep olur),
30. Yemek kaplarının ağızlarını açık bırakmak,
31. Su kaplarının ağızlarım bağlamamak,
32.
Başkasının malını zayi etmek, noksan etmek veya ayıplandırmak bilâ-sebep
büyük günahtır.
Kulakların Afetleri
1. Tegannîyi dinlemek, bazılarına göre kebâirdir. Hanefîlere göre dinlemek fısktır, (fâsıklıktır), telezzüz ederse küfürdür, demişlerdir. Çünkü çalgı ve tegannî kalbde nifak bitirir. Suyun otları bitirdiği gibi,
2. Hatâ ve lahin ile okunan Kur’an-ı Kerîm’i dinlemek (ihtiyaç hâsıl olmadığı halde),
3. Genç ve yabancı kadınların sözlerini dinlemek insanların zinadan nasipleridir,
4. Ehli olan kimsenin okuduğu Kur’ân-ı Kerîm’i dinlememek,
5. Ehli olan kimsenin okuduğu hutbeyi dinlememek,
6. Emir, kadı ve validelerin sözlerini dinlememek, günah-ı kebâirdir,
7. Üstâzın sözünü, kocasının sözünü dinlememek, özrü kabul etmemek,
8. Hâkimin, hasımların sözlerini dinlememesi günah-ı kebâirdir,
9. Müftünün fetva isteyenlerin sözünü dinlememesi, günah-ı kebâirdir.
10. Ulû’l-emîrlerin, mazlumların şikâyetini dinlememesi,
11. Aç kalanların isteklerinin dinlenmemesi,
12. Büyüklerin
ve zenginlerin, fakir ve zayıfların sözlerini dinlememeleri.
Gözlerin Afetleri
Gözlerin afatı sagâir olarak beştir:
1. Fukara ve zuafâya hakaret gözüyle bakmak,
2. Zaruretsiz maâsi ve münkerâtı seyretmek,
3. Düşen yıldıza gözünü dikip bakmak,
4. Kendinden üstünlere özenerek bakmak (dünya cihetinden) âhiret cihetinden olursa makbuldür,
5.
Namazda, hüküm verirken, hutbe okurken ve emanet alır-verirken gözleri
yummak caiz değildir.
Karnın Âfetleri
Karnın âfetleri otuz beş tanedir:
1. Misafirin ev sahibinden utanmaması,
2. Altın ve gümüş kaplardan yemek yemek,
3. Altın ve gümüş kaplardan içmek,
4. Altın ve gümüş kaplarda koku yakmak,
5. Oyun ve münkerât olan ziyafetlerde yemek yemek,
6. Gösteriş ve iftihar için yapılan yemeklerden yemek,
7. Besmelesiz yemek ve içmek,
8. Sol el ile yiyip içmek, alıp vermek de öyledir,
9. Müşrik kaplarından ve kâfirlerle devamlı yemek yemek,
10. Cünüp olanların ellerini ve ağzını yıkamadan yemeleri,
11. Zarar veren her şeyi yeme, toprak ve çamur gibi,
12. Sokaklarda, kabristanlarda yemek yemek ve gülmek.
14. Ölü için yapılan; ilk gün, hafta içinde ve 40. günleri yemekleri de böyledir,
15. Yemeğin ortasından ve başkasının önünden yemek,
16. Sarı ve bakır kaplardan (kalaysız olarak) yemek,
17. Zâlimlere, hıristiyan âdetlerine benzetmek suretiyle yapılan yemekleri yemek,
18. Cenaze ve kabristanlar ile büyüklerin yanlarında gülmek,
19. Yemek yerken başını yemek kabına doğru eğmek,
20. İhtiyaç yokken eti ve benzerini bıçakla kesmek,
21. Ağzı kırık kaptan su içmek,
22. Taama ve kaba üfürerek yemek, içilen ve yenen şeyler de böyledir,
23. Yalnız kaplara da üfürmek hoş görülmemiştir,
24. Bir nefeste içmek zararlıdır, sakınmak lâzım,
26. Sofra kalkmadan kalkmak mekruhtur,
27. Yeme ihtiyacı varken yemeği kesip kalkmak, namaz için olsa dahi, mekruhtur,
28. Ekmek varken katık yok diye beklemek,
29. Yemekte başkasının yüzüne bakmak veya lokmasını saymak,
30. Zâlimlerin ve kâfirlerin getirdikleri sulardan içmek,
31. İçi görünmeyen kaptan içmek,
32. Yemek yenirken korkunç ve keder verici şeyleri söylemek mekruhtur,
33. Ekmek üzerine yemek sahanları veya tuzluk koymak,
34. Ölünceye kadar veya hasta oluncaya kadar yemeyi ve içmeyi kesmek, günah-ı kebâirdendir.
