274. LEIBNIZ AN JOHANN MICHAEL HEINECCIUS

10          Hannover, 25. März 1700. [210. 478.]
        Uberlieferung: l Konzept: LBr. 384 Bl. 18{19. 1 Bog. 4 o . 4 S. von Schreiberhand mit Kor-
        rekturen und Hinzufügung der Anschrift und der beiden letzten Abschnitte des Briefes (ab
        S. 482 Z. 12 bis zum Schlu¡ß von Leibniz' Hand.


        Ad Dn. Heineccium Divini Verbi Ministrum Goslariensem
15         Vir plurimum reverende et doctissime Fautor Honoratissime
        Quod elegantem dissertationem mihi inscribere voluisti, agnosco non benevolentiam
        tantum erga me Tuam, sed et grati animi sensum erga eos quibus me liberalius quam
        mereror annumeras, qui studiis suis rei publicae profuere. Utinam in ipso titulo verbis
        immodicis abstinuisses quae a plerisque mihi ipsi vitio dabuntur, certe a me sine rubore
20         aspici non possunt.

8 Hanover (1) 19 (2) 25 L 2


1 f. Manuscrits : : : Wolfenbutel: Martin von Troppau, Chronicon ponticum et imperatorum (vgl.
die Handschriften in Wolfenb. uttel Herzog August Bibl. Cod. Guelf. 33. 14. Aug. fol. u. ebd. 85 Weis-
senb.). 3 medites: vgl. I, 12 N. 368.
Zu N. 274: Die nicht gefundene Abfertigung antwortet auf N. 210 und wird beantwortet durch
N. 478. 16 dissertationem: Leibniz bezieht sich auf die (nicht erschienene) Abhandlung De probabi-
litate mensurata, die Heineccius in seinem vorab gedruckten Vorwort zu der Epistola ad Leibnitium,
1700, angek. undigt hatte; vgl. auch I, 16 N. 176.


        Ipsum argumentum multi usus est, et dignum aliquando amplius diffundi medi-
        tationibus Tuis. Unum potissimum annoto, quod nescio an non et olim subindicarim:
        principium probabilitatis mihi non videri collocandum in autoritate vel plurium vel sa-
        pientium sed potius in ipsis rebus, sive in similitudine veri: et si enim hinc consequatur
5        autoritatem quoque ad probabilitatem conferre, cum non satis simile vero sit plures et
        sapientes decipi; sunt tamen et alia capita complura ex quibus quid maxime probabile sit
        dijudicamus, ut patet ex indiciis quibus jureconsulti Medicique utuntur. Hoc non dico ut
        reprehendam Tua, quae pulchra et utilia sunt sed ut ostendam augeri provehique posse.
        Cum sanguine nihil homini sit interius, aut magis vitale, intimae conjunctionis ami-
10        citiaeque non potuit symbolum dari signicantius sanguinis mistione: unde mos tam late
        per populos diffusus ut foedera sanguine sancirentur, et velut juris gentium barbari illa
        ceremonia esse videretur. Habes ergo argumentum disquisitionis elegantis, et Theologo
        dignae, quando Deus ipse, praesertim hominem indutus, humano nobiscum more egit.
        Sed quod de physico effectu quaeris non aeque expeditum est: facilius credam lacte nu-
15        tritio corporis quam animi qualitates transferri aut attingi, nisi oblique quatenus mores
        animi corporis temperamentum sequuntur. Sanguine ex vitulo transfuso vitulari homines
        quidam dixerunt, sed pauciora transfusi sanguinis experimenta habemus quam ut illis in-
        aedificari aliquid possit. Et haec si quid possunt ubi diuturna vel magna fit sanguinis
        communicatio, minus valebunt in modica sanguinis mistione: philtrorum certe ambigua
20        efficacia est. De cruentatione Cadaverum recordor olim Dn. Pfauzium amicum meum (qui
        nunc est Professor Matheseos Lipsiae) dissertationem eruditam scripsisse, sed omnibus
        excussis sub judice lis mansit. Cum suspectus homicidii ad cadaver adducitur, nihil est
        propius quam ut ipse concursus hominum et motum et calorem a.eri ambienti conciliet,
        unde mirum non est recentia vulnera aperiri et sanguinem fundere. Restat sympathia
25        sanguinis a corpore separati, unde non tantum volunt torqueri vulneratum, si gladius
        cruentus igni admoveatur sed et levari dolore si sanguini ipsi ut sic dicam medicinam
        faciamus unde ille tantopere jactatus symphatheticus pulvis ex vitriolo solis ardore calci-
        nato, quem Kenelmus Digbaeus eques Anglus ex Bristolii comitum genere vir non minus
        doctus quam nobilis peculiari libello celebravit, cui Johannes Fridericus Helvetius ex


