Những con mắt mở muộn

Bùi Tín

Đọc toàn văn bài ghi lại ý kiến của các vị Mai Chí Thọ, Trần Bạch Đằng, Trần Trọng Tân, Phan Minh Tánh, Dương Đình Thảo

Mai Chí Thọ, Trần Bạch Đằng, Trần Trọng Tân, Phan Minh Tánh, Dương Đình Thảo đều là các vị đại thần của triều đại cộng sản buổi giao thời, từ hưng thịnh chuyển sang tàn tạ. Họ đều nghỉ hưu hơn chục năm nay, đều ở tại Sàigòn để hưởng thụ cuộc sống phú quí cuối đời, và chứng kiến cảnh biển dâu của chế độ "ta".

Đầu năm 2003, Ban dân vận trung ương đảng CS chuẩn bị cho cuộc Hội nghị trung ương 7 bàn về “Đoàn kết dân tộc, xây dựng dân chủ và tự do tôn giáo” đã lấy ý kiến của nhiều cán bộ cũ đã nghỉ hưu và viết đi viết lại đến hơn mười lần bản dự thảo nghị quyết. Cuộc họp diễn ra 9 ngày, ra một bản nghị quyết dài hơn 20 trang, nhưng vẫn bị đánh giá là: cũ rích, không có gì mới, không đáp ứng tình hình xã hội, rất chung chung, vô tích sự!

Đáng chú ý đặc biệt là ý kiến của 5 nhân vật kể trên đối với bản nghị quyết dân vận; họ từng một thời thét ra lửa, từng ở trong bộ chính trị, trong trung ương đảng, từng là bộ trưởng công an, bí thư thành ủy Sàigòn, trưởng ban tư tưởng và văn hóa, trưởng ban dân vận trung ương… Phải chờ cho đến khi ra ngoài vòng quyền lực, tuổi cao, gần đất xa trời, họ mới có thể bắt đầu nhìn ra được đôi điều sự thật và nói lên được đôi điều phải lẽ . Tôi trích dưới đây vài ý kiến ‘’đặc sắc’’ của họ từ biên bản ghi rõ ý kiến từng người; một số sự thật cứ như vừa được họ khám phá ra, toàn là những điều nhiều phó thường dân đã nhìn thấy từ lâu rồi !

Đảng độc quyền, một mình một chợ là …chết !

Đây là ý kiến ông Mai Chí Thọ, nguyên ủy viên bộ chính trị, bộ trưởng công an, em ruột ông Lê Đức Thọ: …"cái gì cũng giai cấp đấu tranh! chửi phong kiến, chửi đủ thứ hết mà không biết phong kiến nước mình không triều đại nào là không có ông vua, ông quan yêu nước và anh hùng ! trong mười mấy vua nhà Nguyễn hơn một nửa là yêu nước"; … "lúc nào ta chỉ đề cao đấu tranh theo kiểu địch ta thì đều thất bại (như cải cách ruộng đất, cải tạo XHCN) ; … "Khi có chính quyền là đảng ta xa rời quần chúng; nói độc quyền lãnh đạo, rồi độc quyền cách mạng luôn! bây giờ ta giành hết, không cho ai làm cả, một mình một chợ! điều này là chết!"

… "vấn đề thành phố xin lập hội Hướng Đạo, nói hoài mà không ai giải quyết ! rồi chúng tôi đề nghị lập Hội bảo trợ trẻ em mồ côi và người tàn tật, kể cả thương phế binh ngụy - ( vẫn theo kiểu nói trịch thượng, ôm riết thù hận) - mà không cho, sao lại sợ cả người tàn tật ? Rồi xin lập Hội khuyến học, ra đời hơn một năm mới được giấy phép, 2 năm sau mới đượcc phép cho cấp quận, huyện!…"

… "đoàn kết dân tộc gì mà đền thờ cụ Huỳnh Thúc Kháng cũng bị lấn chiếm, mộ cụ Nguyễn Du cả nhiều năm vẫn "sè sè nắm đất bên đường"; cũng không ai kỷ niệm Thích Quảng Đức; lúc người ta tự thiêu thì ta hết sức ca ngợi, sao ta không cùng sư sãi, Phật giáo làm kỷ niệm? Rồi Phật giáo VN Thống nhất, người ta đấu tranh như thế, mình có chính quyền rồi là loại người ta ra".