35.
Valideynine âsi olarak yemeyi, içmeyi kesmek günah-ı kebâirdendir.
İffet Yerinin Âfetleri
Bunlar da 9 tanedir:
1. Hayızlı ve lohusa olan hanımından örtüyle dahi olsa faydalanmak,
2. Tahammülü olmayan küçük zevcesiyle cinsî muamelede bulunmak,
3. Kırda olan insanların def-i hacet esnasında; aya ve güneşe önlerini veya arkalarını çevirerek def’-i hacet yapmaları,
4. Sevişmeden ve öpüşmeden cinsî muamelede bulunuvermek,
5. Kıymeti olan bir şeyle veya zararı olan bir şeyle taharetlenmek,
6. Kudreti varken hanımı ile cinsî muamelede bulunmamak,
7. Karısının müsaadesi olmadan menisini dışarıya atmak, (kötü çocuk gelme korkusundan olursa caizdir),
8. Özürsüz sünnet olmamak. Dört şey sünnettendir: Sünnet olmak, koltuk altlarını temizlemek, bıyıklarını kesmek, tırnaklarını kesmek,
9. Her güzel yerlerde, ağaçların altında, mescidlerin yanlarında, su başlarında ve kabristanların üzerine bevletmek günah-ı sagâirdendir.
Ayakların Âfetleri
Bunlar da 15 tanedir:
1. Mâsiyet (günah) yerlerine gitmek ve bakmak (Televizyona bakmalar buna dahil midir, sen bilirsin),
2. Ana ve babasından izinsiz cihada gitmek,
3. Korkulu ve tehlikeli yerlere gitmek,
4. Taun denen hastalıktan kaçmak veya bulunduğu yere girmek,
5. Davetsiz ziyafetlere gitmek,
6. Mezarlıklarda zaruretsiz yürümek,
7. İki kadın arasında yürümek (kendi mahremleri dahi olsa),
8. Az miktarda olsa dahi kadınların cenazenin arkasından yürümeleri,
9. Kadınların kabir ziyaretleri. Bazı âlimler yabancı erkeklerle karışma ve tehlike olmadığı zamanlarda cevaz vermişlerdir.
10. Kabirler üzerine oturmak,
11. Kıbleye, Kur’ân-ı Kerîm’e karşı uyku ve uyanık hallerde ayak uzatmak,
12. Ehlinin yanına seferden gelince ansızın girmek,
13. İşçinin iş esnasında oturması,
14. Kölelerin efendilerinin hizmetinde oturması (ancak namaz ve cemaat müstesna),
15.
Hanımın evinin işini yapmaması.
Bedenin Âfetleri
Bedenin afatı 174’tür. Bazısı kebâir, bazısı sagâir, bazısı da mekruhtur.
1. Kölenin efendisine isyanı kebâirdir,
2. Komşuya eza, komşusu zimmî (hıristiyan) dahi olsa kebâirdendir.
3. Namazı terk (unutarak ve uyku ile olsa dahi) kebâirdendir,
4. Abdesti terk ve usulüyle yapmamak, kebâirdendir,
5. Guslü terk kebâirdendir,
6. Haramlara (yabancı kadınlara) değmek, ister genç, ister ihtiyar olsun,
7. Bey’-i fâsid ve gasp ile alınan evlerde oturmak,
8. Köle ve işçilerine sû-i muamelede bulunmak,
9. Karı-koca hukuklarına riayet etmemek,
10. Esrar ile (şerli kimselerle) sohbet etmek, kötü meclislerde az bir miktar da olsa oturmak,
11. Başkasının yerine oturmak ve iki kimsenin arasını açmak,
12. Selâm verirken eğilmek, sultanlara dahi olsa,
13. Erkeklerine kendilerini sevdirmek için üzerlerinde muska gibi bir şey bulundurmak. Kadınların bu ve emsali şeyleri kullanmaları, Allah celle celâlühû’yu bilmemekten ileri geldiğinden bunlara da “şirk” denilmiştir.
