KUZEY ANADOLU'NUN TÜRKLÜĞÜ

ÇEÇENLER konusunu da gene KAFKASYA YAZILARI dergisinden nakledecek, araya başka kaynaklardan kendi tesbitlerimizi ekleyeceğiz.

Çeçenler, Kuzeydoğu KAFKASYA halklarındandır. Kendilerine NOKHÇİ, NAKHÇİ, NOHÇOU, NAHÇOU, NOHÇOY derler... Komşuları da onları değişik adlarla tanımlarlar. Kumuklar MİÇİKİS, Avarlar (Tavlılar, yani dağlılar) BURTEL, Kabartaylar ŞAŞAN, Gürcüler KİSTÜ, Ruslarsa ÇEÇENTSAMİ derler.

ÇEÇENLER; İnguşlar ve Tuşlar'la birlikte VAYNAKH grubunu oluşturur. İnguşlar kendilerine GALGAY, Tuşlar ise kendilerine BATSOY der... Çeşitli millet ve boyların kendilerine verdikleri adın, başkalarının kendilerine verdikleri addan farklı olması, gerçekten incelenmesi gereken sosyolojik bir olgudur.

ÇEÇEN, İnguş ve Tuş boylarının kullandığı dil grubuna, dilçiler NAKH adını verir... Dilbilimci A.G. Matsiev, VAYNAKH ağızlarında XÇ (KHÇ), ÇX(ÇKH), ŞX (ŞKH) harf ve ses değişimlerinden hareketle, NAKHÇO, NAÇKHO, NAŞKHO (umumi, genel toplam, cem) kelimesinin NAKH-ÇUOY = millet, halk anlamına geldiğini belirtir... Burada ÇUO mülkiyet eki, "Y" de çoğul gösterir.

Bu açıklama, yani harf ve ses değişimi ve tek harfle "Y" çoğul eki, NAKH başlığı altında toplanan dillerin TÜRKÇE ile akrabalığını gösterir!.. NAKH dil grubu, her nekadar Hint-Avrupaî ve Samî dil gruplarının etkisinde kalmışsa da, URAL-ALTAY dilleriyle bağlantısı daha güçlüdür.

İNGUŞ kelimesi, ANGUŞT = "yer, mahal, mekân" demektir. Açılımı AN = ufuk, GUŞ = görünen, "T" harfi de yer bildiren ektir. ANGUŞT'un tam karşılığı UFUKTA GÖRÜNEN YER olur!.. Hemen dikkatinizi çekmiş olmalıdır, TU takısı kadim zamanlardan beri yer ve ülke belirten ektir. SUBARTU (SUBAR ülkesi), ELAMTU (ELÂM ülkesi), URARTU (URAR ülkesi) gibi...

GALGAY kelimesi ise GALA'dan türemiştir, yani KÂL'A-KALE, ve "küçük kalede oturanlar" demektir!..

Her iki boy için yapılan açıklamalar da TÜRK-TÜRKÇE bağlantısını açıkça göstermektedir.

Son zamanlara kadar ÇEÇENLER'in hangi kökten geldiği bilinmiyor, ve TÜRK oldukları kabul edilmiyordu... Rus bilgini Krupnov, NAKH boyunun geçmişinin GARGARLAR'a dayandığını belirtirken, Berkok SARMATLAR'dan geldiğini öne sürmüştür.

Arkeologlar NAHÇİ NOHÇOLAR'ın M.Ö. 7-5000 yıllarında veya M.Ö. 6-400 yıllarında KAFKASYA'da bulunduklarını, kendilerinden önce burada başka kavimlerin yaşamadığını doğrulamaktadır. Hatta NAKHLAR'ın Ön Asya'dan gelip yerleştiklerini ortaya koymaktadır. DERBENT yoluyla gelenler şimdiki ÇEÇENLER ile DAĞISTANLILAR'ın; Doğu Karadeniz yoluyla gelenler ise ÇERKES KAVİMLERİ olduğu görüşü, giderek taraftar toplamaktadır.
(Tarık Cemal Kutlu, Çeçenlerin Tarihi ve Dili üzerine, Sayı 1, sf. 65-66)

Derginin ifadesi bu!.. Ama çelişkiyi görüyor musunuz?.. M.Ö. 7000 yılı nerede, 400 yılı nerede?... Bu kadar büyük bir fark, bu kadar büyük bir yanılma olamaz... Ayrıca KAFKASYA M.Ö. 400'lere kadar boş kalmış olamaz!..

