MONDROS MÜTAREKESİ
Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri
arasında Limni adasının Mondros Limanında 30 Ekim 1918'de
imzalanan "ateşkes" anlaşmasıdır.
Bulgaristan bir mütareke imzalayıp I. Dünya Savaşından
çekilince, Osmanlı Devleti'nin Almanya ve Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu ile bağlantısı kesildi ve batı sınırı İtilaf
Devletleri'nin tehdidi altına girdi. Bu şartları değerlendiren
Osmanlı Devleti ateşkes istedi. Bunun üzerine İngiliz
hükümeti de görüşmelere hazır olduğunu bildirdi. Limni
Adası'nın Mondros Limanı'nda Osmanlı Devleti temsilcisi
Bahriye Nazırı Rauf Bey'in (Orbay) başkanlığını yaptığı
Osmanlı Heyeti ile İngiliz Amiral Calthorp'un Başkanı olduğu
İtilaf Devletleri Heyeti arasında 25 maddeden oluşan Mondros
Mütarekesi imzalandı.
Ne var ki, bu anlaşmanın TÜRKÇE ve İNGİLİZCE aslını
bulmak uzun süre mümkün olmamıştır. Türk Tarih Kurumu
dahi bu belgeyi yayınlamış değildi. Aynı husus SEVR
ANLAŞMASI için de geçerlidir. Her iki anlaşmanın sadece
Prof. Dr. NİHAT ERİM'in kitabında (DEVLETLERARASI HUKUK
ve SİYASİ TARİH METİNLERİ, Ankara Üniversitesi, Hukuk
Fakültesi Yayınları) bulunması, anlaşılmaz bir ihmaldir...
Aşağıdaki metin eski başbakanlardan terör kurbanı rahmetli Prof. Dr. Nihat Erim
tarafından yayınlanan metindir.
İngiltere hükûmetinin müttefikleriyle bilitiláf seláhiyettar kıldığı İngiltere hükûmeti
Bahr-i Siyah Donanması Başkumandanı Ferik Amiral Arthur Calthorpe hazretleri ile hükûmet-i
Seniye Canibinden haiz-i saláhiyet Bahriye Názırı devletlu Rauf Beyefendi hazretleri, Hariciye
Müsteşari Utufetlu Reşad Hikmet Beyefendi hazretleri, Erkán-i Harbiye-i Umumiye Kaymakamlarından
Sadullah Beyefendi arasında kararlaştırılıp akdolunan miitareke şeraiti :
Madde 1 — Bahr-i Siyah'a mürur icin Çanakkale ve Bahr-i Siyah Boğazları'nın küşadı ve
Bahr-i Siyah'a mürurun temini Çanakkale ve Bahr-i Siyah istihkámatının müttefikler tarafından
işgali.
Madde 2 — Osmanlı sularındaki bilcümle torpil tarlaları ile torpido ve kován mevazii
ve mavani-i saire mevakii gösterilecek ve bunları taramak veya refetmek için talep vukuunda
muavenet edilecektir.
Madde 3 — Karadeniz'de mevcut torpil mevkileri hakkındaki malûmat-i mevcude ita
edilecektir.
Madde 4 — Itiláf hükumatına mensup üsera-yı harbiye ile Ermeni üsera ve mevkufını
İstanbul'da cemedilecek ve bilákaydü şart itiláf hükûmetlerine teslim olunacaktır.
Madde 5 — Hudutların muhafazası ve asayiş-i dahilinin idamesi için lüzum görülecek
kuva-yı askeriyeden maadasının derhal terhisi (İşbu kuva-yı askeriyenin mikdar ve vaziyetleri
itiláf hükümeti tarafindan Devlet-i Aliye ile müzakere edildikten sonra tekarrür ettirilecektir).
Madde 6 — Osmanlı karasulannda zabıta ve buna mümasil hususat içm istihdam edilecek
sefain-i sagire müstesna olmak üzere Osmanlı sulannda veya Devlet-i Aliye tarafından
işgal edilen sularda bulunan káffe-i sefain-i harbiye teslim olunup gösterilecek Osmanlı liman
veya limanlarında mevkuf bulundurulacaktır.
Madde 7 — Müttefikler emniyetlerini tehdit edecek vaziyet zuhurunda herhangi sevkulceyşi
noktasını işgal hakkını haiz olacaklardır.
Madde 8 — Elyevm Osi işgali altında bulunan bilcümle liman ve demir mahallerinden
itiláf sefaini tarafindan istifade edilmesi ve itiláfla hal-i harpte bulunanlara karşı
mesdut bulundurulmasi.
Süfün-ü Osmaniye'de ticaret ve ordunun terhisi hususlannda şerait-i mümasileden istifade
edeceklerdir.
Madde 9 — Itiláfiyun Osmanlı tersane ve limanlarmdaki umum sefain tamirati vesait-i
teshilivesini istimál edeceklerdir.
