Bir hukuk profesörü olan Julius Levin Ulrich Dedekind'in
dört çocuğundan en küçük olan Julius Wilhelm Richard
Dedekind, Gauss'un doğduğu yerde, 6 Ekim 1831 günü
Brunswich'te doğmuştur. Richard, yedi yaşından on
altı yaşına kadar doğduğu kentin Gymnasium'unda okudu.
Erken yaşlarda matematik dehası pek görülmedi. Onun
ilk aşkları fizik ve kimya olmuştur. Matematiğe,
ilimlerin hizmetçisi gözüyle bakıyordu. Asıl yolunu
bulmakta da gecikmedi. Daha on yedi yaşındayken,
fiziğin kullandığı düşüncelerde birçok sakatlıklar
keşfetti ve daha az eleştirilere uğrayan matematiğe
döndü. Çünkü, onun attığı her adım sağlam olmalıydı.
1848 yılında, Gauss'un Caroline Kolejine girmiştir. Bu kolejde,
analitik geometri, ileri cebir, diferansiyel ve integral hesabı
ve yüksek mekaniği öğrendi. 1850 yılında Göttingen
Üniversitesine girdiği zaman, ileri çalışmalar yapabilecek
düzeyde ciddi bilgisi vardı. Buradaki öğretmenleri, sayılar
kuramı üzerinde pek çok yazısı olan Moritz Abraham Stren
(1807-1894), Gauss ve fizikçi Wilhelm Weber oldular. Bu
öğretmenlerinden, diferansiyel ve integral hesap, yüksek
aritmetik, en küçük kareler yöntemi, yüksek jeodezi ve
genel fizik üzerinde sağlam temeller aldı. Buna karşın,
burada da çok şeyler öğrenmediğinden yakınıyordu.
Doktorasını verdikten sonra birçok konuyu öğrenmek
için kendi kendine iki yıl çalıştı. Halbuki bu dersler,
Berlin'de Jacobi, Steiner ve Dirichlet tarafından parlak
bir şekilde okutuluyordu. Dedekind, 1852 yılında yirmi
bir yaşındayken, Euler'in integralleri üzerinde kısa
bir tezle Gauss'tan doktorasını ve ünvanını aldı. Tez
kısa ve bağımsız gibi görülüyordu ama, sonuç hiçte
öyle değildi. Onun ne olduğunu, ileride neler
getireceğini, Gauss'un görüp görmediğini kesin
olarak bilemiyoruz. Görmüş olacağı umulabilir.
Dedekind, 1854 yılında Göttingen'e yardımcı doçent olarak
tayin edildi. Bu görevde dört yıl kaldı. Gauss, 1855 yılında
ölünce Dirichlet Berlin'den Göttingen'e taşındı. Dedekind,
Dirichlet'in önemli derslerini üç yıl izledi. Dirichlet'in
sayılar kuramına ait eserine kendi cebirsel sayılar kuramını
da on birinci bölüm olarak katarak bastırdı. Bu sırada
mesleğine yeni başlayan Riemann'la dost oldu. Dedekind'in
dersleri genel olarak hafifti. Yalnız iki öğrencisine
1857 ile 1858 yıllarında Galois denklemleri kuramı
dersini verdi. Bu, Galois kuramının bir üniversitede
resmi bir ders olarak verilişi ve öğrenciler tarafından
ilk kez alınışıdır. Cebir ve aritmetikte, grup
kavramının temel önemini ilk kavrayanlardan biri Dedekind'tir.
Dedekind, yirmi altı yaşındayken, Zürih Politekniği'ne
1857 yılında profesör olarak atandı. Beş yıl burada
kaldıktan sonra, 1862 yılında Brunswick'e dönerek teknik
okula profesör oldu. İşte, burada tam elli yıl gibi uzun
bir süre profesörlük yaptı. Kummer gibi Dedekind de çok
uzun süre yaşamış ve ölümünden pek az bir zaman öncesine
kadar da matematikle uğraşmıştır. 12 Şubat 1916 günü
öldüğünde, bir nesilden beri, bir matematik klasiği
olmuş bulunuyordu. Dedekind'in dostu ve bazı eserlerinde
onun izinden giden Edmund Landau, 1917 yılında onun
anısına yapılan ölüm yıl dönümünde şöyle diyordu.
"Richard Dedekind, yalnız büyük bir matematikçi değil,
eski ve yeni tüm matematik tarihinin tam anlamıyla
büyük olanlardan biri, büyük çağın son kahramanı,
Gauss'un son öğrencisiydi. O da kırk yıldan beri
klasik olmuştur. Onun eserlerinden yalnız biz değil,
bizim öğretmenlerimiz ve öğretmenlerimizin öğretmenleri
de çok şey öğrenmişlerdir."
Dedekind, ölümü olan 1916 yılına kadar fikir tazeliğini ve
vücut sağlamlığını korumuştur. Hiç evlenmemiştir. Romancı
olarak tanınan kız kardeşi Julie'nin 1914 yılında ölümüne
kadar onunla oturmuştur. Öteki kız kardeşi Matilda 1860
yılında öldü. Erkek kardeşi tanınmış bir hukukçu olmuştu.
Yaşamının tüm çerçevesi hemen hemen bu kadarıyla biliniyor.
Halbuki, onun irrasyonel sayıları kuruşunu, Dedekind
kesimleri olarak tüm öğrenciler bilirler. Ölümünden
önce de o kahramanlaşmıştı. Ölümünden on iki yıl
önce, 4 Eylül 1899 günü öldüğünü yazmışlardı.
Kendi anı defterine, o günü çok sıhhatli, sağlıklı
ve yemekte Halle'li dostu Georg Cantor'la beraber
geçirdiğini ve çok güzel ilmi bir konuda
konuşarak yemek yediklerini yazıyordu.
Dedekind'in çalışmaları genel olarak sayılar kuramı
üzerine geçmiştir. En önemlilerinden biri irrasyonel
sayılarla olan Dedekind kesimidir. 1872 yılında
"Süreklilik ve İrrasyonel Sayılar" adlı eseri basıldı.
Kesim kavramı kısaca şudur. Bu kesim, rasyonel sayıları
iki kümeye ayırır. Buna göre, birinci kümedeki tüm
sayılar ikinci kümedeki sayılardan küçüktür. Eğer
böyle bir kesim rasyonel bir sayıya karşılık gelmiyorsa,
bu kesim bir irrasyonel sayı tanımlar. Bu kesime de
karşı çıkıldığını hemen belirtelim. 12 Şubat 1916
yılında öldü.
|
