Index bronstijd in Nederland
Index eerste boeren in Nederland
De wetgeving betreffende archeologische vondsten
Afkortingen:
Mw=Monumentenwet
Sr=Wetboek van Strafrecht
Wie in Nederland archeologische vondsten doet, is verplicht deze te
melden
bij het Rijksinstituut Oudheidkundig
Bodemonderzoek in Amersfoort (R.O.B.).(extra informatie)
Maar wat als je de vondsten expres zocht, en wat als je ze bij toeval vond?
En wat zegt de wet hierover? Een overzicht van de manieren en gevolgen van strafbaar handelen.
Verklaring van begrippen
Vinden
Het willens en wetens werkzaamheden verrichten met als doel het opsporen of onderzoeken van monumenten, waardoor verstoring van de bodem optreedt.
De grens
Voorwaardelijk opzet: onder opzet willens en wetens handelen en daarbij bewust de kans aanvaarden dat een bepaald kwalijk gevolg kan intreden.
Opzettelijk handelen
In geval van opzettelijk handelen is er sprake van een misdrijf en kan een gevangenisstraf van maximaal een jaar of een geldboete van ten hoogste € 50.000 worden opgelegd (art. 56 Mw).
Niet opzettelijk handelen
Niet opzettelijk handelen, betekent een overtreding. De straf is dan hechtenis van maximaal 6 maanden of een geldboete van hoogstens € 50.000 (art 57 Mw). Gezien de ruime definitie van het begrip opzet, afgezet tegen de handelingen die de Monumentenwet strafbaar stelt, moet worden geconcludeerd dat er al snel sprake is van het plegen van een misdrijf (en niet "slechts" een overtreding).
Mogelijke bijkomende straffen
Wanneer iemand de Monumentenwet overtreedt en vondsten doet, kunnen deze voorwerpen verbeurd worden verklaard. De vinder is de vondsten zodoende kwijt. Zij gaan naar de overheid als eigenaar.
Heling
Omschrijving
Degene die de bodemvondsten verwerft, voorhanden heeft of overdraagt, maar ze niet zelf heeft opgegraven
De grens
Als de bezitter op het moment van verwerven of het voorhanden krijgen wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het "illegale goederen" betrof.
Opzettelijk handelen
Bij opzetheling (bezitter wist dat het om "illegale goederen" ging) kan een gevangenisstraf van maximaal 4 jaren worden opgelegd of een geldboete van ten hoogste € 50.000 (art. 416 Wetboek van Strafrecht)
Niet opzettelijk handelen
Een schuldheler (bezitter moest redelijkerwijs vermoeden dat het om "illegale goederen" ging) kan worden gestraft met een gevangenisstraf van maximaal een jaar of een geldboete van ten hoogste € 50.000 (art. 417bis Sr)
Mogelijke bijkomende straffen
Wanneer iemand (bijvoorbeeld een verkoper van bodemvondsten) wordt veroordeeld wegens een strafbaar feit (bijvoorbeeld heling) kan de rechter hem (of haar) op vordering van het Openbaar Ministerie de verplichting opleggen tot betaling van een geldbedrag aan de staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.
Op kosten van degene die artikel II overtreedt, bijvoorbeeld door te graven in een archeologisch monument, moet het beschermde monument voor zover mogelijk in de vroegere toestand teruggebracht worden.
Eigendom / vergoeding
Toevallig:
Het Burgerlijk Wetboek is hierbij van toepassing. Artikel 13 van boek 5 geeft aan dat een schat voor gelijke delen toekomt aan degene die hem heeft ontdekt en aan de eigenaar van de onroerende of roerende zaak, waarin de schat wordt aangetroffen. Wat een schat is, geeft het artikel ook aan: een zaak van waarde, die zolang verborgen is geweest dat daardoor de eigenaar niet meer kan worden opgespoord.
Bij opzettelijk handelen
In het geval dat werkzaamheden worden verricht met als doel het opsporen of onderzoeken van monumenten, waardoor verstoring van de bodem optreedt, wordt het eigendomsrecht door de Monumentenwet bepaald.
Nawoord
Ik heb dit artikel op deze site gezet in verband met het aanbod van archeologische vondsten bij diverse evenementen.
Om meerdere redenen vind ik het bovenstaande van belang. De belangrijkste twee zijn:
- Het is zaak dat mensen niet gaan "schatgraven" om geen onnodige schade aan het bodemarchief toe te brengen. Om die reden graven archeologen niet, tenzij het noodzakelijk is om vondsten te
behouden of om zeer waardecolle gegevens/objecten veilig te stellen.
Een voobeeld is het in 2005 opgegraven kerkhof in Eindhoven, wat onze kennis over de pest en Aids kon vergroten - Een willekeurige voorbijganger zou door onwetendheid per ongeluk strafbaar kunnen handelen doordat hij/zij niet kan aantonen dat hij/zij niet wist dat het om 'illegale goederen' ging ("bezitter moest redelijkerwijs vermoeden dat het om 'illegale goederen' ging")