14. Bedenine iğne ile dövme yaptırmak,
15. Hayvan üzerinde iken, çok beklemek lâzım olduğu takdirde hayvandan inmemek,
16. Yolculukta üç kişi olunca birisini emir (başkan) seçmemek,
17. Kudreti varken borcunu vermemek,
18. Evlenirken bir koyun bile kesmemek (ziyafet için),
19. Tâdil-i erkânı yapmamak, zira namazın vâciblerindendir.
20. Özürsüz yüz üstü yatmak,
21. Safları düz tutmamak; safları düzeltenlerin sevabını Allah artırır ve cennette kendilerine bir ev yaptırır. Safların düzgünlüğüne dikkatinizi rica ederiz,
22. Namazda imama muhalefet etmek (erken yatıp erken kalkmak), imamdan evvel yatıp kalkanların akıbetleri hayır olmaz,
23. Kaza namazlarını terk etmek, oruç, hac, zekât da öyledir, günah-ı kebâirdir,
24. Keffâretleri terk etmek,
25. Nezirleri terk etmek,
26. Sadaka-i fıtri terk etmek,
27. Kurban bayramındaki kurbanı kesmemek,
28. Cihadı terk etmek,
29. Namazını kılmayan kadını evinde (nikâhında) tutmak,
30. Kütüb-i şer’iyeyi başının altına koyup yatmak,
31. Evinde kullanmasa dahi çalgı âletlerini bulundurmak,
32. Kafeste kuş beslemek,
33. Bakkala parayı verip sonra bir şeyler almak, yâni malı almadan parayı vermek caiz değildir.
34. İsraf edene ve mâsiyete harcayana sadaka vermek,
35. Mescidde tasadduk (ancak camiden başka bir yerde göremeyeceksen olur).
36. Okudukları Kelâmullah’ın harflerine riayetsizlik,
37. Parasını vermeden bir malı alıp satmak,
38. Mezarlarda ışık, mum yakmak bid’at ve dalâlettir,
39. Hediyesinden rücû etmek,
40. Esnerken ağzını açmak,
41. Yollarda oturmak ancak beş şartla caizdir: Yol hakkını vermek, gelen geçene bakmamak için gözlerini kapamak, kimseye eziyet etmemek, selâm verenlere ve aleykümüsselâm demek, emr-i ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker etmek,
42. Güneş ile gölge arasında oturmak,
43. Güneşte oturmak,
44. Zikir, ilim ve yemek meclislerinde halkanın ortasına oturmak,
45. Bıyıklarını kesmeyen yâni uzatanları ta’zim etmek caiz değildir,
46. Kenarları olmayan damda uyumak,
47. Elinde ve ağzında yemek kokuları varken yatmak,
48. Yalnız veya iki kişi ile sefere çıkmak, (arkadaşların en az iyi kimselerden dört kişi olması lâzımdır) ,
49. Soğan ve sarımsak yiyenlerin mescide gitmeleri, (bu caiz olmayınca, sigara içenlere ne demek lâzım, bilmem),
50. Ana rahmindeki çocuğu dört ay geçtikten sonra zayi etmek kebâirdendir. “Eşbağ”, “İhya” ve “Zevâcir” kitaplarında da aynıdır.
