Index Index eerste boeren in Nederland Meer informatie over aardewerk Meer over "datering" Onderzoek op de Wolfsdarm Westerheem, april 2000  Door Wim Tuyn en Peter Vissers Het terrein, bekend onder het toponiem De Wolfsdarm, ligt ten zuiden van Winssen, gemeente Beuningen. De Wolfsdarm maakt deel uit van een gebied van 240 hectare dat in de plannen door Geertjeswolf B.V., een conglomeraat van zandwinmaatschappijen, zal worden ontzand. Na een eerder bezoek in 1996 heeft op donderdag 31 december 1998 een vijftal leden van onze afdeling [Archeologische Werkgemeenschap Nederland, ed.] het terrein verkend door middel van oppervlaktekartering. Wat doet een groep van AWN-afdeling 16 op ean archeologisch monument, want dat is immers de status van De Wolfsdarm? In principe voer je op een dergelijk terrein geen activiteiten uit. Punt. Maar als door te diep ploegen voortdurend potscherven en andere archeologisch interessante zaken naar boven gehracht worden, lijkt het geen verwerpelijk idee dit materiaal te verzamelen. Eind december lag het hele veld bezaaid met scherven. In korte tijd verzamelden we er honderden. Daarnaast stukken natuursteen en ander materiaal. Opvallend daarbij is dat de Romeinse keramiek die we konden verzamelen in het algemeen sterk verweerd is. Voor het prehistorisch aardewerk geldt dit Iaatste in veel mindere mate. Het kenmerkt zich juist door scherpe hoeken en verse breuken. De verklaring hiervoor is waarschijnlijk dat de bewerker van het land bij het (te diep) ploegen een oude cultuurlaag heeft aangesneden en aan de oppervlakte gebracht. Zo komen bewoningssporen van de Vroege IJzertijd tot en met de derde eeuw na Chr. aan het daglicht. In het hiernavolgende zijn de vondsten in schema gebracht. De vondsten van het bezoek in 1996 zijn erin verwerkt. Ter afsluiting volgen een interpretatie en enkele conclusies. De verhouding tussen besmeten en onbesmeten aardewerk is omgekeerd aan de percentages die gelden gedurende het laatste deel van de Vroege IJzertijd en van de Midden lJzertijd. Dit model is hier echter niet zonder meer toepashaar. Op de Wolfsdarm is in ieder geval geen sprake van een gesloten vondstgroep. Kiezelmagering Een speciale groep keramiek is buiten de telling gebleven. Met gaat om met kiezelbrokjes gemagerde keramiek, reducerend dan wel oxiderend gebakken. Wandafwerking van bet ijzertijdaardewerk van de Wolfsdarm Wandafwerking Wandfragmenten Randfragmenten Bodems Totaal Ruwwandig 167 3   170 Besmeten 314 10 324   Gladwandig 236 135 371   Niet te bepalen 49 49     Totaal 717 148 49 914       Besmeten fragm. Gladwandige + ruwwandige fragm. Totaal 324 541 865 37,5% 62,5% 100% 8 wandfragmenten zijn besmeten, 6 wandfragmenten uit deze groep zijn ruwwandig, 7 wandfragmenten zijn gladwandig. Mageren met geklopte kiezel is een traditie uit de Midden Bronstijd. Het aardewerk uit de Midden Bronstijd is echter vaak dikwandig en geheel oxyderend doorbakken. Op de wolfsdarm hebben we te maken met besmeten aardewerk, met oxyderend én niet reducerend gebakken keramiek. Een aardewerkfragment hoort duidelijk thuis in het Neolithicum c.q. de Vlaardingencultuur. De scherf is zwaar gemagerd met geklopte kiezel. Kustaardewerk, slingerkogels e.d. Zeven fragmenten van het aardewerk behoren tot het kustaardewerk, i.c. de zogeheten zoutgootjes. Datering: Vroege IJzertijd. Een fragment behoort tot een zoutpotje: Midden IJzertijd. Onder de vondsten bevinden zich ook twee weefgewichten (of spanners) en twee slingerkogels: een compleet exemplaar en een fragment. Vier smeedslakken, dertien fragmenten van huttenleem (waarvan een stuk afkomstig van een vuurbok), een afgezaagd en aangepit pijpbeen, een kleikopje en een zachte slak vormen eveneens bewijsmateriaal voor menselijke activiteiten ter plaatse. Een draadfibula met bandvormige beugel (eerste eeuw na Chr.) en een spinsteentje gemaakt van een potscherf (afb. 2) doen dat ook. Verder lagen er op de akker negen stukken tefriet, waaronder een stuk van 12 x 13 cm en een plat stuk met een diameter van twaalf cm. Het fragment Grauwacke en de twee kwartsieten kunnen als bouwmateriaal hebben gediend. Eveneens hebben we drie slijpstenen gevonden, een zandstenen ei, twee stukken leisteen, een gespleten kiezel en een stuk ijzererts. Bijzonder zijn twee lichtgrijze wrijf- of hamerstenen van kwartsitische zandsteen. Een exemplaar meet acht cm in het vierkant (zie afb. 1) Vormgeving .