İlk defa bir PROTO-TÜRK yazıtını deşifre eden kişi, Danimarkalı profesör
V. Thomssen’dir. KÜL TİGİN
ve BİLGE
KAGAN kitabelerini okumuştur... (1894) Ancak bu kitabelerin
tarihlendikleri 732 ve 733 yılları doğru değildir. Kitabeler 200 yıl daha eskidir.
W. RADLOF, 1985 yılında
ULUKEM yazıtlarını inceledi ve bunların çok daha eski
yazı karakterleri içerdiğini söyledi. Bunları yazanların KIRGIZ diye bilinen ABAKAN
TATARLARI ve SO-YANLAR’dan oluşan HAKAS TÜRKLERİ olduğunu açıkladı.
Yazıtların en eskisi olan TALAS yazıtları hakkında çalışmaları olan S.E. MALOV,
1959 yılında bunların M.Ö.500 yılına ait olduğunu öne sürdü. F. ALTHEIM bunu kabul
etmez. "Eğer, TÜRK yazısı, esas vatanı olan GÜRCİSTAN yöresinden ve ARAMEA
alfabesinden doğmuş ise, M.Ö. 600’den kısa bir süre önce TALAS bölgesine gelmiş
olması gerekir ki, bu imkansızdır," der.
TÜRK YAZISI’nın başlı başına, kendine has bir yazı olduğu fikri ecnebi bilim
adamlarının aklına gelmemektedir!.. Onlar hep bu yazının hep "daha önce mevcut
BAŞKA bir yazıdan" doğmuş olduğu inancına göre hareket etmektedirler. Onlara
göre "TÜRKLER, M.Ö. 400’lere medeniyetten nasibini almamış, çöl göçebeleridir."
Bu dar görüşlü bilim adamları, aslında GÖÇEBE ile GÖÇMEN kelimelerinin
arasındaki farkı dahi bilmemektedirler.
Halbuki PROTO-TÜRK MEDENİYETİ’nin MANŞ DENİZİ’nden BÜYÜK
OKYANUS’a kadar olan geniş sahada bulunmuş ANTİK kaynakları vardır. Bunlar
zaman içinde birer bir ortaya çıkmakta ve yayınlanmaktadır. TÜRK tarihçilerin maalesef
pek çoğunun bihaber oldukları bu kaynaklardan bazıları şunlardır:
- HOYTİ TAMİR GÜNLÜĞÜ (M.Ö. 800-500 yılları) HOYTİ TAMİR, URKUN
(ORHUN) nehri vadisinde bulunan kayalık bölgedir. Cereyan eden önemli olaylar
KAYALAR’a nakşedilmiştir... Bölge âdetâ bir açık hava arşividir.
- YOLUĞ TİGİNLER’in (TÜRÜK BİL KONFEDERASYONU HANLAR HANI
olan kişiler, tarih yazarları) diktirdiği BOL BOLLAR (dikili taşlar) (M.Ö.562-M.S.580)
Bu tarih BUMİN KAĞAN’la başlatılırsa, M.Ö.879-M.S.580 olur ki, 1459 yıllık bir
dönemi kapsar!..
- BİLGE ATUN URUK (TÜRÜK BİL KONFEDERASYONU mareşali) tarafından
yazdırılmış TÜRÜK BİLGE KAĞAN İLİNE BİTİG (TÜRK DEVLETİ HALKINA
MEKTUP, TÜRK HALKI HAKKINDA BELGE)
- ÖNRE-BİNBAŞI (TÜRÜK BİL KONFEDERASYONU generali) tarafından
yazdırılmış ÖTÜMİN KÜNLİĞ 2 BİTİG TAŞ (TARİAT YAZITI)…(M.Ö.530-493)
Bu yazıt, MOĞOLİSTAN’da ARHANGAY-TARİAT bölgesinin TERHİNGOL
ırmağı vadiside 1969 yılında bulunmuştur. 3 adet taş yazıttır. Kaplumbağa
şeklindedirler.TENRİDE BOLMİŞ İLİTMİŞ BİL (KÂİNAT’ın yaratılmasından beri
varolan halkı kalkındıran egemenlik)
- BÖKE TÜRÜK BİL Tarihi... MOĞOLİSTAN’da ŞİNE-USU gölü bölgesinde
1909’da Finler tarafından bulunmuş, ve RAMSTEDT tarafından 1918’de yayınlanmıştır.
- İTİ ÜRÖG’ü.... (İTİZ anıtı) ÖNRE BİNBAŞI tarafından M.Ö.522-519 tarihleri
arasında yaptırılmıştır. M.Ö. 1517’de AT-OY BİL KONFEDERASYONU’nun kuruluşunu
anlatır.