Ön Asya'dan, yani ANADOLU'dan gelmişlerse, bunlar HİTİT kökenli, ya da YUNAN olabilir, demek istiyorlar! Gene kökünü kökenini Hint-Avrupaî bir halka bağlamak istiyorlar!..

Ön Asya'dan geliş ancak NUH'un oğlu YAFES ile olabilir, zaten ÇEÇENLER, DAĞISTANLILAR ve ÇERKELER her bakımdan bütün KAFKAS halkları gibi YAFETİK'tir. Bu da onları TÜRKLER ile akraba, kardeş yapar!

Varlığı bilinen İBER devleti'nin asıl üyesinin şimdiki ÇEÇENLER olduğu reddedilmemektedir. Tarihteki GARGARLAR, DUVAYLAR, DZURDZUKLAR, ALAROİDLER, CANİLER, (TSATSANİLER) GANARİLER, PŞAWALAR, KHAVURLAR, TUŞLAR, MOHEVCLER, günümüz ÇEÇENLER'inin değişik kabile adlarıdır. Bunlardan KHARSURLAR, PŞAWALAR ve TUŞLAR sonradan Gürcüleşmiş ÇEÇEN kollarıdır.

NAKHÇİ, KİTİ ve KÜSTİ adlarını, ilk defa M.S. 7. yüzyıl Ermeni tarihçisi M. Kagankatvatsi ARGVANİ TARİHİ adli eserinde anmıştır... Aynı tarihçi, ÇEÇENLER'in atalarının URA adlı bir babanın soyundan gelen UTAOY, SADOY ve GARGAROY'dan olduğunu belirtmiştir. URARLAR'ın bu URA babadan geldiği de söylenir. Bundan şu sonuç çıkmaktadır: ÇEÇENLER, URARLAR'dır. URARLAR, ÇEÇENLER'in Ön Asya'da kalan koludur. (sf. 66)

Buna hiç itirazımız yok!... Çünkü biz KAFKASYA yazılarımıza başlarken bir kere daha HUR-UR-GUR-TUR ilişkisini kurup URARLAR'ın bir TÜRK kavmi olduğunu gösterdik!.. Böylece tarihçiler ve Urartologlar da ÇEÇENLER'in TÜRK BOYU olduğunu kabul etmiş oluyorlar.

Dergide önemli ve enteresan bir URAR-ÇEÇEN dili çalışması var. Aynen veriyoruz:

İki cümle:

Benzer Kelimeler:

Bu benzerlikten biz son derece memnun oluruz... ve büyük bir mutlulukla listeyi sayfamıza aldık... Çünkü böyle bir benzerlik zaten birbirine çok yakın olan ÇEÇENLER ile TÜRKLER'i bir de URARLAR vasıtasıyla birbirine bağlamaktadır.

ÇEÇENLER'in de dahil olduğu VAYNAKHLAR'ın İslâmiyet'i kabul etmeden önceki çok tanrılı dinlerinden günümüze gelen tanrı adları da yazıda verildiğine göre şöyledir:

TUB-KHİ : Karasuları tanrısı
DİELAN-KİHİ : Yağmur suyu tanrısı
TQABA-ERDA : Mukaddes tanrı
ALBİ-ERDA : Ermiş tanrı
MAGİ-ERDA : Kutsal güneş tanrısı
ÇU-DELA : Tanrılar tanrısı
BEYN-SELA : ÇU-DELA'nın maiyetinde yağmur, kar, dolu, şimşek, mevsimler tanrısı
MYAT-CELA : BEYN-SELA'nın yardımcı tanrısı
tuşol : Doğayı yerten bereket tanrısı
SELA : Gök ve ateş tanrısı
SELASATA : Bakire kızlar tanrısı

ÇEÇENLER arasında Hıristiyanlık, Gürcüler vasıtasıyla yayıldı. Ancak 17. yüzyılın ortalarından itibaren DAĞISTANLILAR vasıtasıyla İslamiyet yayılmaya başladı. Şmid tamamen müslüman olmalarına rağmen "ilah, mabud" anlamına gelen "dela" kelimesi, bugün dahi kullanılmaktadır.