51. Sabah vakitlerinde ve akşamla yatsı arasında özürsüz uyumak,
52. Edeb yerlerindeki ve koltuk altlarındaki tüyleri kırk güne kadar durdurmak,
53. Malını ve çocuklarını müteaddit memleketlere dağıtmak,
54. At, katır ve merkeb eti yemek, (her hayvanı yemek ve sütünü içmek),
55. Pislik yiyen hayvanların etini yemek,
56. Koç ve boğa gibi erkek hayvanlara, dişi hayvanları çekmek suretiyle alınan para caiz değildir,
57. Sahralardaki kuyuların sularını satmak,
58. Hacetinden fazla olan suyu satmak, (her nerede olursa olsun),
59. Eti hayvanla değiştirmek,
60. Taamı taamla satmak,
61. Deve, sığır ve koyun gibi hayvanları sütlerini sağmadan satmak,
62. Sıcak yemek yemek,
63. Mezarların üzerine bina yapmak ve kabir üzerine oturmak,
64. Uzak ve yakından olsa da erkeğin evine gece gelmesi caiz değildir,
65. Hayvanı ölünceye kadar hapsetmek,
66. Kabre, kabir üzerindeki taşlara yazı yazmak ve onlara basmak,
67. Ayak ayak üstüne koymak, ister uykuda, ister uyanık olsun,
68. Kadının zevcinin avret yerlerini sağ elle tutması,
69. Tek ayakkabı ile yürümek,
70. Sık sık saç taramak, bazen mekruhtur,
71. Misafire tekellüf caiz değildir, mevcudu saklamamak lâzımdır. Rasûlüllah SAS Efendimiz, Âişe validemize (radıyallahü anhâ), “Misafirden zorlanma, yediğinden yedir” buyurmuştur.
72. Ağacı gece kesmek mekruhtur,
73. Gece ekin kesmek,
74. Yatarak yemek,
78. Nefsin Terbiyesi
75. Necaset yiyen sığıra binmek,
76. Necaset yiyen sığırın sütünü içmek,
77. Güneş doğmadan hayvan kesmek veya işe gitmek. Çünkü bu vakitler zikir vaktidir.
78. Köyde ve şehirde koyunu yavrusuyla satmak. Çünkü büyürse her şeyinden istifade edilir. Kuzunun hem kilosu azdır, hem de etinden başka bir şeyinden istifade edilmez.
79. Hayvanın başını kesmek (ölmezden evvel),
80. Kaplan derisi vesaire gibi kibri mucip şeyler üzerinde oturmak,
81. Beş arşından yüksek binalar yapmak, Allah celle ve âlâ hayır murad etmediği kullarının paralarını binalara harcatır. İhtiyacından fazlasını yapanlara kıyamet gününde onları omuzları ile taşımaları teklif olunacaktır. İmam Begavî der ki: “Her bina sahibine vebaldir. Yalnız muhtacı olduğun müstesna”.
82. Camide alışveriş ve cuma günü namazdan evvel tıraş olmak,
83. Mescidde kayıbını aramak için bağırmak, şiir söylemek ve diğer mekruh şeyleri yapmak,
84. İnce esvab giymek, kalın, kısa ve uzun esvab giymek sagâirdendir.
85. Arife günü hac yapmadan umre yapmak ve arifeden dört gün sonra da umre yapmak sagâirdendir.
86. Muvakkat nikâh ve mut’a nikâhı büyük günahtır. (Kadını muayyen bir zaman için nikahlamak), Mut’a nikâhına sahihdir diyenin küfrüne hükmolunur.
87. Kötü insana genç çocukları satmak,
88. Haram yerken besmele çekmek ve sonunda unutarak da olsa hamdetmek,
89. Hanımı ile mülâebe etmeden (oynaşmadan) cinsî muamelede bulunmak,
90. Üzerinde kırmızı örtü bulunan ata binmek,.
