PENGENALAN
Motor arus terus majmuk adalah kombinasi motor AT jenis siri dan pirau. Motor AT siri berkeupayaan menampung tork yang besar manakala motor AT pirau berkeupayan untuk mengubah dan menstabilkan kelajuan mengikut beban. Hasil gabungan ini menyebabkan motor AT majmuk mempunyai dua fungsi yang berlainan.
Motor AT majmuk bertindak dengan lebih berkesan kepada perubahan beban lampau daripada motor AT pirau yang disebabkan peningkatan arus melalui lilitan medan siri. Jika lilitan pirau ditambah pada motor siri dengan beban yang sedikit , motor siri tersebut akan cenderung untuk beroperasi pada kelajuan yang melampau. Oleh yang demikian, fluks medan pirau yang ditambah akan menghadkan kelajuan motor dan menghalang kemusnahan motor berlaku.
Motor AT majmuk ini biasanya digunakan dalam lif, pemampat udara, alat pengangkut (kontena) dan banyak lagi.
JENIS SAMBUNGAN
Motor AT majmuk mempunyai dua jenis sambungan iaitu sambungan pirau pendek (short shunt) dan pirau panjang (long shunt). Walaupun begitu, jenis sambungan bukan faktor utama yang membezakannya kerana selain itu ada faktor lain. Antaranya ialah kesesuaian penamatan operasi, pertimbangan songsang , sambungan dalam setiap kutub dan lilitan ‘compesate’.
1. Sambungan pirau pendek
2. Sambungan pirau panjang
Motor AT Majmuk boleh beroperasi sebagai motor pirau tanpa sambungan medan siri . Ini kerana kebanyakan proses pembuatan banyak direkabentuk seperti itu supaya medan siri dapat disambung kemudian untuk menghasilkan tork tambahan sekiranya diperlukan.
CIRI-CIRI MOTOR AT MAJMUK
Motor AT majmuk mempunyai dua ciri:
a) Kumulatif ( Cumulative)
- apabila disambung secara kumulatif, medan siri yang disambungkan akan membantu medan pirau menghasilkan tindak balas yang cepat daripada motor pirau itu sendiri.
- fluks medan, Ff = K3 · Ish + K4 · Ia
- dimana K3 & K4 = pemalar medan siri & pirau
EMF , Ec = K1( K3 · Ish + K4 · Ia ) w
- tork di dalam angker diberi sebagai ;
Ta = K1( K3 · Ish + K4 · Ia ) Ia
Di mana nilai tork lebih besar daripada motor pirau dengan nilai arus angker yang sama.
- Kelajuan motor diberi oleh persamaan :
w = ( Vt – Ia( Rs + Ra )) / ( K1( K3Ish + K4Ia ))
apabila beban motor bertambah Ia bertambah dan nilai pengangka akan berkurangan manakala nilai penyebut bertambah. Oleh itu kejatuhan laju kumulatif motor majmuk adalah lebih cepat berbanding laju motor pirau.
- b = ( 1 / Ia ) · (( Tc / Tsh ) – 1 )
di mana
Tsh = K1·K3·Ish·Ia
Tc = K1·K3·Ish( 1 + b·Ia )Ia
b) Pembezaan ( Differentially)
- apabila disambungkan secara pembezaan, medan siri akan menentang medan pirau dan ia dikenali sebagai “suicide motor” kerana kecenderungan untuk memusnah.
- fluks medan , Ff = K3Ish – K4Ia
- persamaan EMF diberi oleh :
Ec = K1( K3 · Ish – K4 · Ia ) w
- tork di dalam angker diberi sebagai ;
Ta = K1( K3 · Ish – K4 · Ia )Ia
Di mana nilai tork yang terhasil adalah lebih rendah daripada yang terhasil dalam motor pirau dengan nilai arus angker yang sama.
- laju motor diberi oleh persamaan ;
w = ( Vt – Ia( Ra + Rs )) / K1( K3·Ish – K4·Ia )
di mana nilai penyebut akan berkurang apabila Ia (beban motor) bertambah. Apabila laju bertambah nilai penyebut ( K3Ish – K4Ia ) akan mencapai nilai 0 dan akan menyebabkan motor berhenti.
Kadangkala apabila litar medan siri terdedah kepada beban secara tiba-tiba , medan siri akan bertindak sebagai pengawal dan polarity semua medan menjadi songsang. Ini mengakibatkan motor akan berhenti dan memulakan opereasinya semula pada arah yang bertentangan. Jika beban terlampau tinggi motor yang disambungkan secara pembezaan boleh bertukar arah.
Kesimpulannya industri jarang menggunakan motor jenis pembezaan.
Graf dibawah menunjukkan sifat tork dan laju bagi motor arus terus jenis majmuk sebagai
fungsi arus pada gelung elektrik. Sifat lengkung ini lazimnya dipertimbangkan dalam bentuk lengkung yang sama daripada graf yang diplotkan bagi motor pirau.
Graf tork melawan kelajuan
Lilitan siri yang merujuk kepadalilitan pirau menyebabkan fluks medan berkutub bertambah dengan beban menyebabkan tork bertambah secara mendadak dan laju motor berkurang. Walaubagaimanapun motor tidak dapat beroperasi dengan beban yang kurang kerana wujudnya pengujaaan pirau. Laju bagi motor AT majmuk boleh dikawal oleh angker dan reostat medan sama seperti dalam motor pirau.
CIRI-CIRI LAJU-TORK :
- Ciri-ciri laju-tork bagi motor AT majmuk terlibat lebih banyak
berbanding kes motor AT pirau dan siri.
- Tork terbahagi kepada dua komponen iaitu Tsh dan Ts (hasil
daripada medan siri dan medan pirau.)
- Walau bagaimanapun kita perlu mengambil kira bahawa Tsh dan
Ts mempunyai komponen kesan medan siri yang sama.
- Nilai tork yang terhasil boleh dituils sebagai :
Ta = Tsh + Ts
= K1·K3·Ish·Ia + K1·K4·Ia˛
KESIMPULAN
Secara kesimpulannya, rekaan motor AT Majmuk mempunyai dua jenis kombinasi iaitu kumulatif dan pembezaan yang boleh diubah suai mengikut kehendak operasi dan industri .
Ř meningkatkan kelajuan motor
Ř mengekalkan pengaturan laju malar pada julat yang berbeza
Keperluan operasi ini boleh dicapai dengan menyambung medan siri secara mekanikal dengan medan pirau.
[PENGENALAN] [PRINSIP & PEMBINAAN] [TEORI] [JENIS - JENIS MOTOR ARUS TERUS]
[CONTOH SOALAN] [RUJUKAN] [AHLI - AHLI KUMPULAN] [webmasters]