ÇEÇENLER'de en küçük birim aileden en büyük topluluğa kadar verilen değişik adlar vardır:

DÜOAL, DYÖZAL : aile
CA : ocak, büyük aile
NİEGİY : süllâle, ocaklar birliği
GAR : soy, sülâleler birliği
TYP veya VAR : boy, soylar birliği
TUKUAM : kabile, boylar birliği
QAM : kavim, millet, ulus

İki araştırmacı, Mohmad Mamakayev ve Katî Çokayev ÇEÇENLER'in dokuz tukhumu olduğunu yazar ancak üçer farklı isim verirler. DOKUZ ÇEÇEN kabilesi, bize DOKUZU OĞUZLAR'ı hatırlatmaktadır.

ÇEÇENLER'in NART efsanelerinde adı geçen yegâne kabile Erştkhuoy tukhumudur.

ÇEÇEN BOYLARI (TAYP veya VAR) şunlardır:

AYT KALOÜY, AÇALOY, ARİ OVLAKHOY, ARSOY, BAGAÇUROY, BECAKHOY, BİELAGATOY,
BİELKOY, BİENOY, BİGAKHOY, BİLTOY, BUĞAROY, BUNOY, BUARZAKHOY, BUONÇAKHOY, BLAVHOY, BLASTİY, BLENASTKHOY, VARANDOY, VAŞANDAROY, VAŞTAROY, VAPPİY, GALOY, GENDARGANOY, GİLOY, GUÇİN, GANDALOY, GATÇOY, GATTOY, GOY, GORDALOY, DATTAKHOY, DİŞNOY, DÜORÜKHOY, DLAY, JİEVOY, ZANDAQAY, ZUMSOY, ZARZAQOY, ZÜORKHOY, ZİOGOY, İŞKHOY, İTİLCKHOY, İHİRKHOY, KEMALKHOY, KEY, KİELOY, KULOY, KURŞALOY, KUŞBUKHOY, KARTOY, KUOKHADOY, KUORATKHOY, KLLİEGANKHOY, QİEZALOY, LAŞKAROY, KAMAJOY, MARŞALOY, MERJOY, MEŞİY, MERLOY, MAZARKHOY, MAJAKHOY, MULQOY, MLAYSTOY, NAKHÇAKELOY, NAŞKHOY, NİJALOY, NİKLAROY, NİKHALOY, NOKKHOY, NUY, PEŞKHOY, PHAMTOY, PHARÇAY, RİGAKHOY, SADOY, SAKANKDOY, SANDAKHOY, SHANDOY, SARBALOY, SATTOY, SİESANKHOY, SİKKOY, SİRKAY, ÖEŞNİY, TUMSOY, TİERTAKHOY, TULLKOY, TURKUOY, KHARAÇAY, KHERSANOY, KHİLDİYHARKHOY, KHOY, KHURKHOY, HAKKOY, (TISGANKHOY), HAKMADOY, HALAKHOY, HAÇARY, KHİMOY, HALAKHOY, HAÇAROY, KHİMOY, KHİKHOY, HURKOY, HİNDOY, CACANKHOY, CNTAROY, CİECOY, ÇARTOY, ÇARKHOY, ÇERMAY, ÇUOBAKKANAROY, ÇLARKHOY, ÇLANTİY, ÇLİNKHOY, ÇUNGĞAROY, ŞARAY, ŞİQAROY, ŞİRDOY, ŞUONOY, , ŞPİRDOY, ŞÜNDİY, EGASBATOY, ELASTANCAKHOY, ENAKHALLOY, ENGANOY, ERSANOY, ERKHOY, YALKHAROY, YALKHOY, LALAROY, LEMAKHOY....

Bu listede TÜRK boylarını da görmek mümkün... KHARAÇAY, TURKUOY gibi...