91. Vahşî hayvan derileri üzerine oturmak zâlimlerin âdetidir,
92. Herhangi bir insan kendisini hangi kavme benzetirse onlardandır,
93. Dünyada şöhreti mucib elbise giyenlere kıyamette zillet elbiseleri giydirilecektir.
94. Bina yapılırken hayvan kesmek (satarken ve içine girerken de böyledir),
95. Ölülere sövmek asla caiz değildir,
96. Yalnız cuma günü oruç tutmak caiz değildir. Çünkü cuma, mü’minlerin bayramıdır.
97. Arife günü hacının oruç tutması segâirdendir,
98. Şek gününde oruç tutmak mekruhtur. Hilâli gören müstesna,
99. Yalnız cumartesi günleri nafile oruç tutmak,
100. Süs için dişlerini kaplatmak, (altın vesaire ile). Hem kibri mucibtir, hem de Hakk’ın yaptığını tağyirdir. Dövme yapmak da böyledir.
10ı. Cihaddan gayri yerlerde beyaz tüylerini koparmak,
102. Hacamat parası bir kavle göre caiz değildir,
103. Camide kendine mekân tayin etmek, ancak zikr-i hafî için caizdir,
104. Hayvanların arasında yürümek,
105. Cenaze namazını mezarlıkta kılmak,
106. Ayaktayken şalvarını giymek,
107. Suya işemek, sümkürmek,
108. İnsanlara çirkin ad takmak. Köpek, kurt, hınzır... gibi,
109. Peygamberimizin künyesini başkasına takmak, Ebû’l-Kasım gibi,
110. Namazdayken başındaki saçı bağlamak, bir eliyle olsa dahi,
111. Namazda her amel ve namaza yakışmayan bir âdet mekruhtur,
112. Cenazeye ağlayıcılar koymak,
113. Kadının gerek evinde ve gerekse hariçte kocalarının izni olmadan konuşmaları caiz değildir,
114. Yazılan kitap ve mektupları kurutmak için üflemek mekruhtur,
115. Hurma ve meyvelerde kurt aramak ve kibr-i mûcib her şey mekruhtur,
116. Müşriklerle müsafaha ve merhabalaşmaya sagâir ve kebâir denmiştir,
117. Duvarları ipekli kumaşla süslemek (örtmek) tahrîmen mekruhtur, ipekten gayrısiyle ise tenzîhen mekruhtur, sagâirdendir,
118. Mescidlerden geçmek (yol ittihaz etmek) caiz değildir. Ancak zikir için caiz olur,
119. Evlere ve hayvanlara çan takmak sagâirdendir,
120. Gece teheccüd namazını terk etmek sagâirdendir. “Ey insanlar, selâmı ifşa ediniz, yemek yediriniz, sıla-i rahim yapınız ve insanlar uyurken gece namazlarım kılınız. Selâmetle cennete gidiniz”.
121. Zaruretsiz geceleyin mevta defnetmek sagâirdendir,
122. Sütlü koyun, keçi, sığır ve deveyi kesmek sagâirdendir,
123. Mevtayı, hayrın gayriyle zikretmek ve duada ihlâssızlık, sagâirdendir,
124. Sultanlara sövmek günah-ı sagâirdir, zâlim ve fâsık olsa dahi..
125. Sultanların salâhı için dua etmemek sagâirdendir. (Çünkü sultan demek; kuvvet ve kudret sahibi idareciler demektir. Onların iyiliğini istemek, âmmenin iyiliğini istemek demektir),
126. Zamana sövmek caiz değildir. Bazılarına göre küfre kadar gider,
127. Humma hastalığına sövmek günah-ı sagâirdendir. Humma şahadettir. Müslim’de buyuruluyor: “Hummaya sövmeyiniz, Çünkü humma Benî Âdem’in hatalarını giderir, ateşin demirin pasını giderdiği gibi”.
128. Sadece işaretle selâm doğru değildir. El ve başla yapılan selâmlar günahtır. Zira hadîs-i şerifte, “Kendilerini başkalarına, benzeten bizden değildir” buyurulmuştur.
129. Yemek koklamak caiz değildir; zira hayvan âdetidir.
130. Yenmeyen şey’i miskinlere yedirmek caiz değildir.
131. Başkalarına karşı kötü muamelede bulunmak,
132. Fâcirlere verilen nimete özenmek,
133. Hastalara yemek ve içecek verilmesini hoş görmemek mekruhtur,
134. Çarşı yemeklerinden yemek mekruhtur; zira çarşıda yemek hem adîliktir, hem de necasete yakın olmaktır, denmiştir.