Madde 10 — Toros tünellerinin müttefikler tarafından tarafından işgali
Madde 11 — Iran'ın şimali garbi kosmondaki kuva-yı Osmaniye'nin derhal harpten evvelki
hudut gerisine celbi hususunda evvelce ita edilen emir icra edilecektir. Mavera-yi
Kafkas'ın evvelce Kuva-yı Osmaniye tarafından kısmen tahliyesi emredildiğinden kısm-ı mütebakisi
müttefikler tarafından vaziyet-i mahalliye tetkik edilerek talep olunursa tahliye edilecektir.
Madde 12 — Hükûmet muhaberatı müstesna olmak üzere telsiz ve telgraf ve kabloların
itiláf memurları tarafından murakabesi.
Madde 13 — Bahrî, askerî ve ticarî mevad ve malzemenin men-i tahribi.
Madde 14 — Memleketin ihtiyacı tatmin olunduktan sonra mütebaki kömür mahrukat ve
bahrî levazimin Türkiye menabiinden mübayaası için teshilát ibrazı (mevad-di mezkûrenin
hiç biri ihrac olunmıyacaktır).
Madde 15 — Bilcümle hutut-i hadidiyeye itiláf murakabe zabitleri memur edilecektir.
Bunlar meyanında elyevm hükûmet-i Osmaniye'nin taht-ı murakabesinde bulunan Mavera-yı
Kafkas hutut-i hadidiyesi aksamı dahildir, işbu Kafkas hutut-i serbest ve tam
olarak itiláf memurlarının taht-ı idaresine vazedilecektir. Ahalinin ihtiyacının tatmini
nazar-ı dikkate alınacaktır. İşbu maddede Batum'un işgali dahildir.
Hükûmet-i Osmaniye Bakü'nün işgaline muteriz bulunmıyacaktır.
Madde 16 — Hicaz'da, Aşir'de, Yemen'de, Suriye'de, ve Irak'da bulunan muhafız
kıtaat en yakın itiláf kumandanına teslim olunacaktır ve Kilikya'daki kuvvetlerin intizamı
muhafaza için muktezi miktarından maadası beşinci maddedeki şeraite tevfikan tekarrür
ettirilecek veçhile geri çekilecektir.
Madde 17 — Trablus'da ve Bingazi'de bulunan Osmanlı zabitleri en yakın Italyan muhafaza
kıtaatına teslim olacaktır. Hükümet-i Osmaniye teslim emrine itaat etmedikleri takdirde muhaberat
ve muavenetini katetmeği taahhüt eyler.
Madde 18 — Misrata da dahil olduğu halde Trablus ve Bingazi'de işgal edilen limanların
en yakın itiláf muhafaza kıtaatına teslimi.
Madde 19 — Alman, Avusturya bahrî, berrî ve sivil memurin ve tebeasının bir ay
zarfında ve uzak mahallerde bulunanların bir aydan sonra mümkün olan en kısa zamanda
Memálik-i Osmaniye'yi terketmeleri.
Madde 20 — Beşinci madde mucibince terhis edilecek kuva-yı Osmaniye'ye ait teçhizat,
esliha, cephane ve vesait-i nakliyenin tarz-ı istimaline dair ita edilecek talimata riayet olunacaktır.
Madde 21 — Müteliflerin menafiini siyanet içm iaşe nezareti nezdinde itiláf mümessilleri
merbut bulunacak ve kendilerine bu babda lüzum görülecek káffe-i malûmat ita edilecektir.
Madde 22 — Osmanlı üsera-yı harbiyesi itiláf devletleri nezdinde muhafaza edilecektir.
Sivil üsera-yi harbiye ile esna-yi askeriye haricinde olanların tahliyesi nazar-i dikkate
alınacaktır.
Madde 23 — Hükûmet-i Osmaniye Merkezi Hükûmetler'le bilcümle münasebatı katedecektir.
Madde 24 — Viláyat-ı sittede igtişas, zuhurunda mezkûr viláyetlerin herhangi bir kısmının
işgali hakkını itiláf devletleri muhafaza ederler.
Madde 25 — Müttefiklerle Hükûmet-i Osmaniye arasında muhasemat 1918 senesi teşrinievvelinin
otuz birinci günü vasatî saat-ı mahalli ile vakt-i zuhurda tatil edilecektir.
Ingiltere Hükûmet-i Kıraliyesi sefain-i harbiyesinden Limni'de Moudros limamnda lengerendaz
Agamemnon zırhlısında, 1918 senesi teşrinievvelinin otuzuncu günü nüshateyn olarak
imza edilmiştir.
ARTHUR CALTHORPE
Mütareke "terk" kelimesinden gelir. Silah bırakma, savaşı
kesme anlamına gelir. Bu mütarekenin imzalandığı tarihte TÜRK
ordusu MUSUL vilayetinde bulunmasına rağmen, İNGİLİZ gavuru
anlaşma şartlarını çiğneyerek ilerlemiş, MUSUL-KERKÜK bölgesine
el koymuştur.
> İÇİNDEKİLER < >
YAHUDİ
SOYKIRIMI PALAVRASI < > MİLLÎ MÜCADELE
< > ERDOĞAN DÖNEMİ
< >
SULTAN VAHDEDDİN HAİN Mİ, DEĞİL Mİ? <
(Armistiee Convention)
Mondros, 30 Ekim 1918
HÜSEYİN RAUF
REŞAD HİKMET
SADULLAH