…"về hòa hợp dân tộc, sau giải phóng, cái hay là không có giết một ai(!), nhưng bắt đi học cải tạo lâu quá, làm nhiều gia đình tan tác, vợ đi lấy chồng, con gái đi bán bar; mình có thấy trách nhiệm ở đó không? có chiến thắng rồi, chiếm lĩnh toàn quốc rồi là coi khẩu hiệu "hòa hợp dân tộc" là hết rồi!; đáng lẽ phải thả họ sớm hơn, động viên họ tham gia xây dựng lại đất nước, vì trong họ có nhiều người giỏi chuyên môn. Được thế thì chánh sách của mình rất là hay!"

…"hàng ngàn nhà ở cũ của viên chức chế độ cũ thì giải quyết thế nào? đây không thuần túy là vấn đề nhà ở, mà là vấn đề chính trị".

…"ở Tây nguyên, nổi lên vụ cấm đoán đạo Tin lành vì cho là liên hệ với Mỹ , Fulro, cái đó không nên; Tin lành ở miền xuôi, miền Nam, miền Bắc được hoạt động,Tây nguyên bị cấm là dễ rối lắm!".

Những điểm nóng về dân tộc, tôn giáo mà không sửa là nguy!

Dưới đây là tóm tắt ý kiến ông Phan Minh Tánh nguyên Trưởng ban dân vận trung ương đảng: "… Dân tộc là mãi mãi, tôn giáo là lâu dài! Xu thế thế giới: dân tộc là toàn cầu hóa, tôn giáo là chính trị hóa. Vấn đề dân tộc cực lớn, ta có trên một triệu, với 13 dân tộc; tình hình đang có biến động; ở Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ đều đang có chuyện các dân tộc di cư, bỏ trống vùng biên giới trọng điểm; di dân đến quá 4% số hộ dân là có vấn đề rồi! Vấn đề dân tộc ngiêm trọng là dễ rã quốc gia!

…"Các mâu thuẫn bây giờ ghê gớm lắm! giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo, nhưng hiện nay lại đi làm thuê cho chủ trong nước, chủ ngoài nước! trí thức nước ta thì đã già, số trẻ ra sao? Mâu thuẫn chủ yếu bây giờ là sự va chạm giữa nhân dân lao động với chính quyền. Do quan liêu, hách dịch, tham nhũng nên mâu thuẫn với nhân dân. Đây là vấn đề nóng bỏng. Chính quyền giải quyết không tốt là mất! Có thể đường lối, chính sách không sai, nhưng thi hành sai thì cũng chết!"

…"Đảng sai thì phải sửa sai, không chịu sửa thì không lấy được niềm tin của dân!

Vụ Trần Độ là thất bại chính trị vô kể, gây một cái xấu trong đảng, những người ngoài đảng cũng e dè, bất mãn; hành động đó trái với đạo lý, vô nhân đạo. Khi con của Trần Độ phát biểu đáp lại (bác bỏ) điếu văn thì hàng ngàn người đứng vỗ tay hoan hô; rõ là mình thất bại!"

Đảng mắc nhiều khuyết điểm rất nặng nề, không lo sửa thì chẳng bao lâu nữa đảng sẽ mất quyền lãnh đạo!

Ý kiến ông Dương Đình Thảo, nguyên Thường vụ thành ủy, Trưởng ban tư tưởng văn hóa, Giám đốc sở thông tin văn hóa: … "Đảng CS Trung quốc vừa họp Đại hội 16, cho ta nhiều bài học. Họ nêu: đảng CS trước ngã ba đường; đảng CS TQ trước nguy cơ mất quyền lãnh đạo. Tôi cho rằng đảng ta đã mắc nhiều khuyết điểm rất nặng nề, phải kiểm điểm nghiêm túc; tôi có cảm giác chẳng bao lâu nữa đảng mất quyền lãnh đạo! Bây giờ có những cái chuyển biến không lường trước được!"

…"nhân tố thắng lợi gồm cả đảng và dân; vậy mà cứ Đảng là viết hoa, còn dân thì viết thường! Rồi hễ Xuân về là mừng đảng, mừng Xuân! Xuân là của cả dân tộc chứ không phải của riêng đảng!"

