Avrupa'nın en kuzeyinde Vikingler diyarı diye bilinen Norveç'in batı kıyısı ile Sovyet Kola yarımadası arasında kalan bölgede 40.000 kadar SAMİ SUOMİ, SAPMİ), yani LAPON yaşar.
Bu insanların İskandinav yarımadasına ilk yerleşen insanlar olduğu sanılıyor. FİN-UGUR dil ailesinden olan SAMİ halkı, 3000 yıl kadar önce ASYA'dan gelip KARELYA üzerinden İSKANDİNAVYA'ya göçmüşlerdir.
SAMİLER veya LAPONLAR, daha ziyade avcılık ve balıkçılık ile uğraşırlar. REN geyiği yetiştirirler. Ehlileştirdikleri ren geyiklerini binek veya yük hayvanı olarak kullandıkları gibi, etini de yerler.
SAMİLER, ilk kez 10. yüzyılda diğer halklarla Ruslar, Finler, İsveçliler ve Norveçliler ile karşılaştılar.
17. yüzyılda İsveçli ve Norveçli sömürgeciler, yanlarında Protestan misyonerler olmak üzere SAMİ diyarının içlerine doğru ilerlediler. D tarihten sonra da SAMİLER'in sayısı azalmaya başladı. İsveçliler SAMİLER'i köleleştirip maden ocaklarında çalışmaya zorladılar.
18. yüzyılda dağlarda ve ormanlarda Kızılderili misali yaşayıp avcılıkla geçinen SAMİLER, avcılığı bırakıp ülkenin iç kesimlerine indi ve ren geyiği beslemeye başladı. Çünkü avcıların sattıkları deriler, Kuzey Amerika'dan yapılan ithalat sebebiyle değerini kaybetti. Geçinemez oldular. Norveç'le İsveç arasında yapılan 1751 tarihli anlaşma, SAMİLER' ilkbahar ve sonbaharda sürülerin ardından gidebilmeleri ve sınırı geçebilmeleri imkânını tanımıştı. Ren geyiği yetiştiricisi olan göçebe SAMİLER böylece tanınan kolaylıklardan yararlanırken, yerleşik olan ve avcı, çiftçi ve kıyıda balıkçı olan SAMİLER, ilerleyen sömürgeci gruplar tarafından sürekli geriye itildiler.
19. yüzyılın sonlarında demir ve bakır madenlerinin ilşetilmesiyle başlayan sanayi, bölgeye yeni göçlerin olmasına, ve SAMİLER'in azınlığa düşmelerine sebep oldu. Bir kısım SAMİ baskılara dayanamadığı için yeni gelenlerin arasında eridi gitti.
2. Dünya Harbi ve Norveç'in Naziler tarafından işgâli , Finlandiya'da süren savaşlar SAMİ bölgesinin tahrip olmasına yol açtı.
Tabiatı tahrip eden sanayileşme, SAMİ bölgesindeki hammaddelerin sömürülmesi, Alta-Kautekeyna ırmağındaki hidroelektrik santralı, balık yönünden zengin olan ırmağı ve çevreyi mahvetmiştir. SAMİLER bu inşaata direndiler, açlık grevi yaptılar. Sonunda 1982'de NILS SOMBY adlı bir SAMİ şantiyeyi havaya uçurdu ve KANADA'ya kaçtı!.. Orada bir KIZILDERİLİ kabilesi olan NUKSALKLAR tarafından "sen bizdensin" diye bağırlarına basılarak karşılandı. Ancak 1984 yılında KANADA'nın Hıristiyan beyaz hükümeti, onu "ülkeye izinsiz girmek"le suçlayarak tutukladı ve Norveç'e iade etti!
1950-1970 yılları arasında SAMİLER Norveç hükümetinin sistematik eritme politikasına tâbi tutuldu. Üzerlerinde biyolojik deneyler yapıldı, yerlerinden sürüldüler.
İsveç'teki 10.000 kadar SAMİ'nin hayatı bu kadar kötü olmasa da, bölgelerinde yapılan barajlar, maden ocakları, kesilen ağaçlar ren geyiği yetiştiricilerinin hayat kaynağını yok etmektedir. Zira ağaçlar üzerinde büyüyen likenler (yosunlar) ren geyiklerinin besin kaynağıdır. Ağaç olmadı mı, geyikleri beslemek zorlaşmaktadır.
Finlandiya'daki 3.000 kadar SAMİ veya LAPON da ilerleyen teknoloji ve sanayinin tehdidi altındadır.
Bütün bunlara rağmen, reklama meraklı Batılılar, yani İskandinav ülkeleri SAMİLER'in dil ve kültürlerine önem verir görünmekte, ve okullarda SAMİ dilinin öğretilmesinin yanısıra kendi gazete ve radyo istasyonlarının olmasına izin vermektedirler.
Rusya'nın KOLA yarımadasında yaşayan SAMİLER'in durumu daha iyi görünmektedir. En azından İskandinavya kadar sanayi ve sömürü tehdidi altında değillerdir.
Okurlarımız, şimdi diyecekler ki, "KUZEY ANADOLU nere, KUZEY AVRUPA, İSKANDİNAVYA nere?.. Nereden çıktı şimdi bu LAPONLAR başımıza?.."
SAMİLER; tıpkı KIZILDERİLİLER, ESKİMOLAR gibi ASYA ve TURAN kökenli bir halktır. Zaten başta FİN-OGUR yani UYGUR diline yakın bir dil konuştuklarını belirtmiştik.
"Nereden çıktı şimdi bu Labponlar?", sorusuna gelince; içiçe binlerce yıldır beraber yaşadığımız insanlar arasından bölücüler çıkıp ta, "Biz TÜRK değiliz, biz şuyuz, buyuz, biz ayrıyız" dedikçe, biz de binlerce kilometre uzağımızda TÜRK olan bir gruptan bahsedelim, dedik!..
Fena mı ettik?