- KARABALGASUN BİTİK TAŞI (M.Ö.538)
- ISUB-URA BİLGE, ÖKÜLİ ÇUR (ISUB-URA BİL KONFEDERASYONU,
KAFKAS ORDULARI başkomutanı) tarafından yazdırtılan ÖKÜLİ ÇUR EB-EDİZİ
(ÖKÜLİ ÇUR’UN BAŞARILARI) yazıtı… (M.Ö.596-516) ÇUR TİGİN tarafından
başlatılan bu yazıt ondan sonra gelen 4 TİGİN’le devam etmiştir. Bu yazıtlar
MOĞOLİSTAN’da İKE-HUŞOT’unda KOTWICZ tarafından bulunmuş, 1928’de
yayınlanmıştır.
- ALPERİN’in BOL BOL UKUS (olayları tavsifi, anlatması) yazıtı… (M.Ö. 323)
MOĞOLİSTAN’da MANİTU DAĞI’nda (dağın adına dikkat çekeriz, AMERİKA
YERLİSİ KIZILDERİLİLER’in TANRI’sının adını taşıyor) ONGİN ırmağı,
TARAMEL kolu kenarında YADRINTSEF tarafından bulunmuştur. (1891)
- ALTI YARIK TİGİN (ALTIN ÇİÇEK DOKTRİNİ, 6 EMİR) BUDİZM’in kökenini
teşkil eden bu eser, ÇİN’de, IÇKI TÜRKİSTAN’da eski MİRAN, şimdiki TAN-HUANG
kentinde bulunmuştur. Üç yapraktır. Tahmin edildiğine göre BUĞUN TUR
(Rahipler Meclisi) tarafından M.Ö. 1517 yılından M.S.512’ye kadar 1000 yıl süre
içinde kaydedilmiş olan BOLTİ’leri (dînî kaideler) kapsar. Önce TAŞ üzerine yazılmış,
M.Ö.516’da mabetlerin baskı altına alınmasıyla, kâğıda çekilip IB-IS BOLIK’a
götürülmüştür. Bu üç yapraktan biri M.Ö. 18 Mayıs 519’da tekrar taş üzerine
kaydedilmiştir.
ALTI YARIK TİGİN belgesini ESKİ TÜRKLER’DE İLİM bahsi altında teferruatıyla
ve ayrı sayfalar halinde inceliyeceğiz.
- ATA-OĞ yazıtı.... TURPAN’da (TURFAN) bulunmuştur. ATEŞ KÜLTÜ ifadeleri
taşıyan içeriğinden, bu kentin aslında bir IB-IS BOLIK olduğu anlaşılmaktadır.
- UÇUN IR yazıtı... KUÇO-SAYDAM’da IHE-AŞETE’de bulunmuştur.
- BÜ-AT İYİSİN yazıtı... ESİLUG BEĞ’in yakılması ile ilgilidir.
- OZ-AT yazıtı... UZLAR’in beyi OĞ-OK’un ateşe vurulduğunu (yakıldığını)
anlatır.
Son üç yazıt için detaylı bilgi H.N.ORKUN’un 1938 yılında yazdığı eserde
bulunabilir.
Bütün bunlardan ayrı olarak ÇİNLİLER tarafından bulunmuş ve ÇİNCE’ye
tercüme edilmiş bazı yazıtlar vardır ki, bazılarının nerede olduğu bilinmemektedir.
Bu tercüme edilen yazıtların listesi de şöyledir:
- TU-MEN hakkındaki yazıt (M.S.546)
- KÜL TİGİN’İN YUĞU hakkındaki BİTİG TAŞ yazıtı
- SÜY-OY BUDUN hakkındaki yazıt
- TÜRÜK BİL’e gönderilen elçi hakkındaki yazıt
- TU-MEN hakkındaki yazıt (M.S.552)
- KÜL TİGİN hakkındaki yazıt
- KÜL TİGİN hakkında başka bir yazıt
- KÜL TİGİN hakkında bir diğer yazıt (M.S. 554)
Hemen burada ekliyelim ki, KÜL TİGİN hakkındaki 4 yazıt hemen hemen
aynı tarihlere aittir. Bunlardan birinin taşıdığı M.S. 554 tarihi bize KÜL TİGİN
ANITI ve ORHUN KİTÂBELERİ’nin tarihinin söylendiği gibi M.S.732 ve 733 değil,
200 yıl kadar daha eski olduğunu göstermektedir.
Baştan beri verdiğimiz bu yazıtların çoğu tarihi "gün,ay, sene" olarak belirtirler.
Meselâ, ÖNRE-BİNBAŞI’nın "KANİM KÜL BİLGE KAĞAN’la PERS KRALI
SİRUS (KYROS) arasındaki savaşta, PERSLER’in savaşı kaybettiği, ve SİRÜS’ün
öldüğü"ne dair yazdırmış olduğu TAŞ’ın tarihi M.Ö. 14 Temmuz, 529’dur!.. Bu tarih, TÜRK TAKVİMİ ve MİLÂDÎ TAKVİM karşılaştırılarak ve hesaplanarak
bulunmuştur!..
(Kâzım Mirşan, PROTO-TÜRKÇE YAZITLAR; Halûk Tarcan, ÖN-TÜRK TARİHİ)