3 vel plurimum l, korr. Hrsg.
28 Kenelmus Digbraeus l, korr. Hrsg.

20 f. Pfauzium : : : dissertationem: wohl nicht erschienen. 29 libello: K. Digby, Discours touchant
la guerison des playes par la poudre de sympathie, 1658.


        Germania apud Batavos Medicus scriptum Batava lingua opposuit. Memini et chirurgos
        et Medicos hujus pulveris commendare efficaciam; contra, alios et Chirurgos et Medicos
        vanum ejus usum judicare. Quae faciunt ut saepe indigner hominum negligentiae qui
        disputare malunt, quam experimentis facilibus finire lites. Cum enim quotidianae sint
5        occasiones vulnerum, cur non fascias sanguine imbutas nunc igni admovent nunc aqua
        vitriolo soluto gravida humectant, idque vicibus repetitis? Ita discent certo certius quid
        ferat natura aut faciat et utrum aliquam in distantiam et quantam ille ut sic dicam ma-
        gnetismus operetur. Quod si Tibi placeat cum amicis Medicis aut Chirurgis hoc curare,
        adhibitis testibus et circumstantiis accurate notatis, profecto inexpectatum benecium
10         debebimus dissertationi Tuae, et physici a Theologo officii sui admonebuntur et utcunque
        res cadat, sive succedant sive fallant experimenta, habebimus cur Tibi gratias agamus.
        Posset addi Biolychnium Ernesti Burgravii aliorumque quibus si credamus Medi-
        cus sanguinem aegri nactus, eumque secum in remota loca transportans, eoque admisto
        ammam vel candelae vel lampadis alens ex ipsa amma judicare poterit de valetudine
15         ejus a quo sanguis est sumtus, usque adeo ut mortuo homine lumen sponte extinguatur.
        Hujus loci erit Wagenseilii doctissimi quidem viri sed tamen in rebus hujusmodi admit-
        tendis indulgentioris communicatio ut distans inter amicos, sanguinis itidem interventu,
        quam ante annos aliquot cum aliis Miscellis edidit, ex codice Escurialensi transcriptam[.]
        Nempe aperta semel fabulandi licentia sisti non potest et ex Hypothesi parum firma
20         (certe non tam extendenda) Sympathiae sanguinis, pullulavit magna gmentorum seges.
        Cum R(mo) Abbate Molano de Te pariter ac Gottingensi negotio fuse locutus sum[.]
        Intellexi ipsius sententiam eo ire, ut Gottingae Generalis, prout ante, superintendens prae-
        ficiatur, neque enim conveniens Ecclesiasticae disciplinae videri ut munus sacrum, quod
        si aliud nullum, praesentem postulet e longinquo peragatur. Asseverant etiam nunquam
25         quicquam adhuc in contrarium propositum esse, quicquid rumor sparserit. Caeterum cum
        viri docti faventem semper experiantur virum qui ipse est doctissimus, Tibi idem oblata
        occasione certo polliceri ab eo potes. Vale[.] Dabam Hanoverae 25 Martii 1700.

9 inexpectantum l, korr. Hrsg.

1 scriptum: J. F. Helvetius, Theatridium Herculis triumphantis, 1663. 16 f. Wagenseilii : : :
communicatio: vgl. J. C. Wagenseil, Exercitationes sex varii argumenti, 1687; ed. altera, 1697, S. 61
bis 75, zu den sympathetischen Eigenschaften des Bluts; ebd. S. 69{74 der im folgenden erw.ahnte, von
Wagenseil um 1665 angefertigte Auszug aus einer alchimistischen Handschrift der Bibliothek des Escorial.
21 negotio: Bezug nicht ermittelt.