|
Zamanında çok bilinmeyen, fakat 1600
yıllarında değeri anlaşılan
Yunan matematikçilerinden biri de Bergama'lı Apollonius'tur. Eski
devirlerin en büyük matematikçilerinden biridir. M.Ö.267
veya 260 yıllarında, Pamfiye denilen Teke Sancağının Perga kentinde dünyaya gelmiştir.
Mısır'ın İskenderiye kentine giderek,
Öklit'ten sonra gelen matematikçilerden dersler alarak kendini yetiştirmiştir.
Bir aralık Bergama'ya giderek orada kalmış,
burada matematikçi Ödemus ve eski Bergama hükümdarı Atal ile ilmi ilişkilerde
bulunmuştur. Matematikçi Pappus, Apollonius'un,
bencil, üne düşkün, kibirli ve gururlu birisi olduğunu yazmaktadır.
Apollonius'un yaptığı çalışmalar ve buluşları, sanıyorum,
onun bu zayıf taraflarını örtecek kadar kuvvetlidir. Çarpmaya ait
birçok buluşu vardır. Tümü geometriye ait olan yedi sekiz kitabı
vardır. Koniklere ait buluşları onu şöhretin zirvesine çıkarmıştır.
Birçok eserinin kaybolmasına karşın, bazı yapıtları Pappus
tarafından yeniden ortaya çıkarılmıştır.
Euclides geometrisini benimseyerek onu daha ileri düzeylere götürmüştür. Teorik
ve sentetik geometrici olarak, 19. yüzyıldaki Steiner'e kadar
Apollonius'un bir eşine daha rastlanamaz. Konikler adı altında bugün
bildiğimiz elips, çember, hiperbol ve parabol kesişimlerine ait problemlerin
birçoğu Apollonius tarafından bulunmuştur. Konikler her ne kadar Apollonius'tan
150 yıl kadar önce üzerinde çalışılmışsa da, Apollonius kendisinden
önceki çalışmaları ve kendi öz buluşlarını sekiz kitapta toplamıştır. Bunların
çoğu onun çalışmaları ile ilerlemiştir. Yedi tane de yeni araştırması
vardır. Bu araştırmaların bazıları Arapça'dan çevirmedir. Koniklerin üzerinde
çok çalışmaları vardır. Doğrular, çemberler ve eğrilerin konikler
üzerine yapılan araştırmalardır. Yine, analitik geometri özelliklerinin hemen
hemen tümünü Apollonius'a borçluyuz.
Dairesel tabanlı ve tepesinin her iki tarafından sonsuza kadar uzatılmış bir
koni bir düzlemle kesilirse, düzlemle
koni yüzeyinin kesişimi olan eğri, doğru, çember, hiperbol, elips veya parabol
olacağını ilk kez Apollonius göstermiştir. Merminin yörünge
denkleminin bir parabol olacağı yine Apollonius tarafından bulunmuştur.
Ayrıca, astronomi üzerine de önemli buluşları vardır.
Elips, hiperbol ve parabol, Eflatun tarafından mekanik eğriler olarak
adlandırılmıştır. Bu eğriler, yalnız cetvel ve pergel yardımıyla çizilemezler.
Buna karşın, pergel ve cetvel yardımıyla, bu eğrilerin istenilen
sayıda noktalarını elde edebiliriz. Apollonius ve konikler üzerine çalışma yapanların
diğer bir hizmeti de, Kepler ve Kopernik'in Güneş ve gezegenlerin
yörüngelerini hesaplamasında kullanmasıdır. Eğer bu geometriciler olmasaydı, Newton
çekim kanununu belki de hiç bulamayacaktı. Yani, Kepler'in gezegenlerin
yörüngeleri hakkındaki ince ve ustalıklı kullandığı hesaplamaları, Newton'un
çekim kanununa ortam hazırlamıştır. Pergel ve cetvel yardımıyla üç çembere
teğet çizme, Apollonius problemi olarak bilinir. Yine, sabit iki noktaya
olan uzaklıkları oranı sabit olan noktaların geometrik yeri, bu sabit
noktaları birleştiren doğru parçasını, verilen orana göre içten ve dıştan bölen
noktalar arasındaki uzaklığı çap kabul eden bir çemberdir.
|
|
|
|