135. Hayır niyeti olmadan çok konuşmak günahtır. Çünkü ömrü çalan bir hırsızdır.
136. Mezar taşlarını okumak tenzihen mekruhtur.
137. Hayvan sürülerinin arasından geçmek günah-ı sagâirdir,
138. Biti diri olarak yere atmak. Zararlı olduğundan öldürmek gerekir.
139. Hanımı ile münasebet halinde iken çok konuşmak,
140. Zikir, va’z, ders meclislerini tahkir etmek günahtır. Çünkü zikir meclislerinden zikrin hitamında kalkanlar mağfiret-i ilâhiyyeye mazhar olurlar.
141. Seferde yanında çan taşımak, pars ve kelp gibi hayvanları taşımak da böyledir. Ancak korkudan olursa caizdir,
142. Zaruretsiz kölelerin büyüğünü ve küçüğünü ayırıp satmak,
143. Bilâ-zarure habis olan şeyleri ilâç olarak kullanmak. Çünkü onlarda şifa yoktur.
144. Reyhan, ayva, nar ağaçlarından misvak kullanmak caiz değildir. Hattâ misvakı çiğnemek körlüğe sebep olur. Her ağaçtan misvak olur, fakat nar ağacından olmaz.
145. Ayakta yemek ve içmek mekruhtur. Zemzem müstesna...
146. Müşrik ve müsriflerin kapılarından içmek mekruhtur. (Bunların kaplarından içmek mekruhsa bunlarla ünsiyet nasıl olur),
147. Yalnız don ile namaz kılmak mekruhtur. Zaruret halinde caizdir,
148. Başkasının yellenmesine gülmek,
149. Bir gayesine erişmek veya kerîh gördüğü bir şeyden kurtulmak için nezr etmek günahtır,
150. Evde yalnız yatmak günahtır,
151. Ücreti belli etmeden işçi kullanmak,
152. Değirmencinin, öğüttüğü undan ücret alması,
153. Sekir veren veya vücuda gevşeklik veren her şeyi kullanmak mekruhtur,
154. Mescidlerde gururlanmak ve tefâhur günahtır,
155. Düşman memleketlerine müsâferet günahtır,
156. Meyvalı ağaçlara ve bostan bahçelerine def-i hacet ve işemek caiz değildir,
157. Nehir kenarlarında def-i hacet dahi böyledir,
158. Haşaratın deliklerine bevl etmek de caiz değildir,
159. Meyve tabağına çekirdeklerini koymak mekruhtur,
160. Kadınların yanında uyumak günah-ı sagâirdir. Karısı yanında müstesna,
161. Arzularında ve mezheplerinde ihtilâf (çekişmek) büyük günahtır,
162. Düşmanla karşılaşmayı istemek,
163. Sözlerinde durmayanlarla ve küffar ile oturmak günah-ı sagâirdir,
164. Sözlerinde durmayanlara ve ehl-i küfre evvelâ selâm vermek mekruhtur.
165. Cüzzam illetine tutulanlara uzun süre bakmak (nazar etmek),
166. İnsanlardan bir şey istemek (hattâ kamçısını düşüren atlının yerdeki birine “Şu kamçımı verir misin?” demesi bile caiz değildir),
167. İnsanlardan uzak yerlere ambar yapmak mekruhtur. Çünkü çalınma tehlikesi vardır.
168. Muttaki olmayanlara yemek yedirmek caiz değildir. Tasadduk ise caizdir,
169. Kadının kocasından izinsiz oruç tutması mekruhtur, (Fakat kocası seferde ise caizdir),
170. Sahipsiz arazide hayvanın otlamasını men etmek günahtır,
171. Yürürken sağa sola bakınarak yürümek caiz değildir,
172. Avret yerleri açık olanlara selâm vermek caiz değildir veya mekruhtur,
173. Selâm vermeyenlerin eve girmesine izin vermek mekruhtur,
174.
Sultanlarla ve yardımcılarıyla oturup kalkmak, dostluk etmek günah-ı kebâirdir.