…"dân vận lần này không phải chỉ là đối nội, mà còn là đối ngoại. Các nước trên thế giới không chỉ trông chờ xem VN giàu lên, văn minh hiện đại, mà họ còn xem mình đối với dân như thế nào, để người ta xem mình có dân chủ hay không; người ta trông chờ cái đó!".

…"lý tưởng cộng sản bị phai nhạt; chỉ tiền thôi! bây giờ người ta đâu có lý tưởng gì nữa! bây giờ là đồng tiền không tình nghĩa. Đồng lương thực tế không đủ sống; mặt trái kinh tế thị trường thật sự phát triển, là những rào cản nguy hiểm cho hòa hợp toàn dân."

Ăn hiếp dân từ tay khóm trưởng,tổ trưởng ;mấy ông bộ chính trị cũng viết thư tay can thiệp ;chỉ giữ đạo mạo trên tivi, trong hội trường Ba đình!

- Ý kiến ông Trần Bạch Đằng, nguyên Bí thư thành ủy Saigòn: "…nghị quyết không có gì mới ! chỉ lắp lại một số khẩu hiệu! Thực tiễn thì thay đổi dữ dội, tình hình ngày càng xấu đi, mà ta cứ lắp đi lắp lại như con két (con vẹt). Chúng ta không dám nhìn vào sự thật, cứ phán như cũ, thì đó là triệu chứng của sự sụp đổ!".

…"mắc gì mà trong thời gian rất ngắn chúng ta tặng cả chục cái huân chương Sao Vàng?

làm như trăn trối vậy! tức là sắp chết đến nơi, chia gia tài đi! kỳ cục, không sao hiểu nổi!"

…"bây giờ ngay trong đảng không đoàn kết với nhau, nói gì đến đoàn kết bên ngoài! khổ là mất đoàn kết vì tiền, vì địa vị, thằng cha này ngồi chỗ này, thằng cha nọ ngồi chỗ kia! Tất cả chi phối toàn bộ cái rối loạn trong nội bộ đảng! hết sức nguy hiểm, là chết thôi!"

… "Quốc hội của mình cũng đủ thứ chuyện! Người ta nói tư bản nó dở, nhưng cái gì nó cũng đưa ra , còn mình thì dấu!"

…"sao chỉ kết tội Bùi Quốc Huy là thiếu trách nhiệm, trong khi trong tài liệu và căn cứ báo chí đưa ra thì ông này cũng là 'tay tổ'?"’.
… "vấn đề rất lớn là huy động tài năng; nhưng tài năng là cái gì? rốt cuộc tài năng chỉ là thằng nào nịnh giỏi, thằng nào bợ đít hay, dạ dạ vâng vâng, chí phải chí phải thì thằng đó là tài năng!"

… "Ngay như với Dương Văn Minh cũng cần có quan điểm đúng; phải đấu tới đấu lui mới làm dịu đi, không kết án, không chửi; cái công của người ta giữ cho thành phố được giải phóng mà không đổ máu thì công đó nhỏ à?"

Cần chú ý những tâm trạng ngầm có hại cho khối đại đoàn kết của những nạn nhân do sai lầm của đảng.

- Ý kiến ông Trần Trọng Tân, nguyên Trưởng ban tư tưởng và văn hóa trung ương đảng: "…cần chú ý đến tâm trạng xã hội của những nạn nhân do sai lầm của những chính sách của đảng. Cái tâm trạng này còn nặng lắm, nhất là nạn nhân của chánh sách cải tạo; nạn nhân của các loại oan sai…; mình phải nói cho khéo, cho thấu đáo. Tại sao Trung quốc họ dám làm, họ sửa đến mức mà ai bị oan thì được khôi phục hết, khôi phục danh dự đến các chế độ. Công khai hóa hết mà sửa, sửa đâu ra nghị quyết đó, rất được lòng dân. Còn dám đề xướng cho giới văn nghệ viết lên thành tiểu thuyết, thành phim những sai lầm của đảng, để cho những người CS kế tục không thể phạm phải những sai lầm ấy".

…"cần chú ý xu thế dân chủ của thế giới tác động vào dân ta; nếu không đáp ứng những khát vọng dân chủ của nhân dân thì mình sẽ lạc hậu và không thể đoàn kết nổi. Ta cứ nói chủ nghĩa tư bản nó tàn tệ, vậy mà không phải ! không phải có con cá ngon, rẻ là nó mua đâu; người làm ra cá có đời sống thế nào, có điều kiện lao động thế nào nó mới mua. Những cái đó mình đã theo kịp đâu! Ta phải bắt kịp xu thế mới, nền văn hóa mới ấy."

…"tôi ghé qua Đài Bắc, chờ máy bay quá cảnh, bắt chuyện với một cô Việt kiều; 2 vợ chồng bán cơm, bị mất trộm; 3 tháng sau được báo tên trộm đã bị bắt; ra tòa, tên trộm ngoài đồ ăn trộm trả lại đủ, còn phải trả cho khổ chủ tiền đi máy bay, ở khách sạn để hầu tòa, và thêm cả tiền đền bù do phải nghỉ kinh doanh. Công bằng, dân chủ, nhân đạo của thời đại là vậy đó."

…"đáng lẽ chính trị điều đầu tiên là phải bênh dân chứ! mà khi chính quyền làm oan người ta thì anh phải đứng ra quyết liệt bênh người bị oan chứ! Sao ta lại để cho dân oan đi khiếu kiện thân cô thế cô! bây giờ dân bị oan, không thấy mấy ông cộng sản đâu hết! ngườI đảng viên cộng sản có lương tâm phải xông vô bảo vệ dân. Nhưng nay lại có '19 điều cấm', không cho đảng viên làm!".

…"Ở Thủ Đức một nhà máy thải đồ ô nhiễm ra xung quanh, dân kêu than mấy cũng mặc, hết chịu nổi, dân xông vào đập, thành bạo loạn cục bộ, lúc đó lại can thiệp! Ở Hà Tây, để đến mức dân rào luôn một thôn, dựng cả chuông, xây dựng làng chiến đấu… Cho nên phải giải quyết vấn đề dân bị oan, bị áp bức bóc lột, dân bị chính chính quyền chèn ép, áp bức. Nếu cứ giữ '19 điều cấm' là … chết!

Vài lời của người tóm lược:

Tập biên bản này dài 13 trang, rút gọn lại cho dễ đọc, vẫn giữ lại những ý chính; tuy đã hơn một năm vẫn còn tính thời sự.

Các nhân vật phát biểu trên đây toàn là những tên tuổi vốn bảo thủ cứng rắn khi đương quyền. Rời chính quyền chuyên chế, họ có điều kiện thấy ra ít nhiều sự thật hiển nhiên. Trong thời mở cửa, giao lưu rộng rãi họ cũng mở mắt và mở mang đầu óc ra ít nhiều.

Những điều họ góp ý với những người lãnh đạo đảng và nhà nước hiện đương chức - vốn là cấp dưới của họ - có thể giúp ta hiểu rõ hơn tình hình chính trị nội bộ cũng như hiện tình xã hội ở trong nước.

Nét bao trùm dễ nhận ra là tình hình chính trị xã hội là nghiêm trọng, nghị quyết thì rất nhiều nhưng chẳng mấy có hiệu quả, các tệ nạn ngày càng nặng nề, sự lãnh đạo yếu kém, - có lãnh đạo mà không có lãnh tụ - không có một cái đầu nào nổi lên, cá mè một lứa, tranh dành ngôi thứ khá quyết liệt. Đặc biệt vấn đề thay đổi nhân sự nửa nhiệm kỳ - giữa ĐH 9 và ĐH10 - cử Thủ tướng mới, Chủ tịch mới, có thể cả Tổng bí thư mới và Chủ tịch Quốc hội mới, và thay một số ủy viên Bct như Lê Minh Hương, Trương Tấn Sang hay cả Phạm Văn Trà… đang là vấn đề rất gay gắt, chưa đạt đồng thuận dù tương đối. Từng ủy viên bộ chính trị sắp phải tự phê bình và bị chất vấn trong một cuộc sát phạt nhau, nhưng chưa ai muốn đi đầu trong khai tài sản cá nhân và gia đình một cách ngay thật, như nghị quyết yêu cầu…

Paris tháng 3-2004.

Trở về trang chính